Dagblaðið Vísir - DV - 29.11.1994, Blaðsíða 10

10
ÞRIÐJUDAGUR 29. NÓVEMBER 1994
Meiming___________________________________________________
Virðisaukaskatturinn hvilir enn af fullum þunga á útgefendum:
Fjórðungs samdráttur
á síðustu tveimur árum
- flórtán prósent færri kynningar í bókatíðindum en í fyrra
„Samdrátturinn í bókaútgáfunni
er minni en menn héldu þegar tölur
um fjölda titla fóru aö kvisast út. í
fyrra varö 15 prósent samdráttur í
útgáfunni og í ár nemur hann ríflega
10 prósentum. Samtals erum við því
aö tala um 25 prósent samdrátt á
tveimur árum. Sé mismunur innan
einstakra bókaflokka skoðaður sér-
staklega kemur í ljós aö fækkunin
verður nær eingöngu í bókum al-
menns eðlis. Fjöldi skáldsagna,
barnabóka og ævisagna er mjög svip-
aður,“ sagði Jóhann Páll Valdimars-
son, formaður Félags íslenskra bó-
kaútgefenda, við DV.
Samkvæmt talningu á kynningum
í bókatíðindum Félags íslenskra
bókaútgefenda hefur þeim fækkað
um 52 milli ára, voru 382 í fyrra en
eru einungis 330 í ár. Fækkunin nem-
ur um 14 prósentum. Þótt Bókatíð-
Bók um sögu 17. júní hátíðahaldanna í 50 ár að koma út:
Reynt að gefa sannferðuga
mynd af hátíðahöldunum
- segir Klemenz Jónsson, ritstjóri bókarinnar
Hans starf hafi aðaUega verið fólgiö
í heimilda- og gagnasöfnun.
„Það var gífurleg vinna tengd því
að fá ljósmyndir í bókina en hana
prýða um 500 myndir eftir 33 ljós-
myndara. Óskar Guömundsson ann-
aðist val mynda ásamt Eyjólfi Hall-
dórssyni og var lögð áherla á að tíð-
arandinn á hverjum tíma kæmi vel
fram. Þannig sést vel hvernig tískan
var, bílamir og fleira á þessu fimm-
tíu ára tímabili."
- En hvað um dökku hliðarnar?
„Það hafa alltaf verið dökkar hliðar
á 17. júní en í mismiklum mæli. Það
er engu hlíft í bókinni. Þannig eru
blaðaummæli og gagnrýni tíunduð
og þannig reynt að gefa sannferðuga
mynd af þessum hátíöahöldum. Þá
má geta þess að veðurskýrsla fyrir
17. júní þessi fimmtíu ár fylgir," seg-
ir Klemenz Jónsson.
• ,Ég hef verið viðriðinn 17. júní há-
tíðahöldin í 34 ár og kom fyrst fram
1956. Ég hef verið dagskrárstjóri, æft
leikþætti og því öllum hnútum kunn-
ugur. Ég hef komið nálægt Skriftum
áður og var beðinn um að taka þetta
verk að mér,“ segir Klemenz Jóns-
son, leikari og ritstjóri Hátíðar í hálfa
öld, stórrar bókar um 17. júní hátíðir
í Reykjavík síðastliðin 50 ár. Bókin
kemur út á vegum íþrótta- og tóm-
stundaráös Reykjavíkur á næstunni.
Hugmyndina að henni átti Júlíus
Hafstein, formaður lýðveldishátíðar-
nefndar Reykjavíkurborgar. í árs-
byrjun 1993 fór hann þess á leit við
Klemenz áð hann hæfist handa um
öflun gagna og heimilda fyrir ritun
þessarar sögu og að hann yrði jafn-
framt ritstjóri bókarinnar. Skömmu
síðar tilnefndi Reykjavíkurborg rit-
nefnd til að hafa umsjón með verkinu
en í henni voru Lýður Björnsson
Klemenz Jónsson, ritstjóri Hátíðar i
hálfa öld.
sagnfræðingur, formaður, Böðvar
Pétursson, verslunarmaður og sam-
starfsmaöur Klemenzar 17. júní í 31
ár, Óskar Guðmundsson, fyrrver-
andi ritstjóri, Gísli Árni Eggertsson
frá íþrótta- og tómstundaráði og Ey-
jólfur Halldórsson, forstöðumaður
Ljósmyndasafns Reykjavíkur.
í bókinn er í meginatriðum rakin
saga þjóðhátíðarhalda í Reykjavík í
hálfa öld. í upphafi er að vísu sagt
allrækilega frá þeim atburðum sem
leiddu til stofnunar íslenska lýðvéld-
isins fyrir 50 árum og sagt frá þekkt-
um mönnum sem stóðu þar að verki.
Klemenz segir 17. júní hátíðahöldin
hafa breyst mikið á fimmtíu árum.
„Það gefur auga leiö. Hátíðahöldin
voru í lægð um tíma en 1983 hófst
mikil uppsveifla. Þá var öllu fyrir-
komulagi gjörbreytt með götuleik-
húsi og fleiri sviöspöllum."
Klemenz segir marga hafa lagt
hönd á plóg við gerð bókarinnar og
í henni sé fjöldi aðsendra greina.
Átak
Bókasam-
bandsins
Bókasamband íslands gengst
fyrir sérstöku átaki fyrir islensk-
um bókum í desember. Tilgangur
átaksins er að vekja og viðhalda
almennum áhuga á bókum og
draga athygli fólks að allri þeirri
blómlegu starfsemi sem býr að
baki bókagerð í landinu.
í Geysishúsinu verður sýning á
nýjum íslenskum bókum frá 3. til
11. desember. Rithöfundar munu
lesa þar úr verkum sinum fyrir
gesti og gangandi. Verður lögð
sérstök áhersla á upplestur fyrir
börn. Sýndir verða ýmsir gripir
sem tengjast bókum og bókaút-
gáfu, þar á meðal fágætar prent-
vélar. Gefið hefur verið út vegg-
spjald sem verður sent skólum,
bókasöfnum og bókaverslunum
af þessu tilefni.
indi séu ekki fullnægjandi heimild
um útgáfuna sýna þau hver tilhneig-
ingin er í þessum efnum.
Séu tölur frá Landsbókasafni ís-
lands yfir heildarútgáfu áranna 1992
og 1993 skoðaðar má sjá að um veru-
lega fækkun útgefmna titla var að
ræða milli þessara ára. Árið 1992
voru alls gefnir út 1.682 titlar, þar af
1.076 bækur. Árið eftir var heildar-
fjöldinn kominn í 1.382 titla, þar af
943 bækur (annað flokkast sem bækl-
ingar).
Blómlegri markaður
Greinilegt er að mesta dýfan í út-
gáfunni vegna álagningar virðis-
aukaskattsins varð strax í fyrra og
þótt sýnileg fækkun sé nú í útgefnum
titlum eru útgefendur nokkuð
ánægðir með útgáfuna í ár.
„Mér sýnist útgáfan í ár vera blóm-
legri en í fyrra. Það eru margir af
okkar bestu höfundum með bækur
og einnig sýnist mér mjög bitastæðir
hlutir á ferðinni í viðtals- og ævisög-
um.“
- Þið tókuð á ykkur virðisauka-
skattinn í fyrra en hækkið verð nú
um 10 prósaent? Er verið að velta
vaskinum út í verðlagið?
„Sumar bækur hafa ekkert hækk-
að meðan aðrar bækur hafa hækkað
eitthvað. Meðaltalshækkun er ekki
yfir 10 prósentum. Á sama tíma hefur
pappír verið að ijúka upp í verði á
heimsmarkaði. Það er því alls ekki
svo að við séum að velta virðisaukan-
um út í verðlagið. Við þurfum að
selja mjög vel til að komast bærilega
frá þessu. Við erum að mestu leyti
meö virðisaukann á bakinu ennþá.
Svo má ekki gleyma því að raunverð
bóka hefur lækkað um 30-40 prósent
á undanfórnum sex árum. Það eru
því allir að fá miklu minna í sinn
hlut. Þetta hefur í för með sér að
reksturinn er allur miklu þyngri,
sum fyrirtæki farin á hausinn og
önnur í verulegum erfiðleikum."
Það vakti athygli í fyrra að útgef-
endur mættu álagningu virðisauka-
skattsins með því að auglýsa ekki í
sjónvarpi. Nú er engin slík áætlun í
gangi.
„Sú aðgerð að hætta að auglýsa í
sjónvarpi var einungis hugsuð sem
tímabundin aðgerð fyrir jólin í fyrra.
Það var ekki framtíðarmál. Almennt
eu menn þeirra skoðunar að aðgerð-
in hafi heppnast vel. í ár þótti okkur
ekki eðlilegt að taka slíkar ákvaröan-
ir en aðgerðin í fyrra hefur kannski
þau áhrif að menn stilla auglýsinga-
kostnaði meira í hóf en áður.
Bóksalan er þegar hafin þótt enn eigi hún sér ekki stað í stórum stíl. I bókaverslunum á höfuðborgarsvæðinu var
DV tjáð áð fólk kæmi mikið til að skoöa og hreyfing væri komin á skáldsögurnar. í einni gamalgróinni bókaverslun
var okkur tjáð að jólabækurnar hreyfðust ekki að ráði fyrr en upp úr 10. desember, það sýndi í þaö minnsta
reynsla síðastliðinna áratuga.
GuðmundurÁrni
meðbók
Kristján Þorvaldsson og Guð-
mundur Árni Stefánsson, alþing-
ismaður ogfyrrverandi ráðherra,
vinna þessa dagana að nýrri bók
um ævi og störf Guðmund Árna.
Mun bókin nefnast Hreinar linur.
í þessari bók, sem væntanleg er
í næstu viku, segir Guðmundur
Ámi frá „hinni hlið“ stjórnmál-
anna og atburða síöustu mánaða.
Þeir atburðir eru að vonumfyrir-
ferðarmikir í bókinni en einnig
veröur fiallað ítarlega um Hafn-
arfiarðarárin og stiklað á stóru
um ævi Guömundar.
Thorfærgóða
dómaí
Danmörku
Náttvíg, bók Thors Vilhjálms-
sonar sem kom út hér á landi
1989, fékk góða dóma í danska
dagblaðinu Morgenavisen Jyl-
lands Posten í síðustu viku. Á
dönsku heitir bókin Isblomstrene
brænder en þýðandi hennar er
Erik Skyum-Nielsen, fyrrum
sendikennari við Iláskóla ís-
lands. Eftir að hafa fjallaö um
efni sögunnar segir gagnrýnand-
inn, Preben Meulengracht, aö liið
ríka innihald þessarar litlu sögu
grundvallist á stílnum. Thor sé
mikill stílisti sem leiki sér snilld-
arlega með mál og stílbrigði.
Greinarhöfundur segir íslensk-
una fyrst og fremst bókmennta-
mál og að í frásögn Thors megi
lesa nútimaíslensku eins og hún
gerist best.
Fimmrithöfund-
arviðSvartahaf
Fimm íslenskir rithöfundar eru
nýkomnir heim úr tíu daga ferð
tfi Grikklands pg nokkurra
Svartahafsborga. í ferðinni var
stofnuð endurreisnarmiðstöð
orðsins eða Word Renaíssance
Center í Þessalóniku á Grikk-
landi. Standa einir 400 rithöfund-
ar að þessari miðstöð. Fyrir ferð-
inni stóðu sænskir riíhöfundar
sem vinna að því að koma á
tengslum milli rithöfunda í Aust-
ur- og Vestur- Evrópu, meöal
annars með stofnun miðstöðva
sem þeásarar. Stofnun miðstöðv-
arinnar í þessari ferð var fram-
hald af stofnun ritsmíða- og þýð-
ingamiðstöðvar á Gotlandi fyrir
tveimur árum. Á þennan hátt er
ætlunin aö tengja traustari bönd-
um Vestur- og Austur-Evrópu og
suður- og norðursvæði jarðar og
koma á meirir tengslum núlli rit-
höfunda, þýðenda og útgefenda.
íslensku rithöfundamir í ferð-
inni voru þau Þórunn Valdimars-
dóttir, Sigurður A. Magnússon,
Sigurður Pálsson, Steinunn Sig-
urðardóttir og Jóhannes Helgi.
Tímaritþýðenda
Jón á Bægisá - timarit þýðenda,
heitir nýtt tímarit sem komið er
út. Hefur tímaritið að geyma þýð-
ingar á Ijóðum og sögum ýmissa
erlendra höfunda auk greina um
þýðingar, umgsagnir og ritdóma
um þýddar bækur. í aðgangsorð-
um ritnefndar segir: „13 desemb-
er 1994 verða liðin 250 ár frá fæð-
ingu Jóns Þorlákssonar. í þessu
fyrsta hefti tímaritsins eru tvær
greinar um Jón og þýðingar hans,
önnur eftir sr. Gunnar Kristjáns-
son dr. theol. og hin eftir Ástráð
Eysteinsson bókmenntafræðing.
Með nafngiftinni og þessum
greinum virtra fræðimanna vilj-
um við heiðra minningu prests-
ins sem sat vetrarkvöldin löng í
lágreistum bæ á hjara veraldar
og þýddi Paradísarmissi Miltons
á íslensku, sjálfum sér og þjóö-
inni til yndisauka og sálubótar."
Útgefandi Jóns á Bægisá er
Ormstunga.