Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1994, Qupperneq 15

MÁNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1994
15
Áhrif avald í ESB
Ein af áróðursklisjunum, sem
skrifræðis- og klíkuveldið í Brussel
heldur að hérlendum einföldum
sakleysingjum til þess að gylla fyr-
ir þeim aðildarumsókn að ESB, er
sú að með aðild öðlumst við þátt-
tökurétt í fjölþjóðlegri ákvarðana-
töku, fáum atkvæðisrétt í Brussel
og getum haft áhrif á gang mála
þar á bæ.
Þess er þó jafnan gætt að ræða
aldrei með hvaða hætti þessi áhrif
gætu orðið og hvernig þátttakan í
hinni fjölþjóðlegu ákvarðanatöku
færi fram. Almennar, yfirborðs-
kenndar og órökstuddar staðhæf-
ingar um áhrif við ákvarðanatöku
eru látnar nægja.
Rökræn greining
En hvernig taka menn ákvarðan-
ir í ESB? Hver gætu áhrif íslands
orðið við ákvarðanatöku?
Stofnanir ESB eru 5. Tólf manna
ráðherraráð, hin raunverulega
valdastofnun samtakanna; 17
manna framkvæmdastjórn, kosin
af ráðherraráði 4. hvert ár; 567
manna valdalaust umsagnar-þing;
13 manna Evrópudómstóll; og leið-
togaráðið, sem starfaði óformlcga á
árunum 1975-1987 en formlega frá
og með gildistöku einingarlaganna
1987.
Engin þessara stofnana viður-
kennir þjóðréttarhugtakið fullveld-
isjafnrétti ríkja. Þingfulltrúar eru
t.d. valdir eftir fólksíjölda: Lúxem-
borg hefur 6, Danmörk 16, Belgía
24, Bretland og Frakkland 81
o.s.frv.
Við mat á áhrifum við ákvarð-
anatöku er ráðherraráðið forvitni-
legast til skoðunar. Það kýs dómara
í Evrópudómstólinn og einnig
framkvæmdastjórnina. Auk þess
er þetta 12 manna ráð löggjafi sam-
takanna og afgreiðir reglugerðar-
uppköst og lagatillögur frá fram-
kvæmdastjórninni sem getur haft
frumkvæði og styðst við um 14
þúsund embættismenn og yfir 90
málefnanefndir sérfræðinga. Til
áhrifa er mikilvægt að eiga fulltrúa
í sérfræðinefndum, sem vinna und-
irbúning og frumvinnu við gerð
ályktana, samþykkta, reglugerða,
lagatexta.
Fámennis- og klíkustjórnvald
KjaLarinn
Dr. Hannes Jónsson
fyrrv. sendiherra
ESB endurspeglast best í fram-
kvæmdastjóminni. í henni eru 12
ráðherrar, sem hafa samtals 76
misþung atkvæði: Lúxemborg 2;
Danmörk og írland 3; Belgía,
Grikkland, Holland, Portúgal 5;
Spánn 8; Bretland, Frakkland, ítal-
ía og Þýskaland 10. (Sjá téikningu).
Áhrifavald íslands yrði 1/96
Gengju öll Efta-ríkin í ESB yrðu
ráðherrarnir 18 í stað 12, atkvæðin
96 í staö 76 miðað við gildandi regl-
ur. Svíþjóð og Sviss hefðu 5 at-
kvæði hvort, Austurríki, Finnland,
Noregur 3 og ísland 1. Áhrifavald
íslands í þessari valdamestu stofn-
un ESB yrði því 1/96. Það eru nú
öll ósköpin og vonlítið að hafa áhrif
nema með kostnaðarsamri þátt-
töku í 90 sérfræðinefndum! Flestar
þeirra fjalla um málefni sem koma
íslenskum hagsmunum ekkert við,
eins og t.d. lengd öxuls á milli járn-
brautarhjóla og lögun og lengd
smokka svo nýleg dæmi séu nefnd!
Er nú ekki mál að menn hætti
aö tala eins og börn um mikilvægi
ESB-aöildar til þess að hafa áhrif á
ákvarðanatöku?
Hannes Jónssnn
Ráðherraráð ESB ef til EFTA-aðildar kemur
— 18 í stað 12 ráðherra með 96 misþung atkvæði —
ESB-ríkin 12: 76
10 10
1010
Ráöherrar
Atkvæöi ESB-rlkjanna
Atkvæöi EFTA-ríkjanna
5 5

■Liij..11,1..1.1.1........I,
$ •'<? £ # & & £ $ £ $ $ é £ ■£ $
r / / / / ■/ * / / / / / / / / # * /
«r # j? • .# ^ # #
Fulitrúi ríkisstjóma
aðildarrlkja ESB
Æðsti ákvöröunar-
aðili í ölium málum
Hlutverk
Kýs framkvæmdastjórn-
ina 4. hvert ár
/■ #
EFTA-rlkin 6: 20
Setur lög og veitir fram- :
kvæmdastjórninni víð-
tæk völd I
Afgreiðir tillögur frá
framkvæmdastjórn
Velurdómaraí dómstól
ESB 6. hvert ár

„Þess er þó jafnan gætt að ræða aldrei
með hvaða hætti þessi áhrif gætu orðið
og hvernig þátttakan 1 hinni íjölþjóð-
legu ákvarðanatöku færi fram.“
Ríkisrekið hugmyndakerf i
Fáir geta deilt um að trúarbrögð
eru ekki hluti efnahags þjóða eða
hluti af borgaralegu lýðræði sem
stjórnskipan. Trúarbrögð eru hug-
myndafræði sem er hluti menning-
ar, bæði í nútíð og fortíð. Stjórnar-
skrá okkar boðar trúfrelsi, rétt eins
og annað hugmyndafrelsi og hefur
löngum ríkt góð eining um að svo
skuh málum háttað.
Óþörf ríkiskirkja
Um langa hríð hefur íslensk, lút-
ersk kirkja verið á ríkisframfæri,
rétt eins og menningarstofnanir,
heilbrigðisstofnanir eða lögregla.
Hefur verið harla djúpt á röksemd-
um hvers vegna svo skuli vera en
þeim mun meira farið fyrir skír-
skotun til fortíðar og 1000 ára
kristnisögu í landinu. Öllum klofn-
ingshópum trúarfólks eða fylgjend-
um kristinna sérsafnaða eða enn
annarra trúarbragða hefur þá hka
ekki verið boðið upp á umtalsverða
aðstoð, frekar en hvaða áhugahópi
um heimspeki sem vera skal.
Ég fuhyrði að ríkisframlag til rík-
iskirkju á íslandi hvorki styrkir
trúarhf þeirra sem þar eru skráðir
né skiptir sköpum um velferð fólks
í landinu. Kristnir, lúterskir söfn-
uðir, sem vilja vinna að framgangi
Kjallarmn
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðfræöingur
trúar sinnar, gætu staðið undir eig-
in rekstri, rétt eins og önnur félög
um skyld efni; þ.e. hugmynda-
fræðileg samtök.
Auðvitað er fyrir löngu búið að
leggja aht of mikið í yflrbyggingu
ríkiskirkjunnar, einkum húsnæði,
svo ugglaust þætti mönnum erfitt
að reka ahar stofnanir hennar og
hús um hríð. En um leið og starf-
semin tæki að miða við þarfir trú-
aðra og raunverulegan áhuga fólks
á þeim efnum gætu söfnuðir aðlag-
að efnislegar þarfir sínar að samfé-
laginu og fasteignum. Sum kirkju-
leg hús myndu þá nýtast undir aðra
starfsemi.
Hvar er umræðan?
Sanngirnisrök fyrir aðskilnaði
ríkis og kirkju eru mörg. Ein eru
raunverulegt samræmi milli fjár-
útláta samfélagsins og trúariðk-
ana, önnur eru jafnrétti allra trúfé-
laga og enn önnur eru réttur þeirra
sem ekki eru í söfnuðum til þess
að styrkja hvorki trúarfélög né rík-
isstofnanir sem boða eða kenna
eina tiltekna trú.
Svo má að sjálfsögðu benda á þá
eðlilegu skyldu hugmyndasmiða
eða fylgjenda hugmyndafræði að
afla henni fylgis án skylduframlaga
samfélagsins (að skólakostnaði
slepptum); gildir það jafnt um trú-
mál sem greinar heimspeki eða
stjórnmálastefnur.
Löngu er kominn tími th að lút-
erska ríkiskirkjan sjálf, jafnt sem
fólk í öðrum söfnuðum og trúleys-
ingjar, skoði kosti þess að skhja að
ríki og kirkju. Nýstofnuð samtök
um þá gjörð eru enn líth en ef til
vill verða þau til þess að gömul
fáræðisarfleifö sem stendur blóm-
legu menningarlífi að sumu leyti
fyrir þrifum (ekki hvað myndhst,
tónhst eða byggingarhst snertir,
heldur hugmyndaumræðu!) verði
tekin th umræðu.
Ari Trausti Guðmundsson
„Ég fullyrði að ríkisframlag til ríkis-
kirkju á íslandi hvorkl styrkir trúarlíf
þeirra sem þar eru skráðir né skiptir
sköpum um velferð fólks 1 landinu.“
Meðog
Verkfall sjúkraliða
Of mikið
launabil
milli stétta
„Okkar
helstu rök
fyrir verkfalli
eru að ekki
hafa verið
gerðir við
okkur sanrn
ingar undan-
farna nítján
mánuði. Kristin Á. Guðmundsd.,
Einnig hefur lorm. Sjúkraliaa.
orðið veruleg
launaaukning innan flestra heil-
brigðisstétta og ýmissa annarra
stétta í landinu. Við teljum að við
verðum að berjast á móti því að
stór og mikil launabh myndist
milh stétta og líkra starfshópa.
Framkvæmd verkfallsms hefur
reyndar verið talsvert erfið því
að við teljum okkur ekki hafa
fengið nægjanlega samvinnu viö
sjúkrastofnanir. Áhi’ifin af verk-
fallínu eru hrikaleg og kannski
enn verri vegna þess einmitt að
stofnanir hafa verið með ein-
strengingshátt í samvinnu. Ég
nefni Landakot sem dæmi. Þar
höfum við boðið upp á undan-
þágunefnd með fuhtrúum beggja
aðila en því verið hafnaö.
Það ber svo mikið í mihi samn-
ingsaðha að ég sé ekki lausn á
verkfallinu í bráð. Til þess þarf
virkilegan vilja okkar viösemj-
enda.“
Getur
skapað skelfi-
legt ástand
„Við hjá Fé- >
lagi eldri
borgara ger-
uin : ■ okkur ;: i
gi-ein fyrir því
að það getur
skapast mjög ;
erfitt ástand .
hjá okkar
fólki ef verk- GuöriOur Olaisdótlir,
falliö dregst tramkvstj. Félags eldri
eitthvað á bor9ara-
langiim. Sérstaklega getur
ástandið orðið skelfilegt hjá
sjúklingum sem þarf að senda
heim af sjúkrastofiwnum. Við
veröum bara að vona að þetta
gangi fljótt yfu’. Félag eldrí borg-
ara hefur reyndar ekki tekið
þetta verkfall formlega fyrir th
umflöhunar en það verður gert á
framkvæmdastjórnarfundi í dag,
mánudag.
Persónulega finnst mér að fólk
sem annast amraö fólk sé yfirleitt
á allt of lágu kaupi. Þeir sem
hugsa um peningana hafa betri
laun. Sjúkralíðar hafa verið með
lausa samninga lengi því að eng-
imi vilji hefur verið fyrir þvi að
semja við þá.
Maður trúir því að neyðarþjón-
usta verði virt i verkfallinu. Við
getum ekki veriö ánægö með
verkfallið ef það bitnar mikiö á
eldra fólkí. Við gerum okkur líka
Ijóst að valdið liggur í hendi
stjómvalda að semja við þennan
hóp. Þar er valdiö. Kjarasamn-
ingar eru allir lausir núna um
áramótin þannig aö eitthvað hlýt-
ur að koina út. úr því.
Það er náttúriega með þetta
verkfah eins og önnur að það
bitnar á þeim sem síst skyldi.
Félag eldri borgara leggur
áherslu á það að neyöarþjónustu
sé sinnt og enginn verði í hættu
vegna verkfallsins. “