Þjóðviljinn - 15.03.1938, Blaðsíða 3

þjoðviljinn
Priðjudagurinn 15. niar-s. 1938.
»Hlíf« í Hafnarfirði kolfellir vinnulög-
gj afarfrumvarp Sigurj óns Olafss. & Co.
Nefnd sem falið var að rannsaka frum-
varpið skilar ítarlegum mótmælum.
27. febrúar hélt v. m. f. Hlíf
í Hafnarfirði funcl t,il að ræða
frumvarp milliþinganefndar um
stéttarfélög og vinnudeilur.
Á fundinum mættu Haraldur
Guomundsson og Guðm. I. Guð-
mundsson og töluðu fyrir fram-
gangi frumvarpsins, en allir aðr
ir á m;óti.
Fundarmönnum! þótti skamm-
ur tími að taka endanlega
ákvörðun um fr.umvarpið á þeim
fundi, þar sem frumvarpið barst
þeim fyrst í fundarbyrjun, og
kusu því nefnd til að atihuga það
fyrir næsta fund.
f nefndina voru kopnir:
Þórðtur Þóirðarson,
Álit nefndarinnar
»)Nefndin hefir atihugað frum-
varpið og getur ekki mælt með
því við félagið, að það verði sam-
þykt, þar sem það í höfuðatrið-
um. gengur langt um of á lýðræð
islegan s j á-lf sák vörðunarrétt
verklýðssamtakanna. Þá færir
það verkalýðn.um ekki aftur á
móti þau aukin réttindi, sem
vegið gefci upp á móti þeim rétt-
indamissi, sem frumvarpið felur
í sér, er það verður að lögum.
Verkalýðurinn er eignalaus
stétt. Hann á engar auðlindir né
framleiðslutiæki til að lifa á. Alt
slíkt er í auðvaldsþjþðfélagi í
höndum einstakra atvinnurek-
enda. Hið eina, sem verkalýður-
inn hefir til þess að lifa á, er
vinnuafl hans,, sem hann verður
að selja atvinnurekendum. Frá
því fyrst að verkalýðurrnn fór
að mynda samtök hefir hann
haft þann sjálfsagoa rétt að
íókveða sjálfur verð vinnu sinn-
ar — kaup sitt — haft. rétt til.
þess að neita að selja atvinnu-
rekendum vinnu sína, ef þeir
greiddu ekki það kaup fyrir
hana, sem veirkalýðurinn gæti
unað vi,ð.
Þessi réttur verkalýðsins er
verkfallsrétturinn.
öll lög, semi miða að því, að
skerða eða afnema, þenna helga
rétt verkalýðsins eru því lög, er
miða að því að gera verkalýðinn
að réttlausurm Jirælum, í þjóðfé-
laginu.
Vegna þess er það lífsnauðsyn
fyrir verkalýðinn að stand'a sam
an sem ein órjúfandi heild um
að vernda þenna helgal rétt sinn.
og beita, öllum mættl samtaka
sinna gegn því, að slíkum lögum
verði komið á.
Nefndin lítur svo át, að enda
þótt að frumivarp milliþinga-
nefndarinnar gangi ekki eins
langt í réttindaskerðingu verka-
lýðlsins, eins og þau frumvörp
önn,ur, sem fram hafa, komið á
Alþingi, og sem nefndin telur
með öllu óhæf, þá telur hún þó,
að írumvarp það, sem hér um
ræðir, skerði á svo tilfinnanleg-
an hátt réttindi verkalýðsins,
Helgi Sigurðsson,
Albert Kristinsson,
Jón Bjarnason,
Ölafur Jónsson.
13. mars lagði nefndin fram
eftirfarandi álit á Hlífarfundi.
Umræður urðu allmiklar.
Guðm. f. Guðmiundsson, og mætti
undir lo,k fundarins og túlkaði
liann frumv. ásamt Kjartani
Ölafssyni, sem, vinning fyrir
verkalýðinn, ef það yrði að lög-
umi, en fékk lítinn hljómgrunn
meðal fundarmanna. Fór því
næst fram atkvæðagreiðsla um
Iálit nefndarinnar og var það
samþykt! með 53 atkv. gegn 25.
um vinnulöggjafar-
eins og getið var í upphafi, að
það sé óaðgengilegt.
Álit nefndariimar um
einstök atriöi Irum-
varpsins.
Samkvæmt I. kafla. frumvarpsins,
sem er um »Réttindi stéttarfélaga og
afstöðu þeirra, til atvinnurekenda«,
þá eru ákvæði þau, um réttindi til
nanda verkalýðnum, sem frumvarpið
hefir inni a,ð halda, veigalítil og mjög
óljós og lítið fram yfir það, sem fé-
lögin hafa nú alment fengið viöur-
kent með samtökum sínum.
Eins og önnur gr. fruniv. ber með'
sér, ei' heimilt að fleiri en eitt verk-
lýðsfélag sé á sama stað í sömu starfs
grein. Þetta, ákvæði er afarhættulegt,
þar sem það skapar atvinnurekendum
og öðrum möguleika til að stofna sín
eigin verkiýðsfélög og getur þar af
leiðandi orðið til þess að skapa mesta
gmndroða og skipulagsleysi I samtök-
unum, einkanlega er það hættulegt
fyrir hin veikari og smærri félög.
Hvergi er í kaflanum ákvæði um
það, að verkamönnum sé skylt að
vera meðlimir í stéttarféiagi í þeirri
starfsgrein, sem þeir stunda, heldur
gerir 3. gr. einmitt ráð fyrir þvi, að
menn geti unnið með fullum réttind-
um án þess að vera, meðlimír i nokkru
stéttarfélagi, enda þótt þeir vinni I
sömu starfsgrein og félagsbundnir
menn. Petta ákvæði hafa flest
stærstu verklýðsfélögin náð að lög-
festa, hjá sér á ýmsan hátt. Með því
að veita ófélagsbundnum verkamönn-
um sama laga.legan rétt og verklýðs-
íélögunum, veikii- það afstöðu félag-
anna til atvinnurekenda, einkum
hinna smærri félaga.
Þá er og ekki heppilegt það fyrir-
komulag, sem frumv. gerir ráö fyrir
um störf og skyldur trúnaðarmanns
og heldur ekki, næg trygging fyrir
þvi, að hann njóti þeirra vinnurétt-
inda, sem honum ber að hafa.
Ennfremur sviftir 10. gr. frumv.
landbúnaðarverkafólk þeim réttind-
um, að hafa trúnaðarmenn t. d. á
stórbúum, eins og Korpúlfsstöðum,
ríkisbúum o. s. frv.
Einnig undanskilur frumvarpið aö
skipa megi trúnaðarmenn á þeim
skipum í verstöðvum, sem ekki er
skylt að lögskrá á, en eins og kunn-
ugt er, þá er í mörgum verstöövum
oft mörgu ábótavant hvað snertir
aðbúnað manna i iandi, ófullkomið
húsnæði og ófullnægjandi öryggisút-
búnaður skipa.
Þá er i öðrum kafla frumv. sem er
»Um verkföll og verkþönn«, óheim-
ilt, samkvæmt a-lið 16. gr. að láta
fara. fram atkvæðagreiðslu um verk-
fall á félagsfundi, hve fjölsóttur sem
hann kynni að vera,. Þetta ákvæði
brýtur algerlega í bága við lög og
íeglur verkalýðsfélaga. Félögin hafa
sjálf sett sér lög og reglur hér um,
enda sjálfsagt að þau hafi þann sjálfs
ákvörðunarrétt sinn óskertann.
17. gr. ákveöur' að óheimilt sé að
hefja verkfall, nema með minst 7 sól-
arhringa. fyrirvara. Þar með eru öll
skyndiverkföll — áhrifamesta vopn
verklýðssamtakanna — bönnuð. T. d.
til að fyrirbyggja ýmsar kúgunarráð-
stafanir af hendi atvinnurekenda, til
að hindra tilraunir atvinnurekenda
til a,ð láta ófélagsbundna menn vinna
og ekki síst til þess að forða mönn-
um frá bráðri slysahættu. Þessi at-
riði eru svo veigamikil fyrir verk-
iýðsstéttina og samtök hennar, að
hún getur aldrei fallist á, að sá rétt-
ur sem hér um ræðir, sé af henni
tekinn. Það er helgur réttur verka-
iýðsins og hann má ekki skerða á
nokkurn hátt. Enda, hefir Alþýðu-
flokkurinn tekið skýra afstöðu til
niálsins í þessu sambandi þar sem
hann tel.ur að réttur til slíkra verk-
'falla sé helgur réttur, sem ekki má
taka frá verkalýðnum.
18. V. segir að óheimilt sé að hefja
verkfall, ef uni er að ræöa »atriði
sem Félagsdómur á úrskurðarvald
um«, t. d. verkfall má ekki gera til
þess a.ð knýja fram útborgun vinnu-
iauna á réttum gjalddaga, né til þess
að mótmæla brotum á gerðum samn-
ingum.
Ennfremur bannar 18. gr. verkföll
gegn ríkis.valdinu. Þó að verkalýður-
inn grípi ekki til slikra verkfalla,
neraa í ítrustu nauðvörn, þá er rétt-
urinn til slíkra verkfalla vop,n sem
hann getur ekki látið af nendi. Því'
samkv. frumv. væri óheimilt að hefja
mótmælaverkfall, ef t. d. að íhaldið
íengi aðstöðu til að samþykkja vinnu-
löggjöf Claessens, koma, á fót ríkis-
lögreglu, dæma óréttláta stéttar-
dóma, o. s. frv.
19. gr. bannar verkfallsbrot með
aðstoð meðlima verklýðsfélaga, en
hinsvegar bannar hún ekki verkfalls-
brot með ófélagsbundnum mönnum
og eyðileggur þar með ákvæði grein-
arinnar gegn verkfallsbrotum.
1 33. gr. vantaa- ákvæði um það, að
talr.ing atkvæða um miðlunartillögu
sáttasemjara fari frani að viðstöddum
fulltrúsum beggja aðila.
Fyrirkomulag atkvæðagreiðslunnar
um miðlunartillögu sáttasemjara er
algerlega óhæft, þar sem gersamlega
eru þverbrotnar allar lýðræðisreglur.
Það segir: »Ef ekki hafaj a. m. k.
20% atkvæðisbærra manna greitt at-
kvæði, telst tillagan samþykt«. Miðl-
unartillaga. sáttasemjara telst því
samþykt í Hlíf, ef ekki fleiri en 120
greiða atkvæði, lió að livert einasta
iif lieim atkv. só á móti tillógu sátta-
sem.iaia.
Það, hve skipun dómsins er óheppi-
leg, sést best á því, að verkalýðurinn
á aðeins 1 dómara af 5, sem sitja
i dómnum. (40. gr.).
Loks eru engih ákvæði í sambandi
við 66. gr. frumvarpsins, til verndar.
eignum verklýðsfélaganna frá þvi að
vera teknar upp í.sektir, en slík á-
kvæði má finna í samskonar lögum
erlendis, þar sem undanskilið er að
ekki séu aöíarahæfar ýmsar eignir
verkalýðsfélaganna svo sem sam-
komuhús, bókasöfn, styrktarsjóðír og'
aðrir menningarsjóðir. Allar þessar
eignir félaganna myndu verða af
þeim teknar, ef þau yrðu skaðabóta-
skyld samkvæmt sektarákvæðum
frumv., sem auðveldlega, myndu gera
verklýðsfélögin gjaldþrota, vegna
þess hve há þau eru.
. Af þeim athugunumi, sem gerö
ar hafa, verið við frumvarpið
hér að íraman, má það vera
ljóst, hvers vegna nefndin getur
ekki lagt til að það verði sam-
þykt, þar sem það gerir ráð fyr-
ir svo stúrkostlegri, skerðingu á
réttindum verklýðssamtakanna,
og skerðir einmitt, þau réttindi,
serh þau. all,s ekki mega án vera,
,sem aftur á móti færir þeim
litlar réttarbætur fram yfir það,
sem þau hafa áður haft.
Loks hefði mátt vænta þess,
eftir að milliþinganefndin var
búin að semja frumvarpið, að
verkalýðsfélögunum' væri gefið
betra færi, á að kynna sér mál-
ið, en tekið var fram í, bréfi Al-
þýðusambandsins, en það sýnist.
svo, aö sum félög a. m. k. virð-
ast ekki hafa, haft mikið tæki-
færi til þess að kynna sér málið
og hafa því óbeinlínis Oirðið við
þeirri ósk nefndarinnar, sem
samdi frumvarpið, að koma ekki
með rökjsfcutti álit gegn því.
Að lokum leggur nefndin til,
að félagið lýsi því yfjr, að það
samþykki, ekki nokkra þá vinnu-
löggjöf, er skerði réttindi þau,
er félagið hefir náð nú eftir lát-
lausa baráttu við atvinnurek-
endur síðastliðið 30 ára skeið,
og þar sem í frumvarpinu felst
tilfinnanleg skerðing á þeim, rétt
indum, sem félagið hefir náð,
lýsir það sig mótfallið frumvarp-
inu.
Nefndin athugaði einnig
vinnulöggjafarfrumvarp íhalds-
ins, flutt, af T,hór Thórs og Garð-
ari Þorsteinssyni og legg.ur til að
félagið mótmæli því harðlega,
sem þrælalögum af verstu teg-
und, sem verkalýðurinn un,dir
engurn kring.umstæðum þolir að
verði samþykt.
Minning
Haraldar Nielssonar
Á dánardeg'i séra, Haralds Ní-
elssonar, 10 árum eftár andlát
han,s„ ákvað Háskóli Islan.ds að
beita ,sér fyrir því, að mjnning
hins mikla kennimanns og guð-
íræðings verði veglega heiðruð,
og vœntir almennrar þátttöku
íslensku þjóðarinnar til þess, að
minning eins af hennar mestu
andans mönnum, megi varðveit-
ast um ókcmnar aldir.
frumvarpið.
þlðOVIUINII
Málgagn Kommúnlstaílokks t
lalanda.
Ritatjóri: Einar Olgeirsson.
Rititjórnl Bergitaðastræti SO.
Slmi 2270.
Afgreiöila og auglýsingaskrif-
itofa: Laugaveg 88. Stml 2184.
Kemnr út alla daga nema
mánadaga.
Askriftagjald á mánuöi:
Reykjavlk og uágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðajr á landlnu kr. 1,25
I iauiasöla 10 aura eintakið.
Prentimiðja Jóni Helgisonar,
Bergstaðastræti 27, ilmi 4200.
i (tj
Einu sinni vwr Morgunblciðið
heimskt, en tiltöhdega lieiðar-
iegt blað, þ. e. a. s, lygin var
ekki aðalaðferð blaðsinss og sist
beitt af list, heldur af klaufa-
legri feimni. Þci< sagði Morgun-
blaðið t. d. hreinskilnislega að
togaraeigendur vœru á rnóti
hækkun, af því togararnir ekki
bceru hana, — 0g að það vœri
á móti eyðslu á fé ríkisins. —
En nú hefir Morgunblaðid lcstið
ritstjórana ganga í skóla í Ber-
iín og sá skóli, hefir losað< þá viú
feimnina og gert þá að lista-
mönnum lýginnar, — þessctrar
aðferðar sem fasisminn liefir
g'ert að höfuðvopni sínu nœst of-
beldinu. - Og sjá! Morgunblaðið
iteimtar vcegðarlaust kauphcekk-
un handa sjómörmunnm, stór-
styrki handa togaraeigendum og
að ríkið. borgi brúsann! Og sam-
tímis heimtar það gjaldeyririnn
í hendur stórwtgerðarinnar sem
þýðir slíkt gengisfall að kasup-
hcekkun sjómanma, verður kaup-
lœjckun, — og jafnfraont heimt-
ar blaðið spamað á ríkisbúskapn
um! Sjá — listin í lýginm, fyrir-
litningin fyrir skynseminni, trú-
in á óbifanleik heimskunnar hjá
lesendunum hefir náð Ivitler-
isku hámarki sínu.
Háskólaráðið hefir stöfnað
sjóð, sem beri nafn Haralds Ní-
elssonar og verði tekjum hans
varið til að kosta einn mann á
ári til að flytja, fyrirlestra við
Háskóla Islands. Vonast, háskóla
ráðið til þess, að nægilegt fé
safnis.t í sjóðinn til þess að vöi
verði á ágætum mentamönnum
erlendum, og innlendum til fyr-
irlestrahalds hér við háskólann
og að unt verði að gefa fyrirlestr
ana út, ,svo að öll þjóðin geti
notið þeirra.
Svo er til ætlast, að efni fyrir-
lestranna- sé ekki einskorðað viö
ákveðnar fræðigieinar, heldur
verði boðið þeim mönnum, sem
iíklegastir, þykja til að vekja og
efla holla andlega straum'a og
flytja margvíslegan fróðleik.
Væntum vér, að undirtektir
þjóðarinnar verði svo góðar, aö
sjóðurinn geti tekið til starfa á
70 ára afmælisdegi Haralds Ní-
elssonar, 30., nóv. nœstkomandi.
Háskólaritari hr. Pétur Sig-
urðsson tekur á móti framlög-
FRAMH. Á 4. SIÐU.