Þjóðviljinn - 30.03.1938, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJlNft
Miðvikudagurinn 30. mars. 1038.
HlðOVIUINN
( Uf.lgt.ga Kommúnlstaflokk*
. >' lclanda.
EUtitjóri: Einar Olgeiruon.
Kitatjörnj) Berpitaöaatræti S0.
Slmi 2270.
Afgrei&sla og anglýsingaskrif-
stofa: Laugavog SS. Simi 2184.
K®mur öt alla öaga nema
m&nudaga.
Askriftagjald & minuöi:
Keykjavlk og n&grenni kr. 2,00.
Annarsstaðar & landinu kr. 1,25
í iaugasölu 10 aura elntakiö,
Prentsmlðja Jöns Helgasonar,
Bergstaðaatraeti 27, slmi 4200.
íhaldið fækkar í at-
vinnu bóta vinn unni.
Vinnumiðlunarskrifstofan í
Reykjavík skýrði blaðinu frá því
í gær, að bæjarstjórnarmeiri -
hlutinn hefði ákveðið að fækka í
atvinnubótavinnunni um 113
menn. Á fækkun þessi að ganga
í gildi í dag. Eins og menn
muna þóknaöist, bæjarstjórnar-
íhaldinu fyrir tæpri viku síðan
að fækka í atvinnubótavinnunm
um 75 menn. Kunnugir mennn
þykjast1 ekki vera í neinum vafa
um að þeir fá,u, semi enn eru eft-
ir edgi að fá »reisupassann« fyr-
ir páska og að atvinnubótavinn-
an verði- með öllu lögð niður áð-
ur en páskahátíðin rennur upp.
Ráðstafanir þessar eru hinar
furðulegustu í alla .staði. Um
1000 atvinnuleysingjar eru nú á
skrá hjá Vinnumáðlunarskrif-
stofunni. Aðeins 300 af þessurn
mönnum hafa haft a,tvinnubót,a-
vinnu og nú á að fækka þessurn
mönnum umi nálega helming, og
það án þess1 að nokkur atvinna
hafi skapast hér í bænum, sem
geti réttlætt þessa, fækkun.
Því verður að vísu ekki neitað
að atvinnuleysi hefir nokkuð
rninkað hér í bænum síðan tog-
ararnir fóru á veiðar. En þó er
sú atvinnuaukning ekki mikil
enn, og jafnvel ekki nema lítill
hluti af því, sem hún verður
þegar frá, líður.
En þessar staðreyndir tefja
ekkert fyrir framkvæmdum í-
haldsi.ns. Það fækkar í. atvinnu-
bótavinnunni eftir semi áður. í~
haldið lætur sig engu skipta, þó
að atvinnuleysi hafi verið hér
meira í vetur en flest eða öli
undanfarin ár, og þó að það at-
vinnuleysi stafi fyrst og fremst
af því að íhaldið lét binda tog-
ara.na m'ánuðum saman til þess
eins ef vera miætti að það gæti
velt ríkisstjórninni úr völdum.
Að undanförnu hefir það ver-
ið venja hjá íhaldinu að þrauka
með atvinnubótavinnuna fram í
maíbyrjun. Nú er talið aö eigi
að Jeggja hana að fullu niður í
byrjun apríl. Hvaða, »vísdóms«-
ráðstöfun liggur að baki þessu
verður tæplega séð og fyrir-
brigði sem þetta, því vart; rakið
til annars en huncíingjaháttar
bæj arst jórnaríhaLdsins gagn-
var-t; öllu, s-era, snertir ha-g alþýð
unnar í bænum.
Slík fækkun sem þessi má
ekki eiga sér stað, enda hefir
hún ekki við minstu rök að
styðjast, 1 ra-un og v-eru þyrfti
að fjölga í atvinnubótavinnunni
Utgerðin og framtíð hennar.
Endurnýjun fískveiðiflotnns er knýjandi nauðsynjamál.
Stóru mótorskipin eru langtum hentugri en togararnir.
1 sambandi við afgreiðslu fjár
laga yfirstandandi árs fluttu
þingmenn Kommújnistaflokksins
tiillögu þess efnis, að ríkisstjórn-
inni heimilaðist að ganga í á-
byrgð fyrir lánum til handa út-
vegsmönnum, einstiaklingum eða
félögum, sem keyptu nýtísku
mótorskip 75—100 smálesta,
Ætlunin var, að ríkisvaldið hjálp
aði t,il þess að gerð væri tilraun
í þá átt, að endurnýja fiskiflot-
ann með -skipum, sem ætla mætti
að best, hentuðu íslenskum stað-
háttum.
Auðvitað var tillaga þessi kol-
feld af öðrum þingflokkum. Auð
vitað, vegna þess að hvað eina,
sem, kommúnistar hafa borið
fram á þinginu, hafa þingmenn
hinna flokkanna verið samtaka
um að svæ-fa eða fella,
Því er þói ekki t-il að clreifa að
uppástunga semi þessi, sé hættu-
leg pyngju hinna ríku, að ástæð-
unnar sé þar að leita. Meiri á-
stæða er til þess, að æ-tía, að þing
mennirnir óttist, að í tdllögu þess
ari felist einmitt; hin. rétta- la,usn
þessara mála, en vegna þess að
tillagan er borin fram af komm-
únistum óttist þeir, að þakkirnar
fyrir fra-mikvæmd hennar ef til
kæmi félli í hlut kcimmúnista en
ekki þeirra.
Enda þótt málið hafi fengið
svo daufar undirtektir á þingi,
sem hér hefir verið sagt skal
þess þó getið, að í greinargerð
fyrir frumvarpi sem þi.ngmenn
Framsóknar flytja á yfirstan.d-
andi þingi, umi rannsckn á
rekstri togaraútgerðarinnar, er
á það drepið, að rannsaka beri
hvort ekki sé heppilegri útgerð
á stórum mótorbátum en togur-
um, Gefur það að vísu bendingu
í þá átti að einhverjir þingmenn,
hafi þó að minsta kostii látið sér
hugkvæmast að tillagan sem,
kommúnistar fluttu á síðara
þinginu 1937 væri þó athugun,-
arverð, en sá er ljóður á þessiaii
feimnislegu viðurkenningu flutn
ingsmannanna, að ef svo skyldi
takast til að nefnd sú sem skip-
uð yrði til þessara rannsókna
gerði það að tillögu sinni, að end-
urnýja fiskiskipin á þennan,
hátt, að framkvæmid málsins
yrði-alt of sein og málið flækj-
as-t fyrir mörgumi þingum.
En lausn málsins er mjög að-
kallandi, togaraflotinn gengur
til þess a,ð gera ástandið meðal
verkamanna bærilegt. En hitt
nær engri átt, að fækka i at-
vinnubótavinnunni. U;mi það
verða verkamenn skilyrðiislauset
að standa, á verði. Ihaldið lofaði
því í. haust, að þegar kæmi frarn
í mars skyldi hver maður, sem
vinna vilcli, fá atvinnu við hita-
veituna. Pétur Halldórssoin hefir
enn ekki fengið einn evri til
þeirra framkvæmda. En íhaldið
lætur sem, það viti ekki af því að
enginn »peningur« er fáanlegur
og öll þeirra loforð voru svik.
Það fækkar í atvinnubóta,-
vinnunni eftir sem áður.
óðum úr sér og viðhaldskostnað-
ur hans hlýtur að aukast með
ári hverju. Ef þingmenn vildu
hafa fyrir því að ræða, málið við
sjómenn, sem um þessi mál
liugsa, en þeir eru margir,
myndu þeir fljótt; komast, að
raun um að endurnýjun fiski-
skipanna í 75:—150 smálesta mót
orskip, er ekki uppfinning kom-
múnista, Einnig má, geta þeirr-
ar staðreyndar, og er það sér-
staklega gerti til þess að þakkar-
skuldin við tillögumennina, verði
ekki þrándur í götu málsins, að
í áliti og tillögum Skipulags-
nefndar atvinnumála 1936, held-
ur nefndin því fram að mótor-
báta, og þá næst mótorskip skili
mestum afla á land mó-t við
stærð sína, tiltöíulega meiri hagn
aði á erlendum gjaldeyri en gufu
skipin fyrir sama fjármagn sem
la,gt er í, útgerðina. Aftiur á mót.i
telur nefndin að hlutur hvers ein
stak-s jnanns, siemi að útgerðínni
vinnur, sé þó tialsvert mestur af
togurunum. Þessi síðasta full-
yrðing nefndarinnar, er nú að
verða úrelt, þar eð á síðasta ári
hefir, þetta snúist þannig við að
mótorbátar o-g mó-torskip hafa,
að minsta, kósti á, síldveiðunum
skilað að mun meira, kaupi 1
hlut hásetanna, en togararnir.
Og þó svo hefði ekki, verið, er
það sýnilegt; af niðurstöðumi
nefndarinnar að á mótorbátum
og mótorskipum geti sjómenn
með góðri samvisku gert kröfu
til sama- kaups og jafnvel hærra
en á togurunum. Og jafnvel þctt
kaupið hafi verið hærra á tog-
urunum, hefir nú þessi atvinnu-
vegur toga-raútgerðin fyrir milli-
göngu erindreka hennar á Al-
þingi reitt imannréttindum,
þeirra svo þungar bús-ifjar með
samþykt, gerðardómsins, að eigi
verður metið til fjár, nema að
sjómenn beri giftu til að hrinda,
slíkum lagaákvæðum af sér í,
framtíðinni með mætti samtaka
sinna.
Á öðrum stað í sama kafla
nefndarálitsins og ég hefi vitn-
að í hér að framan, farast nefnd
inni orð á þessa leið:
»Þó að hér hafi verið lögð
nokkur áhersla á að smáskipæ
útgerðin sé á. ýmsan, hátt arð-
vænlegri frá þjóðhagslegu sjóin-
armiði heldur en stórskipaút-
gerðin, fer því fjarri, að Skipu-
lagsnefnd telji, að fyrir það eigi
að taka að stóru skipm séu gerð
út---------— þegar fiskigegnd er
lítil til lamdsins, kemur það líka-
sjaldan eins hart niður á stærri
skipumi, því að þau hafa miklu
meira svigrúm til a.ð bera sig
eftir aflanum þangað sem hans
er helst; von«.
Þegar Skipulagsmefnd talar
hér um stórskipaútgerð, á hún
eflaust við togarana. En, þes-s ber
að geta,, að 75—150 tonna mótor-
skip voru ekki og eru ekki tií
í íslenska veiðiskipaflotanum, en
nefndin bygðí rannsókn sína ein-
göngu á þeám skipumi sem til
voru í íslenska veiðiskipaflotam-
um Samt sem áður styður þessi i
miðurstaða nefmdarimnar þá
kenningu, að nauðsyn beri til
þess að veiðiskipin séu það s-tór
að þau séu ekki staðbundin við
hinar dreyfðu verst-öðvar viðs-
vegar um landið og einmitt þetta
þýðingarmikla skilyrði uppfylla-
mótorskipin.
Eg hefi e-kki getað rekisit á það
í niðlurstöðum nefndarinnar, að
togaraútgerðin á þeimi skipumi
sem nú eru notuð sé sérstaklega
óhagkvæm fyrir okkar staðháttu
vegna þess að orkugjafinn í
þeim eru kol. En áreiðanlega er
það lang mestii cikost.urinn við
togarana, enda gætir þessarar
kenningar í seinni tíð mjög í
skrifum manna um- skipaútgerð
hér á lan.di. Enginn vafi leikur
á því að frá þjóðhagslegu sjón-
armiði, væri það hinn mesti
ávinningur að losna. við allar
gufuvélar úr skipum og1 taka í
þeirrá stiað dieselvélar.
Með því að skírskota t-il álits
Skipulagsnefndar atvinnumála
ætti þeirri torfæru að vera rutt
úr vegi, að kommúnistar hefðu
»fundið upp« lausn þá á endur-
nýjun og framtíðarmöguleiku;mi
útgerðarinnar, sem við fö-rum
fram, á að nú verði gerð ao veru-
leika og það hið fyrsta.
Mál þetta er s-vo' aðkalla-n.di og
augljóst að ekki þyrfti að hafa
um það langar umþenkingar.
1 tillögu okkar kommúnista á
síðiasta- þingi va-r farið mjög gæti
lega af stað um styrk til út-
gerðarinnar. Áhættuféð átti að
koma frá útvegsmönnum sjálf-
um en aðeins farið frani, á á-
byrgð ríkissjóðs á 2/3 a,f kostm-
aðarverði skipanna gegn 1. veð-
rétti í þeim. Ef að einhverjir
þingmenn vildu ganga lengra í
þessu efni eða sæju aðrar leiðir
færari til þess að hrinda hug-
mynd'inni í framikvöemd væri
það áreiðanlega vel þegið af
hálfu allra þeirra, sem hlut eiga
að máli. Einnig væri mjög æski-
legt að Fiskimálanefnd sem sam
kvæmt fjárhagsáætlun yfir-
standandi árs hefir til umráða
allmikið fjáímagn t-il endurnýj-
unar físikifltoanum, tæki til
íljótrar yfirvegunar, áður en
ráðist er í togarakaup, hvoirt
ekki beri fremur að styrkja fyr-
irtæki þau sem vilja kaupa mót-
orskip.
1 grein -sem, birtist í Þjóðvilj-
anum s. 1. haust, urn sama efni
var all ýtarlega farið inn á aðal-
kosti og yfirburði umræddra
fiskiskipa o-g virðist því ekki
ástæða til að endurtaka þau rök
hér að nýju.
Væntanlega keimiur enn á ný
tillaga frá þingmönnum Komm-
únistaflokksins, sem, fer í líka
átt; og hin fyrri, ef ekki næst
samkomulag við aðra vinstri
flojkka þingsins. um að t-aka mál-
ið upp á þessu þingi, sein væri
á.kjóisanlegast fyrir skjóta lausn
þess'.
r. n.
Aðalfundur KRON
urn breytmgarnar á
samvinnnlögunum.
»Aðalfundur KRON leggur
áherslu á að fulltrúaréttindi
einst-akra félaga í SIS, séu í
senT réttustu hlutfalli við
tölu félagsmanna — og telur
að breytingartillögur þær við-
samvinnulögin, sem nú liggja
fyrir Alþingi, og heimila
Samibandinu að miða fulltrúa-
tölu einnig við viðskifti —
eftir reglum, sem Sambandið
setji sér sjálft — geti falið í
sér aukna hættu á því að
hægt sé að takmiarka mjög
réttindi einstakra, félaga. —
Hinsvegar vill fundurinn
fallast á breytingar í þá átt
— að fulltrúaréttindi félaga,
sem sýnilega eru til mála-
m.ynda í Sambandinu, séu
takmörkuð, enda eigi þau
kost á viðskiftum- við sam-
bandið«. (Samþykt).
l 4
Alþýðublaðsiriltarnir eru enn
að rugia út af aðalfundi. KRON.
Þeim er best að hcetta strax
lirœsni sinni. Það verður aldrei
litið á menntna, sem í senn eru
y>sérfrœðingar« í því að kljúfa
kaupfélög og setja þcm á liaus-
inn, sem verndara kaupfélags-
skaparins og einingar lians.
Spáim.
FRAMH. AF 1. SIÐU.
ar, og skýrði, frá þeim sigrum
sem uppreisnarmenn höfðu unn-
ið á Aragoníuvígstöðvunum. En
jafnframt kvaðst hann vildi
taka það greinilega fram., að
þessir sigrar réttlæittu það eng-
anveginn að gefast upp. Ilvatti
hann lýðveldissinna til þess að
verjast til -síðustu stundar og
s-tanda vel saman, þvi að miljón-
ir manna út um. allan heim
liefðu dýpstu samúð með bar-
áttu þeirra. Ennfremur hvat.U
hann verkamenn semi vinna í
hergagnaverksmiðjunum til þess
að leggja s;em allra mest á sig og
hraða framleiðslunni svo sem
auðið væri.
Nokkrum klukkustundum síð-
ar svaraði Salamanca útvarpið
þessari ræðu með ræðu eftir.
einn af heirforingjum Francos.
Skoraði ha.nn á lýðveldissinna að
leggja niður vopnin og gefast
upp því að barátta þeirra væri
þýðingarlaus með öllu.
Panpanin Iieiðraðnr.
FRAMH. AF 1. SIÐU.
og sýnt það öllum heimii, að vis-
indamenn Sovétríkjanna hika
ekki við að takast á herðar hin
erfiðustu viðfangsefni. Eg efast
ekki um, að innan fimm. ára
verður búið að koma á föstum
flugferðum yfir norðurheim-
skautið milli Evrópu og Norður-
Ameríku«.
FRETTARITARI