Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1995, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 10: MAÍ 1995
Fréttir
Lyktir rannsókna á silfursjóðnum frá Miðhúsum í sjónmáli:
Niðurstaðna beðið með
mikilli eftirvæntingu
segir Lars J^rgensen, safnvörður í danska þjóðminjasafninu
Pétur Pétuisson, DV, Kaupmaimahööi;
„Það er sjaldgæft að það komi upp
efasemdir um uppruna fomleifa-
fundar sem þessa. í raun er þetta í
fyrsta skipti sem rannsókn af þessum
toga fer fram á silfursjóði sem til
þessa hefur verið talinn vera frá vík-
ingaöld. Ég hef orðið var við mikinn
áhuga á rannsókninni. Á stundum
hefur lítill vinnufriður verið hér sök-
um hringinga frá íslenskum fjölmiðl-
um. í raun er þessi fornleifafundur
heimsþekktur meðal áhugamanna
og sérfræðinga um þessi efni og nið-
urstöðunnar því beðið víða um
heim,“ segir Lars Jorgensen, safn-
vörður í fornaldardeild danska þjóð-
minjasafnsins, í samtali við DV um
Miðhúsasilfrið.
Lars heldur utan um þá rannsókn
sem fer fram á silfursjóðnum sem
fannst að Miðhúsum síðsumars 1980.
Talið hefur verið að sjóðurinn sé frá
víkingaöld en á seinasta ári rannsak-
aði breskur prófessor, dr. James
Graham-Campell, sjóöinn eftir að
einstakir starfsmenn Þjóðminjasafns
íslands höfðu lýst yfir efasemdum
um aldur og uppruna sjóðsins.
Skýrsla prófessorsins styður þessa
tilgátu en þar er dregið í efa að hluti
sjóösins sé jafn gamall og upphaflega
var haldið fram heldur sé seinni tíma
smíð. Benti hann jafnframt á að
rannsaka þyrfti munina ítarlegar.
í kjölfar þessa fylgdu mikil blaða-
skrif. Formaður fornleifanefndar á
þessum tíma, prófessor Sveinbjörn
Rafnsson, lýsti því yfir að hér væri
um sviksamlegt athæfi að ræða. Svo
virtist sem tekist hefði að blekkja
yfirvöld vísvitandi, sagði hann enn
fremur. Þór Magnússon þjóðminja-
vörður sagðist hins vegar ekki sjá
hvemig hér gæti verið um fals að
ræða.
Um svipað leyti var því lýst yfir í
fjölmiðlum að nokkuð væri um að
munir hefðu horfið úr vörslu Þjóð-
minjasafnsins. Vegna þessa og um-
ræðnanna um Miðhúsasilfrið átti
þjóðminjavörður fund með Ólcifi G.
Einarssyni, þáverandi menntamála-
ráðherra.
Á sama tíma og þetta átti sér stað
kom nýtt þjóðminjaráð saman. Eitt
af fyrstu verkum þess var að kalla
eftir gögnum um málið og funda um
það. í lok október var svo ákveðið
að beiðni menntamálaráðuneytis að
senda sjóðinn utan. Voru færustu
sérfræðingar danska þjóðminja-
safnsins fengnir til að rannsaka sjóð-
inn.
Rannsóknin hefur dregist nokkuð
en í janúar sagði Olav Olsen, þjóð-
minjavörður Dana, að niðurstaða
fengist innan skamms. Hún hefur
ekki enn litið dagsins Ijós þrátt fyrir
að hún hafi verið boðuð frá því í fe-
brúar og lýsti Sturla Böðvarsson,
formaður þjóðminjaráðs, því yfir í
lok seinasta mánaðar að þjóðminja-
ráðsmenn væru orðnir órólegir með
hvað það drægist að fá niðurstöðu í
máhnu.
„Ástæðan fyrir því að þetta hefur
dregist er meðal annars sú að við
erum fámenn hér. Að auki taka sum-
ar rannsóknirnar langan tíma, lengri
tíma en við ætluðum upphaílega,"
segir Lars Jorgensen um tafirnar.
Hann segir að rannsóknirnar snú-
ist fyrst og fremst um það að kanna
hvaða verkfæri voru notuð til smíð-
innar og hvaða snefilefni þau skildu
eftir á mununum. Þá sé uppbygging
silfurmunanna könnuð, bæði útlits-
leg og efnasamsetningin. Rannsókn-
irnar fari bæði fram á forvörsludeild
þjóðminjasafnsins danska og tækni-
háskóla í Kaupmannahöfn.
„Rannsóknum verður lokið fljót-
lega og skýrsla mun liggja fyrir í lok
þessa mánaðar. Þá munum við, með
nokkuð mikilh vissu, geta sagt til um
hver aldur munanna er sem við höf-
um rannsakað," segir Lars Jargen-
sen.
Þjóðleikhúsið:
Höf um sparað og sparað
Gæslumaður á Þjóðminjasafni Islands við Miðhúsasilfrið nokkru áöur en
það var flutt til rannsóknar í Danmörku DV-mynd JAK
„Við erum ekki búin að skha af
okkur ársreikningum ennþá þannig
að ég er ekki með endanlega tölu en
við erum ekki með neinn haha sem
við sjáum ekki fram úr. Við erum
ekki með bankalán eða neitt slíkt. Við
vorum að skhja við dýrt ár því við
settum upp óperu og þær eru dýrar
en við höfum veriö'thtölulega heppin
og verið meö mikh sölustykki eftir
það,“ segir Guðrún Guðmundsdóttir,
framkvæmdastjóri Þjóðleikhússins.
DV hefur greint frá því að fjárhags-
staða Leikfélags Reykjavíkur er
slæm um þessar mundir. Skuldir
Leikfélagsins nema um 40 milljónum
króna og benda allar líkur til þess
að til aukafjárveitingar þurfi að
koma. Samkvæmt heimhdum DV
stendur Þjóðleikhúsið einnig iha eft-
ir dýran vetur en Guðrún Guð-
mundsdóttir segir það rangt.
„Við einbeittum okkur að óperu og
gátum ekki gert neitt sem okkur
langaði th að öðru leyti eftir þetta
dýra ár en þetta setti okkur ekki í
neinn vanda. Viö erum ekki með
neinar skuldir. Við urðum bara að
standa okkur og spara og spara,“
segirGuðrún. -GHS
I dag mælir Dagfari
Nýmæli í f iskveiðum
íslendingar eru smám saman að
theinka sér nýjungar í fiskveiðum.
Var kominn tími th fyrir þessa
miklu fiskveiðiþjóð að endurhæfa
sig. Gömlu veiðamar gengu ekki
lengur.
Mikhvægasta nýjungin er tví-
mælalaust sú að nú róa menn á
miðin th aö veiða fiskinn th að
henda honum. Einkum þorskinn.
Ástæðan er sú að mönnum er ekki
heimht að koma meö hvaða fisk
sem er í land og ef einhver er svo
vitlaus að veiða þorsk og hirða
hann þá fæst lítið sem ekkert fyrir
aflann upp úr bát. Þá má jafnframt
minna á að þorskveiði hefur verið
góð að undanfomu hjá krókabát-
um og þeir era nánast búnir með
kvótann þannig að þeir mega ekki
og geta ekki hirt þann fisk sem
þeir veiða.
Þetta þýðir ekki að menn hætti
aö róá. Menn róa meðan þeir geta,
algjörlega án tihits th þess hvort
þeir hafi kvóta eða ekki. Aðalatrið-
ið er að róa og kasta netum og þeg-
ar menn veiða í netin tekur þaö viö
að henda fiskinum sem fæst í net-_
in.
Fiskistofa telur þessar aðferöir
svo nýstárlegar og merkhegar að
stofnunin hefur leigt sér hraðbát
til að stíma á milh fiskibátanna á
miðunum og festa nýjungarnar á
mynd. Nú er upplýst að þannig
hefur Fiskistofa myndað íslenska
sjómenn kasta að minnsta kosti
sextán tonnum af smáþorski í haf-
ið, enda veitir ekki af að henda
nógu miklu. Þorskurinn er að ná
sér á strik aftur og það má ekki
gerast. íslenskir sjómenn og út-
gerðarmenn verða að stemma stigu
við of mikihi þorskgengd.
Meðan þetta fer fram á heimam-
iðum stímir hinn helmingurinn af
flotanum, einkum bátar sem eru
sérhannaðir fyrir loðnu- og síld-
veiðar, austur í Síldarsmuguna til
að veiða það sem ekki má af shd-
inni. Raunar er þetta svo langt stím
að síldin er nánast verölaus þegar
bátarnir koma í höfn og ekkert
annað að gera en moka henni í
gúanó til að hafa hraðann á og
komast aftur á miðin th að veiða
meira af síld til að moka henni í
gúanó. Hér er ekki spurt um hvort
megi veiða síldina, né heldur hvort
hún gefi eitthvaö af sér eða hvort
stofninn þoh þessa sókn. Það sem
skiptir máh er að veiða og veiða
og veiða meira og næst er sjálfsagt
viðbúið að íslenski bátaflotinn
kasti shdinni líka fyrir borð eins
og smáfiskinum og þorskinum,
vegna þess að þaö tekur því ekki
að sigla með hana í land. Þetta er
allt verðlaust hvort sem er.
Satt að segja hafa menn uppgöt-
vað á þessum síldveiðum að flotinn
er meira og minna úr sér genginn
og er ekki útbúinn til að veiða
svona mikið magn á íjarlægum
miöum og aflinn fer í gúanó vegna
þess að skipin era ekki útbúin til
aö taka við svona síldarmagni
svona langt í burtu.
Með öðrum orðum: íslendingar
sækja sjóinn af krafti th að veiða
til að henda verðlausum fiski,
vegna þess að bátamir eru handó-
nýtir og úr sér gengnir.
Er nema von að glöggir menn í
landi hafi áttað sig á því að nú sé
kominn tími th að útgerðarmenn
borgi þjóöinni veiðheyfagjald th að
stunda svona fiskveiðar! Menn
verða að borga fyrir þann lúxus að
gera út ónýta báta á fiskimið sem
eru svo gjöful að sjómennirnir
verða að henda fiskinum eða í besta
fahi koma honum í gúanó th að
geta veitt meira! Ef menn hafa efni
á fiskveiðum af þessu tagi og hafa
efni á að gera út th að kasta fiskin-
um í hafið og veiða shd, bara th að
veiða shd, þá hljóta þeir að eiga
fyrir veiðileyfum. Þetta gera amer-
íkanarnir sem stunda laxveiðar.
Þeir borga fyrir veiðheyfið enda
þótt þeir gefi laxinum líf. Sama
sportmennskan er að ryðja sér til
rúms á fiskimiðunum umhverfis
landið. Þar veiða menn smáfisk og
þorsk og aðrar fisktegundir th þess
eins að gefa þeim líf eða þá til að
deyja drottni sínum í hafinu heima
hjá sér.
Því verður ekki á okkur logið,
íslendinga, að við erum framsækin
þjóö og erum alltaf skrefinu á und-
an öðrum þegar kemur að fiskveið-
um og nýjungum á því sviði. Og til
að sýna hvers við erum megnugir
rekum við Fiskistofu fyrir skatt-
peningana til að vísindamenn okk-
ar geti sýnt þaö útlendingum og
landkröbbum hvaö við erum góðir
við fiskinn sem við veiðum.
Dagfari