Þjóðviljinn - 17.03.1938, Síða 3

ÞJOÐVILJINN
Fimtudagurinn 17. mars 1938.
Af staða Kommúnistafl.
til gepðardómsins.
Ræða Brynjólfs Bjarnasonar við 1. umræðu frumvarpsins
um þvingunargerðardóm í togaradeilunnl.
ÍUðOVIUINH
Mftlgngn Kommftnistaílokka
lrianda.
Ritítjöri: Binar Olgeírsson.
Rit»tj6rnS Bergsta&astræti SO.
Slmi 2270.
Afgreiösla og auglýsingaskrif-
itofa: Laugaveg SS. Slmi 2184.
Kemur út alla daga nema
mftnudaga.
Askriftagjald & mftnu&i:
Reykjavlk og nSgrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar fi landinu kr. 1,25
1 iausasölu 10 aura eintakið.
Prentimiðja Jðn» Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, simi 4200.
Á að skera í kýlið
— eða á a5 láta það
eitra alt þjóðíelagið?
Ástandið í togaraútgerðinni
pkapar nú enn eirai sinni stjórn
arkreppu á Isiandi.
Pað er vitanlegt að vinstri
stjórn kemst aldrei ,hjá því að
ieysa þetta vandamál. Og það er
engin pólitík að »beygja alt af
hjá«. Ætli stjórnin að stjórna
þjóðinni í vil, þá verður hún að
þora að segja henni sarinleikann
og framkvæma það sem nauðsyn
krefur.
Síðustu 2 áratugina hafa
braskararnir í togaraútgerðinni
klófest valdið yfir bönkum þjúð-
arinnar og notað sparifé hennar
og lánstraust ríkisins miskunn-
arlaust til að braska með í eigin-
hagsm.unaskyni. Þetta brask
hefir flækt, ríkisbankana í sívax-
andi skuldasúpu og leitt til hvers
gjaldþrotsiins á fætur öðru, þó
þessum gjaldþrotuim bankanna
hafi verið leynt, eftir mætti og
ríkið hlaupið undir bagga og,
greitf miljónir króna af þjóðar-
fé í töp bankanna. Þannig var
Islandsbanki látinn lafa, þó
hann væri þegar orðinn gjaid-
þrota 1921 og altaf hilmt yfir
með honum, uns hann, hrundi
1930. Á sama hátt er nú farið
með Landsbankann, sem hvað
eftir annað hefir verið bjargað
frá, gjaldþroti, með framlögum
.ríkisinsi eðia öðrumi ráðstöfunum.
Alls eru töp bankanna á síð-
ustu 20 árum: orðin yfir 40 milj-
ónir króna.
Og í kring.um. þessi töp, sem
upp á síðkastið eru sérstaklega
tengd við hlutafélagið Kveldúlf
og Landsbankann, skapast slíkt
spillingarfen, að það eitrar alt
þjóðfélagið, nema hreinsað sé til
í tíma.
Á þessari óreiðu strandar tog-
araútgerðin nú, — ekki á kaup-
kröfum sjómanna. Við það verð-
ur vinstri stjórn að horfast í
augu., Og til að afmá þessa
óreiðu verður að skifta um
stjórn í. Landsbankanum, því
Landsbankastjórnin hilmar yfir
með bröskurunum, en,da samsek
þeim í fjárimiálaspillinigunni.
Kommúnistaflokkurinn hefir
hvað eftir annað sýnt fram á það
og krafist þess, að vald núvern
andi Landsibankastjórnar verði
brotið á bak aftur, ef sikapa á
tryg't og heiilbrigt ástand í fjár-
málum, landsins.
Og deilan, sem nú stendur yf-
ir, sérstaklega þó hin freka
stöðvun braskaranna á upsa-
veiðunum og aðgerðaleysi Lands-
Þaö þarf ekki að spyrja um
afstöðu verklýðshreyfingarinn-
ar til þvingunarlaga um vinnu-
deilur. Hver sii ríkisstjóm, er
b’er slíkt frumvarp fram, verður
að reikna með þeirri staðreynd,
að Ivím hefir verklýðshreyfing-
una á móti sér. Því má það telj-
ast vísti, þó að enn hafi. ekkert
komið fram um það í, umiræðun-
um, að samþykt þessa frum-
varps, um lögþvingaðan gerðar-
dóim þýði stjórnarkreppu. Ráð-
herra' Alþýðtuflojkjksins getur
ekki að mínum dómi, verið í
ríkisstjórn, sem hefir borið slíkt
frumvárp fram, og* fengið það
samþykt með aðstioð andstæð-
ingaflokks, en á móti vilja ráð-
herrans. Hversu feginn sem ráð-
herrann vildi sitja, gæti hann
það ekki, meðan hann telur sig*
fullt.rúa alþýðunnar eða ein-
hvers hluta heinnar.
Það er viðurkent, a. m. k. með
vörunum, af * fulltrúum allra,
flokka, að verkfallsrétturinn sé
helgasti réttur verkalýðsins.
Meira að segja sjálfur höfuð-
paurinn í þeim illræmdustu
vi nnulöggj afarfrv., er lögð hafa
verið fyrir undanfarandi þing,
Thór Thórs, hefir þann sið að
byrja ræður sínar með f jálgum
orðum um þenna helga rétt,
verkalýðsins. Svo augljóst er
þetta miál, að fulltrúar borgara-
flokanna finna, að ef þeir vilja
láta líta á flokka sína sem lýð-
ræðisflokka, verði þeir að viður-
kenna þennan rétt. Ekki er hægt
að hugsa sér meiri kúg'un og ó-
frelsi en. að banna það með lög-
u.m að menn taki sig saman urn
að vinna ekkþ og þvinga menn
með löggjafarvaldi til að vinna
fyrir það kaup, sem þeim’ er
skamtað. Hvað er þetta annað
en þrældómur? Þetta er ná,-
kvæmlega sama eðlis og þræl-
dómur, nema að því leyti verra,
að þrælunum var trygt nægilegt
fæði, en meðl slíkri lagasetningu
er það ekki gert. Það þarf ekki
að fara langt til að sjá hver heil-
indi eru í skrafi Sjálfstæðis-
manna, um' helgi verkfallsréttar-
ins. Þeir hafa hvað eftjr annao
borið fram löggjöf um að tak-
marka þennan rétt; til mikilla
)nuna, og nú lýsir fulltrúi
ílokksins því, yfir, að flokkurinn
ætli að vera með því að afnema
þenna rétt í einu sérstöku til-
f'elli. En það er ekki Sjálfstæð-
isflokkurinn einn, sem farið hef-
ir inn á þessa braut. Framsókn-
arflokkurinn lagði fyrir þingið í
fyrra frv. um vinnulöggjöf, og*
rnilliþinganefnd, er skipuð var
framsóknar- og Alþýðuflokks-
mönnum hefir ákveðið að leggja
vinnulöggjafarfrv;, fyrir þetta
þing. Og nú kemur forsætisráð-
herra með frv. um lögþvingaðan
bankans í því máli, sannar að
flokkurinn hefir rétt fyrir sér.
Landsbunkaklíkan verður að
vikja, ef þjóðin- á að fá að bíui
við örugt og heilbrigt atvinnulíf.
gerðardóm í togaradeilunni.,
Forsætisráðherra hélt því
fram, að engin hætta væri á því.
að þetta yrði skoðað sem fo.r-
dæmi, og lýsti því yfir að hann
teldi ekki rétt að fara þessa
ieið nema í ýtrustu nauösyn. Við
skulum gera ráð fyrir að hér
sæti að völdum ríkisstjórn, sem
hefði þá yfirlýstu stefnu að tak-
marka verkfallsréttinn og helst
afnema hann með öllu. Sú
stefna er ríkjandi í Sjálfstæðis-
flcikknum, vegna afstöðu þess
flokks í. þjóðfélaginu og þeirrar
stéttar er hann byggist á. Þessi
stefna er einnig ofarlega hjá
sumum ráðamönnumi Framsókn-
arfl. Ríkisstjórn skipuð slíkum
mönnumi mundi pota hvert tæki-
færi sem gæfist til að skella á
lögþvinguðum gerðardómi. Ef
sjálfsagt er að samþykkja lög-
þvingaðan gerðardóm í einstök-
um tilfellum, er auðvelt: að heim-
færa fleiri og fleiri tilfelli i þann
flokk, og endirinn yrði sá, að
þvingandi gerðardómur yrði lög-
festur sem föst sfcofnun. Og
ekki væri ónýtt fyrir slíka aft-
urhaldsstjórn að geta vitnað í
fordæmi slíkt sem þetta, ef að
lögum verður.
Forsætisráðherra talaði um
að nauðsyn bæri til að slíkur
d.ómur yrði hlutla.us, skipaður
hlutlausum mönnuim. Þetta er
hægt að segja, en erfitt að
framkvæma. En víst, er um það,
að gerðadómur þar sem Hæsti-
réttur skipaði meirihlutann eða
oddamennina, yrði aldrei skoðað-
ur sem ,hlutla,us og væri, það
heldur ekki. Dóanar þeir, sem
Hæstiréttur hefir kveðið upp í
verklýðsmálum gefa fulla á-
stæðu til þess að verkalýðurinn
líti á Hæstarétt sem stéttardóm-
stól. Það bendir í sömu átt, að
fulltrúi Sjálfstáeðisflokksins,
fulltrúi útgerðarmanna virðist
vera ánægður með skipun dóms-
ins.
Ef athuguð er vinnustöðvun
sú, sem hér er notuð sem tilefni,
og forsætisiráðherra telur að
eikki verði leyst á annan hátt en
með lögþvinguðum gerðardómi,
þá er það viðurkent af öllum, að
það þarf að fást tafarlaus lausn
á. deilunni. Deilan stendur um
það, hvaða lausn sé heppilegust
og líklegust til að binda enda á
deiluna; tafarlaust. Tillaga sú,
er síðast. var feld bæði af sjó-
mönnum og útgerðarmönnum,
var á þann veg, að líkast var að
verið væri að smána sjómenn
með henni. 1 tillögunni fólst eng-
in raunveruleg hækkun á síldar-
kaupinu, eins og útlitið er nú
með síldarverð, en það er aðal-
atriðið fyrir sjómönn.um. Á salt-
fiskskaupinu er aðeins örlítil
hækkun, sem rnundi nema ein,-
,um 15 kr. á ári, en það er ekki
einu sinni nægjanlegt fyrir fé-
lagsgjöldumi í Sjómannafélag-
inu! Er hægt að ætlast til að
sjómenn samþykki slíkt,? Samt,
f var tillagan feld með litluim1 at-
k'væðamun. Hvað sýnir þetta?
Það sýnir fyrst og fremst, hve
auðvelt er að leysa deiluna, —
það sýnir, að ekki stendur á
sjómönnunumJ Eg tel að engin
tilraun hafi verið gerð til að
leysa deiluna með þessu tilboði.
Útgerðarmenn svara því svo, að
þeir gangi' að því cf rikisstjórn-
in uppfylli kröfur þeirra. Þessu
liafa útgerðarmenn lýst yfir
hvað eftir annað. Fyrir þeim era
hagsmiunakröf.ur sjómannanna,
ekkert aðalatriði, heldur hitt, að
kröfur þeirra til ríkisstjórnar-
ipnar veiði uppfyltiar. Þessr
vegna er eðli vinnustöðvunarinn-
ai* augljóst, Þetta er pólitísk
vinnustöðvun hafin í þeim á-
kveðna tilgangi að þvinga ríkis-
stjórnina til framkvfeynda á
vissum hlutum, og jafnvel til
þe.ss að koma ríkisstjórnjmii frá.
Vandamálið, sem leysa þurfti
var þyí ekki fyrst og fremst
kaupgjaldsmáiið, heldur hitt, að
leysa kreppu togaraútgerðarinn-
ar. Það sem þarf að gera er að
þvinga útg&rðarmenn til að láta
togarana fara út.
Hvernig er það hægt? Hvern-
ig er hægt að þvinga útgerðar-
menn til að hætta þessari pólit-
isku vinnustöðvun, sem getur
orð:ð svo afdrifarík fyrir alla
þjóðina?
Tvímælalaust hefði verið hægt
að leysa deiluna, ef fram hefði
komið tillaga, ,sem eitthyað hefði
kcmið tíI móts við kröfur sjó-
manna um hækkun á síldar-
ka.upinu. Slí.ka tillögu hefðu
sjómenn samþykt. Eg vil skora á
ríkisstjórnina að reyna þessa
leið. I kvöld er fundur í Sjó-
mannafélagi Rvíkur. Vænti ég
þess fastlega, að forsætisráð-
herra taki tillit til þess ef þar
skyldi eitthvað það koma fram
er gætti leitt til lausnar á deil-
unni, í stað þess að stofna til
vandræða og stjórnarkreppu. Ef
slík la,usn fengist, er sjómenn
gætu unað við, þá er eftir að
þvinga útgerðarmenn til að láta
togarana fara út. En það er á
valdi bankanna. Allir vita að
togaraflotinn er ekki eign út-
gerðarmanna, heldur bankanna.
Hyað liggur þá beinna við, en að
ríkisstjórnin hlutist t(il umi að
bankarnir láti útgerðarmenn
hætta þessari hættulegu, póli-
tísku vinnustöðvun. Ef bankarn-
ir viljja ekki beita þessu valdi,
ættd ríkisstjórnin þá leið að setja
upp lögþvingaðan dóm' * er gerði
út, um málið á grandvelli til-
lagna, sáttasemjara. Þetta væri
fullkomlega réttlætanlegt, vegna
þess að útgerðarmenn eiga fæst-
ir togarana sjálfir, — það er
raunar hreinasta, hneyksli að
þessir menn, sem ha,fa yfirráð
yfir þýðingarmiklumi fram-
leiðslutækjum, án þess að eiga
þau sjálfir, skuli geta efnt til
pólitískra vinnustöðvana og
stofnað svo þjóðarbúskapnum í
voða.
Ef ríkisstjórnin hefði farið
Vöruverð i Sovéíríkj-
unum.
PRAMHALD AF 2. síðu.
ins sjálfs. Meistarar í þessari að-
ferö eru þýsku nasistarmr. ls-
lenska afturhaldið er að læra af
þeim.
Hvernig á íslensk alþýða að
s-vara þessari krossfei'ð gegn
sósíálismanum? Hún á að gera
það með., því, að endurreisa So-
vétvinafélagið, efla það og koma
sannleikanum um Sovétríkin
inn. á hvert íslenskt alþýðom
heimili.
Eggert Þorbjarnarson.
Papanin.
FRAMH. 2. SXÐU.
sinn mikla þátt í því að við gát-
um, lif að þarna, saman í níu mán-
uði án þess að nokkru sinni slett-
ist. upp á, vinskapinn, og gáturra
afkastað eins miklu starfi og
raun ber vitni um
Prófessor Schmidt endar við-
talið með þessum orðum:
Mér þykir vænt um, að þú og
Sovétblaðamennirnir skyldu
vera þeir fyrstu til að Jbjóða okk-
ur velkomna, til Vestur-Evrópu.
Þegar báturinn leggur frá
skipinu, standa leiðangursmenn-
irnir úti við borðstokkinn, veifa
til okkar og hrópa húrra.
Helge H olm.
Ný bók.
»Æfintýrið fr,á Islandi til
Brasilíu« eftir Þorstein Þ. Þor-
steinsson rithöfund er nýkomið í
bókaverslanir. Fjallar bók þessi
um ferðir Islendinga til Brasilíu
fyrii nálega 80 árum>, Þá
var hér á landi sterkur hugur
manna.á meðal um landnám í
Brasilíu og* fóru noikkrir. Menn
þessir hafa, að mestu leyti
gleymst og minning þeirra eink-
um lifað af skáldsögu Jóh. M.
Bjarnasonar »Brasilíufararnir«.
Nú hefir Þorsteinn Þ. Þor-
steinsson ritað sögu þess,ai*a
manna, eftir þeim föngum, sem
fyrir hendi eru. Bókin fæst hjá
öllumi bóksölum og er hún hin
vandaðasta að frágangi. Bókar-
innar verður nánar getið-síðar
hér í blaðinu.
þessa l&ið, þá hefði hún staðið
sem sigurvegari i þessu mátí, —
hefði sýnt, að hún er húsbóndi
yfir eignum þjóðarinnar, yfir
bönkunum. Ef sú leið er farin,
sem forsætisráðherra vill, þá
eru það útgerðarmenn, sem eru
sigurvegararnir. Xhaldinu hefðl
þá tekisfc ætlun sín, að koma a
stjcrnarkreppu og öðrum va:nd-
ræðutmi,
Viðvíkjandi frv. Alþýöu-
flokksinsi vil ég segja þetta.
Verði farin sú leið, að hafa lög-
þvingun í þessum málum, hníga
engin rök til að ganga lengra en
það frv. gengur. En þetta frv.
feiur í sér, eins og frv. forscefis*
ráðh<&rra, að ákveða kjör sjó-
manna með lögþvingun. Ég lýsi
því yfir, fyrir hönd Kommún-
istaflokksins, að hann er einnig
andvígur því frumvarpi.