Þjóðviljinn - 20.04.1938, Side 1
3. ÁRGANGUR
MIÐVIKUD. 20. APRÍL 1938
89. TÖLUBLAÐ
Halldór Klljan Laxness
nm róttarhðldln f IHoskva
Framíarirnar fi Sovétrfib|anam hafa verið svo
stórstigar sfiðasta fimm árin aö það er eins og
maðnr komi fi annað land.
Viðtal við Halldör Kiljan Laxness
„Höll sumarlandsins“
fuilbúin
Á borðinu í vinnustofu Hall-
dórs Kiljan Laxness liggur
handritastafli, — það er nýja
skáldsagan, „Höll sumarlands-
ins“, — vélrituð, en útstrik-
uð og leiðrétt með grænum og
rauðum blýöntum. Halldór er
nýkominn heim úr misseris-
ferðalagi erlendis.
— Hefirðu verið að skrifa á
ferðalaginu? spyr tíðindamað-
ur Þjóðviljans.
— Já, nýju söguna um Ölaf
Kárason, „Höll sumarlandsins“.
Sumarvinnan mín: í fyrra
var fyrsti kapítuli þeirrar sögu,
en undir haustið lagði ég af
(stað í leit að kyrlátum stað til
að skrifa áframhaldið, — og
fann Moskva! Síðan hef ég skrif
að 29 kapítula í viðbót, á meira
en 3000 km. ferðalagi, í járn-
brautarvögnum og hótelum.
Lífið í Moskva gengur
sinnn vanagang
— Maður skyldi ætla, að
Moskva væri ekki friðsamur
staður, eftir borgarablöðunum
að dæma.
—Pað er hreinasti heilaspuni
sem sagt hefir verið um „um-
sátursástand“, „G. P. U.-bíla
æðandi eftir götunum“ og ann-
að þvílíkt frá Sovétríkjunum
síðustu mánuðina. Lífið í
Moskva gekk sinn rólega vana-
g'ang. Ég las þaðj í blaði, að
10—20 þúsundir hermannaværu
stöðugt á verði um húsið sem
réttarhöldin gegn Bukharin og
kumpánum fóru fram í. í tólf
daga samfleytt gekk ég þar inn
<og út tvisvar á dag og sá aldrei
nema einn lögreglumann á
gangstéttinni skammt í burtu.
Málaferlin eru heims-
sögulegur viðburður.
— Hvernig lítur þú á máia-
íerlin í Moskva?
— Málaferlin voru heimssögu
legur viðburður. Baráttan gegn
sovétstjórninni hefir tekið á sig
ægilegar myndir. Helztu sak-
borningarnir voru úr gamla
Halídór Kiljan Laxness.
andstöðuarminum í Kommún-
istaflokknum. Um ýmsa þeirra
sannaðist, að þeir hafa aldrei
verið bolsévikkar. Svik Sino-
vjeffs og Kamenjeffs rétt áður
cn byltingin braust út og ráða-
gerðir Bukharins og fylgis-
manna hans um að handtaka
Lenin og fyrstu ráðstjórnina,
gefa ti-lefni til að efast um af-
stöðu þeirra frá upphafi. Bar-
áttan af þeirra hálfu hefir stöð-
ugt harðnað, og orðið ekki ein-
ungis gagnbyltingarsinnuð,
heldur hreint og beint fasistisk.
Sakborningarnir gerðu banda-
lag við öll þau öfl, sem voru
fjandsamleg Sovétstjórninni.
PYndingahislóríurnar.
— Leizt þér svo á, að sak-
borningarnir væru bugaðir af
„pyndingum“, eins og reynt
hefir verið að telja fóíki trú
um?
— Ekki sást annað, en að
þeir væru í fullu fjöri líkam-
lega og andlega. Þeir einbeittu
hugsun sinni að j>ví að bjarga
lífi sínu. Annars höguðu þeir
sér ekki eins og sakborningar,
heldur e*ns og kappræðendur,
skrifuðu á minnisblöð, héldu
síðan langar, lærðar ræður. —
Lærdómsmaðurinn Bukharin
sagði glæpaferil sinn með heim
spekilegu orðaflúri og talaði í
„kerfum“ og „áföngum“. Pynd
ingasögurnar eru fjarstæða í
augum þeirra, sem höfðu tæki-
færi til að sjá sakborningana.
Tökum ti! dæmis njósnara Þjóð
verja, Tsjernoff, sem var úrkynj-
aður drykkjurútur. Um hann lét
Visjinski þau orð falla, að
hann hefði aldrej litið eins
hraustlega út og síðan hann var
tekinn fastur og hafði ekkileng-
ur aðgang að áfengi. Sama máli
var að gegna um alkóhólistann
Jagoda.
SQkborningarnir jái-
uðu ekki fyr en sann
anirnar voru lagðar á
borðið.
— Þú álítur þá ekki, að sak-
borningarnir hafi verið neyddir
j til að játa?
— Nei, og þeir játuðu ekki
fyrr en sannanirnar lágu áborð-
inu. Því má ekki gleyma, að
þeir byrjuðu ekki á því að játa..
Á undan réttarhöldunum hafði
farið fram löng undirbúnings-
rannsókn. Þeir liafa aldrei ját-
að annað né meira en það, sem
á þá hefir sannast. Tökum til
dæmis Sinovjeffs-Kamenjeffs-
málaferlin.. Sakborningarnir í
þessum fyrstu málaferlum ját
uðu aðeins lítið af glæpum sín-
um, aðeins þar, sem lögreglan
hafði fullar sannanir fyrir. f
Pjatakoff-málaferlunum tókst
að bregða ljósi yfir fleiri þætti
þessarar landráðastarfsemi, en
einnig þá tóku hinir dæmdu
ýmis þýðingarmestu leyndar-
mál samsærismannanna með
•sér í gröfina. í síðustu málaferl
unum var tekið fyrir rætur
meinsins og samhengi málsins
er orðið lýðum ljóst.
pjóðsagan um „sjón
leikinn“
— Áttu ekki erlendir blaða-
menn og sendiherrar aðgangac}
réttarhöldunum?
— Jú, þeir höfðu þar bekki
út af fyrir sig. Ég gat ekki var-
izt brosi, er ég las símfregnir
útlendu fréttaritaranna, þarsem
þeir reyndu að koma því inn
hjá lesendum, að hér væri um
sjónleik að ræða. Ég athugaði
svip þessara blaðamanna, nieð-
,an á yfirheyrslunum stóð, og
þeir litu sannarlega ekki út fyr-
Frh. á 4. síðu.
FoIItrúar írá Sovét-
rihjoQDDm ð ning
norska verkamanna
sambandsins?
EINKASK. TIL ÞJÓÐV.
K.HÖFN, I GÆRKV.
Fulltrúaráð verkalýðsfélag-
lanna í Oslo hefir samþykkt til-
lögu kommúnístaleiðtogans
Lövliens um að bjóða fulltrú-
um frá verklýðsfélagasambandi
Sovétríkjanna á þing Lands-
sambandsins norska, sem verð-
ur haldið bráðlega..
Fulltrúaráðið samþ. einnig
að leggja til að á þinginu verði
rætt um einingu innan verklýðs-
félaganna, baráttu gegn stríði
og fasisma, og sjálfstæði verk-
lýðsfélagasamtakanna.
FRÉTTARITARI.
Vaxandi andðð gegn
styriðldlnsl í Kína i
iapanska hernnm.
18 japanskir her-
menngraf nir lif andi
fyrir að óhlýðnast
yfirboðurum sínum
EINKASK. TIL pJÓÐVILJANS
MOSKVA í GÆRKV.
Snemma í aprílmánuði voru
18 japanskir hermenn frá Tsi-
nin-vígstöðvunum í Shantung-
fylki dæmdir til dauða fyriraga
brot og höfðu þeir neitað að
skjóta kínverska fanga. Eftir
skipun herstjórnarinnar voru
þeir allir, átján, grafnir lifandi.
Frá mörgum vígstöðvum
koma nú fréttir um mótþróa og
óhlýðni í japanska hernum, og
er þessi andúð japanskra liðs-
manna gegn styrjöldinni sum-
staðar að verða alvarleg hætta
fyrir herinn.
Japönskum kaupmönnum,
sem rekið hafa atvinnu í þeim
héröðum í Kína, sem Japanir
hafa unnið, hefir verið bannað
að snúa aftur heim til Japan.
Óttast herstjórnin, að þeirkunni
að flytja heim með sér sannar
fregnir af ástandinu í Kína.
FRÉTTARITARI
Port Bore í Pyreneafjöllum við landamæri Spánar og Frakk-
lands.
Stjórnarherinn heldnr
sóhn nppreisnarmanna i
Aragónin i skeijnm.
PAfinn leggoi blessun sfna jrfir brytjnverk Francos
í LONDON í GÆRKV. FU.
Stjórnarherinn hefir enn get-
að haldið sókn uppreisnarmanna
í skefjum á Aragoniuvígstöðv-
unum. pá hafa orðið miklar or
ustur í Pyreneafjöllum og eru
uppreisnarmenn þar að leitast
við að komast á milli Katalóníu
og frönsku landamæranna. par
sýnist vera jafnari Ieikur og hef
ir stjórnarherinn jafnvel sum-
staðar sótt nokkuð á.
Frá Spáni kemur fregn um
það í morgun, að uppreisnar-
menn séu þá komnir að útjöðr-
um Tortoza. Reuters-fréttarit-
ari skýrir svo frá, að brýrnar
á Ebrófljóti standi ennþá
og að hersveitir stjórnarinnar
í borginni hafi ennþá samband
við aðra heri stjórnarinnar.
Uppreisnarmenn hafa einnig
gert flugárás;r á Tortoza. Sömu
leiðis gerðu þeir loftárás á Bar-
celona árdegis í dag, og fórust
þrír menn, en 22 særðust..
Páfinn hefir sent Franco post
ullega blessun og árnað hon-
um sigurs.