Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1995, Blaðsíða 23
ÞRIÐJUDAGUR 9. MAI1995
31
Hringiðan
Margir hrossaræktendur leggja leið sína í Gunnarsholt þegar stóðhestar
eru dæmdir þar í maíbyrjun. Gunnar Friðþjófsson á Selfossi og Stefán
Jónsson frá Hrepphólum í Hrunamannahreppi láta sig ekki vanta.
DV-myndir E.J.
Einar Ellertsson á Meðalfelli og Brynjar Vilmundarson i Keflavík spekings-
legir á svip.
Nýr bfll frá BMW
Fyrirtækið Bifreiðar og landbún-
aðarvélar, sem m.a. flytja inn BMW-
bílana, stóð á föstudaginn fyrir veg-
legri sýningu þar sem nýju bifreið-
amar frá fyrirtækinu voru kynntar.
Á myndinni er Gísli Guðmundsson,
forstjóri fyrirtækisins, ásamt Jörgen
Cosack, forstjóra BMW-verksmiðj-
anna í Þýskalandi, sem var viðstadd-
ursýninguna. DV-myndVSJ
Á NÆSTA SÖLUSTAÐ
EÐA í ÁSKRIFT í
SÍMA 563 2700
Meiming
Týndur snillingur
- 300 ára ártíð Henrys Purcells
Þeir sem eru að stíga sín fyrstu skref í óperuhlustun
en treysta sér ekki til að sitja undir hraustlegum
Wagner-söng i fimm klukkustundir ættu kannski að
byija á því að gefa gaum þekkilegri óperu breska tón-
skáldsins Henrys Purcells, „Dido og Aenas“ (sem við
getum kallað „Diddú og Hannes" upp á íslensku). Þetta
verk, sem er raunar eitt það fyrsta sinnar tegundar,
tekur einungis klukkustund í flutningi en er samt
Geisladiskar
Aðalsteinn Ingólfsson
uppfullt með öllu því sem prýða má góðar óperur:
dramatískum átökum, góðri persónusköpun, öllum
blæbrigðum tilfmninga og síðast en ekki síst yndislega
ljúfsárri tónlist.
Höfundur „Diddú og Hannesar", Purcell, er langt frá
því að vera eins þekktur og hann verðskuldar. í nóv-
ember næstkomandi er hins vegar 300 ára dánaraf-
mæli hans, sem hefur orðið tónlistarfyrirtækjum til-
efni til mikillar kynningar á ævistarfi hans, svo og
geislaplötuútgáfu.
Tvennt er það aðallega sem skyggt hefur á Purcell
í tónhstarsögunni, mikil fyrirferð sem var á Handel í
breskri tónlist á sama tíma og viðburðasnautt líf Purc-
ells sjálfs. Vitneskja okkar um einkalíf hans mundi
sennilega komast fyrir á sosum einu flkjublaði.
Undrabarn
Eitt af því fáa sem við vitum fyrir víst um Purcell
er að hann var undrabarn í tónlist, síðar mikilvirkt
hirðtónskáld, auk þess sem hann vann fyrir sér á
frjálsum markaði. Tónhstarsögulega séð gegndi Purc-
ell tvímælalaust miklu hlutverki í Bretlandi. Hann var
m.a. hirðtónskáld Karls II., fyrsta konungs Breta, sem
ríkti eftir áratugar meinlætastefnu púritana, stefnu
sem meðal annars hafði komið illa niður á tónhstar-
þroska bresku þjóðarinnar. Konungur haföi alist upp
við blómlega tónlistarhefð Frakka - tónlist þeirra Lul-
lys og Charpentiers - og fól tónskáldi sínu að laga þær
hefðir að breskum.
Purceh lagði gjörva hönd á ótrúlega margt, kammer-
tónhst fyrir vini og kunningja, tækifæristónhst til
hirðbrúks og orgel- og söngtónlist til kirkjubrúks. Eft-
ir hann hggja meira en hundrað ættjarðar- og lofsöngv-
ar, á annað hundrað sönglög, fjörutíu kammerverk,
tuttugu- og fjórar kantötur, auk þess tónhst fyrir næst-
um fjörutíu og flmm blönduð sviðsverk, að ógleymdum
„hálfóperunum" Díókletían, Artúr konungi, Álfa-
drottningunni og Indíudrottningunni.
„Diddú og Hannes", sem sprottin er upp úr þeim
Henry Purcell.
samtíningi fyrir svið sem þá var í tísku, er hins vegar
alveg óvenjulega heilsteypt og skilvirkt verk. Þrátt
fyrir það vakti frumflutningur þess árið 1690 nánast
enga athygli, enda fór hann fram í einkaskóla fyrir
stúlkur. Síðari tímar hafa hins vegar komið auga á
kosti þess.
Fábrotinn stíll eða flúraður?
Nú er sem sagt verið að kynna Purcell bak og fyrir
og eru tvö fyrirtæki þar fyrirferðarmest, breska útgáf-
an Hyperion, undir leiðsögn Roberts King (sem samið
hefur ágæta bók um tónskáldið) og svo franska fyrir-
tækið harmonia mundi, með breska hljómsveitarstjór-
ann William Christie við stjórnvölinn. Það merkilega
er að áherslur þessara tveggja fyrirtækja eru nokkuð
ólíkar. King telur sig fulltrúa breskrar tónlistarhefð-
ar, sem leggur talsvert upp úr hófstilltum og ýkjulaus-
um flutningi á tónhst meistarans, en Christie, sem
alið hefur manninn í Frakklandi, þar sem hann stjórn-
ar rómaðri barokkhljómsveit, telur réttlætanlegt að
sveigja tónhst Purcells meira í átt til hins flúraða
franska barokkstíls. Hefur þetta leitt til ákafra skoð-
anaskipta í tónhstarpressunni. Allt um það hefur þessi
athygli orðið til aö rétta hlut Purcells stórlega í tónhst-
arsögunni. í nóvember næstkomandi gætum við ís-
lendingar lagt okkar lóð á vogarskáhna með flutningi
á einhverju lykilverka hans.
Erfitt er að gera upp á mihi Hyperion-útgáfunnar
og harmonia mundi; hefur hvor til síns ágætis nokk-
uð. Sjálfur hef ég haft til hlustunar prýðilegt úrval
tónsmíða Purcehs sem harmonia mundi hefur gefið út
í sex-geislaplötu-pakka og verður enginn svikinn af
því úrvali.
A Purcell Companion:
Dldo & Aenas, Funeral Sentences, Chamber Music, King
Arthur, Music lor a While, Organ Works.
harmonia mundi HMX 2901528.33
Umboð á íslandi: Japis
Sálumessa á
tiffinningasviðinu
Skífan hefur nú hrint í framkvæmd áður auglýsum
áformum um reglubundna kynningu á tónhstarfólki
á klassíska sviðinu. Fyrst voru kynntar upptökur
messósöngkonunnar Ceciliu Bartoh, síðar voru óperur
Verdis undir smásjánni og nú síðast beinist athyglin
að hljómsveitarstjóranum John Ehot Gardiner. Gard-
iner er að sönnu ekki „nafn“ á borð við Verdi eða
Domingo, en hann er engu að síður einn mestur
smekk- og atorkumaður í hljómsveitar- og kórstjórn
sem nú er uppi, jafnvígur á aht frá Monteverdi til
Kurts Wehl. Sérstaklega er hann rómaður fyrir upp-
tökur með upprunalegum hljóðfærum. Ekki er fjarri
sanni að segja að í tónlistarheiminum fari nú fram
gagngert endurmat á Beethoven í kjölfar heildarútgáfu
á sinfóníum hans sem Gardiner stjórnaði (DG), en þar
beitir hann upprunalegum hljóðfærum og nákvæmari
útfærslu á nótnablöðum meistarans en áöur hefur
tíðkast.
Nýjasta rósin í hnappagat Gardiners er upptaka
hans á Sálumessu Verdis fyrir Phillips, en það verk
nefndi gagnrýnandi nokkur „óperu með kirkjulegu
sniði" og þótti vont.
Sprengikraftur
Þessi upptaka hefur hlotið einróma lof og prís um
allan heim. Ekki þarf neina samanburðarfræöi til að
skynja hvað aðdáendur hennar eru að fara. í meðför-
um Gardiners myndar sálumessan fimasterka hehd,
túlkunarlega Sem tæknhega. Öhum smáatriðum er
haldið th haga, dramatíkin er virk og verulega áhrifa-
mikh og samsph söngs og hljóðfæraleiks í hárfínu jafn-
vægi. Umfram allt hefur áheyrandinn á tilfinning-
unni, þökk sé þeirri lofsverðu tilhneigingu Gardiners
að draga úr hraða, að hér sé á ferðinni trúarleg th-
beiðsla, en ekki söngverk sem vhlst hefur af ópem-
sviði - en þannig hafa sumir óneitanlega túlkað sálu-
messuna.
Ástæða þess að allt gengur hér upp hjá Gardiner er
að hluta th sú að hann gjörþekkir sitt fólk, bæði hljóm-
sveit og kór, hefur unnið með þeim ámm saman að
Geisladiskar
Aðalsteinn Ingólfsson
mismunandi verkefnum og hefur gefíð sér drjúgan
tíma til að móta tónhendingar.
Einsöngvarar eru einnig vel valdir góðkunningjar
hljómsveitarstjórans; sérstaklega er Luba Orgonasova
(en söng hennar er að finna á ódýrri geislaplötu frá
Naxos) stórbrotin. Meðferð hennar á hæga kaflanum
í „Libera me“ er ósegjanlega hrífandi.
Eini gallinn við þessa upptöku er í rauninni ekki
gahi. Hún er gerð í Westminster-dómkirkjunni í Lund-
únum og tekur yfir svo vítt tónsvið að þeir sem skrúfa
aht í botn th að njóta lágt stemmdra kafla, ppp, fá
yfir sig holskeflu tónhstar - sprengja sennhega hátal-
ara - þegar kemur að „Dier irae“ og öðrum magn-
þrungnum söng.
Gluseppe Verdi - Messa da Requiem:
Luba Organosova, Annie Sofie von Otter, Luca Canonici,
Alistair Miles
Monteverdi Choir
Orchestre Révolutionnaire et Romantique
John Eliot Gardiner
Phillips 442 142-2
Umboð á íslandl: SKÍFAN