Þjóðviljinn - 27.02.1938, Page 2

Sunnudagiim 27. febrúar 1937.
PJODVILJINN
Bókmentaiélagid „Mál og
menning“ hefíp þegar á
þpiðfa þúsund meðlima.
A þessu ári fá félagsmenn fjórar
bækur fyrir ÍO kröna árstillag.
Það bar til nótt eina á afskektuni
bæ í Kaliforníu að bjarndýr brausv
hinn, William Ni.cholas Eden, í or-
ustunni við Jótland, aðeins lö ára að
KRISTINN E. ANDRÉSSON.
Kristinn E. Andrésson, for-
rnaður bókamentafélaffsins »Mál
os; mennin?;« hefir skýrt Þjóð-
viljanum frá eftirfarandi atrið-
umi um starfsemi félag,sins:
Nú byrjlar annað starfsár fé-
lagsins með því að skáldsagan
Móðirin eftir Maxim. Gorki kem-
ur út, fyrstu. dagana í mars.
Þessi saga hefir löngu hlotið
heimsfrægð og er til á öllum
helstu tungumálum, enda er hún
vafalausit, einhver unaðslegasta
,saga, sem skrifuð hefir verið.
Það er verulegur feng-ur að fá
þá bók á íslensku, ekki síst í
hinni ágætu þýðingu Halldórs
Sttefánssonar.
Starfsemin síðasta ár gekk
með afbrigðum vel. TaJa félags-
rrnanna fór langt; fram úr áætl-
un. Við náðum f.akmctrki þessa
árs, 2000 félagsmömmm, strax í
desember siðastliðrmm. Við höf-
um hvergi heyrt annað en félags
rnenn hafi verið mjög ánægðir
með bækurnar. Fjcldi manna
hefir skrifað ukkur og látið í
Ijósi ánægju sána. yfir því, að fá
tvær jafn glæsilegar bækur fyr-
if aðeins tíu krónur. En besta
sönnunin fyrir því, hvað vel
mönnum féllu bækurnar, er þó
sú, hvað mikiJl fjöldi streymdi
í félagið, þegar þær komu út.
Þær runnu allar út strax fyrstu
dagana, svo að við höfðum ekk-
ert eftir. Það eru um þrjú liundr
uð nýrra félagsmanna, sem við
h'ófum ekki getað afgreitt þær
til, og eflaust miklu fleiri, sem
hefðu keifpt þær, ef þær herfðu
verið fáanlegar.
Margir hafa spurt hvort bæk-
urnar yrðu ekki endurprentað-
ar. —
Við erum tregir til þess, nema
að vera öruggir með nógu marga
kaupendur. Útgáfan er mjög
dýr, og við viljum, alls ekki
stofna félaginu í skuldir. En eft-
irspurnin er samt orðin svo mik
il eftir nýrri útgáfu bókanna, að
við komumsfc ekki hjá því að
gefa nýjum1 félagsmönnum kost
á að eignast þær. Við höfuru því
ákveðio að endurprenta bækurn
ar næsta sumar, éf 600 nýjir fé-
lagsmenn hafa óskað þess fvrir
1 maí næst komandi.
Á þessu yfirstandandi ári
koma út fjórar bækur fyr-
ir tíu króna árgjaldið. Næst
eftir Móðirin kem.ur frumsamið
rit eftir Björn Franzson u.m nú-
tíma heimsmynd vísindanna.
Ein bókin verður fjórða bindi af
Rauðum pennum, og það stóð til
að fjórða bókin yrði eftir Nob-
elsverðlaunaskáldið du Gard, en
sá höfundur hefir lítið skrifað
annað en langan skáldsagna-
bálk í 12 bindum, og það er í
rauninni ekki hægt að taka neitt
þeirra út úr sem sjálfstæða
sögu. Við verðum því sennilega
að taka, aðra bók í staðinn, en
hö,fum ekki ennþá fastákveðið
valið. En það verður áreiðan-
lega bók, sem allir verða ánægð-
ir með.
Það spáðu því ýmsir fyrir
okkur í byrjun, að takmarkio,
sem við settum okkur, væri ó-
framkvæmanlegt. Það væri eng-
in leið að gefa út 4 hvað þá 6
bækur fyrir 10 krónur, og við
þyrftum aldrei að láta okkur
Ef.tirfarandi tilkynning hefir
Þjóðviljanumi borist. frá stjórn
Leikfélags Reykjavíkur:
Nokkurar bréfaskriftir hafa
farið fram miilli Leikfélags
Reykj&víkur og- hr. Paul Reum-
erts í Kaupmannahöfu um þá
hugsun, að hann ásamt frú
sinni, önnu Borg, komi tíl
Reykjaivíkur í. vor, sennilega í
maímánuði, og leiki hér mísð að-
stoð og á vegum! Leikfélagsins.
Þessir ágætiu vinir íslensikra leik
listarmála hafa boðist tiil þess
að starfa hér að leiksýningum
endurgjaldslaust, en láta ágóða
þann, sem verða kann, renna, á
einn eða annan hátt, til þess. að
styrkja. hugsjónina um þjóðleik-
hús á Islandi.
Það er ekki enn fastmiælum
bundið, hver eða hve mörg leik-
rit verða sýnd. En rannsókn fer
frami á því, hvort kleyft reynist
að koma upp þremur leikritumi,
sem sýnd yrðu að minsta kosti
níu kvöld. Rætt; hefir verið uni
þessi leikrit.: Tavaris eftir Deval,
Læknirinn (Nu er det Morgen)
eftír Schlúter og Salome eftir
0. Wilde. E,f. til vill kann það að
koma í ljós, að hentugra þyki
dreyma um 3000 félagsmenn,
og þó menn gangju í félagið,
myndu þeir ekkí greiða árgjöld
sín. Ekkert af þessu hefir reynst
rétt. Við getmn þegar í dag til-
kynt, að útgáfa fjögurra bóka
í á.r er fullkomlega örugg, og
þœr verða meira að segja allar
miklum mun. stcerri en við höf-
um lofað. Við getum ennfremur
strax t dag fullvissað mervn um,
að áður en þetta ávr er liðiö,
verða að minsta kosti lwmnir
tt-000 félagsmenn i Mál og menn-
ing. Og rey.nslan frá árinu sem
leið sýnir, >að það gekk varla úr
skaftinu nokkur maður, sem
hafði látið innrita sig í félagið.
Félagsmenn greiddu árgjöld sín
undant ekningarl a ust skib nsl ega,
allur þorri þeirra á réttum
gjalddaga.
Ef Mál og menning heldur á-
fram að vaxa jjafn ört og hingað
til og félagsmenn reynast jatfn
áhugasamir um. félagið, þá er
engu að kvíða um framtíð þess.
við munum geta staðið við öl!
okkar loforð og meira til, haft
bækurnar stærri og vandaðri
með hverju ari.
að sýna aðeins tvö leikrit, meo
því að fleiri bæjarbúar ættu þá
kost á að sjá hvort. um sig ei:
ella.
Leikfélagið m,un kcsta kapps
unj að vanda til þessara leiksýn-
inga. eftir því semi frekast er
kostur, enda þykist það þess full
víst, að bæjarbúum, muni vera
það mikið fagnaðarefni að fá
þessa göfugu gesti.
Stjórn Leikfélags Reyjcjavíkiir.
fiar inn. Húsfreyjan, sem var ein
fceima, kveikti ekki ljós; hún hélt að
það væri maðurinn sinn fullur, og tók
á móti honum líkt og hún útti vanda
til, þegar svo stóð á. — Það er sagt,
uc; björninn hafi hlaupið fullar tvær
þingmannuleiðir það sem eftir var
nætur og félagar hans fældust hann
vikuni saman, af því hvað hann var
hroðalegai útleikinn.
• •
Höfundur kristindómsins hefir að
öllum llkindum aldrei heyrt sig
nefndan Jesú Krist. I lifanda lifi
gekk hann undir sínu upprunalega
hebreska nafni, Joshua. Eftir kross-
festinguna. var hann kallaður Joshua
Messias og það var ekki fyr en mörg-
um árum seinna að hann fékk hið
gríska, nafn, Jesös.
• •
Eyði maðurinn, brennur hálft taúið;
c.yði konan, brennur það alt. (Spánsk-
ur rnálsháttur).
• •
Anthony Eden mun hafa unnið
hjörtu margra; friðarvina, er hann svo
hreinskilnislega fletti ofan af utan-
ríkispólitik bresku stjórnarinnar og
hvernig hún myndi leiöa til styrjald-
ar. — Eden veit hvað stríð er. Tveir
bræður hans dóu I heimstyrjöldinni,
annar, Edward Eden, í Frakk.landi, —
Tónlistarfélagið
3. hljómleikai*
Tónleikar Tónlistarfélagsins á
þriðjudaginn var voru einn með
nýjum blæ: þægilegt sambland
af einleiksyerkum og því, sem
nú er farið að kalla saltónlist.
Þrír ágætir listamenn gáfu
þama mjög skemitilega sönnun
fyrir mætti .samitakanna,, að vísu
aðeins á hinu list.ræna sviði.
Menn hefðu getað freistast, til
að halda, að þessir menn hefðu
starfað samian ár og daga, en
ekki hitst þarna nærri því af til-
viljun, svo fullkominn var sam-
leikur þeirra;.
Þýski knéfiðluleikarinn Edel-
ctein, sem nú dvelur hér á veg-
um Tónlistarfélagsins, lék són-
ötu eftir Henry Eccles. Framúr-
aldri. Sjálfur fór Anthony Eden 1
striðið 17 ára og varð fyrir ga-eltr-
un við Ypres.
• •
Þjóðmentun er eigi aðeins hinn einí
óbilugi grundvöllur, heldur einnig
ómissandi skilyrði frelsisins og hin
besta trygging gegn því, að kirkjuleg
myrkra,- og vanþekkingarstjórn fái
aftur rutt sér til rúms. (Biichner).
• •
Fijálslyndur maður etur orðið ráð-
herra, en það er alls ekki víst að
sami maður verði frjálslyndur ráð-
herra. (W. Humboldt).
• •
Saga mannkynsins er aðeins skrá-
yfir óhöpp og glæpi (Voltaire).
Hver vai* Yoltaire?
Hann va.r heimsfrægur fransk- >
ur rithöfundur og gagnrýnir. F. ^
21. nóv. 1614 í París. D. 30. maí >
1778. Hann varð að flýja land fyr- ^
ir djarfmæli sín og skelegga á- J
dei.lu á þjóðskipulagið. Hann hefir >
skrifað sorgarleiki, ádeilusögur, >
sagnfræðileg verk (Saga Karls ^
XII.) og afburða ri.tgerðir um >
1l heimspekileg efni, Hann var >
stormvaki hinnar frönsku stjórn- <
arbyltingar.
skarandi listamenn á knéiiðlu
eru tiltölulega fáir til í heimán-
um, færri en á fiðlu eða klav-
ér, og við erumi því hér á landí
óvenir að heyra reglulega snill-
inga fara með þetta hljóðfæri.
En það er óhætt, að fullyrða, að
hér á landi hefir ekki of.t heyrst
fullkomnari leikur á knéfiðlu en
hjá Edelstein. Það er mikill feng
ur að fá hingað s.líkan mann til
að kenna hér íþrótt, sína og
auðga tónlistarlíf þessa bæjar,
og vonandi reynist hann meiri
spámaðúr með Islendingum en
hann gat orðið í. sínu þýska föð-
urlandi.
Þegar Pólverjinn Ernst Dmc-
ker lék fyrsfcu, tónana af forleik
eftir Pugnani-Kreisler, gatáheyr
andanuml ekki leynst, að hér var
á ferðinni einn af þeim, sem
valdið hafa: tónninn mikill, fag-
ur og hreinn, leiknin fág.uð og
skír. Áheyrendur klöppuðu hon-
umi líka lof í lófa, e,ins og vera
bar, og hlaut hann að kaupa, sér
frið með aukalagi.
Árni Kristjánsson lék undir í
öllum þe,ssum lögum atf sinni al-
lcunnu smeikkvísi o.g hógværð.
En Árni getur líka beitt. þrótt-
mikluml leik, þegar það á við.
Það sýndi hann í þríleiknumi eft-
ir Tschaikovski, sem listamenn-
irnir léku, alli,r saman. Það er
mikið verk og gefur hverju hljóð
færi um sig möguleika til að
sýna get,u sína. Þessi þríleikur
var aðalviðburður kvöldsins,
enda leystur af höndum með
san.na.rlegri prýði. B.
tJtgáfufél. l»j}6dviljians:
FUNDUR
verður halclinn á Hótel Skjaldbreið, þriðju-
dag 1. mars kl. 8,30 síðd.
Stórviðburður i leik-
listarlifi Reykjavikur.
Von er á tveimur þektustu leik-
urum Dana í gestaleik í vor.
Hr. Paul Reumert og Anna Borg í nokkrum af vin-
sælustu hlutverkum sínum, með Leikfélagi Rvíkur.