Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1995, Blaðsíða 24

24
LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 1995
LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 1995
33
Deilur sóknarprests og sóknarbarna í Möðruvallaklaustursprestakalli:
Úthrópaður sem ómögulegur maður
- segir séra Torfi Hjaltalín Stefánsson
Aðeins ein lausn á þessu máli
- segir Brynjar Finnsson, bóndi að Litlu-Brekku í Arnarneshreppi
„Samskiptavandræðin við séra
Torfa eru ekki nýtilkomin. Þau
hafa staðið yfir allt frá því hann
tók við embættinu. Það á við um
nær öll samskipti við sóknarprest-
inn,“ sagði Brynjar Finnsson,
bóndi að Litlu-Brekku í Amarnes-
hreppi.
„Séra Torfi hefur gengið í gegn-
um erfitt tímabil vegna þess að
hann og eiginkona hans hafa ver-
ið nánast skilin í heilt ár. Hún var
að Ijúka störfum sínum sem kenn-
ari á Akureyri og bömin þeirra
vom í skóla. En hún er sem sagt
farin nú fyrir um háifum mánuði.
Þess má geta að ýmis vandamál
hafa fylgt Torfa í starfi, ekki bara
í sókninni hér. Hann sinnti störf-
um á sínum tíma á Biskupsstofu
sem æskulýðsfúlltrúi og þar komu
upp vandamál. Þar blasti viö að
honum hefði sennilega ekki verið
vært mikið lengur þar í starfi.
Hann kom í prestakall okkar frá
þeim störfum. Á sama hátt voru
vandamál þegar hann gegndi
prestsstörfum á Þingeyri þar sem
hann var áður.“
- Nú var meiningin hjá þér og
fleiri að fara af stað með undir-
skriftalista. Hvernig stendur það
mál?
„Sóknarnefndin bað okkur að
bíða með undirskriftalistann og
síðan hefur vígslubiskup einnig
farið fram á það við okkur. Það er
ástæðan fyrir því að ekki eru kom-
in nein nöfn á þennan lista enn
þá. Hins vegar verður að gera eitt-
hvað þegar maöurinn sér ekki
vandamálið og sér ekkert annað
en aö allt sé fagurt í kringum
hann. Það er lýsandi dæmi þegar
allar sóknamefndir eru aö skrifa
biskupi bréf vegna vandamála í
þessari sókn. Ástæðunnar er ekki
að leita til eins ákveðins atburðar.
Við gerum okkur grein fyrir því
aö biskup hefur ekki vald til að
reka presta úr embætti en við
erum að vonast til þess að þurfa
ekki að halda áfram í þessu máli.
í okkar huga er ekki hægt að ljúka
því nema á einn veg.
Ég veit ekki enn hve víðtækur
stuðningurinn er því undirskrifta-
listinn er ekki farinn af stað og
það þvi ekki komið í ijós. En ég er
sannfærður um að aúir þeir sem
hafa komiö nálægt störfum fyrir
prestakallið vilja losna við prest-
inn úr starfi," sagði Brynjar. -ÍS
„Undirskriftasöfnun er hafin með-
al sóknarbarnanna í Möðruvalla-
prestakalli um að sóknarprestinum
sé vikið úr starfi. Bent er á að vand-
ræðaástand ríki í nær öllum sam-
skiptum við prestinn.“
Þetta orð, „bent er á“, er yfirleitt
ekki notað heldur miklu frekar
„haldið er fram“ til að gæta hlutleys-
is.
Síðar segir: „allt frá því að séra
Torfi Hjaltalín Stefánsson tók við
sókninni fyrir sex árum hefur borið
á samskiptaerfiðleikum".
Þarna er önnur fullyrðing frá
fréttamanni og þama er ekki verið
að vitna í viðmælanda. Svona frétta-
mennska er forkastanleg og gengur
ekki. Þetta virðist vera lenska að
falla í þessa gryfju að tala ekki við
báða aðila. Mér þótti það sérkenni-
legt að fréttamaður á sjónvarpinu
skyldi segja að allt frá því að ég tók
við fyrir sex árum hefði borið á sam-
skiptaörðugleikum. Þar kemur
fréttamaðurinn með beina fullyrð-
ingu og tekur afstöðu í málinu. Ég vil
ekki gangast undir það að borið hafi
á samskiptaörðugleikum frá því að
ég hóf hér preststörf fyrir 6 árum.“
Undirskriftalisti
Fram hefur komið að Brynjar
Finnsson stendur að undirskrifta-
lista sem stefnt er gegn Torfa. Text-
inn á þeim lista er svohljóðandi:
„Herra Biskup íslands, Ólafur
Skúlason. Við undirritaðir íbúar í
MöðruvaílaklausturskaUi í Eyjafjarð-
arprófastsdæmi teljum okkur ekki
geta unað lengur við það ástand sem
ríkir í málefnum kirkjunnar hér.
Vandræðaástand er í nær öllum sam-
skiptum viö sóknarprestinn og sjá-
um við enga aðra lausn en þá að
sóknarprestur fari hið
allra fyrsta svo hér
komist á friður. Við
fórum þess á leit að
biskup hlutist tU um
að svo verði þannig að
ekki þurfi að koma til
annarra aðgerða að
háUú sóknarbarna.“
„Þessi texti er vægast
sagt mjög ruddalegur.
Undirskriftasöfnunin
er svo alvarleg aðfor
að mér og mínu starfi
og það er spurning
hvaða rétt fjölmiðlar
hafa að fara með svona
innansveitarkryt og
auglýsa um allt land,“
sagði Torfi.
„Það er í raun mun al-
varlega mál en haus-
inn á undirskriftasöfn-
uninni. Það er búið að
úthrópa mig um aUt
land sem ómögulegan
mann og mér finnst að
ég eigi mér ekki við-
reisnar von eftir þetta.
Ég get ekki borið höf-
uðið hátt ef niðurstað-
an af þessu öUu saman
verður að ég sé svona
maður.
Annars er merkilegt
með þennan undir-
skriftalista að það er
eins og aðstandendur
hans geri sér ekki
grein fyrir að prestur
hefur aldrei verið rek-
inn úr starfi á þessari
öld. Þannig er verið
fara fram á mjög mikið og sak-
irnar hljóta því að vera mjög
miklar úr því að menn ganga
svo langt að krefjast þess að ég
verði rekinn úr starfi.
Ég held að flestir sem eru
hlutlausir og horfa á þessar
ásakanir, sem fram hafa komið
í íjölmiðlum, sjái að þær eru
nú ekki svo stórvægUegar að
það kaUi á að prestinum sé
vikið úr starfi.
Biskup hefur heldur ekki
vald tU þess og það kom í ljós í
sambandi við Seltjarnarnes-
deUuna að hann hefur ekki
vald tU þess að reka presta úr
starfi.
Við prestarnir erum ævi-
ráðnir og það þarf því eðlUega
mjög miklar sakir tU þess að
prestur verði rekinn. Við njót-
um starfsvemdar og búum við
það hvort sóknarbörn eigi að fá að
ráða hvaða prest þau nota tU kirkju-
legra athafna eða hvort fylgja eigi
óskráðum siðareglum presta um að
þeir komi ekki hver inn á prestaköU
annarra.
„Hið eðlilega er að prestar komi
ekki inn í prestaköU hver annars. Á
höfuðborgarsvæðinu virðist lausung
vera á þessari reglu, eins og flestir
vita. Hér í mínu prestakaUi, á þétt-
býlissvæðinu í kringum Akureyri,
hefur veriö viss höfuðborgarstemn-
ing. Prestarnir sem voru á undan
mér í prestakaUinu hafa oft sinnt
prestsverkum fyrir sóknarböm héð-
an, en þá innan eigin prestakaUs.
Þeir hafa hins vegár ekki komið mik-
ið inn í MöðruvaUaprestakaUið með
verk sín. Það hefur verið regla hjá
okkur að við værum ekki að koma
inn í prestakaU tU hver annars.
Svo kom upp óheppUegt atvik sem
gerði það að verkum að skarst í
odda. Það var í sambandi við brúð-
kaup sem átti að fara fram í Bakka-
kirkju í vor og þá byrjuðu þessar
deUur um ráðstöfunarrétt á kirkjun-
um og síðan bættust við tvö önnur
svipuð mál.
Það hefur verið spurt um hvort
ég veitti leyfi mitt tU þess að
prestar kæmu hér inn með
prestsverk og ég hef sagt að ég
myndi ekki veita mitt leyfi tU
þess. Ég vísaði tU þessa sam-
komulags sem er á miUi okk-
ar prestanna. Það kalla
menn þá að loka kirkjunum
sem mér finnst sérkenni-
legt orðalag.
Ég hef tekið þá ákvörðun
að leyfa öðrum prestum
að sinna embættisverk-
sérlega sáttur við það en fólk er svo
ósátt við þetta samkomulag okkar
prestanna að okkur er bara ekki
stætt á að standa gegn því. Ég geri
hins vegar athugasemdir við það og
finnst það óeðlilegt. Ég geri þetta af
sáttahug en er ekki þvingaður tU
þess.
í DV er haft eftir biskupsritara að
prestar séu að jarða, gifta og skíra
þvert á sóknir en geri það yflrleitt í
fuUum ffiði hver við annan. Ég held
að þetta ástand sé nú sem betur fer
ekki ríkjandi algUt í kirkjunni."
Virða ekki
starfsvettvang
- Á sama tíma og viðtalið við
Torfa fór fram fór fram jarðarfararat-
höfn í MöðruvaUakirkju sem annar
prestur annaðist.
„Það eru tU lög um að prestar hafa
sitt að segja um afnot af kirkjum í
sínum prestaköllum. Það er því
rangt sem haft er eftir biskupsritara
að sú sé ekki reglan.
Ég tel það mjög alvarlegt mál fyrir
kirkjuna ef prestarnir virða ekki
starfsvettvang hver annars og ef fólk
gerir sér ekki grein fyrir hvaða sókn
það tUheyrir og hver sé sóknarprest-
ur þess.
Við erum ráðnir tU að þjóna viss-
um söfnuði og fáum borgað fyrir það.
Söfnuðinum er gert að virða sóknar-
prest sinn og leita tU hans i sam-
bandi við prestsverk. Þetta er gagn-
kvæmt. Þetta kerfi sem er við lýði er
óþægUegt og veldur sárindum miUi
presta. Þeim finnst vera gengið fram
hjá sér og þetta skapar óeiningu inn-
an stéttarinnar.
Við höfum margoft rætt þetta
prestarnir okkar á
miUi og það geng-
ur ekki að ná nið-
urstöðu vegna
þess að prestar
eru ekki sam-
mála um þetta. Menn hafa ýtt þessu
á undan sér og hafa gert mjög lengi
og þetta vandamál er rætt á hverri
einustu prestastefnu. Við erum svo
„ameríkaniseruð“ og þess vegna er
þetta fríkirkjufyrirkomulag hér við
lýði.“
Ganga eins
langt og hægt er
- Því hefur verið haldið fram að
samskiptavandræði hafi ríkt öU þau
sex ár sem þú hefur gegnt embætti.
Hvað vUt þú segja um þær fuUyrð-
ingar?
„Samskiptaerfiðleikar hafa alls
ekki verið aUan tímann en komu síð-
an upp og urðu fyrst alvarlegir í vor.
Fullyrðingin í texta undirskriftalist-
ans er bara huglægt mat og er hreint
og beint tU þess að styðja þá kröfu að
ég fari frá. Menn tína aUt til og ganga
eins langt og þeir geta tU þess að fá
sínu framgengt. Því dekkri mynd
sem dregin er upp af ástandinu þvi
meiri möguleiki er að málin nái fram
að ganga.
Fullyrt er af aðstandendum undir-
skriftalistans að menn hafi leitað í sí-
auknum mæli út fyrir prestakaUið tU
að fá prestsverk gerð. Einnig að aUir
hafi verið upp á kant við mig. Það
eru hreinar ýkjur og ósannindi.
Vígslubiskup, BoUi Gústavsson, seg-
ir að samband hafi verið haft við
samstarfsmenn mína sem hafi lýst
yfir eindregnum stuðningi við mig.
Þeir eru auðvitað fleiri. Ég á að sjálf-
sögðu vini hér í prestakaUinu.
Á það hefur verið minnst að ferm-
ingarbörn hafi neitað að fermast hjá
mér í stórum stU og tekið þá ákvörð-
un sjálf. Það er alrangt.
Að vísu hafa 4 fermingarböm úr
prestakaUinu leitað annað á þessum 6
árum. Ég hef ekki verið upp á kant
við neitt af mínum fermingarbömum.
FuUyrðingar um ófremdarástand í
þessum málum eru því rangar."
Prestar hafa
mörg réttindi
- Deilur prests og sóknarbarna
hafa verið í fjölmiðlum. Á miðviku-
daginn birtust myndir af því í ljós-
vakamiðlum þegar lögregla hafði af-
skipti af malarnámi í landi Möðru-
vaUaprestakaUs. Torfi var spurður
að þvi hver aðdragandinn að því
máli væri.
„Úti á landi fylgir prestsembætt-
inu oft prestssetursjörð. í nýjum lög-
um, sem samþykkt voru 1993, kemur
fram að prestssetrið er hluti af emb-
ætti prestsins. Jörðin er því einnig
hluti af embættinu og prestssetrið
sjálft. Prestar eru því með mörg rétt-
indi en eru háðir ábúendalögum þó
réttur þeirra sé meiri. Áður þurftum
við ekki að spyrja neinn að því hvort
að við færum út í malarnám, en
þurftum fyrst og fremst að standa
skU á jörðinni og ekki rýra gUdi
hennar. Ef hlunnindin voru skert
áttu ábúendur að greiða tU jarðar-
innar samkvæmt mati við úttekt á
jörðinni þegar prestur lætur af emb-
ætti.
Ég fékk samþykki fyrir malarnám-
inu frá prestsetrasjóði og ætlaði að
láta tekjurnar renna tU jarðarinnar.
En þá kom athugasemd frá sóknar-
nefnd vegna þess að fyrir 25 árum
hafði verið stríð um malarnám sem
stöðvað var með lögregluvaldi. Þá
var ákveðið að taka möl annars stað-
ar og setti meirihluti náttúruvernd-
arnefndar sig ekki á móti því. Síðan
gerðist það á þriðjudagsmorgun að
samband var haft við mig frá Bisk-
upsstofu og sagt frá þvi að hringt
hefði verið úr sveitinni og tUkynnt
um að hafið væri malarnám í óleyfi.
Formaður prestssetrasjóðs bað
mig um að stöðva þetta sem ég og
gerði. Ég var á leiðinni út á tún tU að
stöðva malarnámið þegar ég sá lög-
reglubU og sjónvarpsbUa ffá Stöð 2
og Sjónvarpinu.
Svo kom í ljós að þeir voru fleiri
þarna, frá Útvarpi Norð-
urlands og Degi. Vélum
var beint að mér aU-
an tímann og ég
gat ekki annað
en brosað að
aðfórunum.“
sagði Torfi.
-ÍS
„Þáttur fjölmiðla í
þessu deilumáli er
merkUegur og mér finnst
það óeðlilegt hvað þeir
eru fljótir að taka við
sér. Þeir opna málið með
því að birta aðeins hlið
annars aðilans,“ sagði
Torfi Hjaltalín Stefáns-
son, sóknarprestur í
Möðruvallaklausturs-
prestakalli, við DV.
Harðar deUur eru risnar
miUi han’s og einstakra
sóknarbarna hans. Deil-
urnar hafa gengið svo
langt að sum sóknarbörn
krefjast þess að prestur
verði látinn víkja úr
embætti.
Torfi vígðist til Þing-
eyrarprestakaUs í Dýra-
firði árið 1981. Þaðan fór
hann í framhaldsnám er-
lendis, sagði upp presta-
kallinu 1986, en hafði
tekið sér tveggja ára
leyfi á tímabilinu. Torfi
vann sem fulltrúi Þjóð-
kirkjunnar á Biskups-
stofu og síðan deUdar-
stjóri fræðsludeildar
áður en hann tók við
Möðruvallaprestakall-
inu.
„Við sóttum um starf-
ið fjórir á sínum tíma og
mér skUst að það hafi
verið afgerandi kosning í
annarri umferð. Ég hélt
því að það væri nokkur
eindrægni í því að
standa við bakið á sókn-
arprestinum, aö minnsta kosti af
hálfu sóknarnefndanna."
Samband haft eftir á
„Fjölmiðlafólkið sem opnaði þetta
mál talaði ekki við mig fyrr en eftir
að búið var að gera fréttina. Sjón-
varpsfréttin var þannig að tekin var
mynd af kirkjunni á MöðruvöUum,
bæði að utan og innan, og síðan við-
tal við þennan Brynjar Finnsson að
MöðruvöUum.
Fréttamaðurinn haföi verið hér á
svæðinu við gerð fréttarinnar en hef-
ur ekki samband við mig fyrr en
hann er kominn aftur til Akureyrar.
Þó var ég inni á prestsetrinu en varð
ekki var við hann. Fréttamaðurinn
bað heldur ekki um leyfi tU þess að
mynda á staðnum, hvað þá um leyfi
tU þess að fara inn í kirkjuna og
mynda þar.
Síðan leita þeir tU mín og ég bið þá
um að fara ekki með þessa frétt af
stað vegna þess að sáttafundur væri
fyrirhugaður innan tveggja daga og
að við vildum fá að vinna þetta mál í
friði. Það var ekki bara ég sem bað
um það heldur einnig prófasturinn,
vígslubiskupinn og formaður sóknar-
nefndar hér á MöðruvöUum. Þeir
hunsuðu það og við vildum ekki hafa
neitt frá okkur um málið.
Þeir vissu þvi að ef þeir æUuöu að
opna þessa frétt myndu sjónarmið að-
eins annars aðUans koma fram. Þeir
gerðu þetta samt, sennUega til að
verða á undan Stöð 2, því markmiðið
er að vera fyrstur með fréttimar.
í fréttinni um þetta mál koma
fram beinar fuUyrðingar sem eru
settar fram þannig að menn verða að
túlka þannig að verið sé að tala um
staðreyndir málsins. TU dæmis sagði
í fréttinni:
starfsöryggi, það er það góða við
Þjóðkirkjuna.
Það kom fram eftir sáttafundinn á
miðvikudag að ekki hafði séð undir-
skriftalistann nema einn maður. Það
er heldur ekki komið neitt nafn á
listann enn þá. Brynjar Finnsson
heldur því fram í fjölmiðlum að und-
irtektir séu mjög miklar og fólk fær
það á tilfinninguna að það sé mjög al-
varlegt ástand í prestakaUinu.
Brynjar heldur því einnig fram að
starf kirkjunnar sé ekki neitt, hvorki
í æskulýðsmálum né öðru. Ætli nú
sé ekki messað einu sinni í mánuði
að jafnaði í MöðruvaUakirkju. Það er
oft þegar upp koma samskiptaerfið-
leikar að finna má atriði hjá báðum
deiluaðUum.
Varðandi ummæli Brynjars um
kórinn má nefna það að fyrrverandi
organisti í MöðruvaUakirkju sagði
upp fyrir nokkrum árum og þrír aðr-
ir í kórnum með honum. Organist-
inn gaf upp að orsökin væri sam-
starfserfiðleikar við sóknarprestinn.
Organistinn var hæfur í sínu starfi
og vildi styrkja kórinn. Möguleg
skýring á uppsögn hans er ágreining-
ur um sálmaval.
Kórinn hefur minnkað á undan-
fornum árum, það skal vel viður-
kennt. Það eru um fimm eða sex úr
sókninni sem syngja nú í kómum, en
það eru jafnmargir í honum frá Ak-
ureyri. En þegar hann var stærstur
voru um það bil 25 í honum.“
„Samskiptavandræðin við sera Torfa eru ekki nýtilkomin. Þau hafa stað-
ið yfir allt frá því hann tók við embættinu," segir Brynjar Finnsson
bóndi. DV-mynd BG
„Það er búið að úthrópa mig um allt land sem ómögulegan mann og mér finnst ég ekki eiga mér viðreisnar von eftir þetta,“ segir séra Torfi Hjaltalín Stefánsson í viðtalinu.
DV-mynd BG
Siðareglur presta
- Fram hefur komið að eitt
helsta deilumál prests og