Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1995, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 15. MAÍ 1995
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PALL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: (91) 563 2700
FAX: Auglýsingar: (91) 563 2727 - Aðrar deildir: (91) 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 99-6272. Askrift: 99-6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritstj@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, slmi: (96)25013, blaðam.: (96)26613, fax: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ARVAKUR HF.
Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Fimmtán ára biðtími
Eftir fimmtán ára fjarveru hefur Ólafur Þ. Þórðarson,
fyrrum alþingismaður, fengið staðfestingu á því frá
menntamálaráðuneytinu að hann eigi rétt á skólastjóra-
stöðunni í Reykholtsskóla. Er það með vísan til stjómar-
skrárákvæðis, sem raunar er ekki lengur í gildi, kjara-
samninga kennara og þeirra venja sem myndast hafa
um leyfi frá störfum hjá hinu opinbera þegar um þing-
mennsku er að ræða.
Samkvæmt úttekt sem DV hefur birt um geymd störf
þingmanna kemur í ljós að allmargir hafa nýtt sér þann
rétt og frægust eru dæmin um Gylfa Þ. Gíslason, sem
geymdi prófessorsstöðu sína við Háskólann í tíu ár, og
Ólaf Ragnar Grímsson sem fékk leyfi frá Háskólanum í
átta ár en gaf prófessorsstöðu sína frá sér þegar honum
vora settir úrslitakostir.
Aldrei áður hefur það hins vegar gerst að fimmtán ár
líði frá því að þingmaður fær launalaust leyfi frá starfi
sínu og gengur síðan aftur til starfans.
Slíkan geymslurétt eiga þeir ekki sem starfa úti á hin-
um almenna vinnumarkaði. Þar gildir sú regla að þeir
sem hyggja á framboð verða að gera það upp við sig
hvar þeir vilja starfa og taka áhættuna af því sjálfir.
Athyglisvert er að í stjómarskránni vora á sínum tíma
ákvæði sem vemduðu embættismenn, sem kjömir voru
á þing, en það ákvæði hefur verið numið á brott með
stjómarskrárbreytingum sem gerðar vora á árinu 1991.
Fer auðvitað ekki á milli mála að það var skoðun lög-
gjafarvaldsins, sem og kjósenda sem staðfestu þessa
stjómarskrárbreytingu, að embættismenn þyrftu ekki
og ættu ekki að eiga þann rétt að geta geymt stöður sín-
ar, hvað þá í hið óendanlega.
Nú skal það ekki dregið í efa að Ólafur Þ. Þórðarson
eigi lagalegan og samningsbundinn rétt til að seljast í
skólastjóraembættið í Reykholti, jafnvel þótt breytingar
hafi orðið á stjómarskránni. En allir hljóta að sjá hversu
fráleitur sá réttur er. í fyrsta lagi má nefna að Ólafur
Þ. Þórðarson hafði aðeins gegnt stöðunni í tæp tvö ár
þegar hann lét af störfum vegna þingmennsku. í öðra
lagi hefur skólinn breyst að því leyti að hann er ekki
lengur héraðsskóli, eins og þeir þá tíðkuðust, heldur er
hann sambland af lýðháskóla og framhaldsskóla, með
allt öðrum áherslum og kennslugreinum en áður.
Þá má heldur ekki gleyma því að nýr skólastjóri hefur
tekið við og ekki er annað að heyra en nemendur séu
afskaplega sáttir við hans störf. Það sjá það vonandi all-
ir að þegar Reykholtsskóli hefur þannig verið vakinn til
lífsins og nýtt fólk hefur tekið þar við stj ómartaumunum
nær það ekki nokkurri átt að nánast ókunnur maður
geti labbað sig inn, aftan úr fortíðinni, og sest í skóla-
stjórastólinn eins og ekkert hafi í skorist!
Þessi skoðun hefur ekkert með Ólaf Þ. Þórðarson að
gera. Ólafur er hinn mætasti maður en málið snýst ekki
um hans persónu eða atvinnuhagi. Málið snýst um skól-
ann í Reykholti, nemenduma og námið á þeim stað.
Nemendur hafa mótmælt ráðningu Ólafs og vilja að
menntamálaráðherra telji honum hughvarf. Það getur
orðið erfitt. Þingmenn sem hafa setið á þingi í fimmtán
ár og era komnir á efri ár ganga ekki inn í hvaða störf
sem er. Ólafur hefur ráðninguna upp á vasann og hví
skyldi hann gefa hana eftir?
En er það svo með skólakerfið að það hafi efni og að-
stöðu til að taka við mönnum sem hafa ekki komið í
kennslustofu í hálfan annan áratug og dubba þá upp sem
skólastjóra? Er það allur metnaðurinn í fræðslukerfinu?
Var ekki verið að blása til sóknar í menntamálunum?
Ellert B. Schram
• j & í i A J t < :-Í
sa ■ ■
„Markmiðið með fiskveiðistjórnun hlýtur að vera það að samfélagið njóti sem mestrar arðsemi af veiðun-
um,“ segir Lúðvík í grein sinni.
Fiskveiðigjald, rekstrarum<
hverf i og veiðileyf agjald
Eitt meginhlutverk stjómmála-
manna er að setja atvinnuvegun-
um leikreglur. Af þeim sökum er
nauðsynlegt að stjórnmálamenn
gæti sér hófs og sýni ábyrgð í yfir-
lýsingum sínum um breytingar á
reglunum. Ábyrgðarlausar yfirlýs-
ingar geta verið mjög skaðlegar,
skapað óróa og veikt trú manna á
fjárfestingum innan viðkomandi
greinar vegna óvissu um framtíð-
ina.
Hugmyndir Vestfirðinganna
Án þess þó að saka þingmenn
Sjálfstæðisílokksins á Vestfjörðum
um ábyrgðarleysi, eru hugmyndir
þeirra um breytingar á fiskveiði-
stjómuninni um margt sérstakar.
Annars vegar leggja þeir til að
meö skipulögðum hætti verði reynt
að ná utan um flotastærðina svo
aðlaga megi stærð ílotans að af-
rakstursgetu stofnanna og hins
vegar að núverandi aflamarkskeríl
verði þróað yfir í sóknarmarks-
kerfi með sameiginlegu aflamarki.
M.ö.o. leggja þeir til aukna mið-
stýringu stjómvalda vegna fjár-
festinga í fiskiskipum, en um leið
kerfisbreytingu úr aflamarkskerfi
yfir í sóknarmark, sem óhjá-
kvæmilega leiðir til aukinnar fjár-
festingar í öflugri fiskiskipum,
vegna þess hvernig sóknarmarks-
kerfið er uppbyggt. Ég fæ ekki séð,
verði hugmyndir þeirra að veru-
leika, aö samfélagið í heild hafi af
þeim nokkum ávinning frá því sem
riú er.
Stjórn fiskveiða
Markmiöið með fiskveiðistjóm-
un hlýtur að vera það að samfélag-
iö njóti sem mestrar arðsemi af
veiðunum. Til þess að svo geti orð-
iö þarf að nást sátt um stjómkerf-
ið. Náist þessi sátt ekki er hætt við
að arðsemin af veiðunum verði að
engu vegna deilna manna í millum
um skiptingu arðs af þeim.
í samfélaginu er ágreiningur um
stjórn fiskveiða. Aflamarkskerfiö
er langt í frá gallalaust. Fram hjá
Kjallariim
Lúðvík Bergvinsson
alþingismaður
stæður að flski sé hent í stað þess
að komið sé meö hann að landi.
Veiðileyfagjald
Alþýðuflokkurinn hefur um
nokkurt skeið haldið því fram að
nauðsynlegt sé að taka upp veiði-
leyfagjald. í því sambandi er vert
að nefna aö þaö getur vart taiist
eðlilegt að stór hluti þeirra verð-
mæta, sem standa að baki virði
hlutabréfa í útgerðarfyrirtækjum,
skuli fengin frá þjóðinni án endur-
gjalds í formi framseljanlegra afla-
heimilda.
Árni Vilhjálmsson, stjórnarfor-
maður Granda hf., nálgaðist veiði-
leyfagjaldshugmyndina á athyglis-
verðan hátt í ræðu sinni á aðal-
fundi fyrirtækisins nú fyrir
skömmu. Þar lagði hann til að út-
gerðarfyrirtæki greiddu veiðileyfa-
„Útgeröarmenn, sjómenn, bankastofn-
anir og aðrir sem starfað hafa 1 grein-
inni hafa reynt að aðlaga sig að þessu
kerfi og því má ljóst vera að því verður
ekki kastað fyrir róða nema á löngum
tíma og með talsverðum tilkostnaði.“
því verður þó ekki litið að allt frá
árinu 1984 hefur fiskveiðistjórnun-
in verið byggð á þessu kerfi. Með
upptöku kerfisins varð aðgangur
að auðhndinni, sem ríkið úthlutar
í formi veiðiheimilda, að framselj-
anlegum verömætum. Útgerðar-
menn, sjómenn, bankastofnanir og
aðrir sem starfað hafa í greininni
hafa reynt aö aðlaga sig að þessu
kerfi, og því má ljóst vera aö því
verður ekki kastað fyrir róða nema
á löngum tíma og með talsverðum
tilkostnaði.
Ég tel því heppilegra að í stað
þess að kúvenda í fiskveiðistjóm-
uninni sé rétt að nýta kosti afla-
markskerfisins, en sníða af því
helstu agnúa eins og t.d. þann sem
hvetur til þess við ákveðnar aö-
gjald í formi eingreiðslu fyrir var-
anlegan veiðirétt. Árni slær þó
þann vamagla að éftir greiöslu
gjaldsins veröi veiðirétturinn ekki
af þeim tekinn nema að ríkið greiði
eignarnámsbætur. Þó ég hafi efa-
semdir um útfærsluna, einkum er
varðar eingreiðslu og eignarnáms-
bætur, þá eru hugmyndir Árna
gott innlegg í umræðuna.
Ef sú grundvallarbreyting verður
gerð á fiskveiðistjórnuninni að tek-
ið verði upp veiðileyfagjald, sem
er hugsanlega eina leiðin til að ná
sátt um stjórnunina og forsenda
þess að arðsemismarkmiðum verði
náö, þarf að hafa um þá breytingu
víðtækt samráð.
Lúðvík Bergvinsson
Skodanir annarra
Hagræðing i mjólkuriðnaði
„Hagræðing í mjólkuriðnaði, meðal annars með
úreldingu vinnslustöðva, er vissulega nauðsynleg og
til þess fallin að lækka verð mjólkurafurða.... Fram-
sóknarflokkurinn hefur að undanfórnu reynt að
skapa sér þá ímynd, að hann sé frjálslyndur flokk-
ur, sem beri hag einkaframtaksins fyrir brjósti. Ber
þaö vott um shkt, þegar landbúnaðarráðherra gerir
augljóslega ráðstafanir til þess aö koma í veg fyrir,
að einkafyrirtæki fái tækifæri til að kynna og kanna
nýjar hugmyndir um rekstur mjólkurbúsins í Borg-
arfirði?" Úrforystugrein Mbl. 11. maí.
Uppstokkun á ríkiskerfinu
„Það er tómt mál að tala um að tök náist á ríkisbú-
skapnum og að ríkissjóður verði rekinn hallalaust
nema landsstjómin hafi viija, kjark og styrk til þess
að stokka allt ríkiskerfið rækilega upp. Og það mun
reyna á það á næstunni hvort sú ríkisstjórn sem nú
hefur tekið við völdum leggur til atlögu eða hvort
hún lætur sér það nægja að taka einhver örsmá skref
sem litlum árangri skila.... Hefji ríkisstjórnin ekki
sókn á þessum vettvangi verður örugglega hægt að
saka hana um að vera stöðnunarstjórn þegar kjör-
tímabilinu lýkur."
Magnús Hreggviðsson i 3. tbl. Frjálsrar verslunar.
Of lítill sildarkvóti
„Sú niðurstaða, að semja um sameiginlegan kvóta
með Færeyingum er í sjálfu sér í lagi: það sýnir
Norðmönnum að íslendingar munu ekki láta undan
óbilgimi þeirra og ofríki. Hitt er annað mál, aö 250
þúsund tonn fyrir Færeyinga og íslendinga er alltof
lítið þegar horft er til þess, að Norðmenn hafa ein-
hliöa ákveðið tvöfalt hærri kvóta fyrir sjálfa sig.
Staðreyndin er sú, að ísleindingar geta til frambúðar
ekki sætt sig við minni kvóta en Norðmenn úr
norsk-íslenska síldarstofninum."
Úr forystugrein Alþbl. 12. maí.