Þjóðviljinn - 07.05.1938, Blaðsíða 3

P JOÐVILJINN
Laugardaginn 7, maí 1938
tUÓOVIUINII
Málgagn Kommúnistaflokks
Isiands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Bergstaðastræti 30.
Sími 2270.
Afgreiðsla og augh'singaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla. daga nema
mánudaga.
Askriftaa-gjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
/ Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
;K 1 lausasölu 10 aura eintakiö.
: Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Simi 2864.
Atthagafjotrar
Þjóðviljinn skýrði frá því í
.gær, að Jórias frá Hriflu hefði
á síðasta bæjarstjórnarfundi
borið fram tillögu þessi efnis, að
bæjarstjórn skoraði á Alþingi
að samþykkja þegar í stað lög
um bygðaleyfi.
Með tillögu þessari virðist
Jónas frá Hriflu hafa runnið
skeið sitt á enda, og vera nú far-
inn að »brosa. til vinstri« þegar
nann lítur íhaldið girndarauga.
Nú eru jafnvel enskir íhalds-
menn hættir að vera fyrirmynd
hans. Nú er fyrirmyndanna leit-
að um aldir aftur í tímann, þeg-
ar menn voru bundnir átthaga-
fjötrum og urðu að lifa og deyja
á sömu þúfunni og þeir fædd-
ust, ef foreldrar og aðrir að-
standendur voru fjárvana. Ef
tillögur Jónasar um átthaga-
f jötra yrðu að lögum, væri strik-
að yfir hin frumstæðustu mann-
réttindi, serw allir, að undan-
teknum örgustu afturhalds-
seggjum hafa skilyrðislaust við-
urkent í 150 ár. Ánauð miðald-
anna eins og hún tíðkaðist á
blómaskeiði lénsveldisins væri
gengin í garð á Islandi.
En sagan er ekki öll sögð með
þessu. Fyrir nokkru síðan ritaði
einn af alræmdustu afturhalds-
seggjum landsins, Jón Árnason,
sem venjulega er kendur vió
Samband íslenskra samvinnufó-
laga, ncrsku samningana eða
Landshankastjórnina grein í
Nýja dagblaðið, þar sem hann
fullyrðir að fátækraframfærið
sé svo þungti í Reykja.vík, vegna
þess að pólitísku flokkarnir, sem
mestu ráða, hér í bæ, séu á ei-
hfum þönum eftir atkvæðum
þurfalinganna, Sama sönginn
hefir Jónas frá Hriflu að vísu
sungið nokkrum sinnum áður í
Nýja dagblaðinu. Þá hefir hann
bætt því við, að koma þyrfti
á fót sameiginlegu mötuneyti
þurfamanna og að þeir yrðu
látnir klæðast. öðrum búnaði en
aðrir menn, svo að enginn þyrfti
að efast um, að hér færi möður,
sem einhverra aðstæðna vegna
hefði ekki getað séð sér og sín-
um farborða.
Alt eru þetta vörður á sama
vegi. Forstjórinn og formaður
þankaráðs vilja augsýnilega láta
svifta fátækiinga kosningarétti,
og skólastjórinn vill .setja þá i
einsktmar fængabúðir. Báðir eiga
þessir »heiðursmenn« sajnmerkt
i því, að þeir vilja skipa fátækl-
" tngOHUrn fi- bekJrmfeð ghépa-'
Togaraútgerðln og skattaivllnaiilr
Skattafvilnanlrnar bjarga togaraútgerðinni ekkeri efns og sakir
standa en gætn orðíð titgerðarmðnnum fégðfa ti lelgengnistimnm
Einfl togarflnn sem greflðflr tebfn- og
elgnaskatt greflðir kr. 82,90!
Frumvarp þeirra Magnúsar
Jónssonar og Bjarna Snæ-
bjömssonar um skattfrelsi tog-
araútgerðarinnar á árunum
1938—42 var til umræðu í efri
deild í gær. Frumvarpi þessu
hefir verið lýst áður hér í blað-
inu og þarf ekki að fara nánar
út í það mál í einstökum atrið-
um.
Fjárhagsnefnd efri deildar
hefir haft frumvarp þetta til at-
hugunar um nokkurt skeið og
orðið öll sammála um það í
meginatriðum. Allar breytingar
nefndarinnar ganga út á það
eitt að gera fyrirmæli laganna
nokkuð þvælulegri, en ekki
munu þær valda neinum efnis-
breytingum í framkvæmd ef að
lögum yrði. Undir þetta plagg
rita þeir svo í einingu andans:
Bemharð Stefánsson, Erlendur
Þorsteinsson og Magnús Jóns-
son.
Þeir Brynjólfur Bjamason og
mönnum, og öðrum þeim mönn
um, sem þjóðfélagið telur sér
hætt.ulega.
En svo er eins og Jónas hafi
vaknað af vondum draumi og
séð, að hér dugði ekki mannrétt-
indamissir cg fangahúningur.
Orsakir fátæktarinnar áttu sér
dýpri rætur og að bet.ur mætti
gera ef duga skyldi. En honum
kom ekki til hugar að gera neitt
sem mætti draga úr fátæktinni,
svo sem að reyna að efla atvinn-
una. í landinu og lofa þannig öll-
utn! þessum fátæku mönnum,
sem hann »ber fyrir brjósti« að
vinna fyrir sér. Ráð Jónasar var
ofur einfalt eins og með alla
snillinga, það voru átthagafjötr-
ar.,
Sjálfur virðist, Jónas hafa
gleymt því, að hann á allan sinn
veg og frama, því að þakka. að
átthagafjötrar voru óþekt hug-
tak um og eftir síðustu aldamót.
Sjálfur hefði hann að öðrum
kosti orðið að hýrast við búskap
eða betlilíf einhversstaðar í
námunda við Ljósavátnsskarð.
En Jónas virðist. hafa gleymt
fortlð sinni, svo það er ekki að
undra, þó að hann hafi gleymt
svo smávægilegum atvikum sem
þessum,
En að lokum væri ekki úr
vegi að spyrja Jónas frá Hriflu,
hvaða ráð hann ætiar að sjá fyr-
ir bændum landsins, þegar bú-
peaingur þeirra er allur dauður
úr Deildartunguveikinni. Or átt-
högunum mega þeir ekki leita.
Bæirnir eru þeim lokaðir, því
að fæstir eiga þeir miklar irrni-
stæður. Virðist þá aðeins edtt
ráð framundan og það er að
leggjast fyrir og deyja, þegar
búpeningurinn er farinn á und-
an þeim. Slíkum mpnnum yrðu
þá allax bjargir báimaðar.
Páll Zophoníasson voru hinir
einu úr hópi deildarmanna er
mæltu á móti frumvarpi þessu,
brtt. fjárhagsnefndar voru sam-
þykktar og frv. svo breyttu
vísað til 3. umr. með öllum
atkvæðum gegn atkvæðum
þeirra Brynjólfs og Páls.
Páll Zophoníasson upplýsti
það við umræðurnar, að aðeins
einn togari, Max Pemberton,
greiddi tekju- og eignaskatt og
næmi þessi skattgreiðsla kr.
82,90. Samkvæmt því er allur
tekju- og eignaskattur, sem tog-
araútgerðin greiðir aðeins ein-
ar 82 krónur.
Nú leiðir það af sjálfu sér að
hér er ekki um neina stoð fyrir
togaraútgerðina að ræða. Hún
er jafn dauð eða lifandi fyrir
þessum 82 krónum, sem hún
greiðir í tekju- og eignaskatt
nú. Samþykt ákvæðanna um
t skattfrelsi togaraútgerðarinnar
kemur henni því að engum not-
um eins og sakir standa. Það
má að vísu segja með sanni að
ríkissjóður sé jafn tómur eftir
sem áður þó að eigendur Max
Pemberton hætti að greiða ríkis-
sjóði þessar 82 krónur. En með
því er hinsvegar skapað for-
dæmi, sem virðist ástæðulaust
að grípa til eins og allt er í pott-
inn búið.
Og útgerðarmenn eru ekki
svo vitlausir, að þeir færu að
leggja kapp á að fá þessu máh
framgengt ef ekki vekti annað
og meira fyrir þeim, en að losna
við tekju- og eignaskattagreiðsl-
ur þær er á þeim hvíla.
En það sem liggur að baki
þessu máli er alt annað og alls
ekki miðað við núverandi af-
komu togaraútgerðarinnar. Út-
gerðarmenn búast við stríði og
þeir búast jafnvel við því að
geta fengið krónuna felda. Þeir
vonast eftir nýju velgengnis-
tímabili hjá útgerðinni fyrir at-
beina annars hvort þessa utan-
aðkomandi afla, og þá er auð-
vitað ekkert æskilegra en að
vera laus við allar skatta-
greiðslur um fimm ára bil. Það
er þetta, sem vakir fyrir út-
gerðarmönnum og við þetta
miðast kröfur þeirra, en um leið
fer málið að líta nokkuð öðru
vísi út fyrir ríkið. Skattfrelsið
miðast við væntanlegt velgengn-
istímabil en ekki núverandi á-
sigkomulag útgerðarinnar.
Nú er það kunnara en frá
þurfi að segja að fé útgerðar-
innar hefir á undanförnum ár-
um runnið mjög til annars at-
vinnureksturs, svo sem heild-
sölu og annars, þar sem það gaf
betri arð. Við þetta bætist svo
hóflaus eyðsla og bruðl útgerð-
armanna, .halhr þeirra, flakk,
mútur og fyilirí, sem útgerðin
hefir orðið að standa undir. —,
Rannsókn á raunverulegtim bag.
togaraútgerðarinnar hefir
strandað á mótspyrnu útgerð-
armanna og þýja þeirra. En
samt gerast þessir menn svo
fífldjarfir að fara fram á að
þeim verði veitt undanþága frá
skattgreiðslum og útsvars-
greiðslum um fimm ára bil, vit-
andi vits, að þeir eru steinhætt-
ir að greiða skatta og nálega
hættir að greiða útsvör.
Frá sjónarmiði ríkisins kem-
ur því ekki til mála að þessi
undanþága verði leyfð. Að vísu
er svo tekið fram í frumvarp-
inu, að útgerðarfélögin megi
ekki greiða arð, á meðan skatt-
frelsi þetta varir. En hitt er
hægur vandinn fyrir útgerðarfé-
lögin að efla þeim mun meira
varasjóði sína, og gætu hluthaf-
ar og aðrir eigendur vafalaust
beðið eftir aurunum, meðan út-
gerðin nyti slíkra hlunninda.
Það verður því skilyrðislaust
að koma í veg fyrir að frum-
varp þetta verði að lögum.
Ríkissjóður eða bæjarfélög
mega ekkiviðþvíað verðasvift
þessum tekjustofnum ef ný
gróðaöld kemur upp hjá útgerð-
inni af völdum stríðs eða verð-
fellingar krónunnar.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir á morgun gamanleik-
inn, „Skírn, sem segir sex“ í
næstsíðasta sinn og er nú lækk-
að verð á aðgöngumiðum.
Höfnin.
í gær komu af veiðum Kári
með 90 föt lifrar og Skallagrím-
ur með 125 föt.
Næturlæknir:
Björgvin Finnsson, Vesturg.
4i, sími 3940.
Næturvakt
er í Reykjavíkur apóteki og
Lyfjabúðinni Iðunni.
Útvarpið í dag:
10,00 Veðurfregnir.
12,00 Hádegisútvarp.
15,00 Veðurfregnir.
18,45 Þýzkukensla.
19,10 Veðurfregnir.
19.20 Þingfréttir.
19,40 Auglýsingar.
19,50 Fréttir.
20.15 Leikrit: „Tárið“, eftir
Pál J\ Árdal (Ingibjörg Steins-
dóttir, Emelía Jónasdóttir,
Gestur Pálsson, Gunnþórunn
Halldórsd., Indriði Waage,
Jón Leós, Þorsteinn Ö. Steph-
ensen, Ævar Kvaran, Ása
Stína Ingólfsdóttir).
21.30 Danslög.
Ikviknun.
! fyrrinótt kom eldur upp á
bifreiðaverkstæði Sveins Egils-
sonar, Laugavegi 105. Kviknaði
eldurinn í bifreið, er stóð inni
í verkstæðinu ,og varð af því
allmikið bál. Bílstjóri, er átti
leið um þarna, varð eldsins var,
gerði hann lögreglunni aðvart
og tókst þá að slökkva eldinn
eftir að allmiklar skemmdir
að allmiklar skemmdir höfðu:
orðið. Málið er í rannsókn.
Avarp tii fslenskra stúdenta.
STÚDENTAFÉLAG REYKJAVlKUR hefir í samráði við
önnur stúdentafélög landsins ákveðið að boða til lands-
fundar allra íslenzkra stúdenta, ungra og gamalla, dagana 17.
og 18. júni næstkomandi, og er til þess ætlast, að þessi fyrsti
landsfundur íslenzkra stúdenta verði upphaf slíkra móta, er
haldin verði með nokkurra ára millibili, þar sem íslenzkir
stúdentar komi saman til þess að ræða áhugamál sín.
Þó að íslenzkir stúdentar hafi á öllum tímum haft rík áhrif
á íslenzk stjórnmál og velferðarmál þjóðarinnar, er ekki boðað
til þessa fundar til þess að ræða landsmál þau, sem nú eru
efst á baugi, og skifta mönnum í andstæða stjórnmálaflokka,
heldur til þess að sameina stúdenta, eldri og yngri, um rétt-
indi sín og skyldur gagnvart þjóðinni.
Með því að styrkja samtök sín og félagslíf ætti íslenzkum
stúdentum að vera ljúft að beita áhrifum sínum til þess að
milda andstæður þjóðfélagsins, og vera á verði um menningu
og sjálfstæði þjóðarinnar.
Þessi fyrsti landsfundur verður settur á Þingvöllum að
morgni þess 17. júní og fara fram umræður um máiefni
stúdenta. Verður umræðunum haldið áfram næsta dag í
Reykjavík og lyktar mótinu að kveldi þess 18. með sameigin-
legum fagnaði allra stúdenta.
Starfsskrá mótsins verður birt eftir nokkra daga.
Reykjavík, 6. maí 1938.
I undirbúningsnefnd:
Alexander Jóhannesson, Hörður Bjarnason, Kristján Guðlaugsson,
Laufey Valdimarsdóttir, P&tmi Hannesson, Ragnar Jóhannesson,
Sigurffur Kggerz, Slgarffur öiason, , Þórunn Hafstein.