Þjóðviljinn - 14.11.1936, Síða 2

Laugardaguiriim 14. nov. 1936.
PJOÐVILJINN
Afstaða enskra stjórnmála-
flokka til borgarastyrjaldar-
innar á Spáni og fasismans
Föðurland sást fa§istanna
»Föðurlandsást þeirra fyrst um það spyr
hve fémikill gripur hún yrði,
því nú selst á þúsundir þetta sem fyr
var þrjátíu peninga virði.«
+ Um sfðustu áiamót voru tíma-
laun verkamanna í Kaupmannahöfn,
að meðaltali þannigí
Iðnlœrðir verkamenn:
Múrarasveinar — 2.45
Húsasmiðir — 2.09
Málarasveinar — 1.89
Blikksmiðir — 1.78
Skipasmiðir — 1.74
Prentarar — 1.71
Járnsmiðir — 1.64
Rafvirkjar — 1.62
Húsgagnasmiðir — 1.58
Bakarasveinar kr. 1.50
ólðnlrerðlr verkamenn:
»Handlangarar« múrara — 1.95
Byggingaverkamenn kr. 1.73
Haf narverkamenn — 1.64
Pakkhúsmenn — 1.17
Verkakonuv:
1 klæðaverksmiðjum — 0.88
Saumakonur — 0,77
1 súkkulaðiverksmiðjum kr. 0,72
Berið þessar tölur saman við laun
vérkalýðsins í Reykjavík. Og takið
það með í reikninginn að í Kaup-
mannahöfn, hefur verkalýðurinn
miklu fullkomnari tryggingar en hér.
Auk þess eru margar lífsnauðsynjai'
ódýrari þar, húsaleiga t. d. um 20%
lægri en hér.
Hinn opinbcri ákærandl i Stutt-
gart hefir í máli gegn Gyðingalækni
einum fyrir »kynspillingu« knafist
þess, að læknirinn yrði dæmdur í ðha
árs fangelsi og hin »ariska« stúlka
í 1 y2 árs fangelsi. Dómsúrslitin urðu
þau, að læknirinn var dæmdur I 2 ára
fangelsi en stúlkan í % árs.
Lippert ríkisfulltrúi hefir í til-
efni af 10. ára afmæli Göbhels, sem
sveitarstjóra nasista gefið honum
landsetur fyrir almannafé. En þar
sem Göbbels var áður búinn að kaupa
landsetur Goldstein-Schwanenwerders
auðkýfingsins mikla virtist engin ser-
stök ástæða til slíkrar meðferðar '<
almannafé.
Fátt vaypar nú á tímum skýr-
ara ljósi yfir afstöðu hinna
ýmsu stjórnmálaflj0.kka til lýð-
ræðisins, ein afstaða sú, sem þeir
taka til þeirra átakat, sem nu
eiga sér stað milli lýðræðis og
fasisma á Spáni. Islenskum
blaðalesendum hefír margsinnis
gefist færi á því að kynna sér
þessar staðreyndir, hvað ís-
lenska stjórnmálaflpkka og blcð
þeirra. snertir. Hver efast t. d,
u:m afstöðu Morgunblaðsins og
hver efast um afstöðu vinstri
blaðanna hér á landi?
En af því, að ýmsum blaða-
lesendum mun vera ókunnari af-
staða sú, sem erlendir flokkar
og blpð þeirra. taka til Spánar-
málanna, er ekki úr vegi að
sýna fram á, að alveg sömu á-
tökin eiga sér stað um allan
heim. En sakir rúmleysis verð-
ur að láta það nægja að sinpi
að sýna afstöðu enskra stjórn-
málaflokka og blaðanna þar í
landi til þess lýðræðis, sem nú
berst fyrir tilveru sinni á Spáni.
Yfirlit þetta sýnir ljóslega, að
»þjóðstjórnin« enska og höfuð-
málsvarar kapítalismans þar í
landi, eru þess albúnir að varpa
af sér hlutlpysisgrímunni, sem
þeir dylja varúlf fasismans bak
við. Ekkert blaðanna gengur þó
eins langt í þessu, efni eins og
íhaldsblaðið »Sunday Observe?«.
sem beinlínis réttlætir innrás
Þjóðverja í Sovétríkin, ef Rúss-
ar selji löglegri stjórn á Spáni
vopn til að verjast fasistiskum
uppreisnarher. Verður gengið
öilu lengra í óskammfeilni og
þjónustu við fasismann? Grein
sú, sem hér um ræðir, er rituð,
af hinum alkunna enska íhalds-
blaðamanni Garvin.
26. október \ haust gat að líta
eftirfarandj, í leiðara höfuð-
blaðs enskra íhaldsmanna »Tim-
es«: »Hin opinbera afstaða
Þýskalands og Italíu til Spánar-
málanna, er alls ekki ósamrým-
ardeg afstöðu okkar. Sú spurn-
ing er aRs ekki langt frá því að
koma tii greina, að stjómin við-
urkenni yfirráð Francos á
< Spáni, einkum eftir að Madrid-
stjórwin hefir neitað að verða
við óskum enska sendiherrans,
um að íáta herfanga lausa«. Svo
mörg eru þessi orð, en þau sýna
greinilega samúð blaðsins með
fasistunum. Hér er ekki verið
að ásaka uppreisnarmenn fyrir:
þær sakir, sem stjórnarsinnar
eru taldir óalandi og óferjandi
fyrir.. Einu, mega menn heldur
ekki gleyma í þessu sambandi,
og það er, að í Englandi eru
þessi ummæii ekki alment skoð-
u,ð, sem; afstaða blaðsins ein-
göngu, heldur einnig stjórnar-
innar.
Frjálslynda blaðið »News
Chronicle« ræðir í stjórnmála-
grein daginn eftir (27. okt.)
svar Del Vayos utanríkismála-
ráðherra Spánar við málaleitun-
u,m Edens og enska sendiherr-
ans í Madrid.
»Svar spönsku stjórnarinnar
við uppástungu Edens hlaut að
liggja í augum uppi. — Hvaða
stjórn í veröldinni gat látið lausa
pólitíska fanga, opinbera fjand-
menn sina, meðan setið var um
höfuðborgina. Slikir famgar
hefðu aðeins notað frelsi sitt til
þess að ráðast aftur að stqórn-
inni«. Og blaðið bætir við: »Bar-
áttu spönsku þjóðarinnar er ekki
lokið með falli Madrid, sem bet-
ur fer. Lýðrœðið verður að berj-
ast djarfhuga og lrarðvítugt, ef
hugsjónir þe<s ei a ekki að
kafna- í fasisr c og :;.rveldi«.
Þá er ek! i úr vegi að líta á
afstöðu verkamannafíokksins
enska til Spánarmálanna. Þegar
Rússar kornu með tillögu um að
loka höfnunum í 'Portúgal, fór-
»Morgunblaðið« birtir nú
greinar í óða önn. til; að reyna að
sanna, hve »föðurlandselskandi«
íhaldið sé, — og að föðurlands-
ást kommúnistanna sé bara
»fyrirskipanir frá Moskva«!
»Föðurlandsást« fasistanna er
eingöngu takmörkuð við mögur
leika til að kúga, »fcðurla,ndið«
og kvelja »landsfólkið«. Sjái þeir
sínum eigin völdum hættu, búna,
þá hika þeir ekki við að leiða
verstu þjáningar yfír »föður-
landið,«.
Spönsku fasistarnir eyðileggja
nú »föðu.rland,« sitt til að svala
valdagræðgi sinni. Rússnesku
burgeisarnir börðust gegn »föð-
url,andi« þeirra 1 4 ár til að
reyna. að hindra það, að alþýðan
eignaðist sitt föðurland. Fröinsku
burgeisarnir sömdu 1871 við
ust »Daily Herald« höfuðblaði
flokksins svo orð um tillöguna,
að hún væri »klaufaieg ef ekki
skaðleg«. Seinna sneri það viö
blaðinu og komst svo að orði um
afstöðu Sovétríkjanna jjl þessa
máls, að hún hefði gjörbreytt
viðhorfinu. og »hlutverk verka-
mannaflokksins er að knýja
stjórnina til þess að taka hið
rétta skref i þessu máli«.
Hér hefir verið brugðið upp
nokkrum ummælum enskra
blaða, Þau sýna Ijóslega, að hið
sama er uppi á teningnum þar
eins og hér. Ihaldsflokkarnir
hafa yfirgefið hugsjónir lýðræð-
isins. Fyrir þeim vakir aðeirs
ra ;smi og orbeldi. Það eru
v instri flokkarnir einir, sem ekki
hafa brugðist málstað lýðræðis-
ins á Spáni og slíkt hið sama
miunu þeir gera hver í sínu landi.
þýzku sigurvegarana um hjálp
gegn París, þegar verkalýðurinn
hafði eignast höfuðborg sína
sjálfur.
Islenzka auðmannaklíkan
þekkir aðeins þá ást á föðurland-
inu, sem stígur og fellur eftir því
hve dýrt er hægt að selja það
hjá útlendu. auðvaldi. Það
sanna landráðasamningarnir
best. Og nú er vitanlegt, að ís-
lenska auðmannaklíkan býr ,sig
undir það, ef hún ekki fær að
selja »föðuirlandið« áfram eins
og henni þóknast, að reyna að
ræna því með aðstoð erlends
stórveldis! Þýskaland Hitlers er
þegar farið að gefa blússurnar
handa ránshernum.
Þar sannast það, sem Þorst.
Elrl. segði um braskarana:
»Föðurlandsíist þeirra fyrst um það
hve fémikill gripur hún yrði, [spyr
þvl nú selst á þúsundir þetta sem fyr
var þrjátlu peninga virði«.
Enda er það meira en 30 silf-
urpeningar, sem nasistarnir,
Jóh. JÓs. & Co., fá frá Hitler
núna.
En íslenska alþýðan efskar sitt
föðurland og ætlar sépr að vinna
það úr höndum auðvaldsins, sem
enn stýrir því,
Sameinaðar munu vinnandi
stéttir Islandg hefja þá »kröft-
ugu raust, sem kallar sitt föð,-
url,and viðistöðulaust af harð-
stjórium1 himins og jarðar«.
Danskemtun
verður haldin í K.R.-húsinu í
kvöld kl,, 10 e. h. Allur ágóð-
inn rennur til sjúklinganna á
Vífilstöðum.
Skemtinefndin.
HELSKIPIÐ eftir B. Traven 5
— Nú, þér eruð Ameríkumaður?
— Yes. Látið þér mig vera í friði. Eg vil ekk-
ert við yður skipta.
— Já, en ég er sendjmaður lögreglunnar.
— Það er ágætt vinur. Það er ekki amalegt starf,
sem þér hafíð. Hvað hefir nú komið fyrir? Eigið þér
eitthvað bágt? eða hvað gengur að yður?
— Eruð þér sjómaður? spurði manngarmurinn.
— Yes old man. Hafið þér ef til vill skipsrúm handa
mér?
— Af hvaða skipi eruð þér.
— »Tuscaloosa« frá New Orleans.
—- Skipinu, sem fór klukkan þrjú í nótt.
— Eg veit ekkert, hvenær það fór. Getið þér ekki
gert að gamni yðar um eitthvað annað. Þetta var al-
ónýtur ryðkláfur.
— Hafið þér nokkur skjöl?
— Hvað.a skjöi eigið þér við?
— Sjóferðabólrina.
Þetta var nú súkkulaðibúðingur með appelsínum.
Sjóferðabókin mín? Hún var íj jakkavasa mínum og
jakkinn var í sjóferðapokanum. Sjóferðapokinn var
einhversstaðar á »Tuscaloosa« og »Tuscaloosa« va,r —
hvað skyldj það vera komið lgngt? Bara ef ég vissi,
hvað skipverjar borðuðu til morgunverðar. Negrinn
er viss með að hafa látið steikina brenna við. Hvert
ég skal ekki taka lionum tak næst þegar hann kem-
un til þess að hjálpa mér við skipsmálninguna.
— Hvar er sjóferðabóki n? Þér skiljið, hvað ég á
við.
— Sjóferðabókin mín, Ef þér eigið við liana, þá
verð ég að gera þá játningu, að ég hefi enga sjóferða-
bók.
— Enga sjóferðabók?
Þið hefðuð átt að heyra,, hve bjálfalega hann sagði
þetta. Það var alveg eins og hann. vildi segja:
— Hvað, haldið þér ekk i, að það sé vatn, í sjónum?
En maðurinn gat ómögulega skilið, að &g hefði enga
sjóferðabók, svo að hann spurði mig sömu spurning-
arinnar í þriðja skiptið., En um leið, var sem hann
vaknaði skyndilega af dvala.
— Hafið þér engin önnur skjöl, vegabréf. Jand-
gönguleyfi eða því um líkt? spurði maðurinn.
— Nei. ég leitaði af ákafa í, öljum vösum, þó að
ég vissi vel, að ég hefði þar engin slrilríki önnur en
umslag með nafni mínu.
— Fylgið mér eftir, skipaði maðurinn.
— Hvert? spurði ég. Mig langaði til þess að vita.,
hvert náunginn ætl,aði sér að fara með mig, og í hvaða
skipsrúm hann mundi koma mér., Á smyglaraskip
fer ég ekki, það læt ég hann vita strax. Þangað verð
ég ekki dreginn með tíu hestafla vél.
— Hvert? Það komist þér senn að raun um.
Maðurinn var að vísu ekkert sérlega vingjarnlegur
í viðmóti, en skipsráðningamennirnir eru það sjald-
an, nema þegar þá vantar menn til; þess að fara í,
siglingar á einhverri »líkkistunni«. Allt benti til þess,
að mannfýlan ætlaði að ráða mig, í gott skipsrúm.
Ég hafði aljs ekki búist við því að komast svona fljótt
í siglingar aftur. Ég hlaut að vera eftirlætisbarn ham-
ingjunnar og þurfti einskis að örvænta,.
Að lokum nároum við staðar fyrir utan lögreglu-
stöð.. Það var ajt eins og það átti að vera.
Nú hófst ýtarleg rannsókn. Þegar búið var að leita
svo nákvæmlega í fötum mínum og vösum, að hvergi
hefði dulist smánagli, spurði maðurinn mig þurlega.
— Hafið þér engin, vopn eða verkfæri?
Þarna hefði ég auðveldjega gjetað leikið ijla á mann-
garminn, Hvað var líklegra, en ,að ég hefði vélbyssu
í nösunum og ferðakistu undir augnalokunum? Slíkir
eru mennirnir. Þegarþeir fínna ekkert, fullyrða
þeir, að við höfum falið það. Þeir geta aldrei skil-
ið, að við ,höfum ekki í fór um okkar, það sem þeir
eru að leita að. Mennirnir munu aldrei læra þann
eiginleika, en, slíkt hafði ég enga hugmynd um í þá
daga.
Að rannsókninni lokinni var mér skipað að stað-
næmast fyrir framan ski'ifborð.- Við skrifborðið sat
maður, semi aldrei leit af mér, eins og ,hann grunaði
mig um að, hafa stolið yfirfrakkanum sínum. Mað-
urinn opnaði stfcreflis bók, sem hafði að geyma fjölda
mynda., Náunginn, sem kom, með mig hingað túJkaði
viðræður okkar, því að öðrum kosti Jiefðu, þær farið
út um þúfur. Á meðan þeir þurftu á Bandaríkja-
mönnum að halda í ófriðnum, skyldu þeirokkur prýði-
lega. En þeir tímar voru liðnir. Nú þurftu þeir okk-
ar ekki við og nú gátu þeir leyft sér að skilja ekkert.
Æðsti presturinn — eða þannig leit hann, helst út