Þjóðviljinn - 08.02.1938, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Þriðjuidaginn 8. febrúar 1938.
Pjóðin heimtar sannleikann
um fjárreiður Kveldúlfs.
E>að er ekki hægt að fóðra pað lengur, að Kveldúlfur safni
miljónaskuldum frá ári til árs.
plðOVUJINN
I Mftlgagn Kommúnistaflokks
! Islands.
Rltstjóri: Einar Olgeirsson.
Rititjörn: Bergitaðastræti 30.
Slmi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
atofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftagjald á múnuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
t lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jöns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, slmi 4200.
Pólitískt siðleysi
Þesar samningiarnir um sam-
einingu Alþýðuflokksins og Kom
múnistaflokksins stóðu sem
h.æst í vetur í nóvemiber, héld-
um við kommúnistar því fram að
það væri mjög heppilegt fyrir
ílokkana að fá nokkra reynslu
hvor af öðrum með samvinnu á
undan sameiningunni, til þess m.
a. að yfirvinna tortrygnina í
flokkunum. Jón Baldvinsson og
félagair hans svöruðu því, að
þessa þyrfti ekki með, þeir
skyldu bara vera meirihluti í
stjórn flokksins og þá væri alt
örugt; um að minnihlutinn yrði
beilttur hinu fylsta réttlæti og
sanngirni og síður en svo tekið
minna tillit til þess sem komm-
únistarnir kæmu með en hægri
Alþýðuflokksmiennirnir.
Það fór svo að þessi reynslu-
tími samfylkingar komst á. Al-
þýðuflokkurinn samþykti sam-
vinnu í bæjarstjórnarkosningun-
um í. hinum ýmsu kaupstöðum.
Þes,si samvihna bjargaði öllum
þeim bæjum, sem alþýðan áður
réði, frá sókn íhaldsins og vann
Siglufjörð fyrir alþýðuna.
Reynslan, sem hvor flokkurinn
fckk af h.inum í samvinnunni,
var yfirjeitt; ágæt. Tortrygnin
hvarf víðast hva.r burtfu, er
menn, börðust hlið við hlið, —
eins og- dögg hyerfur fyrir sólu.
Málefnasamningar voru gerðir
og haldnir á Isafirði, Siglufirði,
Norðfirði og Vestmannaeyjum.
En í Reykjavík er gripið inn í af
»æðri völdum«. Alþýðusambands
stjórnin — Jón Baldvinsson og
Stefán Jóh., — sömu mennirnir,
sem gáfu fegurst fyrirheitin uro
að við koimmúnistar mættum a,lt
af treysta, þeim — lýsa samn-
ing verkalýðsflokkanna í Reykja
vík rofinn.
Síðan er hafin í Alþýðublaö-
inu harðvítugasta á,rás á Héð-
inn Valdemarsson og þá, s.em
barifet hafa fyrir einingu verka-
lýðsins í Reykjavík. Ofstiækis-
mennirnir við Alþýðublaðið á-
saka þá ,um þann ógurlegasta
glæp, sem þeir þekkja, samfylk
ingu við kommúnista (— sama
»glæp« og Sósíalistaflokkar
Frakklands og' Spánar hafa nú
framið í 3 ár). En þessir aum-
ingjar vjð Alþýðublaðið Ix>ra
ekki að ráðast, á, Finn Jónsson
fyrir að gera hið sama á Isa-
fiirði, á Erlend Þorsteinsson fyr-
ir hið sama á Siglufirði, á for-
ingja Alþýðuflokksins á Norð-
firði fyrir samfylkinguna þai’,
— eða Pál Þorbjarnarson fyrir
Bráðum er liðið eit;t ár, síðan
það varð lýðum l.jóst, að Kveld-
úlfur hafði á undanförnum ár-
um safnað alt að 7 miljón króna
skuldum, og að miljónir króna
vantaði til þess, að þessi skuld-
ugasti allra íslenskra skuldu-
nauta ætti fyrir skuldum.
Hinsvegar var það líka ljóst
að mörg undanfarin ár, hafði
Landsbankinn gert alt, sem
hann gat t,il þess að styrkja
þenna skuldunaut sinn á kostn-
að sjómanna og útgerðarmanna.
Til þess var saltfiskshringurmn
stofnaður og Kveldúlfi veitt fult
vald yfir öllum fiskútflutningi
landsmanna. En alt kom fyrir
'ekki. Hve miklum mútum, sem
Kveldúlfur beitti, bæði á Spáni
og í Italíu gat hann ekkert ann-
að en tapað cg- safnað skuldum.
Á þinginu í fyrravetur kom
sama »glæp« í Vestmannaeyjum.
Þessir vesælu erindrekar klofn-
ingsmannanna, þora ekki að lýsa
þessa menn sem flokkssvikara,
því það kæmi þá altof greini-
lega í ljós að allur Alþýðuflokk-
urinn. á Islandi er kominn í sam-
fylkingu við Kommknistaflokk-
inn og er í algerri andstöðu við
þá línu, sem fámenn klíka klofn-
ingsmanna í Reykjavík reynir að
dansa á eftir fyrirakipunum frá
Stokkhólmi. En svo greinilega
finna þessir fjendur samfylking-
ar og sameiningar til þess að
pólitík þeirra er í beinni mót-
sögn við vilja flokksins og fólks-
ins, að þeir þora, ekki að reka
hana nema á einum stað lands-
ins í einu, og því verður þessi
hlægilega útkcima, s.em afhjúpar
óheilindin, ,semi hér eru að verki:
Samvinnan við kommúnistafíokk
inn er leyfð alstaðar á Is’andi,
— nema bannfœrð sem flokks-
svik í Reykjavík!!
Jón Bald. og Sh. Jóh. hafa
uppn.áð tvennu með þes,sari fram
komu sinni.
Annað er að gera þá sjálfa
hlægilega um, land alt fyrir svo
barnalegt ofstæki, að rnenn furð-
ar á að reyndir stjórnmá.lamenn
skuli gera sig seka í slíku.
Hitt e.r að gera sig seka um
argasta pólitískt siðleysi — að
rjúfa, gerða samninga. Fyrir-
mynd Jóns Bald. Og Stefáns Jóh.
eru fasistarnir, sem einmitt hafa
innleiftt, þetta, siiðleysi í pólitíkina.
Framkoma þeirra sjálfra, er í
hrópandi mótsetningu við öll
þeirra loforð. Það væri garnan að
sjá þessa herra. eigasvo að ásaka
Framsókn fyrir svikin við kosn-
ingu formanns síldarverksmiðj
unnar. Skyldu þeir ekki láta sér
nægja, ef miðstjórnarfundur
Framsóknar leysti þingflokk
Framsóknar frá því. að efna lof-
orð sín, í síldarverkmiðjumálinu?
En þei'r herrar skulu vita að
verkalýðurinn tekur ekki eins
létt á, þeim sem svíkja hann.
til umræðu, að Kveldúlfur yrði
gerður upp, þar sem skuldirnar
jukust ár fr.á ári og fyrirtækið
var hætt að standa í. skilum með
það sem fyrir var.
En svo er að sjá, sem Lands
bankanum liafi ekki litist á blik-
una, þegar á.tti að gera Kveldúlf
upp. Bendir það ótvírætt til þess
að hagur bankans hafi verið
þnnig, að hann þyldi ekki slíka
rannsókn, sem uppgjör Kveld-
úlfs mundi hafa, haft í för með
sér. Þessi grunur styrktist líka
til muna við þá staðreynd, að
bankinn hefir á undanförnum
árum tapað nær tuttugu miljón-
um króna,.
Þegar uppgjör Kveldúlfs var
á döfinni í þinginu" gerðust þau
fáheyrðu tíðindi, að þeir Ölafur
Thors og Jónag Jónsson frá
Hriflu gerðust samherjar til
þess að halda við f jármálaóreiðu
Kveldúlfs, og þóttust menn sjá
þess glögg merki, að Magnús
Sigurðss. yfirbankastjóri Lands-
bankans stæði að baki þeirri
samvinnu.
Um mál þetta urðu all hávær-
ar deilur bak við tjöldin í Fram-
sókn. Meiri hluti þingmannanna
vildu í fyrstu láta landslög gilda
fyrir Kveldúlf eins og aðrar
stofnamV landsins. En svipa
Landsbankaklíkunnar í höndum
þeir.ra Jónasar frá Hriflu og
Jóns Árnasonar varð yfirsterk-
ari. Bandalag þeirra Ölafs
Thórs og Jónasar frá Hriflu var
orðin staðreynd.
Þing-ið féll frá þeirri sjálf-
sögðu kröfu ,að Kveldúlfur yrði
gerður upp en til málamyndai
var skipuð nefnd manna til þes:s
að hafa eftirlit með fjárreiðum
Kveldúlfs. Jónas frá Hriflu rit-
aði langar og margar greinar
um »-viturlega lausn« málsins og
hældi sér drjúgum af.
Nú er liðið nærri því ár síðan
þessi »lausn« Kveldúlfsmálsins
varð að staðreynd, og síðan hef-
ir Kyeldúlfur safnað skuldum
örara en nokkru sinni fyr og
munu nú skuldir hans nema alt
að 10 miljónum króna. í. stað 7
í fyrra. Að vísu má segja að
eignirnar hafi aukist nokkuð,
þar sem Kveldúlfur hefilr komið
upp síldarbræðslu á Hjalteyri,
en sú eignaaukning nemur þó
aðeins litlum hluta af skulda-
aukningunni. Má því telja nærri
sanni að skuldir Kveldúlfs um-
fram eignir hafi meira en tvó-
faldast, síðan Jónas »bjargaði«
málinu við í þinglok í fy.rravet-
ur.
Eh Jónas frá Hriflu var ekki
af baki dottinn. Honum kom
ekki til hugar að læra af reynslu
síðasta, árs og gera Kveldúlí
upp. En hitt kom þedm Jónasi
og Ölafi ásamt um að velta öll-
um töpunum yfir á herðar út-
gerðarmanna og sjómanna. Til
þess fékk Jónas því komið fram,
að sendisveinum sínum og
Kyeldúlfs yrði fengin forustan í
síldarverksmiðjumálum ríkisins,
svo að þeir gætu eyðilágt þær,
ef vera, skyldi, að Kveldúlfur
hjarði fremur og ætti auðveld
ara. með að fá eátthvað upp í
töpin.
1 sömu þjónustu var það, sem
Jónas frá ILriflu hamraði það
ákvæði gegn um þingið, að ekki
yrð' greiddur nema nokkur hluti
áætlaðs síldarverðs við móttöku.
Gekk Jónas þar jafnvel svo
langt til þjónustu við Kveldúif,
að Jóhanni úr Eyjum ofba.uð, og
flökrar honum. þó ekki við öllu.
En Jónas svaraði öllum slík-
um andmcdum með því einu að
benda á\ Landsbankann» eins og
höfuðsmaðutrimi forðum, sem
benti ‘í hina dönsku hermenn,
þegar Islendíngar vildu ekki
seija af hendi síðustn sjáifstœð-
isréttindi þjóðarinna r.
Um næ,st,u helgi kemur Al-
þingi sarnan á ný. Vafalaust
verður Kveldúlfsmálið eitt at
höfuðviofangsefnum þess, hvort.
sem það verður lá.tið ganga und-
ir einhverju öðru nafni, eins og
t. d. síldarverksmiðjumáliö, sem
það hét á síðasta þingi.
Þjóðin stendur einhuga um
þá kröfu, að hér verði ekki beitt
neinum vetlingatökum og hún
mótmælir því gerræði Jónasar
frá Hriflu að miljónasukki
Kveldúlfs verði velt yfir á herð-
ar alþýðunnar, að sjómenn og
útgerðarmenn vei’ði látnir borga
brúsann, cg síldarverksmiðjur
ríkisins eyðilagðar.
Allir Islendingar krefjast þess
einnig, að Kveldídfi sé ekki
iátið líðast, að safna skuldúm ár
frá ári, sem víst er að hann get-
ur atdrei greitt.
Stefán Jóhann Stefánsson og Co. ætl-
uðu að sparka einu konunni, sem er í
framfærslunefnd, Laufeyju Valdemarsd.
Braslegt, ei það þegar Alþ.bl. e.r að tala um að kommún-
istar hali ekki viljað konu í bæjarráð. — Það var vitaskulrí
einkamál Albýðufl. hvort hann setti Stefán Jóhann eða Soffíu
í bæjarráð. — Áður en Stefán Jóh. og Co. lýstu yfir að þeir
æltuðu að svíkja samninginn v'ið Kommúnistaflokkinn, var aldrei
rætt um aðra í bæjarráð en Stefán eða Jón A. Pétursson. En
eftir að þeik’ liöfðu ákveðið að svíkja samminginn — og Komm-
únistaflokkur inn lýsti yfir að hann myndi hakla sér, við samn-
inginn við nefndarlcosningarnar, stiltu þeir Soffíu í annað sæti
— þ. e. a. s. — eftifr að ugglaust var um að hún mv.ndi falla.
Á scma hátt stiltu þeir konunni Laufeyju Vaidimarsdóttir í
frarnfœrdunefnd i ann.að saeti — því þar hlaut hún að falla,
úr þvi aö Stcfán og Co. hafði ákveðið að rjúfa sarnningmn,
eu Kfírnmúnistaflokkunwn að halda sér við iiann. — Því Komm-
únistaflokkurinn átti það sæti, senv hemii var stilt í. — Til
þess aö iconia i veg fyrir þetta, dró Kommúnistafiohkurinn lista
sinn til baka. — og Laufey var kosin. með atkvœðum kommún-
ista. — Þannig hindruðu kommúnistar að Stefáni, Soffíu Ing-
varsdótt'ir og Co. tœjcist að sparka einu konunni út úr fram-
fœrslunefnd.
Öll Reykjavík hlær:
Bjarni Björnsson
heldur útvarpsumræður og syng-
ur nýjar gamanvísur og gleði-
söngva í Gamla Bíó í kvöld
klukkan 7,15.
20 menn í einum manni!
Aðgöngumiðar verða seldir hjá Katrínu
Viðar og Eymundson í dag
— ef nokkuð verður eftir..
Hláturinn verkar á ástandið!
SsS^SsSKSsS^S^iiSSsSSSSsSBSSsaSáSSsSSS