Þjóðviljinn - 16.02.1938, Blaðsíða 2

Miðvikudagurinn 16. fehr. 1938
1» J 0 Ð V I E ff I N N
Merðid áskrifenda-
söfnun Þjóðvil|ansl
Framtíð blaðsins er undir pví komin.
Þjóðvilji’nn hefir nú komiö út í tæpleg-a hálft annað ár.
Útgáfa blaðsins hefir verið furðulegum örðugleikum bundin.
Blaðið hefir ekki haft annao til þess að byg-gja, á framtíð sína
en iskilvísi kaupendanna.
En það etr líka, mörgum örðugleikum, bundið, að afla dag-
blaði þess fjölda kaupenda, sem þa,rf til þess að tryggja út-
komu þess og framgang.
Dagblöð þau, sem fyrir voru hér í Reykjavík, þegar Þjóð-
viljinn hóf gön.gu sína, voru flest nokkuð gömu.1. Mikið starf
hafði verið lagt, í úthreiðslu þeirra ár.um, saman, og. þó voru
flest þegsi blöð mjög illa stæð. Engin gátu talist, standa á
traustum grundvelli, önnur en þau, tsemi stórauðmenn bæjai'ins
héldu gangandi með auglýsingum og beinum fjátrstyrkjum.
Þjóðviljinn getur ekki bygt framtíð sína á sljkum grund-
velli. Þeir, sem að því blaði standa, hafa ekki ráð á háum f jár-
upphæðum eða öðlru slíku til þess’ að halda blaðinu lifandi. Þess-
v-egna. verður Þjóðviljinn að leggja alt kapp á það að fá sem
flesta skilvísa áskrifendur.
Áskrifendasöfnun Þjóðviljans hefir gengið ágætlega nú
undanfatrið. Sýnir það best, að það er tiltölulega auðvelt að
afla Þjóðviljanum áskrifenda.
Allir félagar vðrða því að gera sem í. þeirra valdi
stendur tiil þess að afla blaðinu áskrifenda. F(i’(amtíð þess velt-
ur á því og engu öðru.
Fyripspnpn til
Ingimaps Jónssonap
Þar sem Ingimar Jónsson er í
Alþýðublaðinu í gær að endur-
taka ihin Venjulegu ósannindi
þess blaðs um að stefnuskrárfrv.
H. V. hafi verið kommúmstiskt
og segiir að það ,sé miklu róttæk-
ara en stefnuskrá norska verka-
mflnnaflökksins, þá viljum við
spyrja Ingimar Jónsson að eftir-
farandi:
Vill hann ganga inn á að orða
þá grein, sem mest hefir veriö
um deild (valdatökuna, á þing-
ræðisgrundvelli eingöngu) á
sama háitt og norski Verka-
mannafloikkurinn orðar þá greitn
í s.t4ípuskrá sinni III. kafla 1. og
2. fSlin, sem byrjar þa,nnig: »1
starfi ,sínu: óskar flokkurinn aö
nota baráttutæki er séu skipu-
lagslegs, fjárhagslegs og stjórn-
málalegs eðlis,, e,n forðaist of-
beldi«. — og endar þannig: »Á
því tímabili, þegar úirslitabar-
áttan um völdin stendur yfir, er
flokkurinn reiðubúinn til að
nota öll þau tæki, er verklýðs-
stét.tin ræður yfir til að brjóta
mótspyrnu burgeisastéttarinnar
á bak aftur og leggja grundvöll-
inn að uppbyggingu sósíalism-
ans«?
A tvinntir ekendur og
afstaöa versltmar-
fólksins.
Ihaldið leggur sérstaka á-
herslu á að halda starfsfólkinu
við verslanirnar með sér póli-
tískt. Það fórnar jafnvel því til
að veita því smá kjarabætur,
þeg-ar kosiningar eru í nánd, þó
það neitii því um sanngjarna
greiðslu þess á milli. Skal hér
getið tveggja dæma:
ViB eina aðalbyggingavöru-
verglun bæjarins;, sem harðvít-
ugustu íhaldsmenn eigai, var öllu
fólká veitt launahækkun laugar-
daginn fyrir kosningarnar. En
áður höfðu starfsmeinnirnir lengi
farið fram á launabætur, en
ekki fengið.
Við eina helstu vefnaðarvöru-
búð bæjarins var heitið á versl-
unarfólkið að bjóða því öllu upp
í Skíðaskála á kostnað verslun-
arinnar, ef íhaldið ynni vjð bæj-
arstjórnarkosningamar.
Þó starfsmemn verslananna
láti auðvitað svona nokkuð ekki
hafa áhrif á sannfæringu s.ína,
þá er tilgangur stórkaupmann-
anna, sem hór eiga hlut, að máli
jafn auðsær, þó framferði þeirra
sé betur grímuklætt heldur en
framferði íhaldskerlinganna,
þegair þær va,ða inn á verka,-
mannaheimilin fyrir kosningarn-
ar, til a.ð gefa þar smágjafir og
jafnvel greiða peningas, 50 kr. og
þar í kring, með tilmælum um
að kjósa með ihaldinu,
En þegar statrfsmenn stærstu
vei’slananna fara fram, á viðun-
andi launakjör þá er ekki við
það komandi.
1 einni stærstu verslun. bæjar-
ins, sem er undir stjcrn eins að-
alkosningastjóra íhaldsins, varð
ungur starfsmaður að láta af
starfi sí.nu fyrir skömmu, af því
Islendingar vestan hafs hafa lengi
haft allniikla fjölbreytni í trúar-
brögðum, því nógn er þar úr að velja,
Börðust prestar hinna ýmsu trúar-
bragða og' sérskoðana mjög um sái-
irnar. (Jm þetta var kveð.ð fyrir
aidamót:
Hór er mtsfiskið mjög fyrir vestan '
og mér þa.ð sagði kona ein
að Kölski dragi kugginn hlestan
en klerkarnir fái varla bein.
• •
A frumbyggjaárunum í Arneríku
var i sumum sveitum fátt kvenna
svo að á mörgum bœjum var engin
vinnukona og þótti. ilt aö fá vinnu-
menn á. þá staði og fóru hópar rnanna
bygð úr bygð og leituðu sér vistar.
Loks tóku sumir bændur það ráð að
hengja kvenföt á snúrurnar og þótti
#
það gefast vel.
* .
A þessum kvenleysistímum amer-
ísku sveitanna tók einn séður náungi
ómögulegt; var að fá verslunina
til að greiða aukreitis fyrir auka
vinnu, sem hann varð að vinna
fyrir verslunina á öllum tímum
sólarhringsins. Verslunarmanna-
félag Reykjavíkur tekur ekki að
sér a.ð rétta hlut þessara manna!
Það sem þarf að gera er að
verslunarstarfsfólkið sjálft taki
höndum saman og knýi fram
með samtökum sinum sómasam-
leg kjör og skaplegan vinnutíma.
til ' þess bragðs til fjáröflunar að
hann skrifaði mörgum bændum og
sagði þeim að svo stæði á að systir
sín í Danmörku hefði mikla löngurr
til að komast vestur en vantaöi að-
eins ákveðna fjárupphæð til farar-
innar. Ef sá, sem bréfið var skrifað
tU vildi leggja fram þessa ákveðnu
upphæð gæti hann trygt sér þennan
kvenkost. Pað fylgdi sögunni að bréf-
ritarinn hefði. feng'ið mörg peninga-
bréf frá bændum, sem vildu ráöa til
sin systur hans.
. . '
Jón Vídalín: 1. sd. í föstu: — Þeg-
ar sa.tan finnur, að hann ekki neitt
orkar með efasemdinni, eður oftraust-
inu, með hverju hann plagar að
pretta mennina með, þá tekur hann
til þess sem sterkast er, sem er girnd
til auðæfa og metorða,. —■ Ég með-
kenni að gðss og peningar eru stór
guðs gáfa, þegar fram eru af hendí
guðs meðtekin, en ekki. hrifsuð út af
munni síns náunga, hins fátæka,
ekkjunnar og hins föðurlausa,. — Hin
grimmu villidýr á mörkinni hafa
sinn vissan skamt og þau taka ekki
bráðina nema hungruð. En græðgi
hins fégjarna tekur aldrei enda.
Hann étur alltíð og er þó alltíð solt-
inn.
. .
Ég er alveg eins og vatn, senr
lagar sig eftir ílátinu, sagði fei.t frú,
sem var að máta, á sig nýjan kjól.
Já, þa,ð er alveg satt, sagði búðar-
þjónninn.
Alþjódlegt auðvald og Spáno
Hér byrtist annar hluti greinar frú Hörup
Hann var neyddur af fjár-
málaklíkum' Frakklands og' Eng-
lands til þesis: að svíkja lýð-
ræðisstjórn Spánar og n'eita.
hennii um rétt til vopna-
kaupa, þvert ofan í alþjóðavenj-
ur. Það varð óróleiki um fraink-
ann. Iðjuhöldarnir svikust um
framkvæmdir, stöðrvuðu t. d. al-
veg’ byg'gingar. Gullið fór að
streyma út, úr landinu og al-
þýðufylkingin riðaði. Síðan féll
frankinn, vö’ruve.rðið hækkaði
og þar með varð launahækkunin
að engu. I fjórtán daga neitaði
Frakklandsbanki atá'Órninni um
lán til útborgunar á launum.
Skömmu síðar féll Blum. 1 síð-
ustu 60 árin eru það hinar 200
fjölskyldur, sem hafa felt ráðu-
neyti Frakklandjs1. En er hæg't
að kalla slík lönd lýðræðislönd,
þar sem. stjórnum er steypt af
(stóli,, ekki vegna þess að þær
hafi mist, þingræðislegan meiri-
hluta, heldur vegna þess að það
e,r grafið undan þeim af auð-
valdilnu?
Það er þessi aðferð, sem als-
staðar er notuð.
Þegar hópur fjármálamanna
hefir lagt; fé í fyrirtæki erlendis
eða náð einhvei'jum réttindum í
öðru landi, þá er það hlutverlt
stjórnarinnar að gæta hags-
muna fjármálamannahópsins. 1
auðvaldsstjárnumi, sama af
hvaða flokki þær eru, er hlut-
verkið hið sama. Ef féð, sem
lagt hefir verið í fyrirtækið er í
hættu statt, eða ef ráðist er á
það, þá á istjórnin að verja það,
að síðustu méð vopnum. Ef f jár-
málamannahópurinn óskar að
auka starf sitt og færa, út valda-
svið sitt, þá reynir stjórnin fyrst
með styrk sendiherra sinna —
stundum líka með hjálp annara,
enn hærra setfra — að koma
f.ra,m óskum þeirra. Ef það ekki
tekisti, er komið af stað ceirðum í
landinu, einum flókknum' er at-t
fram móti hinum, andstæðingar
stjórnarinnar eir.u birgðir upp af
vopnumi, stjóirninni er steypt af
stóli og ný sett á laggirnar, sem
í þakklætisskyni er vingja-rn-
legri.
Stunduim annast hringarnir
sjálfir alt saman eins og í flest
um þeim sttríðum og uppreisn-
umi, sem olían nefir verið orsök
að. En árið 1913 neyddi Winstor.,
Churchill enska ríkið inn í olíu
stríðið með því að kaupa upp í
samvinnu við Sir Deterding, for-
stjóra fyrir Royal Dutsch Shell
Co. hlutabréf Persian Oil Co.
Deterding var sá fyrsti, ,sem á-
samt smyglati’a mil,jónamæringn-
umj Juan March, studdi Franco
með peningum. Þannig hafði hið
lýðræðissininaða England tekið
afstöðu með u.pprei,snarmönnium
á móti spanska lýðræðinu, jafn-
vel áður en styrjöldin hófst á
Spáni. Með öðrum orðlum, enska
og f'ranska auðvaldið þröngvaði
hinum stóru. lýðræðis'löndum til
hlutleysis.
Allir þekkja: t. d. Blcðuga int-
ernationalinn, .sem á námur, stál
og- járnverksmiiðjur, efnagerðir,
raforkuver, banka, jáirnbrautir,
skipastöðvar, ilmvatns- og gerfi-
silkiverkmiðjur, sem á skömm-
um tíma má breyta í edt.urgas-
framleiðslu. Og samvinna,n milli
hinna einstöku auðmainnahópa
er nægilega, augljóis. Allslstaðar
þar, sem þeir steyta á kröfum
hins eignalausa, fjölda, m.æta,st
þeir í samfylkingu, sem er svo
einhuga, að ámóta þekkist ekki
frá hinni hliðinni.
En er þá tiil slíkt alþjóðasam-
band, sem spennir um alla jörð-
in? E:r til, fyrir utan vel skipu-
lagða sa,mvinnu, miðstöð, sem
verðskuldar vil’kilega nafnið »A1
þjóðasamband heimsauðvalds-
in,s«?
Það hljómar eins og æfintýri,
ljótt æfintýri, semi endar meö
því, að hinn heilagi Georg, sem
átti að fella drekann, lendir sjálf
ur í gini drekans. Hið ljóta æf-
in.týri e,r veruleiki. Það er til al-
þjóðasamband heimskapitalism-
ans, — enda þótt það sé ekki op-
inbert né með því nafni. Þróun-
in hefir tekið 200 ár, áður hún
náði það langt, að peningarnir,
sem ekki e,ru a.nnað en uppfynd-
in,g mannanna sjálfra,, verða,
heírrar þeirra. Vald auðmagns-
ins fer nú á tímurn, yfir jörð-
inai eins og risaskriðdreki. Það
molar sundur örlög manna, það
útrýmir mannslífum, einu og
einu,, í stórhópum, heilum kyn-
flokkum og þjóöum. Eins og ó-
freiskja, semi nærist af hungri
og neyöjnannanna.
Aðaídeild alþjóðasambands
heimsauðvaldsinsi er »Sofina«,
samgöngu og iðnfélaigið, alþjóð-
legur hringur fyrir síma, rit-
síma, vatn., Ijós og; rafvirkjun.
»So,fina« hefir svoi marga banka
að bakhjarli, að menn segja að
hún sé óháð öllum bönkum. I
næstum ö-llum löndiumi í heimin-
um ,á hún. mjkinn hluta a-f aðal-
lihdum atvinnulífsins. Lífið og
sálin í fyrirtækinu er gersam-
lega óþektur verkfræðingur í'rá
Suður-Carolina í Bandaríkjun-
um. Heinemann heitir hann og’
talar einu sinni á ári í útvarp
frá aðalbækistöð sinni í Brussel
til hin,s; hlustandi viBskiftaheims-
um: allan hnöttinn.
Listinn yfir þau fyrirtæki,,
sem »Sofina« telur innan enska
iðnaðarins og fjármálaheimsinsr
fyllir næstum heilan dálk í tíma
ritin.u N'ation, sem er í miklu á-
litii meðal amerískra ment-a-
manna og er stjórnað af konu.
Þeir þektustu á listanum eru
nöfn eins og Vickers Armstrong,
firma, sem, hefir næstum- einoik-
un á öllumi hei’gögnum heims-
veldisins, Midland Bank,, sem er
stæfrsti banki í heimi, olíufclagið
Royal Dutch Shell, þar sem, sir
Deterding er stjórnandi, íhalds-
blaðið Times, alþjóðlega, svefn-
vagnafélagið, sem hirðir skatt
frá öllum járnbrautarfélögum í
heimi, hópur prívat banka í
City, formiaðurinn er banka-
st-jóri Englandsbanka,, Montague
Norman. En sá bankiínn, sem
framar öllum öðrum má tpljast
ba.nki »Sofina« er Thomas Cook
& Son, sem hefir., au:k ferða-
skrifstofanna, sem eru aðeins
smávægilegur þáttur í starísemi
félagsins, heilt net af stofnunum
til alþjóða f járframlaga. Frh.