Þjóðviljinn - 18.03.1938, Blaðsíða 3

PJOÐVILJINN
Föstudagurinn 18. mars. 1938.
plÓÐVILJINN
MSIgagn Kommúnistaílokks
' lalands.
Ritatjðrl: Einar Olgeirsson.
RitatjörnS BergataCastræti 30.
Slmi 2270.
itfgraifisla og augiýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kimor út alla daga nema
mánudaga.
Askriftagjald S míínuöi:
Raykjavlk og uágrenni kr. 2,00.
Annarssíaðar á iandinu kr. 1,25
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja J6n» Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, aími 4200.
Gerðardömuriim og
stjórnarkreppan.'
Menn vöknuðu í gærmorgun
við þau tiíðihdi, að búið var að
keyra í gegnuni: þingið lögþving-
aðan gerðardóm í togaradeilu
þ.eirri, sem nú sitendur yfir. Rík-
isvaldið ,h.afði í. fyrsta sinni grip-
ið til þeirra ráða að taka af
mönnum samningafrelsi, og gert
þeim að skyldu að hlíta þeim úr-
skurði, sem utanaðkomandi að-
ilar settu.
Með lagasetningu þeirri, 'Sem
meiri hluti Alþingis hvarf að í
fyrrinóitt er horfið inn á hættu-
legar brautir. »Á mjóum þvengj-
umi læra hvolparnir að ,stela« og
með lögþvinguðum gerðardómi
í einu máli er rudd braut að lög-
þvinguðum gerðardómum um
kaup og kjör verkamanna al-
ment í framtíðinni. Undantekn-
ing sú sem Hermann Jónasson
talaði um í sambandi við gerðar-
dómsfrumivarp sitt getur endur-
tekið sig á hverri vinmudeilu.
Það hefir ekki til þessa dags orð-
ið lýðræðinu t,il verndar að af-
nema það. Dæmin eru deginum
ljósari úr sögu síðustu ára,
hvernig silíkt hefir gefist.
Pað er langt, síðan að öllum al-
menningi var orðið það Ijóst, að
hér var ekki að öllu um venju-
lega vinnudeilu. að ræða. Það var
ekki kaup og kjör sjómannanna,*
sem umi var deilh Útgerðarmenn
stöðvuðu togara,nia ekki fyrst og
fremst vegna þeirrar lítilvægu
kauphækkunar, ,sem sjómenn
fóru fram á. Morgunblaðið höf-
uðmálgagn útgerðarmanna sagði
að kröfur sjómanna væru í alla
staði réttmætar ag mœttu ekki
tminni vera,(!). Það sem útigerð-
armenn heimtuðu var valdið yf-
ir ríkisstjórninni, valdið yfir
gjaldeyrinum, óskorað olboga-
rúm til þess að ausa fé ba,nk-
anna í sína hít eftirtölulaust og
órannsakað af ’nálfu hins opin-
berá.
Og það hljóp heldur en ekki á
snærið hjá útgerðarmönnum.
Þeir höfðu um nokkurn tírna
horft með vaxandi velvild og stíg
andi gleði á Jónas frá Hriflu
brosandi út' í hægra munnvikið.
Þar sáu þeir uppfylling vona
sinna, mianninn, sem gætí veitt
þeim fulltiingi til þess að knýja
frarn kröfur sínar og rutt þeim
leiðina að valdasfcólum ríkisvalds
ins og fjárhisium, þjóðarinnar.
Útgerðarmenn sáiu rétt. Jónas
gleypti agnið og þá var ekkert
annað eftir en að láta hann
þvinga fram, í flokki sínum ein-
hverja þá la.usn togaradeilunn,-
Hernadaráætlun
Jónasar írá Hritln.
Ilann sundrar Alþýdnílokknum til að greiða götuua
fyrir samstarfi við íhaldió.
Hægri foringjar Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarmenn hafa látið íhaldið og Jónas
frá Hriflu hafa sig að leiksóppi.
I siðari ræðu sinni, í efri deild
í .fyrradag skýrði Brynjólfur
Bjarnason atburði þá, ,sem nú
eru að gerast, og aðdraganda
þeirra' á, þessa. leið:
Framsóknarmenn, eða þeir
,sem ráða meðal þeirra, vildu
sýnilega enga friðsamlega lausn
á togaradeilunni. Þeir sem orð-
ið hafa ofan á í Framsóknar-
flokknum, vildu enga lausn á
þessu máli, sem alþýðan getur
sætt sig við. Með þes,su höfðu
þeir alveg ákveðinn tilgang.
Það eru til menn í Framsókn-
arflokknum, sem hafa alveg
ákveðna, hernaðaráætlun. Það
eru menn, s,em, fyrir hvern mun
vilja slíta samvinnu verkamanna
og bænda og nálgast Sjálfstæðis-
flokkinn.
Þessari hernaðaráætlun var
framfylgt á þesisa leið., — Fyrst
var foringjum Alþýðuflokksins
sagt að þeir yrðu að losa sig við
vinstri arminn í. sínum eigin
flokki. Það var ekki nóg með
að þeim, væri bannað að hafa*
nokkra samvinnu við koanmún-
ista — heldur urðu þeir að
Tdjúfa Mþýðuflríkkinn. Þeir
urðu að ganga inn á vinnulög-
gjöf sem verkalýðsfélögin voru
andvíg. Þeir urðu að samþykkja
gífurlegar tollahækkanir á nauð-
synjavörum. Alt var þetta gert
að ófrávíkjanlegu skilyrði fyrir
samvinnu við Framsóknarflokk-
ínn.
Svo þégar alt þetta var fengið
ar, sem Alþýðuflokkurinn gat
ekki fallist á. Ef.ráðherra Al-
þýðuflokksins yrði að fara úr
stjórninni, þótti íhaldinu lík-
urnar vaxa fyrir þyí að sæti
hans sfcæði autt, uns einhver
íhaldsmaður gæti klófest. það
mieð hjálp Jónasar frá Hriflu.
Fyrir atbeina Jónasar frá
Hriflu hefir þetta bragð hepnast
að nokk.ru., Ráðherra Alþýðu-
flokksins fer úr ríkisstjórninni
og’ sæti hans verður aufcfc. Um,
framhald leiksins verður engu
spáð.
En hitt er verk alþýðunnar,
að sjlá svo um að þefcta tilræði við
lýðfrelsi og samningarétt í land-
inu renni út í sandinn. Fyrst og
fremst, hvílir s,ú skylda á herð-
um sjómannanna, að standa upp
og mötmæla gjörræðinu allir
semi einn. Þeir verða að minnast
þess; að þvingunardómur sá er
Jónas frá Hriflu hefir illu heilli
látið forsætisráðh. keyra gegn,
um þingið kemur aldrei til fram-
kvæmda, ef sjómennirnir standa
saman og mótmæla honum'hik-
laust og einarðlega.
þá var þessum vesalings mönn-
um sagt: Nú eruð þið veikir,
'ríúnir að fylgi og klofnir og haf-
ið engan heilsteyptan floklc að
baki ykkar. Við slíka menn get-
um við enga samvinnu Ivaft.
Svo, var þetta fyrsta, besta
tækifæri nofcað. Borið fram ffv.
um þvingunargerðardóm, sem
vitanlegt var fyrirfram að Al-
þýðuflokkurinn gæti ekki geng-
ið að. Takmarki íhaldsins og'
aft.urhaldsins í Framsókn var
náð. Vinstri stjórnarsamvinnan
rofin., Gatan rudd fyrir íhaldið.
Allt var þefctfa, framkvæmt eft-
Framhald af 1. síðu.
hann yfir fylgi sínu við þving-
unargerðardóminn, -ag var
ánægður með stjórnarkreppuna.
Einar Olgeirsson flufcti langa
ræðu og réðst á gerðardóminn,
og aðferð Framsóknarflokksins í
þessu máli. Benti hann á með
skýrum rökum að engin trygg-
ing- væri fengin fyrir því að skip
in færu á veiðar, þó að gerðar-
dómur væri lögfestur. Slík trygg
ing fengist ekki nema að samið
væri við sjómennina. Taldi hann
Framsóknarflokknum heppileg-
ast að gera sér Ijóst, áður en
lengra væri farið, að það væri
ekki hægt að halda skipunum
út á móti vilja sjómannanna.
Togaraútgerðin væri, orðin
slíkt kviksyndi f jármálaspilling-
a,r og óreiðu, að engin varanleg
lausn væri á þessu máli önnur
en sú að hreinsa til í þessu feni,
hvorfc sem það væri vilji Lands-
bankastjórnarinnar eða ekki.
Sýndi Einar fram á hin stór-
hæfctulegu yfirráð Landsbanka-
klíkunnar yfir nokkrum hluta
Framsóknarflokksins, og hvern-
ig þessi klíka ynni að því, með
ráðnum hug að eyðileggja sam-
vinnu vinstri flokkanna og taka
höhdum saman við íhaldið. Það
er skýlaus krafa verkalýðshreyf-
ingarinnar, að spillingin verði
gerð upp, að úr því verði skorið,
hvorfc það er Alþingi, og ríkis-
stjórnini, sem á að ráða, eða
stjórn Landsbankans. Þaðan eru
kröfumar um lögþvingaðan gerd
ardóm komnar. Ef vinstri stjórn
á að geta sta.rfað í, samræmi við
vilja þeirra 30 þúsund vinstri
kjósenda, er sendu vinstri meiri-
hluta inn á þingið í sumar, verð-
ur hún að láta Landsbanka-
stjórnina hlýða, sér. Framsókn
ir ákveðinni hernaðaráætlun
manna, sem stjórnuðu taflinu.
Og hægri foringjarnir í Alþýðu-
flokknum og fjöldinn af þing-
mönnum Framsóknar hafa verið
eins og peð í hendi þeirra.
Það, sem nú ríður á — það er
að verkalýðurinn sameinist allur
óg skapi sér trausta, sósíodist-
iskci forustu, sem hefir land
fyrir stafni. — Það er skilyrði
þess að hægfc sé að skapa traust
bandalag verkalýðs og bænda —
sem ekki verður truflað af lodd-
arakúnstum; manna, sem gerst
hafa verkfæri andstæðinganna.
m prðartlóffiinn os
verður að velja, anpaðhvort að
stjórna með íhaldinu eða verka-
lýðnum.
Það er ekki hcegt að leysa
þessa cleilu án. sjómannanna, og
síst með því að ganga í berhögg
við þau réttindi, sem verkalýðs-
hreyfingm hefir áunnið með
langrí baráttu. Verkalýðsflokk-
arnir munu standa sem einn
maður í baráttunni gegn þving-
unarlögunwn.
Ráðherrarnir töluðu aftur og
ennfremiur Þórsteinn Briem er
lýsti yfir fylgi Bændaflokksins
við þvingunarlögin. Héðinn
Valdimarsson talaði eindregið
gegn gerðardómnum og lagði
fram eftdrfarandi rökstudda
dagskrá, undirritaða af honum
ásamt Isleifi Högnasyni og Ein-
ari Olgeirssyni:
»Þar sem frumvarpið leysir
ekki deilumál sjómanna og út-
gerðarmcmna, né tryggir á
neinn hátt áframlialdandi
rekstur togaraútgerðurinnur,
en er hinsvegar bein árás á
viðurkend réttindi verkalýðs-
samtakanna og lýðfrelsið i
landinu, og þar sem þingið
einnig kemst ekki hjá því, að
taka wtgerðar- og> bankamáiin
í heild til varanlegrar úrlausn-
ar vísar deildin þessu frum-
varpi frá og tekur fyrir næsta
mál á dagskrá.
Héðhm Valdimarsson,
Isleifur Högnuson,
Einar Olgeirssow.
Voru allar þrjár umræðurnar
hespaðar af um nóttina. Sí.ðasfc
talaði Einar Olgeirsson. At-
kvæðagreiðslan fór svo að rök-
studda dagskráin var feld gegn
atkv. Alþfl. og Kfl., frumvarpið
afgreitt sem lög með atkvæðum
Framsóknarmianna, Sjálfstæðis-
flokksins og Bæmdaflokksins
gegn atkvæðum kommúnista og
Alþýðuflokksmanna,
(m
Moggimi er að sle'tta því öðru-
hvoru, til að leiða athyglina frá
sínuui eigin óskum og vonum, að
kommúnistar óski eftir eymd og'
fá.tcekt alþýðunnar, til þess að
skapa betri jarðveg fyrir sína
eigin starfsemi. Þetta er auðvit-
að alveg öfugur sannleikurinn.
Einmitt í barábtunni fyjrir bcett-
um lífsskilyrðum innan auð-
valdsskipulagsins þroskast
verkalýðurinn best til úrslita-
baráttu sinnar fyrir sósíalism-
anum. Einmitt sú alþýða, sem
gerir liáar kröfur til lifsins og
lœtur sér ekki\ lynda kaupkúg-
un, vinmdöggjöf og aðra rétt-
indaskerðingu auðvaldsins, er
iíklegust til að fylgja kommún-
istum að málum.
Hinsvegar getur auðvaldiö
ekki vcent sér fylgis af annari
alþýðu en -þeirri, sem er fáfróð
og kúguð, fátæk og sveitandi.
Þess vegna er það þess stefna að
svipta alfyýðima öllum mann-
réttindum og öllum skilyxðum
til rnönamm samboðins lífs —
ekki ekki einungis í því skyni að
auðga sjáift sig, lieldur líka og
ekki eimingis í því skyni að
sér fylgisspaka, en fráhverfa
frelsisstefnu kommúnismans.
Morgunblaðið fcest ekki til að
viðurkenna þessi sannindi. En
stundum glopra þó lcapítálist-
arnir þessu út' úr sér. Vér vilj-
um. benda Mcrgunblaðinu á
grein, senv birtist 5. nóv.. 1937 i.
stærsta íhaldsblaði Englands,
»Tvmes«. Þar stendur meðal
annars:
»Margir af stóreignamönnum
og forstjórum atvinnufyrir-
tækja í Frakklandi vvrðast ekk-
ert hafa lært siðan 1929. Þeir
hafa viðhaldið sínum miðalda-
legu skoðunum. Það eru aðeins
fáar vikur stöan einn ósvikinn
meðlinvur þessarar atvinnurek-
endastéttar sagði við frébtarit-
ara þessa blaðs (Times), að von-
laust vœri wm, að Frakkiand
næði aftur smum góða, gamia
efnahag, á meðan verkamenn-
irnir væru í góðwm lioldum og
vel nærðir (»sleek and well
fed«)«!
Þetta segir sjátft íhaldsblaðið
»Times« um sína Jcapítalistisku
vini og samherja í Frakkiandi.
Skyldi ekki íhaldið Jiérna Jiugsa,
eittJvvað líkt? Skylt er skeggið
hökunni!
Póstferðir á morgun
Frá Reykjavík: Mosfellssveit-
ar, Kjalarness, Kjósar, Reykjæ
ness, ölfuss- og Flóapcsfcar.
Hafnarfjörður. Seltjarnarnes.
Fagranes tíl Akraness.
Til Reykjavíkur: Mosfells-
sveitar, Kjalarness, Reykjaness,
, Kjósar, ölfuss- og Flóapóstar.
Hafnarfjörður. Seltjarnarnes.
Fagranes frá Akranesi.
Nýja Bíó
sýnir enn söngvamyndina
»Þar sem lævirkinn syngur«,
með Martha. Eggerth í aðalhlut-
verkinu.