Þjóðviljinn - 13.03.1938, Blaðsíða 2

Sunnudagurinn 13. mars 1938.
PJOÐVILJINN
Tímaritið ,Réttur‘ ætti að vera
á hverju verkamannaheimili.
Það flytur árlega margar ágætar grein-
ar um þjóðféiags og menningarmál,
innlendar og erlendar smásögur o. m. f 1
Fyrir alla þá sem fylgjast
vilja með heildarlínunumi í ís-
lenskri þjóðfélagsþróun, er tíma-
ritið »Réttur« ómetanleg heim-
ild. Þarna er í. ýtarlegum grein-
um fylgt þeimi rauðu þráðum, er
þessi þróuri er ofin úr, með því
að lesa »Réfct« er hægt að fá
skýrt og áreiðanlegt, yfirlit um
verkalýðspólitík og þjóðmál í
þa,u rúm fcutbugu ár, er hann
hefir komið út.
En þetta er aðeins ein hlioin
á þessu vinsæla tímariti. Það éru
engin smáræði sem Réttur hefir
fært íslenskri alþýðu af. fróð-
leik og skemtun, á undanförnum
áratugum. Enda hefir það sýnt
sig á árinu sem leið, þegar bót.
var ráðin á þeirri óreglu um úíj-
komu hans, .sem verið hafði und-
anfarin ár, að kaupendatalan
jókst mjög og fer hún sívaxandi.
Síðasta hefti 22. árg. er fyrir
skömmiu komið út. Aðalefni þess
eru plögg þau er farið hafa á
mílli Kommúnistaflokksins og
Alþýðuflokksins síðan í sumar,
að sameiningarsaminingarnir
hófust. Flesfc þessi plögg hafa áð
ur verið birt í blöðum, en það er
ómetanlegur hagnaður fyrir alla
þá, semi nú og síðar vilja kynna
sér þessi mál, að hafa heimild-
irnar þarna dregnar saman á
einum stað. Einar Olgeirsson, sá
maðurinn sem, fremst hefir stað-
ið í þessum, samningum' frá upp-
hafi ritar inngangsgrein uin
gang sameiningarmálsins, ljósa
og glögga lýsingu á, samningsum-
leitununumi og ásbæðunum til
þess að þær báru ekki að sinni
tilætlaðan árangur.
Þá er í. heftinu eftirtektarverð
grein eftir Skúla Guðjcmsson
um húsnæðismál sveitanna. Tek-
ur Skúli þai, til meðferðar skrif
Jónasar-J. um þessi mál, bend-
ir á. yfirborðsháttinn er einkenn-
ir þau, — og lýsir loks tilraun
sinni til lausnar á, húsi handa
smábónda í sveifc.
Halldór Stefánsson hefir ritað
smásögur í öll hefti þessa ár-
gangs Réttar, og er ekki að efa
að hinir mörgu aðdáendur Hall-
dórs vilji fá, þær í safniö. Sög-
urnar hafa verið upp og riiður,
uokkrar ágætar, sagan »Fyrsta
verkfallið«, sem, birtist í þessu
síðasta hefti er ekki með þeim
bestu, en fjörleg og- læsileg eins
og alt sem Halldór skrifar.
Þá eru í heftinu tvær þýddar
greinar um Sovétríkin, fróðlegar
báðar.
Það sem manni finsfc heist
vanta, í, Réfct nú orðið eru þeir
ágætu ritdómar um imnlendar
og erlendar bækur, sem gerðu
mönnum fært að fylgjast. með
því besta sem út kom af róttæk-
um og sósíalistískum bókum. —
Það mætti vera meira af léttu
efni í honum en nú er. En ár-
gangur af Rétti er eiguleg og
góð bók, full af fróðledk; og þýð-
ingarmiklumi innleggum í sam-
tímalíf þjóðarinnar. Enginn
Ógnarstjörn
Japana í Kína
Dæmunum um, ógnarstjórn
Japana í Kína fjölgar.ísí-
fellu.
Einn dag brendu þeir 10
þorp sama, daginn og drápu
alla þá íbúa, sem, ekki koimust
undan í, tíma. Þannig létu
yfir 1000 manns lífið á hinn
hryllilegasta hátt.
1 Nanking skutu Japanir
einn dag í febrúar 500 kín-
verska hermenn, sem verið
höfðu stríðsfangar síðan í
deseimber. Þessir menn voru
murkaðir niður í einum hóp
með vélbyssuskothríð.
Þannig berjast Japanir
fyrir því að gera Kínverja
að sér vinveitfcri þjóð!
Það þarf að fara meir en
1000 ár aftur í. tímann til að
finna samsvarandi dæmi um
villimensku í stríði og franv
ferði Japana nú.
FloKssMstofan
er á Laugaveg 10
opin 4—7 daglega
Sími 4757
verkamaður eða verkalýðssinni
enginn frjálslyndur maður
ætti að vera á,n þessa ágæta
tímarits.
T, A.
Grlmur Thomsen hafði á sínum
tíma fleiri og fágætaj'i nafnbætur
og heiðursmerki en flestú- aðrir Js-
lending-ar. Árið 1860 varð hann lega,-
tionsráð, en þeirri nafnbót afsalaði.
hann sér síðar; vildi ekki vinna það
fyrir hana að borgai nafnbótaskatt.
l’að mun hafa, verið þegar Grímur
var á Islandi 1866, að maður einn í
Skagafirði spurði hann í samreið með
mörgu fólki, hvað það eiginlega
þýddi þetta légationsráð, sem hann
nú væri. Svaraði Grímur því fljótt:
>Það er það, sem menn kalla á ís-
iensku merakongur«. En við hliðina
á honum rei.ð einn af höfðingjum í
Skagafirði, sem kýmnir menn köli-
uðu einmitt merakong, þvi hann var
hestauðugur.
Enginn skiptir peningum sínum
milli annara, en hver maður tírna
sinum og lít'i. Á ekkert í heiminum
erum vér sóunarsamari en þetta
tvent, sem bæði væri gagnlegt og
hrósvert aö vera nískur á.
(Montaigne).
• •
Grafskrift:
Hann var léttur heims á vog,
heyrnarlaus og gleyminn,
matgráðugur, montinn og '
mikið upp á heiminn.
(Porskabítur).
• •
Rithöfundurinn: »Þetta grunaði
mig' ekki læknir. Þér yrkið þá líka«.
Lækniri,nn: »Það geri ég nú bara
til þess að drepa, tímann«.
Rithöfundurinn: »Nú, svo þér naf-
ið þá enga sjúklingat.
1
óli gamli var að leita sér að hús-
næði, en það gekk mjög erfiðlega
fyrir hann að fá nokkuð, þar sem.
hann átti fimm börn.
Dag nokkurn, þegar hann var I hús-
næðisleit, sendi hann þrjá af krökk-
unum upp í kirkjugarð.
— Hvað mörg börn eigið þér —
spurði húseigandinn.
— O ég á nú þrjú í kirkjugarðinumt
og' svo þessi tvö, sem þér sjáið hérr
sagði óli.
— Veslings maður, — sagði. hús-
eigandinn vorkennandi — flytjið þér
strax I íbúðina.
• •
Er það satt að hún fr'ú Ingvarsson
se eins málug og af er látið.
Ekki veit ég það; hitt veit ég að
þegar hún kom úr sumarfríinu var
hún mikið sólbrend — en mest á
tungunni.
Hver var Demosthenes?
Hann var mesti ræðumaður forn-
aldalrinnar. Fæddur 383, dáinn 322
f. Kr. Hann var gæddur eldheitri
ást á föðurlandi SJ'nu og réðist i
hinum áhrifamiklu ræðmn sínum
að harðstjórum Aþenu (Alexander
mikla o. fl.) af slíkri rökfimi og
þrótti að nafn hans hefir lýst í
gegnum aldirnar. Hann hafði að
eölisfari veika og óskýra rödd, en
með erfiðri og langvarandi þjálf-
un tókst honum að gjörbreyta
henni. Ein þeirra aðferðasem liann
notaði var að tala með steinvöl-
ur í munninum, til þess að styrkja
þannig ákveðna hluta talfæranna.
Málaferlin í Moskva, Cham-
berlain og Alpýðublaðið.
Austur í Moskva sfcanda yfir
málaferli gegn nokkrum mönn-
um, út af sakargiftumi, sem öll-
umi eru kunnar. Ein ákæran er,
að nokkrir þeirra hafi staðið í
sambandi við ensku hernjósnirn-
ar um' að veita herstjórn Breta
upplýsingar um hernaðarleynd-
armál Sovétríkjanna. Chamber-
Jain forsætisráðherra ensku í-
haldsstjórnarinnar lýsir því yfir
að hún hafi ekki við neitt að
styðjastl
Nú víkur sögunni út til Is-
lands. Hér hafa verkamenn í 30
ár barist fórnfúsri baráttu fyrir
hugsjón hins stéttlausa sósíalist-
iska þjóðskipulags, þess þjóð-
skipulags, sem nú hefir verio
stofnað austur í Sovétríkjunum.
Við þetta fjarlæga, land tengir
mikill hluti íslenskra verka-
manna vonir sínar um sigur
sósíalismans og- myndu gera það
allir sem einn, ef þeir fengju
aldrei að heyra þaðan nema
sannleikann.
Nú berst hingað út til Islands
fréttin um, að dómstólar hins
sósíalistiska verkamannaríkis á-
isaki. a.uðvaldsríkið England um
að reka njósnir í Sovétríkjunum.
Og óðar en fregnin er hingað
komin, tekur stærsta blað ís-
lenskra verkamanna afstöðu
með hinu enska auðváldsríki
gegn hinu sósíalistiska verka-
mannaríki, tekur af eigin hvöt-
um upp sjálfboðaliðsstarf til að
hreinsa hina, ensku íhaldsstjórn
af áburðinum.
Jafnvel þó að það væri alger-
lcga látið liggja milli hluta,
hvorir hefðu sannara að mæla,
hinir rússnesku dómstólar í á-
sökunum sínum um, að England
reki njósnir í Sovéfcríkjunum,
eða. Chamberlain forsætisráð-
herra í yfirlýsingu sinni um, að
alt slíkt sé uppspuni, þá geta
ví.st allir verið sammála, um, að
það ætti síst að vera hlutverk
Alþýðublaðsins að taka upp
varnir fyrir enska auðvaldiö í
slíku máli. Ef Alþýðublaðsmenn
væru í vafa um, hvorir hefou
réttara fyrir sér, þá væri þeim
aðeins eitt sæmandi, það. að
leiða málið algerlega hjá sér.
En athugum, annars öll líkindi
með ofurlitlu af heilbrigðri
skynseani. Hvert mannsbarn veit
að á árunum næstu eftir stiúðiö
sendi enska stjórnin þáyerandi,
sem var þó mun »frjálslyndari«
en sú núverandi, innrásarheri
inn í Rússland, til þess að reyna
að steypa Sovétstjórninni, >g
það án þess að henni kæmi 1
rauninni nokkurn hlut við, hvað
þar var að gerast, án þess að
hafa minsta snefil af siðferðis-
legum rétti til að blanda sér í
málin, freonlur en Hitler & Co.
til að skipfca, sér af Spáni og Aust
urríki. Enska stjornin lagði ó-
grynni fjár í það að styrkja
gagnbyltingarhershöfðingjana,
sem börðust gegn sovétstjórn-
inni, birgði þá upp af vopnumi
og hergögnum. Þá var meira, að
segja Lenin lifandii, sem Alþýðu-
blaðsmenn þykjast vilja láta
njóta sannmælis, þá var Trotsky
hátt settur maður í Sovétríkjun-
um, sá sem Alþýðublaðsmenn
elska af öllu hj arta., þá var þar
ekki þessi voðalega »ógnar-
stjórn«,, sem þeir segja, að nú
fcitji þar. Og samt gat þessi á-
gæta enska auðvaldsstjórn, sem
þeir Alþýðublaðsmenn mega ekk
ert vamm um vita, fengið af sér
að hefja opinbert stríð gegn
Sovétríkjunum. Hversu miklu
fremur gætu þeir þá. ekki búist
við að svona. »heiðarleg« og »Iýð-
ræðissinnuð« auðvaldsstjórn
gerði nú alt sem í hennar valdi
stendur til að grafa undan Sov-
étríkjunum með þeirra »harð-
stjórn? «
— Það er heldur ekkert laun,-
ungarmál, að ensku stjórnirnar
hafa altaf síðan rekið flestum
stjórnum fjandsamlegri pólitík
gagnvart verkamannaríkinu,
reynt að mynda hernaðarbanda-
lög gegn því, sent þangað spæj-
ara (sbr. málaferlin gegn ensku
verkfræðingunum í Moskva fyr-
ir nokkrum árum) o. s. frv.
Mjög fróðlegt í þessu sarrr
bandi var erindi frá útlöndum,
semi séra Sigurður Einarsson
hélt í útvarpið á .fimtudags-
kvöldið. Hann vitnaði þar í orð
fyrrverandi sendiherra Eng-
lands á Spáni, sem hljóðuðu á
þessa lei#ð: »Ég vildi heldur sjá
Englandi stjórnað af þýskum
nasistumi og koaiungssinnum en
af kommúnistumi, sejn væru
Englendingar«. Og séra Sigurð-
-ur sýndi frarn á, að þessi væri
yfirleitt skoðun og afstaöa
þeirrar klíku enska, auðvaldsins,
semi nú réði mestu um utanríkis-
mál Englands. Hann sýndi fram
á, og bygði það á góðum heim-
ildum, að samningamakk það,
sem þessi, auðvaldsklí.ka Eng-
lands væri nú að. hef ja við þýska.
og ítalska, fasista,, beindist fyrst
og fremst gegn Sovétríkjunum,
en í annan stað gegn því lýðræð-
isformi, sem ríkjandi er í lönd-
um eins og Frakklandi, Tékkó-
slóvakíu og með spánska lýðveld-
inu.
Menn skyldu nú ætla, að
gagnvart. svona staðreyndum
væri það ekki talin óyggjandi
röksemd, þó að sökudólgurinn, í
þessu tilfelli Chamberlain og
hans kumpánar, hrópuðu, að all-
ar ásakanir á hendur þeim um
njósnir sé,u lygi tóm. Það er svar
allra sökudólga við réttmætum
áburði.
En sfcærsta, blaðið, sem ís-
lenski verkalýðurinn á, tekur í
hrifningu undir með fulltrúum
enska auðvaldsins og reynir að
hreinsa þá af öllum áburöi, sem
hver heilvita maður séry að öll
líkindi eru til að sé réfctur.
Hvað er hér í húfi? Það, að
fasistaríkjunum takist með
hjálp enska auðvaldsins að
mynda nægilega sterkt hernað-
arbandalag til að geta eyðilagt
Sovétríkin og þa,r með leitt fas-
ismann yfir allan heiminn, eftir
])á blcðugusbu styrjöld, sem
mannkynið hefði þekt. Það, að
auðvaldinu takist þannig að
kæfa alla, sósíalistiska viðleitni
verkalýðsins um margra ára-
tuga skeið.
Og hvað er að gerast hér úti
á Islandi? Það, að klíkan, sem
hefir völdin yfir blaði verkalýðs-
ins, Alþýðublaðinu, er endan-
lega búin að svíkja allan sósíal-
isma,, tekur nú opinberleg af-
stöðu með fasismanum og auð-
valdinu, jafnvel á alheimsmiæli-
kvarða, i baráttu þess gegn lýð-
ræði og sósíalisma.
Það er hryggihg;, en því mið-
ur óhrekjanleg staðreynd.