Þjóðviljinn - 09.02.1938, Blaðsíða 2

t
Miðvikudag'inn 9. febl'úar 1938.
ÞJOÐVILJINN
Launakjöp vepkalýðsins
í SovétPik|uimm.
Það mun vafalaust vera á-
hugamál margra skynsamra
manna að kynnast. nokkuð
iaunafyrirkomujag'i verkalýðsins
í Sovétríkjunum. Einmitt nú
gera menn sér það til skemtunar
að rangíæra alt-og brengla, sem
tök er-u á, um ríki verkalýðsins
þar eystra. — Daglega eru.
sögð ósannindi í dagbLöðunum
hér, og það blöðum, sem telja
sig sannleikselskandi, Hvort það
er af þekkingarleysi eða bein-
línis. móti! betri vitund, veröur
ekki fullyrt í þessu sambandi.
Það verður ef til vill mjög bráð-
lega tekin fyrir dagblöðin hér
og sannað á þau, með þeirra
eigin orðum, »heiðarleikinn« í
blaðamensku þeirra um Sovét-
ríkin.
I stjórnarskrá Sovétríkjanna
er því slegið föstu, að vinnan
skal greiðast eftir vinnuafkcst-
umi og vinnugæðum. Jafnframt
er eitns og vitað er, hverjum
einasta manni og konu trygð
vinna, eftir sömu stjórnarskrá.
V erðstu ðul f y r i r komul a g i ð ei
ráðandi. Það er mismunandi í
hinum ýmsu iðhaðargreinum, og
sömuleiðis mismunndi í hinum
ýmsu ólíku starfsgreinum innan
sama fyrirtækís. Lau.nin eru í
hlutfalli við afköst og vöndun
verka.mannsins, og vinnuskilyrð-
in, borið saman við afkasta-
verkamenn og meðalafkcst
(norm) í hverri verkamiSju og
verkstæði fyrir sig. Tökum t, d.
dæmi af einni vélsmiðju, þar eru
laun greidd eftir þessum regl-
um:
STASSOVA
einn af íeiðtogum verkhjdsfélaga
sambandsins í Sovétríkjunum.
t
t
unum. Þessi launastigi er nú
notaður í eikiu stærsta fyrir-
tæki í heimi, bílaverksrniöjunni
»Stalin« í Moskva, Tafla.n sýnir
að verkamaður, ssm t. d. er
kominn í VIII. launaflokk, og
hefir verðstuoúlinn 2.85 fær 2,85
sinnum hærri laun en sá, sem er
í I. flokki. Hæsti flokkur þeirra
fyrirteekja hefir verðstuðul vísi-
Launaflokkur 1 II III IV V VI VII «VI1I
Verðstuðull 1.00 1.11 1,26 1.48 1.74 2.04 2.42 2.85
Tímalaun 0.50 0.551/, 0,63 0.47 0.87 1,02 1.21 1.43
Þarna er t. d. í I. flokki gold-
i:n 0.50 rbl. pr. tíma, og er ein
göngu um óverklærða menn að
ræða. Það er léttasta og ábyrgð-
arminsta starfið, sem til er i
fyrirtækinu. Verðstuðulsvísital-
an sýnir hversu mörgum sinn-
um hærri launin eru i öðrum
launaflokkum fyrirtækisins. —
Tökum dæmi: Verkamenn í VI.
launafloikki, hafa verðstuðuiinn
2.04 þ. e. 2,04 sinnum launin í;
fyrsta flokki. 0.50X2,04 “= 1,02
rúblur um tímann.
Nú kemur margt annað til
greiúa. Verkamaður í ákvæðis-
vinnu, sem nær meðaldagsverki,
er venjulega hærri í vinnuaf-
köstum en tímavinnu-verka-
maðurinn. Af þeim ástæðum eru
hafðar aðrar launareglur fyrii
ákvæðisverkamenn en tíma-
vinnuverkamenn.
Verðstuðull ákvæð:svinnunm
ar er venjulega 20—25% hærri
en ákvæðin fyrir tímavinnuna.
Það er sömuleiðis mismunur á
launum tveggja manna, með
sömu leikni og verkþekkingu, ef
annar vinnur t, d. á mjög heifc-
um vinnustað, en hinn við venju-
legt vinnuhitastig. Vinnan er
erfiðari á þeim stað, sem er ó
eðliiega heftur, en þar sem hann
er þægilegur. Það kostar meiri
mannlega orku. Þessvegna er
hún greidd betur, en sú vinna,
sem unnin er undir heppilegri
skiiyrðum.
Stakhanoff, hmn heimsfrcegi námuverkamaður.
íyrir dcjmi þeim hvar verka-
maðurinn ke.mur til að vera í
iaunaflokkþ.eftir leikni sin.ni og
afköstum er í sam.komulagi milli
aðalstjórnar þeirrar iðngreinar,
sem hér kemu.r til greina, og aö-
alstjórnar þess verkalýðssam-
banids, sem fyrirtækið heyrir
undir. Laun eru greidd eftir af-
köstum, Segj.um nú að verka-
maður í III. launaflokki, skili af-
köstum í fjölda og gæðum, sem
gætu tilheyrt V. flcickþ þá fær
Ennfremur er fjöldi fyrir-
tækja, sem greiðir hærri laun,
frá 15—20% fyrir ákvæðis-
vinnu, sem að jafnáði uppfyliir
hið forsvaranlega og sæmilega
meðaltai, en fyrir þá ákvæðis-
vinnu, sem aðeins stundum nær
sæmiiegri útkomu, og mjög er
háð tiiraunum, í því að finna á-
byggilegan grundvöll að byg'gja
á. Þetta er gert vegna þess aö
meira þol og nákvæmni þarf til
þe,ss að skila stöðugt miklum og
góðum afköstum, en að gera það
endrum og eins. Ef ath.uguð er
meðfyigjandi tafia, má sjá að
því fullkomnari sem: verkamað-
urinn verður í iðn sinni, því
hærra kemst hann í launaílokk-
töluna 3,6 þ. e. 1. 89 rbl. pr.
tíma. Þá kemur ait; það til
greina, sem áður hefir verið
frá, sagt sem hækkar þessi la.un
geysilega. Grundvöllurinn fvrir
þe,ssum útreikningi eru launin í
I. flokki. Þau eru fundin út með
samkomulagi milii verksmiðju-
stjórnarinnar og verkamann-
anna. Á grundvelli vinnuafkasta
og jafnanna í hverri iðnaðar-
grein fyrir sig er fundin út- stigi
sá, sem reiknað er með í öðrum
launaflokkum fyrirfcækisihs. I
því sambandi er einnig tekið til-
lit til þeirrar leikni, sem vinnan
krefur, vinnuskilyrða, hita,
kuida, líkamlegrar áreynslu og
margs annars. Grundvöllurinn
hann greidd ia.un sín eftir þeim
flokki og þær aukágreiðslur,
sem, því fyigja,. Endurtaki þetta
sig, svo að sýnt er að hann hefir
aukið leikni sína, og vöruvöndun,
færist hann alveg upp í þann
launaflokk. Á þennan hátt getur
hann runniö ait; launaskeiðið á
enda, til mestu a.fkasta og þar
af leiðandi tiekna.. — Af þessu
séjst að erfitt er að segja fastá-
kveðið hver launin eru 'njá þess-
um flokki. verkamanna í Sovét. 1
raun og veru eru það aðeins
tímalaunamenn, ,sem fá nokk-
urnveginn þau la.un, sem reikna
má út eftir gefinni töflu. Á-
kvæðisverkamenn fá auðvitað
laun eftir afköstíum þeirra,. Vér
úr skólaritgerð um hafið; Að end-
ingu er hafið óm.issandi fyrir þá, sem
íetla. til Ameríku, þvf þangað kemst
maður ekki landveg punkt.ur
ur, svo að hann, sá hrœfugl, nái ekki
að rffa sig þa,r inn með klónum, sl
sona og sí sona.
• •
Fy.llirafturinn er að tala við sjálf-
an sig' í tungsljósi: Aumingja tungl-
garniskinns-greyið, það á þó ekki ei. is
gott og ég; ég' get verið fu h f a.Uan
máauð'nn, en þaó ekki ncma einu
s'nni f mánuði.
o •
i i' stóli'ivðu:
Vér riðum niður að ósi í gær. Hv.ið
sáum vér þax? Vér sáum eina örnu og
einn lax. Örnin giintist að krækja.
í hann klónum, en laxinn girntist að
rffa undan henni hennar lær. Pá
hugsuðum vér: Sjá teikn mikið, þvi
þannig girnist sá helvíski hræfugl,
djöfullinn að rífa undan oss vor and-
legu sálarlær. Hvað skulum vér þá
til bragðs taka, mínir elskanlegir?
Vér skuium ta.ka þráð þrenningarinn-
ar og nál einingarinnar, og sauma
saman allar vorar andlegu sálarhol-
Dæmisögu vil ég segja your, elsku-
legu bræður og systur. Ménn voru
á bát fyrir utan odda og hvirfilbyl-
ur kom og hvolfdi bátnum. Einn af
hiisetum komst á kubb, sein gat aö-
eins einum manni, fleytt, og flaut á
honum. Þá kom annar upp við hliðina
á honum og sagði: — Lof mér á
kubbinn. — Ég lofa þér ekkert ú
kubbinn, sagði hinn. Æi jú, það
stendur skrifað, að þú eigir að elska
náunga. þinn eins og sjálfan þig, lof-
aðu mér á kubbinn, - - Já, en hvar
stendur að eigi elska hann mrira en
sjálfan mig; ég lofa þér ekkert á
kubbinn. Þannig sjáið, þér, mín elsk-
anlegu börn, a.ð þó heilög ritning segi
oss, að elska, náungann eins og sjálfa
oss, þá býður hún hvergi að vér elsk-
um hann nieira, og getur þvf svo far-
ið á stundum, að vér veröum að elska
hann minna en oss sjálfa, þegar í
nauöirnar rekur.
skulum taka. t„ d. eitthvert á-
kveðið starf, ;sem tilheyrir III.
launaflokki. Eftir töflunni yrðu
daglaun þeirra byrjandi 4,76 rbl
ca: 7 st.unda vinnci. Hið viður-
kenda afkastameðaltai er t. d.
28 stykki ákveðinnar vöru. I
þessu tilfelli yrði Rreiðsla fyrir
sfcykki 4,76: 28 = 17 kópeka.
Þegar verkamaðurinn nú veit.
hvaða launaflakki hann heyrir
tál, og' hvaða afkastameðaltal
hefir verið viðurkent, getur
hann sjálfur fylg'st með launa-
greiðslunni, og' saunfærst; um
hvort hún sé rétfc. Ef hann nú
skyldi komast að því, að launin
væru skakt reiknuð út, eða
rang-ur launaflokkur væri iagð
ur til gTundvailar, snýr hann
sér til nefndar (»R.K.K.«) og
er í hverju einasta fyrirtæki
landsins, og flytur mál sifct fyr-
ir henni. Þessi nefncl er kosin
að jöfnu, helming’ur hennar af
verkamönnunum en hinn helnv
ingurinn af fullfcrúum stjórnar
fyrirtækisins.. »RKK«, rannsak-
ar málið og úrskurður nefndar-
innar er bindandi fyrir stjórn
fyrirtækisins. A öllum stig.um
iðngreinanna í Sovét, frá eftir-
iitsmönnum> í starfsd'eildunum í
fyrirtækjunum og deildarstjórn
unum til aðaistjórnar iðnsarn-
bandsins, eru allik- skyldugir til
þess að sjá um að launakerfiö
sé rétt búið tii eftir þeim, sam-
þyktum, sem um það gilda. Að
réfct sé greitt. út. tii verkamann-
anna, að allir, nái rétti sínum. I
öllum fyrirtækjum eru stcfnað-
ar áhugaliðssveitir, af fagfélög
unum, sem vinna að því að
skýra hverjum, einum verka-
manni frá því að nauðsynlegt sé
fyrir .hann að fylgjast. nákvæm-
lega isjálfur með allri sinni
vinnu og iaunagreiðslu við fyrir-
tækið. Það kemur fyrir að þess
ar eftirlitssveitir reka sig á.
ranglega útreiknuð iaun, bæói
til einstakra verkamanna og í
heilu fyrilrtæki. Er það þá
skylda iðnsambandsins að leið-
rétta slíkt og fyriribyggja aö
það endurtaki sig. FagsamþancL
ið .hefir hér tvennskonar ætlun-
arverk, að öðrum þræði, að
h jál pa, f j á r má 1 astof n u num
landsins til þess að nota sósíal-
istiska launakerfið og að hinum,
þræði eiga frumkvæðið að því,
að þett;a kerfil sé í. heiðri haft,
og hver einasta rúbla, sem
verkalýðurinn á að fá, sé greidd
út refjalausfc og á réttum tíma.
Eitt dærai skal hér nefnt, um
skekkju í launakerfinu. Það er
þegar ekki er samræmi í launa-
greiðslu milli ýmsra iðngreina.
Árið 1928 voru kolanámumenn í
hlutfalli við aðra iðnaðarmenn i
14. röð, hvað laun snerti, járn
námumenn í 12. röð. Verkamenn
í málmiðnaðíuumi í 9. röð.
Verkamenn við cdíulindirnar í 8.
röð o. s. frv. Klæðskerar, skó-
smiðir og loðskinnasaumarar,
höfðu hæst lau.n að tiltölu. Þetta
var rangt ]a,unafy.rirkom.ulag,
því það var hemill á þróun iðnao-
arins. Það dró verkamennina frá
þýðingarmestu iðngreinum lands
ins', Á árunum rétfc eftir 1928
var þessu kipt í lag. 1935 voru
verkamenn við olíuframleiðsl-
una komnir úr 8. röð í þá 1.
hvað launaröðina, snerti. Kola-
námumenn frá 14. röð í þá 4.
Verkamenn við málmiðnaðinn
frá þeirri 12. í 6, o.sirv. Nú eru
verkamennirnir sem. vinna við
erfiðasta og ábyrgðarmesta
þungaiðnaðinn á öllum sviðum
þeir best launuðu. Varð mikil
br.ey.tdmg í þes,sa átt; strax á
hinni fyrst fimm ára áætlun.
(Niðurl.) H. S. N.