Þjóðviljinn - 02.03.1938, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
MiðvikudaR'uvinn 2. mars. 1938.
Alþýdubladið og
viimulögg|öf in.
(UÚOVIUINII
M&lgagn Kornmönistaflokks
Iflandi.
Ritftjóri: Einar Olgeirsson.
RititjörnS Bergataðastrseti 30.
Slmi 2270.
Afgreiðfla og aaglýsingaskrif-
■tofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur út alla daga nema
m&nadaga.
Askriftagjald á mánuöi:
Reykjavlk og n&grenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25 '
X laosasölu 10 aara eintakið.
Prentsmiðja Jöns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, simi 4200.
Hversvegna kvöddu
foringjarnir?
Frá öndverðu hefir það vak-
að fyrir kommúnisfum, að fyr
eða síðar yrði hægt að sameina
allan verkalýð o>r alla alþýðu
landsius í einum sterkum, mark-
vissum, or djörfumi sós’íalistisk-
um baráttuflokki, sem ‘ væri
þess albúinn að taka upp sleitu-
lausa baráttu fyrir bættum
kjörum og vaxandi gengi alþýð-
unnar.
Nú var það hinsvegar vitað
um marga af hægri mönnum Al -
þýðuflokksins, eins og til dæmis
Jón Baldvinsson og Stefán Jóh.
Stefánssan, að þeir eru á öðru
máli í jiessum efnumi. Að vísu
skal ekkert um það fullyrt,
hvort þeir og nánustu fylgifisk-
ar þeirra eru beinlínis mótfalln-
ir því að öll alþýðan sé í einum
flokki, ef hann er nógu hægfara
og nógu hirðulans um málefni
alþýðunnar. Það, semi þessir
herrar óttast: framar öllu er bar-
áttuflokkur, sem sýnir atvinnu-
rekendum og auðvaldi enga lín-
kend.
Þessir söm,u herrar fóru
væminum lofsorðum um samein-
ingu alþýðunnar, á meðan þeir
héldu að ekkert slíkt væri fyrir
hend.i, eða á meðan þeir voru að
berjast fyrir því að Kommún-
istlaflokkurinn legði sig niður
og gengi Alþýðuflokknum á
hönd. Þá gerðu þeir sér fullar
vonir umi að þeir gætu svikið
alla samninga með meirihluta-
valdi í Alþýðusambandsstjóín.
Það var þessi hugmynd, sem
virðist hafa legið að baki Vil-
mundartillögunni frægu á síð-
asta Alþýðúsambandsþingi.
Hefði hún náð fram að ganga
þóittust: hægri foringjarnir hafa
töglin og hagldirnar í sínum
höndum, og þeim hefði tæplega
flökrað við því að rjúfa, heit sín
um, að beita ekki meirihluta-
valdi frekar en þeir hvorki
bliknuðú eða blánuðu er þeir
rufu sammnga sína við komm-
únista, eft.ir bæjarstjórharkosn-
ingarnar.
En strax þegar það rann upp
'fyri.r þessum herrum, að fólkið
í Alþýðuflokknum, vildi semja
um sameiningarmálin við kornm-
únist.a, sem jafnrébtháa aðila og
í þeinr styrkleikahlutföllum sem
eru á milli flokkanna, koim ann-
að hljóð í strokkinn hjá hægri
klíkunni í Alþýðuflokknum. Þá
var samieining verkalýðsins orð-
in fjörráð við alþýðuna í land-
inu, hættulegt brölt,, sem varð
að stemma að ósi, áður en ein-
ingarviljinn næði um of tök.um á
Alþýðublaðið er í fyrradag að
reyna að verja ákvæði vinnulög-
gjafarfrumvarps Sigurjóns Öl-
afssonar og Framsóknar urn
skyndiverkföll, með því að segja
»að ákvæðin, um vinnustöðvanir
séu að miklu leyti sniðin eftir
reglum, sem stærsta verka-
mannafélag landsins, Dagsbrún,
ha.fi sett sér af frjálsum: vilja«.
Hér er um beina fölsun að
ræða. hjá blaðinu. 1 samningi
Dagsbrúnar við atvinnurekend-
ur er aðeins talað um að vinnu-
stöðvun meg-i ekki gera nema
með 7 daga fyrirvara í því til-
felli að samningurinn sé brotinn
af atvinnurekendum'. 1 öðru lagi
er hér um tvent ólíkt að ræða,
þar sem annarsvega.r er upp-
segjanlegur samningur, samn-
ingur eins verklýðsfélags við-
víkjandi sérstakri tegund vinnu-
deilna, e'n hinsvegar landslög,
sem banna skyndi.verkföll í öll-
um tilfellum um kaup og kjör
og banna 'óU verkföll, sem rísa
útaf ágreiningi eða brotum á
sainningumi.
En það er þó fljótt hægt að
sjá hverjir telja sig hagnast, á
slíkum verkfallsfyrirvai’a, jafn
vel þótt: hann aðeins komist á
svona takmarkað við eitt félag.
í handbók: Vinnuveiten dafélags-
ins siegir svo. um Dagsbrúnar-
verkfallið í fyrra sumar: »Með
þessari samningsgrein (þ. e. um
fyrirvarann) eru v'iðurkend af
stærsta verklýðsfélagi landsins,
grundvállaratriðin, í ti'llögum fé-
lags vors um vinnulöggjöf, að
því er snertir sáttaumleitanir og
frestun verkfalla. TaJdi frœm-
lcvœmdcmefndin þessa. grein út
af fyrir sig, vega mj'óg upp á
móii þeirri kauphtekkun, sem
gengið var að«.
almemningi. Til |)ess að undir
strika þetta klufu hægri for-
íngjarnir Alþýðuflokkinn og tií
þess að engum. skyldi skjátlast
um vilja þeirra, ráku þeir Al~
þýðuflokkinn í Reykjavík úr Al-
þýðuflokknum.
En alþýðan stendur eftir og
hc.rfir á forinigja sína. kveðja.
Sumum er ef til vill ekki fylli-
lega ljóst, hvað vakir fyrir þess-
um mönnum og til hvaða orsaka
.sk.a.1 rekja framkomu þeirra. En
ef litið er yfir nafnalista hinna
hröpuðu »stjarna« virðist orsök-
in nægilega ljós. Ilagsmunir
þeirra og áhugamál voru ekki
fyrst og 'fremst tengd verkalýðn-
um heldur ríkisstjórninni, ytri
miannvirðingum og -bitlingum.
Það var spiltasti hluti foring'j-
anna, sem, hélt að nú ættu þeir
að velja á miilli alþýðunnar og
»beina.nna« og þeir ku,su beinin.
Það er langvarandi þjónusta við
öfl, sem um margt eru andstæð
alþýðunni, sem hefir gért þessa
menn að liðhlaupumi.
Það er spiltasti hluti faringj-
anna, sem, nú hefir kvatt A1
þýðuflokkinn á örlagastund, aö
minsta, kosti í bili, af því að þeir
óttiuðust sameinaðan, sterkan
verklýðsfJokk, sem væri ekki
hægfara og ekki hikandi í
hverju máli.
1 blaðin.u á morgun mun
verðai rætt; um þau ákvæði
vinnulöggj af arf rumvarps Al-
þýðuflokksins og Framsóknar,
s.em snerta ákvörðunarrétt verk-
lýðsfélaga í vinnudeilum.
Ólafur Friðriksson,
Jónas frá Hriflu,
Hitler o. fl.
FRAMHALD AF 2. síðu..
ið uppistaðan í hana pólitisku
. afstöðu, það’verður aö sjúklegri
hugm.y.ndaflækju í sál hans, sem
markar allar hans pólitísku að-
gerðir, og væri þetta mjög fróð-
legt rannsóknarefni fyrir sál-
fræðing. En þ?ið, sem olli því,
að svona gat, far'ið, var eflaiust
mentúnarskortur Ölafs á hinu
pólitíska sviði. Hann taldi sig
sósíalista og vildi etlaust í upp-
hafi vera sósíalisti, en hann vissi
ekki hvað sósíalismi var, hafði
sama og ekkert lesið u.m slíka.
hluti. Að þessu leyti svipaði hon-
um mjög til Jónasar frá Hriflu.
Hann er líka maður, algerlega
ómentaður ,á hinu pólitiíska sviði
og raunar öðrum líka. Jónas hef-
ir fundið þetta, sjálfur, og þess
vegna hefir hann verið að
grauta í ShalAspeare og ein,-
hverjum fleiri höfundum, meo
þeim árangri, að vanmáttarkend
hans að pví er snerti hans eigin
mentunarstiig hefir snúist upp i
fullkomið stórmensku-hug-
myndabrengl. Hann slær umi sig
í greinum sínum með ómeltum
tilvitnunum, í Shakespeare og
slíka, þykist hafa vit, á málara,-
list, húsagerðarlist og þvíumlí.ku
(Jónasi svipar að þessu leyti til
annars stjórnmálamainns, sem,
þjáðist af vanmáttarkend vegna
sína eigin mentunarskorts, en
það er Adolf Hitler, sem nú er
raunar orðinn það sannfærður
um. sérþekkingu sína á sviði
byggingarlistarinnar, að hann
hefir .sjáHfur samið áætlun um
•að umturna allri Berl'narborg
frá suðri til norðurs, frá au,stri
til vesturs).
1 stuttiu máli má segja, að
mentun Jónasar frá Hriflu fel-
ist í frábærri þekkingu um hagi
nútíman.s. Jóinas frá Hriflu kann
utanbókar allar slúðursögur um
svo að segja hvern Islending,
sem eitthvað kemur við opinbert
líf, og raunar enn fleiri. Að
þessu leyti svipaj.' Jónasi mjög
til vissrar tagundar af gömlum
konum, sem aldrei hafa veriö
taldar neinar þjóðþrifapersónur
hér á landi.
Ormstunga.
Þingsál^ktunartillaga
kommúsBÍsta.
FRAMH. AF 1. SIÐU.
um um hana, en Skúli Guð-
mundsson var á móti. Tillögunni v
var vísað til sjávarútvegsnefnd-
ar með samhljóða atkvæðum og
verður umræðunni síðan haldið
áfram; er málið kemur úr neínd.
»Bláa kápan«
verður sýnd á íostnd.
Þessi óperetta virðist vera. að
ná þeim vinsældum sem fáheyrð
eru hér á landi um' nokkurn
sjónleik. Allir viröast viður-
kenn,av að þaulæfing, og ná-
kvæm, listræn samvinna hljóti
að hafa átt. sér þarna stað, í ó-
venjulega ríkum, mæ]i. Sýningin
her þess ljósan vott, að til henn
ar hefir ekþi verið kastað hönd-
unum. Nei, það hafa verið föst
og sameiginleg átök allra þsirra
listamanna, sem þarna hafa
verið að verki., — Og það má
engum. gleymiast, sem e>ga aö
meta gildi og þýðingu, hins
væntanlega, íslenska leikhúss,
að áhorfendur verða, að vera
þarna á. verði, ekki gefa neinn
afslátt á þeim, kröfum, sem þeir
cg alt þjóðfélagið í heild, verður
og á að gera til listamanna leik-
hússins.
Nú hefir leikurinn legið niðri
í viku — sokum þess, að ekk-
hefir verið hægt, að komast að
Iðnó. — Getiur slík bið, oft riðið
nýju.m 'leiksýningum, að f.ullu,
og valdið stórskaða. — Á þessa.
sýningu virðist þessi hættulega
bið, engin áhrif hafa. — Eftir-
spurnin eftir aðgöngumiðum
hefir verið svo mikil þessa
viku, þó að hvergi hafi þeir ver-
ið auglýstir, -— að hægt hefði
verið að selja tvisvar í húsið. —
Nú, sem ofta.r er það skaði, að
hafa ekki stórti leikhús. -— En
þrátt fyrir þsss.a miklu eftir-
spurn, hefir ekki verið tekið á
móti neinum pöntunum, svo að
öllum sé gert jafn hátt. undir
höfði, og öll sæti séu óseld er
salan hefst, í dag kl. 4 í Iðnó. —
Sýning verður á föstudag.
Frú Katrín, Mixa hefir verið
veik, og hefir því frú Ásta Norð-
mann gert Hljómsveitinni þann
mikla greiða, að leika Maríu.
Eins og kunnug’t er, hefir fi ú
Ásta. samið o>g æft, — af mikilli
listrænni nákvæmni, hinayndis-
legu og bráðfjörugu dansa, sem
leikhúsgestir dást; svo mjög að.
z.
Þvottakvennal’élajgið
Freyj,a, heldur fund á rn.org-
un kl. 81 í Alþýðuhúsinu við
Hverfisgötu. Mörg áriðandi mál
á. dagskrá, þar á meðal vinnan í
ríkisspítölunum. Áríðandi að fé-
lagskonur fjölmenni.
Fundur
í Útgáfufélagi Þjóðviljans var
haldinn í gærkvöldi. A fundin-
um var kosin bráða,birgðastjórn,
og skipa hana Sverrir Thorodd-
sen, Erlendur Erlendsson og
Eggert Þorbjarnarsan.
Ibúd 111 leigu
Afgreiðslan vísar á.
Munið lesstofu Ungherj-
anma á Vatnsstíg 3.
Hún verður opin í dag milli
5—7 og á morgun milli 5—
8. Sagan lesin kl. 7.
HAPFDRÆTTI
Háskóla íslands
Sala happdrættismiða fer 'órt
vaxandi hér eins og í öðrum
^londum. Hækkunin hefir numið
50ýo frá því 1934. Eftirspurnin
í ár virðist mjög aukin. Try.ggið
yður miða áður en það er um
seinan,
Frá starfsemi Happ-
drættisins.
23. líjargað frá gjaldþroti.
1934 hlaut A. á Noiðurlandi 25.000
króna vinning. Hafði hann reist sér
íbúðarhús, lent í vanskilum meö
greiðslu byggingarefnis og var á-
kveðið að gera hann gjaldþrota um
áramót og taka húsið af honum.
Vinningurinn bjargaði, honum meir
en að fullu.
24. Óbiiandi trú.
Kyndari einn i verksmiðju noröan-
lands barðist viö sveit 1934, en hafði
óbiiandi trú, að hann myndi bjarg-
ast, ef hann gœti spilað f happdrætt-
inu árið út. í 10. flokki hlaut hann
500 króna vinning og 25 krðna á ann-
að númer. Þótt upphæðin væri ekki
stór, bjargaði hún honujn. Hefir
hann og öll árin unnið smávinningu
s/ðan.
25. Fer eftir draumi og
viunur 50,000 krónur.
Konu eina, dreymdi snemma á ár-
mu 1937, að henni myndi hlotnast
happ, ef hún keypti mi.ða í happ-
drættinu. Hún fór eftir draumrium,
miðinn var valinn af handahófi og
kom upp með 50.000 krónur. Var
petta. fyrsta árið, sem hún spiiaði f
happdrættinu.
26. Ellistyrkur.
1937 í S. flokki va.nn maður á sjö-
tugs aldri 5000 krónur. Hann sagðist
tnundi leggja peninga þessa til h.lið-
ar tjl þess að nota. þá í ellinni.
f’áim Cjiir m sjóðiir of íiiflpr
Umboðsnieiin í lteykjavík eru:
frú Arina Asmundsdóttir og frú
Guðrún Björnsdóttir, Túngötu 3,
sími 4380.
Dagbjartur Sigurðsson, kaupm.,
Veslurgötu 45, sími 2814.
Einar Eyjólfsson, kaupm., Týs-
götu 1, sími 3586.
Elís Jónsson, kaupm., Reykja-
víkurveg 5, sími 4970.
Helgi Sívertsen, Austurstræti
12, sími 3582.
Jörgen Hanseti, Lnufásvegi 61.
slmt 3484.
Frú Maren Pétursdóttir, Lauga-
veg 66, sími 4010.
Pélur Halldórsson, Alþýðuhús-
inu.
Stefán A. Pálsson og Ármann,
Varðarhúsinu, sími 3244.
Uinhoðsiiieiin í Hainaríirði em:
1 aldimar Long, kaupm., sími
9288.
Verjiui-! P rvams P;3rnhs. Ka-
Sil'j.