Þjóðviljinn - 11.01.1938, Blaðsíða 3

ÞJÖÐVILJINN
Þriðjudaginn 11. janúar 1938.
»Moskva, Moskva« hrópar
íhaldið. En hvað meinar pað?
íhaldið gengur fii kosninga undir kjörorðum nasista, og
treystir eingöngu á áhrif peninganna og heimskuna. Barátt-
an í Reykjavík er baráta við fasismann.
Bardagaaðferð sú, sem ihald-
plðOVIUINN
I Málgagn Kommúnistaflokks
Ilslands.
Ritstjórl: Einar Olgeirsson.
RitstjórnJ Bergstaðastræti 30.
Slmi 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
J Askriftagjald á mánuði:
I Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
{ Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
| 1 lausasölu 10 aura eintakiö.
j Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
j Bergstaðastræti 27, slmi 4200.
íhaldið og menning-
armál Reykjavíkur
Fátt, markar öllu gjeggra hugs
unarhátt og stefnu stjórnmála-
flokka, en afstaða þeirrai til
fræðslu- og menningarmála. 1
þeirri afstöðu endurspeglast
vitsmiunastig og framsýni fJokks
ilns framar flestu öðru. 1 skólum
og öðrum uippelidtissitofnunum er
framtíð þjóðarinnar mótuð og
þaðan renna styrkuistu stoðirnar
að manndómi og þroska ungu
kynslóðarinnar.
Hér í Reykjavík hefir bæjar-
stjórnaríhaldíið sett ,sitt mót á
þessi mál fr;á öndverðu, enda
ber mia-rgt í skólamálumi bæjar-
ins ótvíræð fingraför eftir
skammsýni þ©ss og þroskaieysi.
Ihaldið hefir frá öndverðu ver
ið mótfiajlið hverri einustu end-
uribót á skólaimálum bæjarins.
Ihaldið hefir barist gegn þeim
á opinberum vettvangi í blöðum
sínum, og þó fram-ar öllu kyrkt
þær mieð athafnaleysi. Ihaldið
barðist með kjafti og klóm gegn
hugmyndinni um gagnfræða-
skól-a í bæjum og bæjarstjórn-
armeirihlutiinin hefir alla tíð sýnt,
þeissari s-tofnun, fuljan fjandskap
og haft hana á hrakhólum.
Samia máli gegnir umi barna-
skólafræðsluna. Það hefir tregða,
íhaldsins staðið fyrir aillri, þróun.
Þegar ungir og vel mentir kenn-
arakraftar vildu róta nokkuð
við eJdgömJum kensluaðferðum,
kom æði á íhaldið. Bölsótuðust-
blöð þess1 af miklum móði og létu
dólgslega gegn nýbreytninni.
Guðrún í Ásii skrifaði fjöl-da
greina, ,sem allar voru hver ann-
ahi vitfirtari og aðrir postular
og prelátar íhaldsins tóku undir
í kór .
Árum isaman hefir húsnæði
það sem barnaskólar úthverf-
anna áttu við að búa verið með
þeim endemumi, siem, ættu að rit-
ast á leg,stað íhaldsins, þjóðinni
til aðvörunar og andstygðar á
hverjum tíma. Á einum ,s-tað va,r
kent í þröngri og rakri kjallara-
holu og á öðr.um, stað siafnaðist
tjörn af frárensli. húsanna við
dyr iskólahússins. Þegar frost
gengu fengu börnin að vísu leik-
völl við dyrnar en í rigningum
gránaði gamanið því þá varð að
bera börnin yfir tjörniina ef þa,u
áttu ekki hnéhá gúmmistígvél.
Árumi saman hefir fé verið
ætlað til barnaskólabygginga
fyrir Skerjaf jörð og Grímsstaða-
holt á fjárhagiSáætlun bæjarins.
En skólahúsið hefir aldrei kom-
ið og enn er kent í, lélegu og
ið ætlar sér að nota við bæjar-
stjórnarkosningarnar, birtist, í
sinni hreiniu mynd í Morgun-
blaðinu á sunnudagiinn. Hafi
einhver efast um að forsprakk-
ar íhaldsinsi væru fasistar, þá
þarf hann ekki lengur að draga
það í efa, eftir að hafa leg-ið það
blað. Svona ótvíræð eru ein-
kenni nasiismans þar á: trúin á
mátt lyginnar og takmarkaleysi
heimskunnar -hjá lesemdunum,
enda er blaðið ein upptugga á
hinu móðursjúka herópi Hitlers
gegn »Moskva,vald,inu«!
Það er jafnt stjóru sem smáu
íygarnar, sem nú eiga; að hrífa.
Það er ekki nóg með að Mogginn
sjái' Stalin ganga ljósum logum
um allan Alþýðufbkkinn, —
Mogginn sér líka Jón Baldvins-
,son standa þögulan og þungbú-
inn út í, horni á fulltrúaráðs •
fundi, sem; Jón aldrei kom á, —
Og Mogginn s,ér meira: Hann
sér Héðinn vaða mieð of,stopa
heirn tiil Jóns, — þó Héðinn hafi
óhentugu húsinæði.
Árum. saim-an hefir stiaðið til
að byggja yfir fjölda af ,skólum,
sem -sta.rfa hér í bænum, en eiga
hvergi höfði sínu að halla og eru
á eilífum ævaranidi vergangi. Fé
hefir verið lagt til þessarar bygg
ingar af ríki og ýmsum viðkom-
andi stofnunum. Framlag bæjar
ims eitt hefir aldrei komið og
verkið hefir strandað. Skólarnir
flækja,st úr einu hús.næðipu í
annað. Þetta geriist hér í Reykja,
vík á samia tíma og Hafnfirðing-
ar byggja eátt glæsilegasta skóla
hús landisiins.
Þá má ekki gleyma uppeldi
barnanna, yngstu og ómótuðustu
borgaranna í þjóðfélaginu. I-
haldið hefir ekki komið upp ein-
um einasta barnaleikvelli, engu
dagheimili fyrir börn, engu sum
ariheimili. Guðrún í Ási er látin
skrifa »uppbyggjandi« pi,stla um
að hörnin séu best komin, heima
hjá mæðrum slnum. Hér er ekk-
ert tillit tekið til þess, hvort mæð
urnar hafa aðstöðu til þess, að
gæta barna sinna eða hvort þær
verða að vinna allan daginn f jar
vistum við þau.
Með -samitökum einstakra
manna og félaga hefir að nokkru
verið reynt að bæta úr þessu.
öll islík viðleitni hefir mætt
kulda og skilningsleysi bæjar-
stjórnaríhaldsins, eins og hver
önnur meínningarviðleitni.
Við bæjaristjórnarkosningarn-
ari 30. jan. mun alþýðan gera
enda á völidumi íhaldsins og taika
menningarmál bæjarins í. sínar
hend-ur. En til þess verður al-
þýðan heil og ciskipt að kjósa
lista sinn
A-LISTANN.
Eftir Einar Olgcirssom.
ekki við hann talað þann dag!
— Og þá er nú ekki að undra,
þó Morgunblaðið sjái kommún-
iatana gleypa Alþýðuflokkinn
eins og Fenrisúlf öðinn.
Það er von að mönnum detti
í hug við lestur þessa Morgun-
blaðs það, ,se!m, faðir aðalritstjór-
a,ns við Mgbl. sagði eitt ,sinn við
gáfnat.regan nemanda, sem
komst að þeirri niðurstöðu að
heilinn væri neðanvert við mag-
ann í manninum! »Margt er
.skrítið í harmoníu og undar-
leigt í kýrhöfðin.u«.
Það er á, ölju auðséð að í Morg
unblaðið skrifa nú menn, sem
ekki treystiast til að verja ö-
istjórn og ranglæti íhaldsins í
bæj arstjórninni.
Ilttndjámaðci ílialdsliðið í
bcejarsjóminnt réttir upp hend-
umar eftir fynrsJdpun til að
drepa hvert nýtilegt mál, — til
að bamia b'ömunum að homast
til mmardvahar, — til að banna
mceðrunum að fá hvíld á sumar-
heimilum, — til að leggja bless-
un sína yfir ranglœli fram-
færslufulltrúttnna, — til að
neita að byggja sómasamleg i-
búðarhús, — til að neita verka-
mönnum um atvimrn, — til að
okra á gasi og rafmagni, — en
þessir handjárnuðu menn treyst-
ast ekki til að verja eina ein-
ustu af gerðum sbzum. Stein-
þegjandi sem þursar sitja þeir
í bæjarstjórninni til þess að
drepa hvert má.1, ,sem. til heilla,
horfir fyrir alþýðuna. Og þeg-
ar þeir svo eiga ,að fara að rita
um málin og verja, framferði sitt
þá hrópa þeir bara: Moskva,
Moskva, »út,rým,um Mos'kva-
valdinu á Islandi«!
Við þekkjum þett-a móður-
sjúka óp afturhaldssöm.ustu
burgeisanna, isem ætla af göfl-
um að ganga, ef þeir ekki fá, að
traðka á alþýðunni, en þora ekki
að segja sannleikann, af því, þeir
eru að gera gæl,ur við fólkið.
Þeir lirópa »Moskva, Moskvaz
— en hvað meina þeir? Hitler
hrópar Moskva, Moskvia, og und-
irbýr með frönskumi föðurlands-
svikurum uppreisn í Frakk-
landi með þýskurn, vopnum.
Mussolini hrópar »Moskva,
M;Oskva« og sendir her tiil Spán-
ar til að útrýma lýðræðinu og
myrða s,pönsk börn. Japa,nir
hrópa »Moskva, Moskva, útrým-
um Moskvavald.inu« — og ræðst
á kínversiku þjóðina, með verstu
múgmorðum, sem veröldin þekk-
ir — og meina að þeir vilja út-
rýma öllum lvvítum mönnum úr
Asíu.
Og hér þumibast einn lítill
Bjarni Ben. upp Bankastrætið
og hrópar svo yfir tekur heila
síðu í Mogganum.: Moskva;
útrýmum Moskvavaldinu á Is-
iandi!
Og hvað meinar þessi litli
karl„ sem vill vera í, öskurkórn-
um með Mussolini og Hitler?
Hainn meinar:
Utrýmum, verklýðsfélögunum
svo við getium lækkað laun
þeirra fátækustu óhindrað, —
eins og við ætluðum, að gera 9.
nóv. — auðvitiað fyrir fólkið!
Útrým-um kaupfélö-gunum, —
svo heilds-alarnir geti grætt-
meir en 5 miljónir á ári — auð-
vitað fyrir fólkið!
Útrýmum verkamannabústöð-
unum, ,svo fólkið sjái, að okur-
leigan okkar á húsunum s,é
sanng'jörn — og auðvitað gerum
við þetta alt fyrir fólkið, »þvi
sjá: Sjálfstæðisflokkurinn er
flokkur allra stétta og ber hag
þeirra allra fyrir brjósti — og
ef þið ekki trúið því, þá sjáið
bara hvort verkaimennirnir
skipa, ekki efistu sætin á Sjálf-
stæðislistanum, en stórkaup-
menn og aðrir slíkir koma þar
ríkjanna, í Vestur-Evrépu. Og
stjórnir lýðræðisríkjanna ala við
barmi sér eitraðan snák fasism-
ans, og ranka ekki við sér fyr
en um, seinan.
Eina ríkið í heimi, þar
sem engir þurfa að kvíða
atvinnuleysi og skorti á
nýja árinu.
Ráðsitöfun Sovétsitjórnarinnar
um stofnun, sérst-aks ráðuneytis
fyrír flotamál hefir va,kið eftir-
tekt,. Flobinn var lengi vel ekki
t-al.in,n vera sambærilegur þeim
herstyrk, ,sem Sovétríkin áttu á
landil og í, lofti. Á síðustu árum
hefir orðið breyting á, þessu, mák
ið kapp hefir verið lagt, á að
efla flotann, og einnig verið kom
ið upp fjölmörgum strandvirkj-
um, til að mæta árásum af sjó.
Nú mun þessi liður landvarna
Sovétríkjanna síst, veikari en
aörir, flotinn hefir nú allar teg-
undir stríðsskipa, og er rauði
flotinn til taks, á öll,um höfum er
að ríkjunum liggja. Aðalbæki-
stöðvar hans eru: Arkangelsk og
Múrmansk (Norðurlshaf), Kron
stadt, Leningraid (Eys,to.’asalt),
Sevalstopol (Syartahaf), Bakú
(Kaspía-haf) og Vladivostokk
(Kyrrahiaf).
Flotamála»ráðherranin,« nýi,
Smiirmff flotaforingi, hefir und-
anfarið verið varamaður Voro-
siloffs sem þjóðfulltrúi fyrir
landvarnamál. Smirnoff er fert-
ugur að aldri, og hefir verið með
limur Kommúnistaflokkains síð-
S/YueltiiXmsr
(m
Mogginn talar borgimnann-
lega um að á Alþýdulistanum sé
baráttusætið 5. sætið! En Vísir
segir að það sé 8. — Altaf ber
Ijúgvitnunum vel saman!
★
Um leið verður Mogginn að
viðurkenna að Alþýðuflokkurínn
og Kommúnistaflokkurinn hafi í
sumar liaft atkvœðamagn, til að
koma að 6 fuHtrúurn og við ein-
beitingu kraftanna og samein-
ingu gegn íhaldimv er enginn efi
á að verkalýðnum vex svo ásmeg
in, að hann getur tekið meiri-
hlutann i Reykjavík. Og við
þetta er líka íhaldið dauðhrætt,
— en Mogginn hugsar sem svo
að hest; sé að bera s\ig borgin-
mannlega sem lengst;
bvergi nærri«!!
Það eru visisulega engin tak-
mörk fyrir hvað Morgunblaðið
leyfir sér a,ð bera á borð fyrir
leisendur sí,na, — en hitt mun í-
haldið sannfærast umi við þess-
ar kosningar að það eru tak-
mörk fyrir hvað Reykvíkingar
láta bjcða sé af ós-tjórn á bæj-
armálunum og ósannindum og
þvaðri til að dylja þá óstjórn
með. E. O.
an 1917, barðiist- í Ra.uða hern-
um alla borgarastyrjöldiinia, og
hefir setið í ýmsum. æðstu trún-
aðarstöðum hers og flot-a, þar á
meðal, eins og áður er sagt, ver-
ið varamaður landva-rnarþjúð-
fulltrúans. Við því embættj tek-
ur nú annar þektur og þaul-
reyndur kominúnisti, Meklis,
fjölhæfur maður, ,sem: au,k þekk-
ingu og reynslu á hernaðarfræði
er miairgt, fleira vel gefið, —
hann hefir t. d. árum saman ver-
ið ritstjóri að -stórblaðii Komm-
únistaflokksins, »Pravda«. Báðir
eru þeir Smdrnoff og Meklis
þingmenn, — meðlimár Æðsta-
ráðs Sovétríkjanna.
★
Nýjáirsdiagurinn hefir undan-
farin ár verið haldinn sem al-
mennur hátíðisáagur um öll Sov
étríkán. Hafa verið teknir upp
ýmsir eldri siðir í sambandi við
þessi' hátíðahöld, svo sem að
skreyta grenitré »nýjárstré« til
skemtunar börnum og gefa nýj-
ársgjafir. Ef.tir frét-tum sem bor
ist, hafa af þessum hátíðahöld-
um í ár, haifa þau verið stórfeng
legri og víðtækari en áður, heim-
iliin, siamjlmmuhúsin og meira, að
segja borgirnar sijálfar skreytt-
ar fagurlega, og þessi hátíðahöld
hafa einkum, mótast af þeirri
gleði og því öryggi, s.em sí.batn-
andi afkoma fólksiins veitir, —
enginn þegn hinna víðlendu Sov-
étríkjia þarf a;ð kvíða, afvinnu-
leysi eða skorti á nýja árinu. Um
ekkert cmnað ríki heim&ins er
hægt að segja þgð sama við þessi
áramót.
9.—1.—’38.
S. Cr.
Erlend yfirlit.
FRAMH. AF 2. SIÐU.