Þjóðviljinn - 13.02.1938, Blaðsíða 2

Sunnudaginn 13. febrúar 1938.
ÞJOQVILJINN
Um allan heim er barist um
einingu verkalýðsins
Sigurför samfylkingar og sameiningar verður ekki hindruð
af nokkrum afturhaldssömum jafnaðarmannaforingjum
Um allan heim vex einingar-
vilji verkalýðsins. í Kataloníu
hafa flokkar komm'ú'nista og
jafnaðarmanna. sameinast í einn
flokk, og jafnaðarmeinn og
kommúnistar um allan Spán eru
að skapa einimgu spánska, verka-
lýðsinsi, — í skotgröfunum.
Sendinefnd frá Alþjóðasam-
bandi1 verkalýðsfélaganna, þar
sem jafnaðarmenn ráða, fara til
Moskva', og koma sér saman um
grundvöll til alþjóðlegrar eining
air verkalýðsfélaganna, sam-
komulag næst um imngöngu
hinna 20 miljóna verkamanna,
sem eru meðlimir í. Verklýðsfé-
lagasambanidi Sovétríkjanna í
Alþjóðasambandið.
Hvaðanæfa úr heiminum ber-
ast fréttir um nýjar og nýjar
staðfestingar á einingarvilja
verkalýðsins, kommúnistar og
jafnaðarmenn snúa sameigin-
lega vopinum sínum og samtök-
um gegn hinum sameiginiega ó-
vini alþýðunnar, afturhaldi og
fasisma.
En á sama tíma ákveður
meirihluti stjóírnar franska
jafnaðarmannaflokksins að
hætta samningunum um
éinn alþýðuflokk í Frakklandi.
Flestir nú á dög.um munu
hafa grun um, að hagsmunir
auðvaldsins séu mikilsráðandi
um stjórnmál hvers lands, án
þess að gera $ér grein fyrir því,
í hverju vald þess sé fólgið. Ef
við viljum komast að raun um,
hversu mikið þetta vald er, verd-
um við umfram alt að vera full-
komlega laus við trú á yfirvö-ld
in, laus við virðingu fyrir stofn-
unum, verðmætum, mönnum, aö-
ins veg-na þesss. að það er alment
virt. Viðurkenna ekkert og eng-
an vegna þess eins að aðrir við-
urkenna það. Og það er serstak-
lega áríðandi mína, þegar öllu
er snúið upp eða niður eftir vild
af þeim, sem hafa völdin, og sem
hafa, gart valdið í augum fólks
a.ð því eftirsóknarverðasta og
iotningarverðasta — og þar sem
valdið er sama og peningar.
Þetta vald er ekki lengur skift
m,illi þjóðar og ekki lengur
bundið við landamæri. Vitan-
lega verða stjórnmál landsins
fyrir á.hrifum frá eigin auð-
valdi, en að síðustu e.ru fjármál
hveirs lands háð breytingum,
sem orsakast af alþjóðabaráttu
a milli þeirra auðmannahópa,
sem berjast um valdasvið og
einokunargróða. Ekkert land er
til lengur, óháð öðr.u fjárhags-
lega. En í öllum löndum er»til
lítil klíka, sem gín yfir f jármála-
Á sama tíma hættir stjórn
norska Verkamannaflokksins til-
efnihlaust samningunum um
einn verklýðsflokk í Noregi. Á
sama tímia rekur stjórn verk-
lýðsfélagasambandsins í Banda-
ríkjunum sambönd heilla iðn-
greina. úr heilda.rsamtökunum,
vegna þe,ss að þau berjast fyrir
einingu alls verkalýðsins. Á
sama tíma, neitair stjórn Alþjóða-
sambands verkalýðsfélagannc,
20 miljónumi verkalýðs í So.vét-
ríkjunum inngöngu í sambandið.
Á sama tíma liika íslenskir
jafnaöarmannafori ngja r ekki
viö að kljúfa Alþýðuflokkinn og
snúa blaði lians gegn alþýðu
samtökumim, til þess að Mndra
einingu verkalýðsins á Isiandi i
einn sterkan sósícdistiskan al-
þýðuflokk.
Það er.u sömu öflin að verki í
alþýðusamtökunum um allan
heim.
Fjöldinn, alþýðiufólkið hefir
lært af þeim óskaplegu óisiigrum,
sem verklýðshreyfingin beið ár-
in 1933 og 1934, þegar fasis'minn
braust til valda í Þýskalandi og
Austurríki. Verkalýöurinn
sjálfur hefir fundið það, að ein-
ungis einhuga, sameinuð alþýða
va.ldinu. Hagsimunamál hennar
eru allstaðar þau sömu. Hún
krefst þess, að stjórnmál lands-
ins miiði að því að auka völd
hennar og tekjur.
Það valr þetta vald, sem var
etofnsett með afnámi lénsskipu-
lagsins, þegar hin félagslegu
verðmæti voru flutt frá fast-
eignum tál lausafjár, frá jörð-
inni til peninganna. Véltækni og
breyting handverksins í verk-
smiðjurekstur fullkomnuöu það
gem eftir var.
Iiversu roikið er þetta vald og
hvernig sér maður áhrif þess?
Já, getur t. d. nokkur útskýrt,
hversvegna tvö hin svonefndu
lýðræðisleg.u stórveldi, England
og Frakkland hafa stutt, fasást-
ana og F.ranco í öllu stríðinu á
Spáni á móti ’ninni löglegu
spönsku lýðræðisstjórn? Og
hversvegna igerðis.t hið volduga
England samsekt Mussolini og
Hitler, þegar þeir rufu samning
og alþjóðarétt, drógu dár aö
hlut.leysisnefndinni, sem þeir
áttu sjálfir sæti í? Hversvegna
tók Frakkland þátt í þessu,
þr,átt fyrir alþýðufylkingar-
stjórn og sósíalistíska ráð-
herra? Og þótt allur verkalýður-
inn værí á móti því. Eg heíi
sjálf verið oftsínnis í Paris á
síðastliðnu ,árj og á stórkostleg-
uro verklýðsfundum, þar serri
getur sta.ðist síðustu örþrifaá-
rásir auðvaklsins, og sótt fram
t.il S.TgUl'S.
Um allan heim hefir alþýðan
tekið undir hvöt Alþjóðasam,-
bands kommúnista um einingu
verkalýðsins gegn afturhaldi og
fasisma. Og um allan heim er
barist, gegn einingu verkalýðs-
ins, af þeim foringjum alþýðu-
flokkanna, sem orðnir eru ein-
angfaðir frá allri verklýðsbar-
áitfu, hafa sogast inn í sællífi og
sambönd við borgarastóttina,
látið ánetjast af auð og borgara-
legheatum. Þessir menn óttast
ekkert ein,s mikið og hiklausan,
djarfan verklýðsflokk, þeir ótt-
ast einingu verkalýðsins og berj-
ast, á móti henni meðan þeir
geta, svo ósvífinni baráttu, ao
þeir hika. ekki við að leggja
verklýð&samtökin í stórkostlega
hættu heldur en að einingin
verði að veruleika.
En bæði hér á Islandi ag úti
um heim mun einingin. sigra.
Verkalýðurinn heimtar einingu,
verklýðsfélögiin heimta að snúio
,sé út af braut ósigranna, sem
an d stæðingar eii ningarinnar
hafa leitt. verkalýðshreyfinguna
eftir, bæði hér á landi og er-
herópið heyrðist, til skiftis: »Avi
cns l’Espagne« og »Front popu«,
»Flugvélar handa, Spáni« og »A1-
þýðufylkingin«. Frönsku verka-
mennirnir gátu hrópað eins mik-
ið cg þeir vildu. Alþýðufylking-
arstjórnin þeirra sendi engar
flugvélar til spönsku stjórnar-
innar. líún sat, í hlutleysisnefnd-
inni við hlið hinna fasistisku ein-
ræðisherra, er sendu opinber-
lega heila heri, flugvélar og
stríðstæki til Franco.
Og hinn litli hópur réttgýnna
manna, um allan heim fyltist
gremju og hrópaði með frönsku
verka.mönnunum og spönsku
stjórninni á lýðveldin, hin vold-
ugu lýðveldi, England og Frakk-
land. En hróp þeirra voru ár-
angurslausi. Blátt áfram vegna
þess að í þessu tillitá er skifting-
in í lýð'r.æðislönd og fa.sistisk,
bygð á misskilningi. Satt er það,
að menn haf.a, mei|-a frjálsræði
til orðs og æðis, í lýræðislöndum
heldur en í þeim fasistisku. En
það er mismunur á stjórnarhátt-
um, sem ekki hróflar við þeirri
staðrevnd, að lýðræðislöndin eru
auðvaldsríki á sama hátt og hin
fasistisku.
Til þess að skilja stefnu lýð-
ræðislandanna í Spánarsfríðinu,
veröum við að þekkja ástandið í
landinu fyrir strfðið. Auðæfi
Spánar — bæði í jörðu og á —
tilheyrðu fáeinum höfðingjum.
Mestur hluti iðnaðar Spánar var
í höndum erlendra félaga. Það
var ekkert það svæði til, að hið
al þj óðlega f j.á r m,ál a auðv al d
hefði ekki sett þar fána sinn.
Innlendir iðjuhöldar á Spáni
Eítirfarandi aitvik gerðist árið
1901, samkvæmt. heimild Arnfirðings
frá þeim tíma, ritstj. Porst. Erl.: .
Maður hét Jón Guðmundsson a.ð
Reykjum i Mjóafirði, eystra. Hann
átti jörðina. Melar sem er þar í grend,
leigöi hann öðrum býliö og bjö þar
fjöldi fólks, börn og fullorðið.
Eina nótt vaknaði fólkið við það
að húsið var að brenna. og er það
þusti ti.l ayra voru dyrnar lokaðar að
utan frá með slá og hespum svo það
varð frá að hverfa, en komst svp úl
um , glugga.
Pað var augljóst að kveikt nafði
verið í húsinu því göt voru boru >
á hliö þess og steino)íuvotum dulum
troðið inn í þa.u. Eins var þa.kið sko£-
að og slóðin benti til þess a.ð áti
lendis.
Og einingaraldan er orðin svo
.sterk, að engin nátttröll, sem
dagað hafa uppi og staðið í staö,
meðan alþýðusamtökin héldu á-
fram að vaxa og þróast, megna
að stöðva hana.
Eining íslenska verkalýðsins
verður staðreynd í náinni fram-
tíð.
voru annaðhvort of værukærir
eöa skammsýnir til þess að verja
sig.
Með kosningunum 1936 komst
til valda lýðræðisstjórn, sem
hótaði enduirbótum, er svifta
myndu valdhafa,na nokkru af
þeirra valdi og eignamennina
nokkru af þeirra fort’éttindum.
Umboðsmenn hinna erlendu auð-
manina urðu smeykjr um pen-
inga sína og ágóðahluta Og þar
sem þeir sáu fram. á að spanskt
fjármagn og iðnaður myndu
ekki af eigin ramleik fá ráðið
niðurlögum lýðræðisins á Spáni
— og með því að ágóða,hlutinn
tók að lækka á ýmsum stöðum,
ákváðu þeir að styðja Franco í
sameiningu, sem var fulltrúi
forréttindastétta landsins í mót-
setningu við hinn mikla. fjölda
þjóðarinnah í botnlausri fátækt.
, Ef menn vita, hverjir eiga
peminga, í iðnaði Spánar, þá vita
m.enn um leið nöfnin á banda-
mönnum Francos. Framand.i
stríðsöflum var þar beinlínis
beitt. kröftugast, þa.r sem auð-
magn. landsins vafr sterkast
Þýðingarmestu aðilarnir voru
Englandj, Frakkl. og Þýskaland.
1 siuðvesturhorni Spánar ligg-
ur auðugasta koparnáma í
heimi, Rio Tinto að nafni, meö
auðmagn upp á 3.750.000 £.
Stjóirnin og alt starfsfólkið er
enskt, formaðurinn er Si*r Auck-
land Geddes. Rothschiídbanki í
London hefir birgt fyrirtækið
að fé. Rio Tinto var keypt fyrir
sár,alítið verð og er virt nú á 4
miillj. £. Auk þess hefír England
komið á fót alþjóða 'Símafélági,-
hefði, að brenna fólkið inni. V’ar nú
próf haft 1 málinu og var Jón Guð-
niundss. eigandi hússins grunaður um
illræðisverkið. Stefndi sýslumaður
honum á sinn íund, en rétt áður en
hann skyldi fara tii réttarhaldsins
gerði hann sér erindi út með sjó og
sást ekki síðan og var t.alið vist,
að hann hefði grandað sér.
Seinna, náðist I anna.n mann sem
va,r honum meðsekur, játaði ha.nn á
sig glæpinn en kvað þá kumpána haía
ætlað a.ð hleypa fólkinu út þegar eld-
urir.n hefði verið orðinn óslökkvandi,
o o
Einu sinni, voru hjón sem talin voru.
fremui ófróm. Haíöi þó bóndinn
einkum þao veric á hendi að draga
í búiö en konan fýsti hann íremur
en latti.
Pegar karl kom heim með feng
sinn og hafði oröið iítið ágengt, var-
keriing vön að segja:
- Það borgaði sig nú illa að ger-
ast þjófur fyrir þetta lítilræði.
Ef karl var hinsvegar fengsamur
var kerling vön að segja er hún sá
fengínn:
— Heldurðu Jón minn, að enginn
hafi séð til þtn.
sem keypt hefir upp efni ríkis-
in,s og gleypt, f jölda mörg önnur
félög landsins.
Frakkland hefir lagt miklar
fjárhæðir í námalrekstur og
málmiðju, ei-nkum í Rio Tinto og
í kviksilfursnámurnar í Almad-
én. Spánn framleiðir helmingi
meira af kvikasilfri en Italía,.
,sem er nr. 2 í heimsframleiðsl-
unni. Að síðustu hefir Krupp,
volduga, vélaverksmioju í Barce-
lona, Krupp hefir emokað næsst-
um allar steypijárnsverksmiðj-
ur Spáinar og á meðal annars
eina slíka, í Bilbao.
Þýski stóriðnaðurinn hafði á-
,s.amt hinum ítalska áformað
nýja aukningu, þegar kosning-
arnar stöðvuðu þá. Italía, sejn
hin yngri af þjóðunum, hafði að-
eins, matarlystina, en hún var
líka óaðfinnanleg.
Eftir er spurningin um það,
með hvaða ráðum Btjórnirnar
eru knúðar til að rek'a erindi
hinna; litlu klíka innanjands og
hins mikla erlenda fjármála-
valds. Já, hveö'B vegna, hélt. t, d.
maður eins; c,g. Leon Blum áfram:
utanríkispólitík Lava.ls í Frakk-
laindi? Hversvegna, samþykti
bann hlutleysið og hversvegna
var hann feldur? Þegar hann
hafði innleitt 40 stiunda vinnu-
viku og þá með fullum launum
fyrir verkamennina og 12%
launahækkun, þá var hiinum 200
fjölskyldum nóg boðið og bjúggu
sig undir áhlaupið. Hann var
neyddur af fjármálaklíkum
Frakklands og Englands til aó
svíkja lýðræðisstjórnina á Spáni
Niðurl. næst.
Alþjóðlegt auðyald og 8pánn
Eftirfarandi grein eftir Ellen Hörup birt-
ist í Politiken 7. janúar síðastliðinn..