Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1995, Side 15

ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 1995
15
Hagsýni dýra og manna
Ég veit ekki hvort dýr, sem geta
af sér önnur dýr, segja við afkvæmi
sín: Vertu hagsýnn í lífinu, kiðling-
urinn minn. Aftur á móti er al-
gengt að foreldrar barna láti vera
sitt fyrsta verk að segja, þegar
krakkinn kemst til vits og ára:
Vertu ætíð hagsýnn. Margir taka
heilræðið bókstaflega og verða það
ekki innan vissra marka, heldur á
kostnað annarra. Þannig er hag-
sýni sumra næstum engin takmörk
sett.
Hagsýnn sómakarl
Höfuðeinkenni hagsýni er að geta
geymt sér hlutina, oft það sem
hægt er að gína yfir en ómögulegt
að gleypa strax. Einstaklingnum
eru þau takmörk sett að hugurinn
rúmar allt sem hann óskar sér, en
maginn ekki uppfyllingu óska
sinna.
Stundum hendir í heimi dýranna
að þau fá ríkulegri uppfyllingu
frumstæðra þarfa en þau geta í sig
látið. í þessu tilviki geyma þau
umframgetuna, oftast í jörð, en
sjaldan lengi.
Við geymum líka feng okkar, en
lengur en dýrin. Dæmi er til um
sómakarl sem fór úr einu embætti
í annað sem hann naut í fimmtán
ár, geymdi sér gamla embættið og
fór aftur í það þegar hann féll úr
hinu.
Þetta sýnir að maðurinn er ekki
aðeins æðsta skepna jarðarinnar
heldur hefur hann öðlast þann
náttúrurétt sem dýr merkurinnar
fá ekki að njóta, enda búa þau ekki
við menntun og lagabókstafinn.
Ólíkir harmleikir
Annað dæmi um hagsýni er þaö
að eitt sinn sat á þingi manneskja
sem var líka leikstjóri. Hún naut
þess réttar að geta skroppið af þingi
þegar hún vildi til að stjórna óperu.
Hún hljóp ekki tvö hundruð metr-
ana sem aðskilja þessa staöi vegna
þess að hún væri ekki jafn fær um
að stjórna báðum, heldur réö hún
öllu á leiksviðinu en næstum engu
á þingi, öðru en raddböndunum,
sem hún hafði því miður ekki hæfi-
leika til að láta hljóma í óperu. -
Svona geta harmleikimir verið
ólíkir í Islensku óperunni og á Al-
þingi.
KjáUariim
Óháð flokkaveldinu
Góðu heilli em til dæmi þess að
saman fari hagsýni og geta í hæfi-
leikamönnum sem líkjast bónda-
konunni sem er allt í öllu. Einn
hefur gegnt ótal embættum óháð-
um flokkaveldinu, því hann hóf sig
með brosi yfir reglur um íslenskt
hægri og vinstri en hefur nú færst
niður á það stig að gegna bara fjöl-
mörgum störfum, meðal annars í
ráðuneyti. Þar er hann fullur af
glimrandi hugmyndum. í útvarps-
fréttum er hann í tvíþjóðaátaki um
samningu orðabókar, þá titlaður
rithöfundur, en samkvæmt blaða-
fréttum ku hann hafa hlotið árs-
laun úr leiklistarsjóði, þótt styrk-
þegi megi aðeins stunda eitt starf
þiggi hann laun úr launasjóðum
listamanna. En ákvæðið nær ekki
yfir kauða: öll störf hans eru list.
- Hvaðan kemur svona fólki hag-
sýnin?
Úr samfélagsgerð okkar. Þar
gagnast best að hafa greindina í
munninum og temia sér væmna
framkomu með frekju. Þannig
myndast skapgerð lík sumu fol-
aldakjöti, en er sambreyskingur
mömmudrengs og pabbastelpu.
Guðbergur Bergsson
„Höfuðeinkenni hagsýni er að geta geymt sér hlutina. - Við geymum líka feng okkar, en lengur en dýrin,“
segir Guðbergur m.a. í grein sinni.
Guðbergur Bergsson
rithöfundur
„Þar gagnast best aö hafa greindina í
munninum og temja sér væmna fram-
komu með frekju. Þannig myndast
skapgerð lík sumu folaldakjöti, en er
sambreyskingur mömmudrengs og
pabbastelpu.“
Mjólkurvinnsla á ríkisspena
Hvernig bregst Guðmundur
Bjarnason landbúnaöarráðherra,
við ef kaupfélagið í Borgamesi vill
selja svæðisbundna einokunar-
stöðu sína í mjólkurvinnslu til
Mjólkursamsölunnar í Reykjavík?
Jú, hann verðlaunar fyrirtækin
með um 200 milljóna króna fram-
lagi úr vösum almennings. Til að
bæta gráu ofan á svart rýkur hann
til verknaðarins þegar hann sér að
fleiri fyrirtæki geta hugsað sér að
koma að mjólkurvinnslunni.
Það gat framsóknarráðherrann
auðvitað ekki hugsað sér enda
hefði það getað leitt til samkeppni
á þessu sviði og jafnvel gefið af sér
lægra verð á mjólkurvörum, fjöl-
breyttara vöruúrval og viðráðan-
legar mjólkurfemur!
Ekki gæfuleg byrjun
Þetta mál er vægast sagt óheppi-
leg byrjun á stjómarsamstarfi
Sjálfstaeðisflokks og Framsóknar-
flokks sem margir binda vonir við
að einkennist öðm fremur af stöð-
ugum tilraunum til að draga úr
skömmtunarvaldi stjórnmála-
manna. Stjómmálamenn hafa til
dæmis enn stærstan hluta fjár-
málaþjónustunnar á sinni könnu,
enda kom Alþýðuflokkurinn í veg
fyrir einkavaeðingu ríkisbankanna
á síðasta kjörtímabili.
Fjarskipti og fjölmiðlun er sömu-
KjaUarinn
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðingur
leiðis í höndum stjómmálamanna
að ekki sé minnst á rekstur skóla
og heilbrigðisstofnana. Á þéssum
sviðum og öðmm þarf að hleypa
að samkeppni eða með öðmm orð-
um auka vald neytenda og minnka
ítök pólitíkusa.
Andúð Framsóknarflokksins
á neytendum
Árið 1934 setti ríkissfjóm Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks bráða-
birgðalög um mjólkursölu þrátt fyrir
harða mótspymu þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins úr Reykjavík. Með
lögunum var komið á einokun á sölu
mjólkur. Bændum skyldi ekki lengur
vera frjálst að selja mjólk sína eins
og þeim hentaði heldur var sölusam-
tökum fenginn einkaréttur til mjólk-
ursölu á sérstökum verðjöfnunar-
svæðum. Þessi lög vom uþphafið á
þeirri einokun í mjólkursölu sem enn
er við lýði og Guðmundur Bjamason
landbúnaðaráðherra var að treysta í
sessi.
Aðgerð Guömundar Bjamasonar
er einkar athyglisverð fyrir þá flöl-
mörgu íbúa höfuðborgarsvæðisins
sem greiddu Framsóknarflokknum
atkvæði sitt í nýafstöðnum alþing-
iskosningum. Þrátt fyrir að yfir-
bragð flokksins hafi breyst þá vdrð-
ast taugamar til gömlu framsókn-
arstefnunnar en til staðar. - Hags-
munir almennings, neytenda og
skattgreiðenda eru látnir vdkja fyr-
ir hagsmunum kaupfélaga og
mjólkursamlaga.
Er Sif hlynnt
mjólkureinokuninni?
Það liggur því beint vdö að koma
þeirri spumingu á framfæri vdð
einn af nýju þingmönnum Fram-
sóknarflokksins, Sif Friðleifsdótt-
ur, hvort henni þyki Guðmundur
Bjamason hafa farið rétt að í þessú
máh. - Er hún þeirrar skoðunar
að framhald eigi að vera á 60 ára
einokun gæðinga Framsóknar-
flokksins í mjólkurvdnnslu?
Glúmur Jón Björnsson
„Þetta mál er vægast sagt óheppileg
byijun á stjórnarsamstarfi Sjálfstæöis-
flokks og Framsóknarflokks sem marg-
ir binda vonir við að einkennist öðru
fremur af stöðugum tilraunum til að
draga úr skömmtunarvaldi stjórn-
málamanna.“
Áhríf EES-samningsins á
isiandi
Tilhags-
bóta
„EES hefúr
hraðaö fs-
lenskri þjóð-
félagsþróun
um mörg ár.
Löggjöf um
vinnu- og
hollustu-
vemd, sam-
kcppnismál 0,««, awimnwii,
og flármála- Evrtpu“m'
tekið stökk fVam á við. EES hefúr
bætt aðgang fslenskra útflytjenda
að Evrópumarkaðnum og aukið
erlenda samkeppni, til hagsbóta
fyrir neytendur. Fyrirtæki og
fræðimenn njóta góðs af samevr-
ópskum þróunar- og rannsókna-
áætlunum. Engar af hrakspánum
um að erlent vdnnuafl streymdi
til íslands og höfuöból og nátt-
úruperlur yröu keypt upp af
vondum útlendingum hafa geng-
ið eftir.
Með aðlögun að evrópskum
reglum hefur sarakeppnisstaða
fyrirtækjabatnað. Samningurinn
leysir þó ekki ýmis vandamál.
Hann losar útflytjendur til dæmis
ekki viö kostnaðarsamt landa-
mæraeftirlit. Hann veitir aðeins
takmörkuð áhrif á töku ákvarð-
ana í Evrópusambandinu, sem
skipta ísland miklu. Með ESB-
aðild fengju íslendingar stórauk-
in pólitisk áhrif. Þaö ætti þvi að
Iáta reyna á kosti islands með
umsókn. Viðræður gætu gengið
allhratt fyrir sig enda hefur verið
samið um stóran hluta aðildar-
pakkans raeð EES. Þær undan-
þágur fyrir íslenskan sjávarútveg
sem fengust í EES gefa vísbend-
ingu um að ESB sé tilbúiö að viö-
urkenna sérstöðu íslands."
Villuljós
„Við sem
börðumst
gegn aðild is-
lands að EES
höldura þvf
fram að
samningur-
inn gæti aldr-
ei geflð okkur
þaö sem
kæmi nærri
þvd að greiða
fómarkostnaðinn. Þáverandi ut-
BJarnl Elrwr»»on h«9-
frttðlngur
anríkisráðherra fullyrti þó mikiö.
Nú er eðlilega komið í Ijós aö
væntingamar voru villuljós.
Á landsfundi Samstöðu um
óháð ísland var lögð fram grein-
argerð frá Þjóðhagsstofnun um
áhrif EES á utanríkisvdðskipti
okkar. Þar kom fram að vægi
Evrópumarkaðs hefur minnkað
eftir tilkorau samningsins. Ég er
ekki hissa því aö við vissum að
aukning á útflutningi til Evrópu-
landa á kostnað útflutnings til
Bandaríkjanna á sínum tíma staf-
aði af gengisfalli dollarans sem
siðan hækkaði aftur. Auk þess lá
ljóst fyrir að markaðshorfur fyrir
útflutningsvörur okkar vom góð-
ar í Japan og víðar.
Evrópumarkaður er afar erfið-
ur. Vöruframboð þar er mjög
mikið samtimis því sem markað-
urinn vex ekkert Hagvöxtur er
þar minni en i mörgum markaðs-
löndura. Einnig er meöalaldur
Evrópubúa mjög hár og fjölgun
íbúa er ört rainnkandi og á leið
niður fyrir núllið í fiestum Evr-
ópulöndum. Máliðer einfklt. ESB
er einfaldlega ekki markaður
framtíðarinnar."