Þjóðviljinn - 09.04.1938, Blaðsíða 3

Þ JÖ Ð V I LJINN
Láugaidaglnn 9. apríl 193S
(UÓOVIUINN
Málgagn Kommúnistaflokks
islands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Bergstaðastræti 30.
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla, daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Bardagaaðferd Al-
pýðusambands-
stjó^narinnar í
viiínudeilum.
Vinnudeilur þær, sem Al-
þýðusambandið hefir stjórnað
síðasta missirið, og nú síðast
farmannadeilan, gefa verkalýðn
um tilefni til alvarlegrar íhug-
unar út af bardagaaðferð þeirri,
sem þar er beitt. Hún virðist
í stuttu máli vera þessi:
Samningum er sagt upp.
mjög háar kröfur um kjarabæt-
ur eru gerðar, en án þess
að stjórn Alþýðusambandsins
$é einráðin, í að knýja þær fram.
Alþýðublaðið er látið skrifa af
mikilli „róttækni'S Allt sett á
annan endann. — Og svo kem-
ur deilan sjálf. Og þá er aðeins
eitt efst í huga stjórnar Alþýðu
sambandsins: að leysa deiluna
sem fyrst og þurfa ekki að
beita neinum hörðum aðgerð-
um. Og árangurinn verður: of-
urlitlar kjarabætur frá því, sem
verið hefir — sem eru auðvit-
að góðar út af fyrir sig — en
alveg hverfandi í samanburði
við það, sem upprunalega var
heimtað, óg einnig frekar lít-
ilfjörlcgar í hlutfalli við gaura-
ganginn út af deilunni. — En
svo er Alþýðublaðið látið út-
mála samningana sem mikinn
sigur, en afleiðingin af af-
slættinum verður Jiinsvegar sú,
út á við, að hinar upprunalegu
kröfur eru ekki teknar al-
varlega.
Þessi „bardagaaðferð" vcrð-
ur alveg sérstaklega hættuleg,
þegar heildaraðstæður nú eru
athugaðar. Pað er vitanlegt, að
mikill hluti atvinnurekendastétt
arinnar óskar alveg sérstaklega
eftir stöðvun á vissum fram-
leiðslugreinum af pólitískum á-
stæðum.. Hann grípur því hvert
tækifæri sem gefst, til ögrana,
— og notar það, nema hann
hafi þann ótta af samtökum
verkalýðsins, að hann sjái sinn
kost vænstan að láta undan
síga. Og slíkan ótta hcfir at-
vinnurekandinn ekki, nema hann
viti af verkalýðnum einhuga á
bak við kröfurnar og staðráðn-
ium) í að berjast til hins ýtrasta.
Fifnni atvinnurekandinn hins-
vegar bilbug á samtökunum,
eða þau jafnvel stöðvi aðgerðir
sínar á miðri leið, t. d. í sam-
bandi við „bojkot“, þá gengur
hann auðvitað á lagið. (Akur-
Landsbankaklikan ktgar
verkalýðinn A Norðiirðl.
BanklniB neltar rnn reksturs* og stækkknnarlán
til arn)jölsverksmiðjnnnar, ef kanpgjald á Norð
flrðl bækkar og heimtar að ráða Vorstlöravallnn*
Það er verhalýðsins nm alt laudað reka
þeunau éfignuð baukavaldsins afsér
„Par sem Landsbankinn hef-
ir hótað, að neita um lán til
stækkunar Fóðurmjölsverk-
smiðju Norðfjarðar, og einnig
rekstrarláns til hennar, ef kaup-
gjald til byggingar eðareksturs
verksmiðjunnar verði hækkað,
eins og fyrirhugað var, þásam-
þykkir fundurinn að framlengja
gildandi kaupsamning félags-
ins við „verksmiðjuna til 1. jan.
1939, en þó því aðeins, að
stækkun verksmiðjunnar a. m.
k. um helming, fari fram; í vor
og starfræksla hennar sé trygg
á komandi sumri.
Félagið vill hinsvegar taka
það skýrt fram, að þó það sé
þvingað til að framlengja kaup-
samninginn, vegna þeirrarstór-
feldu atvinnuaukningar, sem
stækkun verksmiðjunnar hefir í
för með sér, mótmælir það
harðlega slíkri framkomu banka
valdsins í garð verklýðssamtak-
anna“.
Framanritað var samþykt sam
hljóða á fundi Verklýðsfélags
Norðfjarðar 20. mars s.l.
Vegna þess^ð þessi samþykt
var sennilega einsdæmi í sögu
íslenskrar verklýðshreyfingar,
og sýnir glögt hvert stefnir hjá
bankaauðvaldinu, þykir mér
hlýða, að hún verði alþýðunni
kunn og sé nokkuð skýrð.
Landsbankinn hafði lofað um
síðustu áramót, að lána fé til
stækkunar síldarbræðslunnar
hér, upp í 600—800 mála vinslu
á sólarhring. Bæjarstjórn ákvað
að taka lánið og stækka verk-
smiðjuna. Alt var í lagi. Banka-
ráðið ákvað að lána nægilegt
fé til byggingarinnar og rekstr-
ar verksmiðjunnar í sumar, með
því einu skilyrði, að bankinn
hefði íhlutun um ráðningu fram-
kvæmdarstjóra (þ. e. réði hann).
Verksmiðjustjórn gekk að þessu
Þá var ekkert til fyrirstöðu frá
okkar sjónarhóli hér heima, að-
eins átti eftir að undirskrifa og
ganga formlega frá láninu.
Hinn mikli fjöldi atvinnu-
lausra verkamanna, og allir aðr-
ir bæjarbúar, trúðu að nú
myndi verksmiðjan stækkuð,án
fleiri skilyrða, og atvinnulífið í
bænum aukast til muna. Það
mátti ekki á nokkurn hátt hindra
að þetta fyrirtæki, sem veitti
svo mikla vinnu í 'bæinn, stækk-
aði og starfaði áfram, sagði
fólkið.
En verkamönnunum, sem lifa
mjög óbrotnu og fátæklegu lífi
kom saman um það, að þeir
þyrftu að bæta kjör sín lítils-
háttar. Þeim nægði ekki, að
nókkur atvinnuaukning yrði hjá
einu fyrirtæki, þegar hún mink-
aði hjá öðrum. Dýrtíðin fór vax
andi og atvinnan minkandi. Ein-
hverjar ráðstafanir varð að gera
til þess að hrekjast ekki til baka.
Pess vegna , kusu þeir nefnd í
sínu stéttarfélagi, til þess að
athuga kauptaxtann.
Nefndin lagði til, að kaupið
yrði hækkað úr kr. 1.10, dag-
eyrardeilan í vetur var gott
dæmi slíkrar bardagaaðferðar,
— þar átti það sannarlega við
að annaðhvort var að leggja
alls ekki út í deiluna eða sigra)
Hinsvegar er það fyrir verka-
lýðinn, einmitt eins og nú
standa sakir, hvað nauðsynleg-
ast að sýna styrkleika sinn og
vald í vinnudeilunum, jafnvel
alveg sérstaklega með tilliti til
þess að skapa honum virðingu
og vald á öðrum vettvangi.
Þessvegna mega vinnudeil-
urnar ekki verða neinn leikur
með eldinn, — heldur alvarleg
átök, aflraunir milli stéttanna,
sem liafa sín áhrif á alla stétta
baráttuna, alla stjórnmálabarátt
una sem lieild.
Einmitt lausn deilunnar á
Siglufirði nú, sú kauphækkun,
sem verkamenn hafa komið
fram, sýnir hvað hægt er að
gera, þegar verkalýðurinn stend
ur einhuga á bak við kröfurn-
ar og er ákveðinn í að fylgja
þeim fram. Og þegar atvinnu-
rekendur vita af alvörunni i
baráttunni, þá þora þeir held-
ur ekki annað en að láta und-
an síga.
Alþýðusambandsstjórnina
skortir því sjálfsögðustu for-
sendurnar fyrir því, að leiða
vinnudeilur til virkilegs sigurs:
alvöruna og einingu verkalýðs-
ins. Fyrir hægri foringjana og
einkum Alþýðublaðsmennina,
erll vinnudeilur pólitísk spá-
kaupmennska manna utan verk-
lýðsstéttanna, en ekki alvarleg-
ustu átök stéttar, sem berstfyr
ir lífi sínu og veit, að sómasam
legt líf hennar byggist á valdi
samtaka hennar.
Pað er þctta scm verður að
þreytast í íslenzkri verklýðs
hreyfingu, cf hún á að vinna
sigur. Með ciningu, alvöru og
festu sigrar verkalýðurinn alla
andspyrnu og vinnur. til banda-
lags við sig aðrar vinnandi
stéttir. Og til þess að getaþað
verður liann að losa sig við
klofninginn og braskarana úr
verklýðshreyfingunni
vinna (en það hefir það verið
frá 1931), í kr. 1.30 um kl.st.,
eða jafnt og hjá stéttarbræðr-
unum á Seyðisfirði og( í öðrum
kaupstöðum landsins.
Fyrri umr. hafði farið fram
um kauphækkunina, og allar lík-
ur bentu til þess, að verkamenn
irnir myndu ná henni, með sam-
tökum sínum. — Verklýðsfé-
lagið sagði upp kaupsamningi
sínum við Fóðurmjölsverksmiðj
una. Þar þurfti kaupið eðlilega
að samræmast við hinn nýja
taxta.
Það fór skjálfti um íhaldið.
Það prédikaði hve óguðlegtþað
væri af fátæka fólkinu, að fara
fram á bætt kjör, þegar enginn
hefði neitt og alt væri að fara á
hausinn.
Barlómurinn heyrðist til ríku
mannanna í Reykjavík. Lands
bankavaldið þurfti að gera
skyldu sína, það vissi mátt sinn,
og setti alþýðunni austur
Norðfirði úrslitakosti (ultimat-
um) eins og stóru ríkin í Ev-
rópu gerðu við hin smáu, um
það löyti.
Ekki svo að skilja, að banka
valdið hótaði að senda flota í
lofti eða á sjó og skjóta í (rústir,
með sprengjukúlum eða öðrum
morðtólum, þennan litla varnar-
lausa bæ, eins og Hitler ætlaði
sér með Austurríki. Nei!, hér
voru önnur vopn jafn skæð.
Bankinn neitaði að lána til
stækkunar eða rekstrar síldar-
bræðslunnar, ef verkamennirn-
ir hækkuðu kaupið. Pessir úr-
slitakostir komu símleiðis til
bæjarstjóra að kvöldi laugar-
dags, og átti Verklýðsfélagið að
hafa svarað fyrir mánudags-
morgun.
Hér var engin miskunn. Ann-
aðhvort ekki verksmiðjuna eða
kauphækkun. Verksmiðjuna
þurftum við að fá, málið mátti
ekki stranda . (ef til vill hefir
bankinn ætlast til þess). Við
vorum sigraðir menn, banka-
valdið varð okkur sterkara, því
tókst að beita hér kúgunarað-
ferð, sem áður er óþekkt hjá
okkur verkamönnum. Lands-
bankinn tók sér vald til þess
að segja fyrir og ákveða kaup-
g-jald í heilum kaupstað.
Ekkert sýnir alþýðunni bet-
ur hve miskunnarlaust banka-
valdið( er og hversu
álirif þess ná víða, en einmitt
þessi kaupkúgun. Verkalýðsfé
lagið gat vitanlega sagtbankan-
um stríð á hendur, en slíkt
hefði verið árangurslaust. Hcr
var við ofurefli að etja. Ekkert
lán hefði fengist.
Kauphækkuninni var félagið
neytt til að fresta, sem nú var
þó lífsnauðsyn, áður en vinnu-
löggjöf komst á.
Hvaða tökum mun banka-
valdið beita verklýðssamtökin,
þegar vinnulöggjöf verðurkom-
in á, þegar slíkum þrælabrögð-
um er beitt nú? Eðlilegt er að
slík spurning vakni hjá verka-
mönnunum við þennan atburð,
og mun hann kenna þeim, að
þeir eiga að berjast af alefli
gegn hverskonar vinnulöggjöf.
Ef bankavaldinu líðst til
lengdar sama framkoma við
verklýðssamtökin, mun það
færa sig upp á skaftið og
ganga jafnvel svo langt að
lækka kaupið. Það væri t. d.
hliðstætt, að bankinn neitaði að
lána til rekstrar síldarverksmiðj
unni á Seyðisfirði, nema að
verkamennirnir þar lækkuðu
kaupið, úr 1,30 um klst. nið-
ur í kr. 1,10 ,eins og það er
hér.
Ekkert eitt verklýðsfélag
stenzt árásir sem þessa. Að-
eins landssamtök verkamanna
geta brotið á bak aftur slíkar
kaupkúgunarherferðir banka-
valdsins.
Þessvegna verða hin pólitísku
og faglegu samtök verkalýðs-
ins að | styrkjast stórum, og
hin sundruðu öfl alþýðunnar
að sameinast í órjúfandi fylk-
ingu.
Neskaupstað, 24.. marz 1938 ;
Jóhannes Stefánsson
Kanpiélagskjötlinð
i anstnrbænnm
Norðlenskt dilkakjöt.
Ærkjöt
Nýsviðin svið
Lifur og hjörtu
(0kaupíélaqi<J
Kjötbúðirnar
Skólavörðustíg 12
Sími 1245.
Yesturgötu 16
Sími 4769.