Þjóðviljinn - 09.03.1938, Side 3

ÞJOÐVILJINN
Miðvikudagurinn 9. mars 1938.
\
Á að afnema lýðræðið í Sam-
bandi isl. samvinnufélaga?
Framsoknarmenn flytja breytingartillögu við samvinnulögin
sem gera pað mögulegt að útiloka t. d. Kaupfélag Reykja-
víkur og nágrennis frá öllum áhrifum í sambandinu.
piðoviyiNN
M&lgagn Kommúnistaflokks
Iilanda.
Ritatjóri: Einar Olgeirsson.
Rltatjörnl BergataCastræti SO.
Slmi 2270.
Afgrei&sla og angljrsingaskrif-
atofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemnr út alla daga nema
mánndaga.
Askriftagjald & múnuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarssta&ar & landina kr. 1,25
I laaaaaöla 10 aara eintakið.
Prentamiðja Jöna Helgasonar,
Bergstaðaatræti 27, almi 4200.
Verkalýðurinn verður
að sýna afl einingar
sinnar í verki, — þó
íórnt einingarinnar sé
enn ekki skapað.
Ástandpð, semi alþýðan nú býr
við, er hið versta og horfurnar
slæmar. Sem stendur sverfur
atvinnuleysið að þúsundum
verkamianna, hundruð ungra og
hraustra manna hafa ekki get-
að fengið .handartak að gera í
vetur, en hundruð fjölskyldna
hafa orðið að heyja, hina ráuna-
legu baráttu við óiréttlæti og
harðstjórn fátækraframfærsl-
unnar um hvern miunnbita. Og
þetta neyðarástand reyna r.ú
togaraeigendur að nota sér til
að svelta verkalýðinn til und-
anláts og rrkisstjórnina til upp-
gjafar.
Og fram undan blasir við
verðfall á vörum bænda, sem
eykur á fátækt þeirra og erfið-
leika, ,semi nógjr voru þó fyrir,
— ennfremur verðfall á bræðsiu-
síldinni alt að helmingi, sem
rýrir afkomu sjómannastéttax-
innar gífurlega, — og sem af-
leiðing bessarar byrjandi
kreppu, vaxandi atvinnuleysi.
Þetta er framtíðin, sem auð-
valclsskipulagið nú býður verka-
lýðnum upp á.
Á það að þolast áfram að hin-
um fátæku verði að blæða fyr-
ir ranglátt og vitlaust skiþulag,
sem hann berst gegn af lífs og
sálarkröftum, — en að auðmenn
og braskarar haldi áfram að
græða á neyð fjöldans? Á verka-
lýðurinn að bera byrðar nýrrar
kreppu, þrautpíndur eins og
hcnnn er af langvarandi atvinnu-
leysi og dýrtíð, — en eig<a: lieild-
salar og hringar að halda, áframi
að raka til sín, auð og Lands-
bankaklíkan að festa miljónirn-
ar í braski Kveldúlfs?
Nei — það er vissulega nóg
komið 'uf slíku!
Verkalýðurinn verður að sýna
vald sitt, láta auðmannastéttina
vita, að hann er ekki þess sinnis
að þola. alt, semi henni dettur í
hug að bjóða honum.
Það er vitanlegt að íhaidið
hefur ofmetnast. mjög sökuru
klofnjngsins í Alþýðuflokknum
og hygjfur að nú sé ráð að bjóða
verkalýðnum hvað semi vera
skal. Það álítur að nú sé verka,-
lýðurinn svo klofinn, að hann
fái enga mótspyrnu veitt.
En auðmannasitéttin. reiknar
skakt, — og það þarf hún að fá
að vita.
Þó ekki sé hoegt að sameina
Einar Árnasan flytur í efri'
deild frv. um breytingu á sam-
vinnulögunum, þar sem Sain-
bandinu er gefin heimild til aö
miða fulltrúatölu félags við við-
skifti, en ekki einungis vjð tölu
félagsmanna. Iiverju einstöku
féiagi er á samai hátt heimilt að
miða réttindi deilda sinna við
viðskiftin,
Þetta myndi meðal annars
þýða það, að Sambandiö gæti
gert hvaða félag sem er, t. d.
»Kron«, algerlega áhrifalaust í
Sambandinu, með því að tak-
marka við það viðskiftin. — Er
þetta sýnilega ávöxtur af ótta
afturhaldsins í Sambandinu við
hin róttæku öfl í neytenda
hreyfingunni, sem nú er að vaxa
*upp.
Brynjólfur Bjarnson, mót-
mælti harðlega þessum fyrirætl-
Það hefir ýmsum verið Ijóst,
að aðbúð gamalmennanna hér á
Elliheimilinu hefir verið langt
frá því svo góð sem skyldi, og
verður að kref jast af slíkri stofn
un. Tekur þó fyrst út yfir alt
sem hægt er að þola og líða þeg-
ar geðveiku fólki er komið fyrir
á. heimilinu, og það látið búa á
sömu herbergjumi og gamla fólk-
ið, og ekkert hirt. um það þó að
sjúklingar þessir séu ekki sjálf-
ráðir verka sinna.
verkalýðslireyj’ingwia formlega
í eitt strax, þá getur þó verka-
lýðwimi: nú þegar komið fram
sem ein heild í barœttunni fyrir
bcettum lífskjörum, fyrir meiri
atvinnu og verndun lýðréttind-
anna, i
Verkalýður íslands heíur þeg-
ar kent máittar síns í þeirri bar-
áfctu, sem hann hefur háð á und-
anförnuím árum. Það eina, sem
enn. .hefur bakað honumi nókkuð
vantraust á sjálfumi sér, er með-
vitundin um klofninginn. Og nú
er sú meðvitund að hverfa, því
verkalýðurinn sýnir. æ betur og
betur að hann ætlar ekki að
láta Alþýðublaðsklíkuna og
verkfæri hennar viðhalda klofn-
ingi í verklýðshreyfingunni,
þegar Alþýðuflokkurinn og
Kommiúnisitaflokkurinn samein-
ast. — Það veltiur því mikið á
því, að nú þegar sé barátia
verkalýðsins sœmeinuð, og
komi fram gagnvart auðmanna-
stéttinni sem ein heild, sem það
ósigrandi afl og kraftur, sem
hann er í rauninni.
unum í efri deild í gær. Sagör
hann að ef um það væri að ræða
að koma í veg fyrir að félög,
sem aðeins væru til málamynda
í Samibandinu, án þess að skifta
við það,- hefðu full réttindi, þá
myndi enginn hafa á, móti þessu.
-— En með þessum lagafyrir-
rnælum væri: Sambandinu alger-
lega í sálfsvald sett eftir hvaða
reglum fulltrúar yrðu kosnir,
máðað við viðskifti og tölu fé-
lagsmanna. Sagði hann að ekki
kæmi til mála að gefa Samband-
snu þannig ótakiharkaða heim-
ild til að afnema alt lýðræði
innan sinna' vébanda.
Neytendafélögin munu tví-
mælalaust. mótmæla því afdrátt-
arlaust — að þetta, frumv. aft-
urhaldsins í Sambandinu nái
fram að ganga.. k
Gömul kona, sem býr á Elli-
heimilinu hefir skýrt mér frá
eftirfarandi: •
Gamla konan sem; er þrifin og
myndarleg var set.t, á herbergi
með annari konu sem' var svo
miður sín, að hún gerði þarfir
sínar á herbergisgólfið ef svo
bar undir, au;k þess sem hún
drakk úr næturgagninu ef her.ni
bauð svo við að hprfa. Kvaðst
gamla konan oft hafa orðið í hin-
um mestu vandræðúm með brjál
uðu konuna, sem afcaði alt út í
iierberginu, þar sem þær
bjuggu.
Ekki segir gamila, konan, að
það beri neinn árangur í flest-
um fcilíellum að kæra yfir þessu
við forstöðúmann Elliheimilis-
ins enda sé hann mjög sinnulaus
á að taka fcil greina réttmætar
kvartanir gamla fólksins.
Ennfremur segjr gamla, kooia.n
að það beri oft við, að ýmsir
miunir séu teknir frá gamla fólk-
inu, Iiegar ráðandi menn á. hein>
ilinu telja, að það, hafi þeirra
ekki lengur not. Sé þetta stundr
um, gert án þess að tala um, það
við gamla fólkið og sárni því
þessi framikoma mjþg.
. Éins og hver maður sér er hér
um að ræða. óþolandi aðfarir.
Það má að vísu vera, að skortur
sé á húsnæði fyrir geðveikt fólk,
en úr þeim skorti verður ekki
bæitt á viðunandi hátt með því
að fylla aðra stofnun, sem, ætluð
er til annara þarfa með geðveik-
um mönnum.
Kunnugv r.
S/YmlriSimsr
‘ ntj
1 sunnudagslesbók sinni flytur
Morgunblaðið grein, sem á au
vera viðtal við fyrvercmdi sendi-
lierra Ríissa í Búkarest, Bud-
jenko, sem rúmenskir fasistar
rændu nýlega og liafa ef til vill
tekið af lifi. y>Vidtalið« er tekið
upp úr blaði Mussolinis, »Giorn-
ale d’Italia« (heimildm ekki af
verra taginu, ein.s og menn sjá!).
I »viðtalihu« er Budjenko látinn
segja:
»Koinmúnisminn var upphaf ið
cið þeim ógurlegasta þrældómi,
sem mannkynið nolckru sinni
hefir þckt. öll loforð voru svikin,
og Gyðingarhir stofnuðu nýja
borgarastétt«.
Við þetta &r þrent að athuga:
1) Mórgunblaðið hefir ekki at-
hugað, að »vi&talið« er samið
lianda ítolskum fasistum, sem í
rnörg ár liafa verið fóðraðir á
Gyiimgahatri og að íslenskum
lesendum er yfirleitt sama.
hvort borgarastétt er af Gyð-
mgaættum eða germönskum.
Morgunblaöid liefði því mátt
strika út þetta með Gyðingana,
án þess. að gera sig sekt í meiri
fölsun en svo oft áður.
2) Það er fróðlegt að heyra
þau sannindi af munni Morqun-
blaðsins, að þegar ný borgara-
stétt sé stofrmð, þá sé það upp-
hafið að ógurlegasta þrœldómi.
Hér á Islandi var t. d. stofnuð
ný borgarastétt fyrir nokkrum
áratugum, en það er sú borgaia-
stétt, sem nú lieldur uppi íhalds-
flokknum og Morgunblaðinu, og
munu flestir vera sammála um,
að það hafi verið uppliafið að
nýrri og vissulega ógurlegri teg-
und þrpzldóms í sögu Islands.
3) Þetta með nýja borgara-
stétt í Sovétríkjunum er sérstak-
lega samiö lianda verkamönnum,
sem vita, að borgarastéít er auð-
valdsstétt og því versti andstœð-
ingur þeirra. Annað mal er það,
hvort Morgunblaðið tríár því
sjálft, að í Sovétríkjunum hafi
verið stofniið ný borgarastétt,
því að ef svo vœrí, myndi Morg-
unblaðið hafa orðið allra blaða
fyrst til að hrópa »amen«, »lieil«
og »hallelúja«.
Fundur
Starfsstúlknafélagið »Sókn«
heldur aðalfund sinn á morgun
(fimtudag) 10. þ. mi. í Oddféll-
owhúsinu uppi. F.undarefni:
Venjuleg aðalfundarstörf og önn
ur mál sem upp kunna að verða
borin.
Aðbúð gamalmenn-
anna á Elliheimilinu
HAPFDHÆTTI
Háskóla íslands
Á rnorgun verðúr dregið.
Stærsti vinningur er 10000 krón-
ur. Vinningsupphæðin vex með
hverjumí flokká og er í desember
samtals 448,900 krónur. Verið
með frá upphafi og tryggið yð-
ur númer.
Frá starfseml
Happdrættisliis
41. DRAUMURINN OG HEIMS
SÝNINGIN 1 NEW YORK.
Konu eina í Reykjavlk dreyrndi
rétt á undan fyrsta drætti. í mars
1937. að niaður kæmi til hennar með
smápakka innvafinn í hvitan pappír
með gyltum böndum utan um. Ileif
hún upp pakkann og voru I honum '
mörg logagylt spjöld, en á þa.u var
letrað með fögrum upphleyptum stöf-
um nafn ákveðins umboðsmanns í
Reykjavík. Draumurinn var ekki
lengri, en frúin réð sjálf drauminn,
að hún ætti að kaupa, happdrætLis-
miða hjá þessum umboðsmanni og
láta hann sjálfan velja niiðann og
helst spila á hann með sér. Þetta
hefir hún gert, en hefir ekki unnið
enn á miðann. En hún er svo sann-
færð um að vinna á hann, að húri ætl-
ar sér á heimssýninguna í New York
1940, því að vinningurinn getur ekki
komið upp fyr en öll gyltu spjöldin,
sem tákna endurnýjun, ei*u uppgeng-
in. Spjöldin voru nálægt 30 og eiga
því 3 ár að líða uns stóri vinningur-
inn kemur upp.
42. VINNUR A ÞVERSUMM-
UNA.
Arið 1937 í 8< flokki kom númer
upp með 20.000 króna vinning. Eig-
andi miðans. býr yfir óvenjulegum
sálrænum eiginleikum og hafði úrið
1934 spilað á amnað númer. 1935 var
þessi eigandi sjúklingur og var aö
tala við lækni sinn, var þá hvi'slað
að' sjúklingnum og honum sagt, að
hann ætti að spila í happdrættinu
á miða, er hefði tölu, er væri þver-
summa,n af fyrra; númeri sínu. Hann
bað lækni að segja sér, hver þvcr-
sumnian væri og nefndi hann töluna.
Náði hann í þetta. númer og vann á
það eftir rúmlega, 2 ár 20.000 krónur.
Hamingjuhjólið snýst á morgun.
Umboðsmenn í Reykjavik hafa
opið til kl. 12 í kvöld.
Oiuboðsmeim í Rcykjavík cru:
frú Anna Ásmundsdóttir og frú
Guðrún Björnsdóttir, Túngötu 3,
slmi 4380.
Dagbjartur Sigurðssón, kaupm.,
Vesturgötu 45, slmi 2814.
Einar Eyjólfsson, ka.upm., Týs-
götu 1, sími 3586.
Elís Jónsson, kaupm., Reykja-
víkurveg 5, sími 4970.
Helgi Sivertsen, Austurstræti
12, sími S582.
Jörgen Hansen, Laufásvegi 61,
sími 3484.
Frú Maren Pétursdóttir, Lauga-
veg 66, simi 4010.
Pétur Halldórsson, Alþýðuhús-
inu.
Stefán A. Pálsson og Ármann,
Varðarhúsinu, sími 3244.
Umboðsmenn í Hafnarfirði eru:
Valdimár Long, ka.upm., sími
9288.
, Verslun Porvalds Bjarnasonar.
sími 9310.