Þjóðviljinn - 22.03.1938, Page 3

ÞJOÐVILJINN
Þriðjudagurinn 22. mars 1938.
Hvað líður byggingu næstu
verkamannabústaða ?
219 meðlimir í Byggingafélagi Alpýðu skora á
ríkisstjórnina að tryggjabyggingubústaðaí sumar
glJÓOVIUINN
M&lgagn Koramönlstaflokki
liUndi.
Rit»tj6ri: Einar Olgeirsson.
Rit«tj6rnl BergstiCastræti SO.
Slmi 2270.
Afgrelðsla og aagiýsingaskrlf-
stofa: Lsugaveg 88. Slrai 2184.
Keraar fit alla ðaga nema
m&nadaga.
Askriítagjald ft mftnuði:
Reykjavlk og n&grenni kr. 2,00.
Annarsstaðar ft landinu kr. 1,25
X iansasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja 36ns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, slmi 4200.
Kommímistar vilja
vinstri stjórn, sem rek-
nr vinstri pólitík, en
ekki vinstri stjórn, er
rekur ihaldspólitik.
1 ræðu sinni nóttina frsegu,
þegar þvingunarlögin voru
keyrð í gegnum, 6 umræður á
fáeinum klukkustundum, sagði
Eysteinn Jónsson fjármálaráð-
herra, að það væri fyrst og
fremst kommúnistum að kenna
ef .slitnaði upp úr samvinnu Al-
þýðuflokksins og Framsóknar.
Við sama tón hefir æfinlega
kveðið í Nýja, dagblaðinu siðan:
það sé kommúnistum að kenna,
að Framlsókn geti ekki lengur
unnið með Alþýðuflokknum. Á-
róður kommúnista í verklýðs-
hreyfingunni hafi gert Alþýðu-
flokknum ómögulegt að leysa
landsmálin með Framsóknar-
flokknum.
Komimúnistar hafa hvað eftir
annað við öll tækifæri lýst því
yfir að þeir óskuðu eftir sam-
vinnu verkamannacig þænda um
lausn landsmúlanna. Kommún-
istar hafa séð að þetta var vilji
fólksins ,og sá vilj'i kom svo
greinilega fram i kosningunum í
vor, að enginn, sem ekki er
steinblindur á landsmál efast
um það. FÓIkið heimtaði vinstri
stjóm og vinstri pólitík. Það
he'imtaði að landinu yrði stjórn-
að með hagsmuni verkamanna
og bænda fyrir augum, en ekki
hagsmuni Kveldúlfs, heildssal-
anna og Landsibankavaldsins.
Þegar stjórnarsamyinna end-
anlega náðist í haust, voru Al-
þýðufl. boðin þau kjör sem til
þessa tíma hafa aðeins verið
talin boðleg sigruðum mönnum.
Alþýðuflokkurinn varð að hlýta
því boði Framsóknar, að svíkja
verkalýðinn á Akureyri, sem þá
stóð í kaupdeilu. Alþýðuflokkur-
inn varð að heita stuðningi sín-
um við ýms af áhugamálum
Framsóknarflokksins, en hann
fékk engin, af sínum1 baráttu-
málum tekin upp í málefna-
samning þann, sem gerður var.
En með þessu er ekki nema
hálfsögð sagan. Jónas frá Hriflu
hikaði ekki við að leitia yfir í
herbúðir verstu andstæðinga al-
þýðunnar eftir fylgi við þau
mál, sem Alþýðuflokkurinn gat
engan veginn stutt. Um þær
mundir, sem verið var að semja
síðasta málefnasamning Alþýðu-
flokksins og Framsóknar, sat
Jónas frá Hriflu að samningum
við Je»senssonu, um’aðeyði-
feggja sildarverksmiðjur ríkis-
Sam.kvæmt lögunum um
vorkamannabústaðina á helrn-
ingurinn af tekjum Tóbaks-
e’nkasölu ríkisins að renna til
þeirra. Eftir því ætti bygginga-
sjóður sá, er lánar til verka-
mannabústaðanna að fá, 300.000
krónur í ár. En í staðinn fær
hann aðeins, 30,000 kr. af tekj-
um tóbakseinkasölunnar og með
sérstökum lögum (þriðju grein í
lagas.yrpunni »bráðabirgða-
breyting nokkurra Iaga,«, sem í
þinginu gengur undir nafninu
»,bandormurinn«) er fram-
kvæmid laganna um, tóbaks-
einkasölu, að því er snertir
hvernig verja skuli tekjunum,
frestað um eitti ár og tekjumar
látnar renna í ríkissjóð.,
Þingmenn Kommúnistaflokks-
ins báru á, síðasta þing,i fram
breytingatillögu þess efnis að
ins, sem um nokkur ár höfðu
ver.ið eitt af fremstu bjargráð-
um' sjómanna, og verkamanna.
Og nú síðast semur Jónas aftur
við Jensenssonu um lögþvingað-
an gerðardóm í vinnudeilu.
Slík stjórnarsamvinna var í
raun og veru fyrirfram, dæmd
til tortímingar. Samvinna
tveggja flokka,, semi meginþorri
af alþýðu landsins stendur eða
stóð á bak við, hlaufc a.ð byggj-
ast á, gagnkvæmium s'kilningi á
kröfum og hagsmunum. bæði
bænda og verkamanna. Drotfcin-
vald annars flokksjns og undir-
gefni hins var ekki grundvöllur-
inn að samvinnu og samstarfi
þessara flokka.,
Við þetta bætist sva það, að
Framsóknarflokkurinn eða Jón-
as frá Hriflu er fyrst og fremsfc
farinn að miiða pólitík sína við
þarfir Jensenssona, og þarfir og
kröfur bændanna þokast æ meir
að baki kröfum' auðmannanna,
heildsalanna og braskaranna.
Það var ekki samvinna verka-
manna og bænda til þess að reka
pólitík íhaldsins, sem þjóðin
gerði kröfu til 20. jýmí í sumar.
Komimúnistaflokkurinn hefir
gagnrýnt starf og framkomu
stjórnarinnar undanfarið, og
honum bar skylda til þess. En
Kommúnistaflokkurinn hefir
óskað og óskar enn eftir vinstri
stjórnarsamvinnu um vinstri
pólitík. Kommúnistafloikkurinn
hef'ir hinsvegar aldrei óskao
eftir vinstri stjctrnarsamvinnu
til þess að reka hægri pólitík og
berjast fyrir áhugaonálum
Kveldúlfs og íhaldsins.
En vilji Jónas frá Hriflu gera
sér í alvöru grein fyrir því, aí
hverju stjórnarsamvinnunni var
slitið, verður hann að leita or-
sakanna innan síns eigjn höfuðs,
og innan dyra í Landsbankan-
um og hjái Kveldúlfi. Orsakir
þess. að stjórnarsamvinnan fór
út um þúfur verða aldrei raktar
til Konnimúnistaflokksins.
fella burtu, þessa þriðjju grein
»bandormsi,ns« — og ef hún
hefði verið samþykt hefði hygg-
ingasjóðurinn fengið sínar 300.-
000 krónur og hægt væri strax
að byggja nýja verkamannabú-
staði. Sarna, mlunu þingmenn
Kommúnistaflokksins gera nú.
Bygging verkamannabústað-
anna er hið mesta hagsmuna-
mál, ekki aðeins fyrir meðlimi
Byggingafélags alþýðu, heldur
og fyrir þá mörgu verkamenn
og iðnaðarmenn, sem fá vinnu
við þá.
Það veltur því alt á að þessir
menn láti ríkisstjórnina vita að
þeir heimta lögin í gildi —
heimta að einhver bestu lögin,
sem samþykt, hafa verið fyrir
Dr. Niels Nielsen kom hingað
til bæjarins, mieð »Dronning Al-
exandrine« í gærmorgun, og ætl-
ar að halda hér nokkra fyrir-
lestra um jarðfræði og skyld
efni.
Dr. Nielsen bauð blaðamönn-
um til viðtals við sig á Hótel Is-
land í gær. Sagðist honum frá
á þessa leið:
Fimtán . ár ern liðin síðan
ég kom fyrst til Islands og hóf
það starf, ásam,t Pálma Hannes-
syni, er við síðan höfum, haldið
áfram. Þegar ég fyrir nokkru
var beðinn umi að koma hingað
og flytja fyrirlestra um þessi
störf, fanst mér í fyrstu að til
þess þyrfti ekki. að sækja mann
til útlanda, en ákvað þó að koma,
þar sem mér fanst sem Islend-
ingar ættu það skilið af mér að
ég skýrði frá þessum störfum,
— ekki aðeins í bókum, heldur
einnig munnlega.
Rannsóknarferðir mínar hér
á landi hef ég- farið á árunum
1923—24, 1927, 1934 og 1936.
Ferðirnar hafa verið farnar í
margvíslegu augnamiði, og um
30 vísindarit hafa verið gefnar
út um þær, mörg þeirra hafa
birst í tímaritum, önnur eru
s j álf stæðar bækur, auk þess má
nefna bókina »VatnajökulI«, sem
mun þeirra þektust hér á landi.
Fyrsta erindið hef ég nefnt
>-Raðgúttur móbergsins«, og ætla
ég þar að rekja aðaldrættina í
jarðfræði Islands, Einmitt nú
standa yfir stórfeldar rannsókn-
ir um þetta efni. Mér þykir trú-
iegt að innan fárra ára verði
fengin vissa umt aðaldrættina í
mvndun Islands. Þeir merkilegu
atburöir hafa gerst nýlega, að
annarsstaðar í heiminum, í Ame-
ríku, hafa verið rækilega rann-
verkamenn séu ekki í sífellu af-
numin.
Nú hafa 219 meðlimir Bygg-
ingafélags alþýðu skorað á ríkis-
stjórnina að hefjast. handa um
að tryggjia, byggingarsjóðnum fé,
svo hann geti látið byggja í
sumar. Tilkynti Héðinn Valdi-
marsson, formaður Byggingafé-
lagsins, fjármálaráðherra þetta
í þinginu í dag.
Enginn efi er á að bak við
þessa kröfu þeirra meðlima
Byggingafélagsins, sem enn
ekki hafa fengið húsnæði í
Verkamannabústöðunum, stend-
ur meginþorri alþýðu, sem óskar
eftir aukinnii atvinnu og endur-
bótumi á húsnæðismálunum.
sökuð geysistór basaltsvæði. 1
þessum, rannsóknum hefir margt
fróðlegt, komið í Ijós, sem gæti
gefið þýðingarmiklar bendingar
um jarðfræði Islands, t. d. um
það atriði hvar helst væri að
leita nytjia.málma.
Efni annars fyrirlestursins
verður »Járnvinsla að fornu og
nýju«. Þa.r ætla ég að gefa yfir-
lit yfir járnvinsluaðferðir for-
feðra vorra, er í hverri sveit
höfðu einhver ráð með að fram-
leiða járn, og svo þróunina upp í
járnvinslu nútímans.
Þetta erindi held ég á m,ið-
vikudag, á sama stað og tíma.
Þriðja erindið verður um
»Landfræðistöðina á Skalling-
en«. Á Skallingentanganum,
gegnt Esbjerg, stofnaði ég
árið 1930 rannsóknarstöð, og hef,
ir þar síðan verið starfað að
margvíslegum rannsóknum, í
jarðfræði, dýrafræði, grasafræði
og menningarsögu. Rauði þráð-
urinn í starfi stofnunarinnar
hefir verið að mœla alt það í
umhverfinu sem, máji verður við
komið, þannig höfum við gert al-
hliða rannsóknir og mælingar á
samdfoki og orsökum þess, lífver-
unum í leirunum, og landmynd-
uninni, se,m er þarna mjög ör,
svo að nú eru öll líkindi til þess
að byrjað verði á »landvinning-
um« frá hafiniu í allstórum stíl,
o. m. fl., Slíkar rannsóknarstöðv-
ar gætu gert mikið gagn hér
á landi og þær hafa þar að auki
þa,nn kosfc að vera ódýrar, fyrir
nokkur þúsund. kronur má gera
ótrúlega miikið. Síðustu árin
hafa hópar stúdenta frá ná-
grannalöndunum dvalið í Skall-
ingen tíma að sumarlagi í náms-
skyni, — og ég geri ráð fyrir að
í sumar verói þar einhverjir ís- j
Verkakvenna
f élagið „Snót“
íVestm.eyjum
samþykkir mót-
mæli gegn vinnu-
löggjafarfrum-
varpi Sigurjóns
& Co.
Á fundi í Verkakvennafélag-
inu Snót í Vestimannaeyjum 8. þ.
m,. var samþykt samkvæmt til-
lögu Jónasar Guðmundssonar,
sem staddur var á fundinum á-
samt Jóni Guðlaugssyni, að fela
5 manna .nefnd að athuga
frumvarpið um, stéttarfélög og
vinnudeilur frá þeim Sigurjqni
6 Co.
Á félagsfund'i sem haldinn var
14. þ. m. var eftirfarandi rtefnd-
arálit samþykt, með öllum greidd
um atkv. gegn 3:
»Nefnd sú er Verkakvennafél.
»Snót« kaus á funidi sinum 8 s. 1.
hefir athugað frumvarpið um
stéttafélög og vinnudeilur og
komisti að þeiiTi niðurstöðu, að
frumvarp þetta, sé í öllum meg-
inatriðum neikvætt fyrir alþýð-
una. Vill nefndin einkum vitna
til 17, 18, 19, 33, 40 og 66 greina
írumivarpsins, sem. allar, auk
fleiri greina, miða ótvíræfct til
skerðingai’ á, athafnafrelsi verk-
lýðssamtakanna, en atvinnurek-
endum, til stuðnings.
Nefndin. leggur til að félagið
mótmæli frumvarpinu og skori
á alþýðusamhandsstjórn að ljá
því ekki fylgi sitt, en að hún í
þess stað gangist fyrir allsherj-
ar mótmælabaráttu alþýðunnar
gegn þrælalögum íhaldsins og
hverskyns rét,ti,n,d askerðingu
verklýðssamitakanna«.
Fundinn sátu 54 konur.
lenskir náttúrufræðisstúdentar.
Þessi fyrirlestur verður hald-
inn á fimtudaginn á sama stað
og tíma o,g hinir. En auk þessara
þriggja fyrirlestra langar mig
til að halda, almennan fyrirlestur
um Islandsrannsóknir mínar, og
sýna um, le'ið kvikmynd frá
Vatnajökli og víðar. Fyrirlesttra
um þessar rannsóknir hef ég þeg
ar flutt í Noregi, Svíþjóð, Finn-
landi, Rússlandi, Þýskalandi,
Frakklandi og Englandi. —
Verði af þessum almenna fyrir-
lestri verður hann sennilega
haldinn á föstudaginn kemur.
Tíðindamaður Þjóðviljans
spurði dr. Nielsen hvað liði nið-
urstöðum ran/nsóknanna er gerð-
ar voru í síðasta Vatnajökuls-
leiðangrinum.
— Af þeim hefir mjög lítið
verið birt ennþá, segir dr. Niel-
sen. Úr þeim rannsóknum er
verið að vinna, og hefir alt mó-
bergsmálið verið tekið til athug-
unar í sambandi við þær. I Kaup
mannahöfn hefir verið sett upp
sérstök rannsóknarstöð til þess-
arar úrvinslu, og munu niður-
stöðurnar birtar smátt og smátt
Bráðlega er von á riti á ensk*
um Va,tnajökul og er það fyrsta
ýtarlega vísindaritið, um þan»
hluta rannsóknanna, sem þegar
er unnið úr.
Danski vísindamaðurinn dr.
Niels Nielsen á fyrirlestraferð
Fyrsti fyrirlesturinn er í Oddfeliowhús-
inu í dag kl. 5: Ráögátur möbergsins.