Þjóðviljinn - 15.02.1938, Page 3
PJÖÐVILJINN
Þriðjudagurinn 15. febrúar 193S
Ymnnlöggjöí i vændiim.
Hafa hægri foringjarnir í Alpýðuflokknum samið um sam-
pykkt prælalaga, pvert ofan í ákvörðun Alpýðusambandspings?
Verklýðssamtökin verða öll að mótmæla.
gangurinn er hinn sanii og áður
þiúmmim
Málgagn Kommönistaflokks
Iflands.
Ritftjóri: Einar Olgeirsson.
Rltstjörnl Bergftaöastræti 30.
Slmi 2270.
Afgreiðsla og anglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur öt alla daga nema
m&nudaga.
Askriftagjald á mánuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
I lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jöns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, slmi 4200.
Vinnulöggjöfin.
Eit.t af því, sem komiandi
þing' ætlar að gleðja. íslenska al-
þýðu með að þessu sinmi er
vinnulöggjöf. Á undanförnum
árum, hefir íhaldið borið fram
frumvörp um- vinnulöggjöf þing
eftir þing. Framsókn hefir nú
að síðustu. bugast fyrir kröfurn
íhaldsins og komið með eín
frumvörp um vinnulöggjöf. En
a.llar þessar kröfulr ihaldsins og
Fra.msóknar ,hafa strandað á
sama skerinu, andstöðu alþýð-
unnar. Hinsvegar hefir það ver-
ið ljóst,, um, nokkuð langan tiíma,
að Alþýðuflok'kurinn va’r langt
frá 'því að ve;ra óklofjinn í mál-
inu. Hi.nir íhald.ssaimari leiðtog-
ar Alþýðuflokksins hafa í raun
og verú verið fylgjaindi vinnu-
löggjöf. Hinsvegar hafa vinstri
menn Alþýðuflokksins verið því
mótfallnir, að samtök verkalýðs-
ins vo.ru hneppt í fjötra, vinnu-
löggjafar og annara, þvingunar-
ráðstafana. Kommúnistaflokk-
urinn hefir frá öndverðu verið
mótfallinn vinnulöggjöf. And-
staðan gegn vnnnulöggjöfinni
hefir verið svo sterk innan
verk 1 ýðshreyfingarin nar, að á
Alþýðusambandsþingi 1936 var
það samþykt að vinnulöggjöf
skyldi aldrei sett, án samþykkis
verklýð'sfélagannai.
Nú hefir það hinsvegar gerst
að hægri foringjar Alþýðu-
flokksins, hafa samiið við Fram-
sókn. um yinnulöggjöf, semi á a.ð
hljóta staðfestingu næsta Al-
þingiis. Hefir plaggi þassu verið
laumað út á land, til verkalýðs-
félaganna, eða manna,, sem
hægri foringjarnir tielja sér
trygga innan þeirra,. Lítur helst
úti fyrir a,ð ætiunin sé ’sú, að fá
frumvarp þeitta samiþykt í félög-
unum„ áður en tími vinst til
þess að ræða. málið. Að minsta
kosti er það víst, að f'rumvarp-
inu fylgdu úr hlaði, góðar fyrir-
bænir, frá meirihluta sam-
bandssitjórnar., og ósk um, að til-
lögur þessar verði á þenna hátt
.samþyktar. Munu hægri foringj-
ar Alþýðuflokksins hugsa sér ao
að smjúga ódýrt fram hjá á-
kvæði Alþýðusambandsþingsins
1936, og halda sér frekar viö
bókstaf en anda, samþyktar-
innair.
Því verður að vijsu ekki neit-
að, að tillögur þessar eru á
margan veg skárri en tillögur og
frumvörp íhald&ins og fram-
sóknarmannanna um sama efni.
Réttur alþýðunnar og verka,-
xmanna er ekki jafn miskunnar-
laust fyrir borð bofrjnn. Hins-
Eins og öllum hefir verið kunn
ugt hafa, íhalds- og framsóknar-
menn unnið að því. sleitulaust
undanfarin ár að hneppa verk-
lýðssamtökin í viðjar vinnulög-
gjafar. En framkvæmdir hafa
altaf strandað á því að verklýðs-
samitökin hafa sva.rað öllum til-
raunum, um setningu vinnulög-
gjafar svo kröftuglega, að hinn
ráðandi þingmeirihluti hefir
aldrei tlreysts t.il að siamþykkja.
vinnulöggjöf i trá.ssi við vilja
alls verkalýðs í landinu.
Hinsvegar verður því ekki
neit,að oð þetta ástfóstur íhalds-
ins og afturhaldisilns í framsókn,
vinnúlöggjöfin, hefir átt nokkra
formælendur innan verklýðs
hreyfingarinnar, en það eru
aftur.haldssömustu foringjarnir
í Alþýðuflokknum.
Fyrir hálf.u öðtr.u ári gekk Al-
þýðuflokksforustan opinberlega
til samstarfs við F'ram.sókn
um lausn þessa m,ál,s með
því að atvi.n’numálaráðherra, skip
aði tvb Framsóknarmenn, þá
Gísla Guðmundssöh og Ragnar
Ölafsson og tvo Alþýðuflokks-
menn, þá Sigurjón A. Ölafsson
og Guðmund I. Guðmundsscn, til
að gera tillögur um vinnulöggjöf.
Nefndiin hefir nú lokið störf
úm: og samið frumvarp að vinnu-
. löggjöf ásamit greinargerð.
Nefndarálitinu sem mun hafa
verið fullprentað fyrir hálfum
vegar verður að líta svo á sem
öll vinnulöggjöf- sé hættuleg frá
sjón.armiði verkalýðsins, og geti
ekki verið! annað en hnekkir á
frelsis- og hag's,munabarát.tu
hanS-
Hér má til dæmis benda á
eii;n,a staðreynd. Vinnudómur sá,
sem ko,m.i,ð .sikal á stofn og hafir
í frumvarpinu lilotiið nafnið:
»Fél.agsdómur« skal svo skipað-
ur; Ein,n maður frá Alþýðusam-
bandinu, einn frá Vinnuveit1-
endafélagi Islands, tveir út-
nefndir af Hæstarétti og einn
af atviinnumálaráðherra. Sýnir
þet.ta ef til vill betur en alt, ann-
a,ð, hve la'ngt eir. frá þvij, að rétt-
ur verka nmnna sé sá sami og at-
vinnu-rekenda, þar sem verka-
menn mundu í flestum tilfellum
aðeins eiga einji fulltrúa af
fimrn, eða hafa að minsta kosti
enga tryggingu fyrir fleiri full-
trúum.
Þetta er g'löggt dæmi þess hve
viðsjárverð lögin eru, þó að
gengið sé að full fram hjá þeirri
staðreynd að engin jafnréttis-
ákvœði megna að gera réttar-
stöðu bláfátœkra . allslausra
verkamanna afna aðstöðu at-
vinnurekandans, sem styiðst við
fjármagn og yfirráð yfir at-
v innumöguleikum verka mann-
anna. Þetta er svo tvímœlalaus
aðstöðumuinur, að emginn hefir
reynt að hnekkja honum af
nokkru viti.
mánuði hefir verið la.umað til
nokkurra vildarman na ríkis-
istjórnarinnar til umsagnar,
hinsvegar hafa verklýðsfólögdn
ekki fengið tillögur nefndairinn-
ar til athugunar, þrátt fy/ir það
þótt Alþýðusambandsjnngið
1936 gerði þá kröfu til þing-
manna sinna, að engin vinnulög-
gjöf yrði sett án samþykkis og
vitundar verklýðsfélaganna. Það
má þó telja víst, að verklýðsfé-
lögiin fái málið til umsagnar, en
þar sem nú er liðið fast að setn-
ingu Alþitngis, var það skýlaus
skylda atvinnumálaráðherra , og
fulltrwa Alþýðuflokksins í nef nd-
inni, að sjáh til þess, að verklýðs-
félögin fengju nægan tíma til
Jyess að kynna sér vinmdöggjaf-
arfrumvarpiö. Þetta laumuspil
virðist. ben.da til þess að formæl-
endur vinnu 1 öggjafarinnar haíi
sterka tilhneigingu til þess að
gefa verklýðssamtökunum sieim
allra minst ráðrúm til þess að
segja álit sitt: í þesisiu efni.
Að þessu sinni skal ekki fjöi-
yrt um aðdragandann að vinnu-
löggj afarfrumvarpiinu né til-
raunum nefndarinnar til aðsnið-
ganga, verklýðsfélögin í þessu
stórmálii, heklur fariði nokkrum
o,rðum um frumvarpið sjálít.
Frumvarpið heitir vitanlega
ekki vinnulöggjöf heldur frum-
varp til laga. um stéttlarfélög og
vinnudeilur„ en innihaldið og til-
| Það má að ví,su segjas að
vjnnulöggjöf sé eins og hver
önnur löggjöf, f.yrst og fremst
komin undir þeirri ríkisstórn,
pem á að framkvæma hana.. Sé
ríkisstjórnin og. dómsvaldið í
höndumi verkalýðsins, cg* alþýð-
unnar getur vinnulöggjöf vernd-
að rétt verkamanna gegn at-
vinnurekendum, komiö í veg
fyrir óþörf. og tilefnislaus' verk-
bönn o. s. frv. Sé ríkiss.tjórmn
aftur á. móti ekki stjórn alþýð-
unnar, get.ur vinnulöggjöf aldrei
orðið annað en fjötiur um. fót
verklýðShr.eýfingarinnar, vérk-
færi, sem, er notað ,gegn alþýð-
unni í allri baráttu hennar fyr-
i,r bætfumi ,hag og auknu frelsi.
Þeir.ri ríkisstjórnj, sem nú fer
með völd í landinu er ekki
treystaindii til þes,s að vernda
rétt verkalýðsins með vinnulög-
gjöf. Þvert á mótí bendir flest
til þess að þau yrðu notiuð gegn
alþýðunni. Og ví.st er það aö
Jónas frá Hriflu hefir þess full-
an hug að nota vinnulöggjöf frá
sjónarmiði atvib.nurekandans.
Um hitt þarf ekki að tala, hváð
veli'ður ofan á, ef íhaldáð næði
hér völdumi, eða fengi meiri. á-
hrif ,á stórn landsins.
Þessvegna mótmœlir verka-
lýðurinn um land alt vinnidóg-
gjafarfrunwarpi því, sem. l-cggja
á fyrir Jnngið, er kemur saman
i dag. Og með smntökum sínum
mun hann lúndra alla slíka
lagasetningu.
að hnekkja samtakamættí alþýð-
unnar.
Fyrstá kafli; frumvairpsins er
um, .réttíndi stéttarfélaga. í þess
um kafla eru talin þau réttindi
,sem verklýðsfélögunum eru veitt
samkvæmt lögunum. Réttindin
eru þeissi; öllum vinnandi mönn-
um er heimilað að stofna meö_
sér félag til þesB: að vinna aö’
h.agsmunamá 1 pm sinum, þennan
rétt hefir stjórnarskráin áður
veitt öllumi þegnum landsins. Þá
eru verklýðsfélög skylduð til
þess að veita viðkomandi stétt-
armönnumi félagsvist, Þessi rétt-
ur mun nú vera fyrir hendi með
sárf.áum undiantekiningum. 1 3.
gr. eru meðlimir verklýðsfélaga
skyldaðir til a,ð hlítla gerðum
samningum félags sínsi og einn-
ig þó þeir hafi sagt sig úr,fé-
laginu, ef þeir vinna áfram í
sömu starfsgréin. Þetta ákvæði
e.r t.il bóta. 1 4. gr. er atvinnu-
rekendum,; verkstjórum 'og öðr •
um, trúnaðarmöninum atvinnu-
rekenida bannað að hafa áhrif á
stjórnmálaskoðani r verkam a nn a
með hótunum um viimuuppsögr,
mútum eða lofcirðum. Þetta á-
kvæði er gott og blessað. En hití
er annfið mál hvernig frmti-
kvœmd þtess er hugsuð, aljrýðan
i landinu mun a. m. k. eklci gera
sér neinar týJHvonir um að lög-
um verði komið yfir atvinnurek-
endur í þessu efni. Loks er verk-
lýðsfélög'um heimilaö að skipa
sé,r trúnaðarmenn, á vinnustöðv-
um; en sá hæng.ur er á þessari
réttarbót. að tr ú n að aiyne n n i rni r
ERU EKKI trygðir fyrir ofsókn
um atvinnurekenda, þeim er að
vísu bannað að vísa trúnaðar-
manni úr vinnu vegna, starfs
síns, en HIN LEIÐIN ER OPIN
að reka þá fyrir eitthvað annað,
og afvinnui'ekendum mun oftast
nær leggjast eit,th,va,ð til í þessu
efni, ef trúnáðarmaðurinn skyldi
halda of fast. á rétti félaga
sinna.
Þá eru i lögunum ýms ákvæði
um, hvenær yerkföll séu lögleg.
Þannig eru öll pólitísk verkföll
bönnuð. Þannig yrði það lögbrot,
að stöðva mjólkurflutninga til
Reykjavíkur, ef mjólkursölu-
nefnd þóknaðist að hækka mjólk
miítíri'nn upp í t, d. krónu. Eft-
ir sömu kokkabók hefði bensín-
verkfallið verið með öllu ólög'-
!egt, og ýms fleiri verkföll.
Þannig eru flest þa.u réttindi,
sem, frumvairpið gerir ráð fyrir,
illa trygð og fle,st; torsótt eða ó-
framkvæmanleg. Þau eru álíka
mikifsvirði og lagaákvæðin um
launagreiðslur í peningum, út
borgun vinnulauna, og skyldu
hins opinbera til að sjá alþýð-
unni fyrir lífsviðuryæri ef heilsa,
eða, atvinna bregsh þ. e. vara-
játr.iingar um rétti hins snauða,
sem hann verður að sækja undir
dutlung'a og dlrotnunarvald yfir
stéttarinnar. — Það er afaruauð
synlegt, að verkalýðurinn geri
sér Ijósa grein fyrir Jfví, live
eimkisnýt Jyessi réttindi eru, hvi.
liöfundar frumvarpsins munu áu
efa leggja alla áherslu á að gylla
þau fyrir verkalýðrmm, en dyija
svo sem frekast er unt, alt það,
sem skerðir rétt hans. r
Þá er annar kafli, frumvarps-
ins um sáttiaumleitanir. Vald
sáttasemjai'a er stórlega aukið
og í mörgum tilfellum fær liann
alræðitevaldi. Til þess að fella
málamiðlunartillögu, sáttasemj-
ara þurfa minst 50‘,ó félags-
manna að ,hafa gneitt atkvæöi
gegn, en þetta dugar þó því að-
eins a.ð 35% félag.smanna hafi
greitt atkvæði, hafi hinsvegar
ekki nema. fimti hluti félags-
ma.nna mætti á fundi og greitt
atkvæði etí, tillaga, sáttasemjara
samþykt: og bindandi fyrir félag-
ið þótt allir fundarmenn hafi
greitt atkvæði gegn henni. Þann
ig mundi tillaga sáttasemjara,
sem A00 manna fundur í Dags-
brún feldi með samhljóða at-
kvæðum allra. funda.nna.nna,
vera talin löglega samþykt af
félaginu.
1 Sjómannafélagmu liér hafa
ekki um margra ára skeið verid
haldnir svo fjölmennir fundir
að Jyeir myndu hafa gétað hnekt
miðlunartillögu sáttasemjara. Af
Jyessu er auðsœtt, að sáttasemj-
ara er í mörgum tilféllum 'gefið
alrœðisvald um kaup og kjör
verkalýðsins.
Þá e.r ætlast til að stofnaður
verði vinnudómstóll, sem kallað-
ui* er félagsdómur, verkefni
hans á að vera, að dæma um á-
greining* vegna laga þessara, þ.
á. m. um það hvort verkföll séu
, lögmæt, svo og um deilui*, sem
! rísa kunna um vinnusamninga.
Dómur þessi verður sam-
kvæmt fi’umvarpinu sldpaður
þannigi, að Vinnuveitendafélag
Islands skipar einn, Alþýðusam-
band Islands einn, þriðji er skip-
aður af. atvinnumálaráðherra,
eftir tilvísun hæstaréttar og
fjórði og fimta, maður a,f hæsta-
rétti. Með þessari aðferð er verk
lýðsapmtökunum ekki trygður
nema einn maður í dóminn, þó
verklýðsflokkarnir eigi, atvinnu-
málan'áðherra, er hann þó bund-
inn. a,f ábendingu hæstaréttar,
og bendi hann á þrjá menn
fjandsamlega verkalýðnum verð
ur ráðlierra að velja, einn þeirra.
Hæstíréttur hefir því raunveru-
lega meirihlutavald um tiinefn-
ingu dómara. Dómsvaldið liggur
hjá hæstarétti, og afstaða hæsta
réttar til verklýðssamtakanna
er of. kunn til þess að alþýða
landsins þurfi að vera. í nokkr
um efa um hvernig rétti henn
ar myndi verða borgið undir
réttdæmi þeirra manna ssm
skipá hæstarótt. Þessu til sönn-
unar nægir að benda á stéttar-
dómana yfir foringjum sigl-
firska verkalýðsins og* nú síðast
tilraunum hæstaréttar til þess
að ógiilda alla iðnaðarlöggjöfina.
Þá eru sett sektarákvæði í lcg
in, og* er hægt að sekta aðila um
alti-að 10 þúsuncl krónur.
Þó enn hafi ekki unnist tími
til þess að gagnrýna frumvarp
"þetta til nokkurar hlýtar, ætti
þetta að nægja til þess að sýna
verkalýðnum hver hætta er kér
á ferðum og* aðvara harin og
hvetja til öflugrar mótspyrnu.
Nefndin hefir slysast á að
FRAMHALD A 4. SIÐU