Þjóðviljinn - 03.04.1938, Blaðsíða 3

Þ JÓÐVILJINN
Sunnu'daglnn 3. apríl 1038
amvinnnsaintðk smáútgerðar
manna gegn hrlngnnnm
Pað er næsta skreflð,
sem vinstri flokkarnir
verða að sameinast
um að stiga
IIJðOVlUINN
Málgagn Kommúniátaflokks
íslands.
Ritstjói-i: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Bergstaðastrœti 30.
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Simi 2181.
Kemur út alla, daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
^■■■mmnmnmm
birling efnahagsreikn-
inga. Hverju vill Lands-
bankinn leynaþjóðina?
Rcfcstur auðvaldsskipulagsins
á Islandi er að einu -leyti mjög
frábrugðinn þeim auðvalds-
rekstri, sem tíðkast erlendis.
Hcr lætur ríkið og bankar, sem
það á, einstaka menn fá of fjár
í eirkafyrirtæki þessara manna
og hirða þeir sjálfir ágóðann
ef vel gengur (og nota hann
þá mest sem eyðslufé en ekki
í að auka reksturinn), — en
gangi illa, ber ríkið og bank-
arnir hallann. Á síðustu 20 ár-
um hafa bankarnir þannig af-
skrifað yfir 40 miljónir króna
í töpuðum skuldum.
Pað er því ekki að undra,
þó fram komi kröfur frá alþýðu
um meira eftirlit með þessum
fyrirtækjum og um að hreins-
að sé til í Sjármálum bankanna.
Og sízt er það að ófyrirsynju
að almenningur og hið opin-
bera fái meiri hugmynd um
fjárliagsástand og afkomuþess-
ara fyrirtækja, sem ríkið í
rauninni lætur reka með þjóð- ■
arfé.
Pað er því þýðingarmikið j
spor í rétta átt, sem stigið er
með frumvarpi því til laga um
birtingu efnahagsreikninga, sem
nú er flutt í jn.d. m. a. af hin-
um nýja atvinnumálaráðherra
Skúla Guðmundssyni.
Frumvarp þetta skyldar þau
félög, sem skulda bönkum eða
sjóðum 50 þús. kr. eða meira,
til að birta efnahagsreikninga
sína.
Nú tíðkast sú venja, að stærri
félög birti efnahagsreikninga
sína nijög erlendis og þykir
sjálfsagt.
En þegar þetta frumvarp kom
til nefndar í þinginu, bregður
svo við, að íhaldið tekur á-
kveðna afstöðu á móti frum-
varpinu, stutt af Landsbanka-
stjórninni, sem legst ákveðið á
móti frumvarpinu í álitsgerð.
íhaldið veit hvað það þarf að
dylja fyrir þjóðinni og ekki
vantar viljann hjá Landsbanka-
stjórninni til að hilma yfir, enda
er hún sjálf orðin svo samsek,
að það er ekki síður hennar
áhugamál að leyna fjármála-
spillingunni fyrir þjóðinni en
sökudólganna sjálfra, — og
jafnvel fremur, þ'ví frá verzlun-
arlegu sjónarmiði séð getur
auðvitað eng;nn láð Thorsur-
Samvinnan er sameiginlegt á-
hugamál allra vinstri flokkanna.
Á sviði neytendasamtakanna
hefir samvinna þeirra þegar
borið glæsilegan árangur og
þarf að aukast á næstunni.
En jafnframt er vitanlegt að
geysimiklir möguleikar eru fyr-
ir samvinnuhreyfinguna meðal
fiskimanna landsins — meðal
þeirra smáútgerðarmanna og
sjómanna, sem þurfa að kaupa
olíu, salt, veiðarfæri og fleira
og verða nú mestmegnis undir
hringana að sækja. Jafnvel þótt
þessir smáútgerðarmenn nú þeg
ar séu farnir að fá nokkuð af
gjaldeyrisleyfum beint til sín,
þá skortir þá máttinn til að
geta notað þau fyllilega — og
sá máttur er í samtökunum.
Pað þarf því að skapa á
næstunni sterk samtök smáút-
gerðarmanna um inrkaup á
þessutn vörum og tryggja af-
stöðu ríkisvaldsins með þeim,
bæði þannig að þau fái gjald-
eyri og eins láiisfé, ef til harðra
átska kemur við hringana..
Skýrslur þær, sem til eru um
aikomu sjávarútvegsins á Is-
landi, sýna það, að meginhlut-
inn af tapi því, sem er á smá-
Henry Sellier, sósíaldemókrat,
fyrverandi heilbrigðismála-
ráðherra Frakklands:
„Sérhver góðviljaður tnaður
fagnar í dag afmælisdegi þeirr-
ar voldugu hreyfingar, sem
táknar nýjan og afgerandi á-
fanga á leið mannkynsins til
lausnar undan allri kúgun.“
unum þó þeir nái sér í eins
mikil lán hjá Landsbankanum
og þeir geta fengið, — eji hins-
vegar ætti það að vera skylda
Landsbankastjórnarinnar að
gæta hófs í útlánum sínum.
pá skyldu hefir Landsbanka-
stjórnin vanrækt — og því ótt-
ast hún nú að þjóðin fáiminstu
hugmynd um hve langt van-
ræksla hennar hefir gengið —
en það myndi mega ráða nokk-
uð af efnahagsreikningum
helztu fyrirtækjanna ef þeir
fengjust birtir.
útveginum, stafar beinlínis af
gróða hringanna, svo með því
að létta hinum þunga skatti
hringavaldsins af smáútvegin-
um, má að miklu leyti reisa
hann við, koma honum á réttan
kjöl og bæta þannig afkomu
þeirra, sem af honum lifa.
Kommúnistaflokkuiinn hefir
alltaf barizt sérstaklega fyrir
þessari leið og þar sem Fram-
sóknarflokkurinn gefur það
mjög! í skyn upp á síðkastið, að
hann vilji stuðla að því, að
þessi leið sé farin, — þá ætti
ekki að vera erfitt að ná sam-
komulagi allra vinstri flokkanna
um þetta mál.
Þetta er að öllu leyti eitt-
hvert þýðingarmesta mál vinstri
samvinnu í landinu.
Viðreisn smáútvegsins og
trygging á afkomu þeirra, sem
við hann vinna, er eitt aðalat-
riðið í þjóðarbúskap íslend-
inga nú, — og þetta er eitt
sporið í áttina lil þess.
Smáútvegsmenn eru sú stétt,
sem fasisminn meðal íhaldsins
leggur sérstaka rækt við, og
sýni vinstri flokkar og vinstri
ríkisstjórn þeim annað eins
sinnuleysi og hingað til, þá geta
Paul Perrin, forstjóri sambauds
franskra lýðveldissinnaðra
varaliðsforingja:
„Á landvarnasviðinu hefir
sovétstjórnin framkvæmt stór- ‘
kostlegt þrekvirki, og það er
óhætt að fullyrða, að bæði
talnalega séð og eins frá sjón-
armiði þjálfunar, siðferðislegr-
ar afstöðu og iðnaðarlegs
grundvallar sé hinn Rauði jier
Sovétríkjanna sterkasta hernað-
arafl Evrópu. Þegar á það cr
litið, að með samningnum um
gagnkvæma aðstoð, er þessu
mikla hervaldi beitt til trygg-
ingar öryggi Frakklands, og
með sinni órjúfanlegu tryggð
við grundvallarreglúr Þjóða-
bandalagsins til tryggingar
heimsfriðinum, hljóta menn að
líta á Rauða herinn sem eitt
þýðingarmesta tækið til vernd-'
ar menningunni..“
þeir hæglega orðið fasismanum
að bráð. pess vegna verða
vinstri flokkarnir að sýna það
í verkum, að þeir vilji vinna
fyrir þessa stétt.
Jönas frá Hriflu birtir i Nijja
dagbladinu í gœr hugleidingar sin-
ar um jmmW&arstarf utanríkismdla-
skrifstofunnar,. Eitt af pvi, sem
pessi veglega skrifstofa d a& gera,
er a& hafa eftirlit me& pvi, a& i
islenzkum blö&um faili aldrei
hnjó&syr&i um forrd&amenn er-
lendra rikja, vegna pess, a& pad
geti ska&a& hagsmuni islenzka rík-
isins. Mun hér fyrst og frenist vera
átt vi& forustumenn pjzku nazist-
anna.. Menn hef&u 'tœplega búizt
vi& pvi fyrir nokkru a& Jónas
vildi láta bamia frásagnir í ís-
lenzkum blö&um um porpamstrilc
nazistaiuia pjzku.. En tal Jónasar
allt bendir til pess a& vi& pá sé áitt
ine& ummœlum pessum.
■BoUateggingar Jónasar minna ó-
sjálfrátt á atburd, sem ske&i fyrir
Esperanto-sýning í
skemmuglugga
Haraldar
Esperanto blómgast ogbreið
ist út meir og meir um víða
veröld, eins og sjá má í sýn-
jngarskemmunni í Austurstræti,
sem Haraldur Árnason hefir
vinsamlegast léð Esperanto-fé-
laginu í Reykjavík til uniráða
þessa dagana. Þar má sjá ofur-
lítið sýnishorn af hinúm miklu
esperanto-bókmenntum, blöð-
um, leiðárvísum handa ferða-
nokkru í Danmörku.. Ungur ma&-
ur haf&i gengid sem sjálfbo&ali&i i
her spönsku stjörnárinnar.. Pegar
hann kom ajtar heirh var höf&a&
mál gegn hihum unga manpi fyrir
brot á hlutleysi i styrjöldinni..
Verajndi piltsins liélt pvi fmm, a&
u,m hliitleysi vœri ekki a& rce&a i
pví máli:. Pessu til sömumar las
hgpn upp jmsar yfirijsingar peirra
Hitlers og Mussolini í sambancli vi&
stri&id.. Pegar lestri pessara skjrsla
var komi& svo langt, a& verjandinn
las upp heiliaóskaskeyfi sem Hitler
sendi Frcmco í tileni af eipum sigra
hans, tók réttarimi or&i& af verj-
andanum me& peim forsendum a&
me& sliku uceri jari& módgandi or&-
um um forrá&amenn erlendrá ríkja.
Ej til vill er pa& slíkur undir-
lœgjuháttur, sem kemur frctm í
pessu citviki jse/» Jónas frá
Hriflu œtlar a& inniei&a hér, pó
a& til pess ver&i a& afnema al-
mennt rifrelsi.
Nœst ligcjur fyrir Jónasi ad setja
á stofn einhverékonar skrifstofu,
sem hefir pa& med höndum a& gœta
pess, a& farid ver&i nógu virou-
legum or&um um hann sjálfan a&
eigin dónii.. Pví máli hefir á&ur
veri& hreyft í herbú&um Jónasar
a& banna blö&um ao rá&pst á ger&ir
opinberra starfsmanna og trúna&ar-
manna ríkisins.. Pa& vir&ist pví ailt
fara hva& efiir ö&ru hjá Jónasi á
pessum sí&ustu og verstu tliiium..
Skóviðgerðir
Sækjum — sendum.
Fljót afgreiðsla.
Skóvinnustofa
Jens Sveinssonar
Njál^götu 23, sími 3814.
fóíki, póstkortum o. s. frv. úr
öllum hcimsálfum. Og þar gef-
ur einnig að líta hvað hægt er
að gera fyrir tilstilli esperanto
til þess að breiða út þtkkingu
á Islandi.
Ummæli heimskunnra
manna nm Sovétrfkin
í fllefnl af tnttagn ára »f-
mæll pelrra 7. nðv. slðastl.
a
Útborgnn
tekjuafgangs af viðskiptum 1937, til félagsmanna og þeirra,
sem eru að vinna sig inn í félagið, hefst þann 25. þ. m.áskrif-
stofum Kaupfélagsins:
í Reykjavík Skólavörðustíg 12.
- Hafnarfirði Strandgötu 28.
- Keflavík.
Tekjuafgangur til félagsmanna er 7 % af viðskiptum þeirra.
Af því verða 3°/o lögð í stofnsjóð og auk þess 2»/o í stofn-
sjóð þeirra, sem ekki eiga kr. 300,00 í stofnsjóði.
Útborgunartími nánar auglýstur síðar.