Þjóðviljinn - 11.05.1938, Blaðsíða 3

Þ jÓÐVILJINN
Miðvikudaginn 11. maí 1938
Jðnas Onðmnndsson reyn
lr ðrangurslaust að þvo
hendnr sinar af kanpkðg-
nnarðrðs Landsbankans
Eftir Jóhannes Stefánsson form. Verklýðsfél. Norðfjarðar.
luðoviuiiui
Mál gagn Komm únis t aflokli s
íslands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: BergstaðastrEeti 30.
Slmi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2185.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Sjðtta plipH
Þing það s.em nú hefir setið á
rökstólum í nálega þrjá mánuði
er í þann 'veginn að ljúka störf-
um sínum-. Margs. er að minnast
í sambandi við þinghald þetta,
en hitt gegnir meiri, furðu, hve
fátt af því getur talist jákvætt
í augum alþýðunnar, og hve
fundvíst. þa.ð hefir verið á ráð til
þess að hnekkja hag hennar.
Hvað hagsmunamál alþýðunnar
snertir hefir þingið verið hirðu-
laust, sofandi og ráðalaust, en
þeim mun árvakrara og sókn-
djarfara gegn öllum málum al-
þýðunnar. Alþýða landsins mun
enda vafalaust skipa þingi þessu
á bekk með öðrum pláguni, er
ásiekja hana, svo ,sem: hafís,
fjárdauða, fiskleysi, atvinnu-
leysi og fjármálaóstjórn Lands-
bankans. Verður þing þetta þvi
að teljast að minsta kosti sjötta
plágan, sem liggur eins og mara
á alþýðunni, og vantar lítið eitt
á að náð sé plágutölu þeim er
forðum þjáði Egyfta cg frægt er
orðið í sögu og sögnum.
Þó að erfiðleikar blasi við þjóð
inni á hverju strái hefir Alþingi
íátið það eins og vind um eyrun
þjóta. AUar þær tillögur, sem
bornar hafa verið fram, og til
verulegra, bóta máttu horfa hafa
verið strádrepnar af S’ameinuðu
liði Framsóknar og íhaldsins, og
það sem meira er með fullu fylgi
þeirra manna, sem sjálfir!
kalla sig Alþýðuflokksmenn.
Alþingi hefir ekki gert neitt
til þess að bæta úr atvinnuleys-
inu, en það hefir felt hverja til-
lögu sem. miðaði í þá átt, Það hef
ir gert lélegar og að lfkindum
þýðingarlausar ráðstafanir til
þess að hefta fjárpestina, en
hændunum! verður að blæða og
þeir verða að hrekjast að von-
arvöl hver um annan þveran. Al-
þingi hefir ekki gert neinar ráð-
stafanir, semi bæta, að nokkru
fyrir fiskileysið. Fjármálaóstjórn
Magmisar Sigurðssonar og hans
nóta er hin sama og áður og
bröskurunum er gefinn hyr und-
ir báða vængi, með skattf relsi og
útsvarsfrelsi, ef eitthvað léttir
um næstu fimm ár.
En eins og Alþingi hefir verið
árvökult um hag braskaxa, eins
hefir það gengið með hinni
mestu hörku gegn hagsmunum
verkalýðsins. Það hefir komið á
vixmulöggjöf, sem að vísu er orð-
sn úrelt, þar sem lögþvingaðir
gerðardómar voru komnir áður.
1 þeim málum hefir Hermann
Eg ritaði grein í Þjóðviljann
9. apríl s.l. um neitun Lands-
bankans á láni tíl stækkunar
Fóðurmjölsverksmiðju Norð-
fjarðar, ef Verklýðsfélagið hækk
aði kaupgjaldið. Minnist ég þar
ekki á neinn sérstakan mann,
en að bankaauðvaldið beiti
við verkalýðinn hér á Norðfirði
mjög ósvífinni kaupkúgunar-
aðferð, með því að neita urri
lán • eins stærsta atvinnufyr-
irtækisins í bænum.
Grein þessi hefir farið óþægi-
lega í taugarnar á einum banka-
ráðsmanninum: Jónasi Guð-
mundssyni.
Flann hefir fundið hvöt hjá
sér, til þess að reyna, að þvö
Landsbankann hreinan af árás-
inni á verklýðssamtökin, ogskal
mig ekkert undra, þótt hann
þjóni húsbændum sínum að
verðleikum, fyrir hinn feitabita,
sem þeir létu til hans falla af
borði sínu, daginn áður, með
því að kjósa hann í bankaráð
Landsbankans.
Þjóðviljinu hefir svarað grein
„bankaráðsmannsins“ ágætlega
þ. 14. apríl s.l.
En aí því þetta et í annað
sinn eftir bæjarstj.kosningarnar
í vetur, sem J. G. ræðst með
ódrengilegum blaðaskrifum
á okkur kommúnista og um leið
á sína fyrri starfsmenn ogflokks
Jónasson tekið upp merki Claes-
sens, gengið með þa,ð fram fyr-
ir fylkingar, og unnið þá sigra
fyrir afturhaldið sem Claesser.
var enginn maður til þess að
vinna í svo skjótri svipan.
Réttindi iðnsveina verða
skert, sveinunum verður meinaö
að hafa hönd í bagga með hve
rnargir læri iðnina. Hinir gömlu
og »góðu« tíma-r eru að renna
upp aftur, þegar iðnaðarmenn
bætast, í. atvinnuleysingjahópmn
sama daginn og þeir fá sveins-
bréfið. Meistararnir klappa loí
í lófa því að nú fá þeir framveg-
is að reka iðn sína með nemum
nálega einum saman, og þeim er
ekki greidd hærri la,un en sem
svarar fyrir fæði.
Þá mun þingið ekki, sjá sér
annað fært en að draga stórlega
úr öryggi sjómanna, með frum-
varpi um atvinnu við siglingar,
sem nú liggur fyrir þinginu.
Líklega »auðnast, þessu þingi
ekki að skella, átthagafjötrum
um fætur allra fátækari manna
í landinu. Það verður látið bíða
næsta þings. En af þessu stutta
yfirliti verður það næsta vand-
séð, hvort þing það, sem nú fer
að ljúka störfum, sánum verður
ekki versta og afdrifaríkasta
plágan af þeim sex sem að und-
an voru taldar.
bræður, er hafa við okkur sam-
starf í bæjarstjórninni, finn ég
mig knúinn til þess að svara
honum nokkuð.
Byrjar Jónas með því að
segja mig ekki svara verðan
og alt í grein minni „hauga-
lýgi“. Hann eyðir þó miklu af
hinu dýrmæta rúmi Alþ.bl. iil
þess að svara mér, og viður-
kennir, að það sé rétt hjá m)$r,
að bankinn óskaði eftir að hafa
hönd í bagga með ráðningu
framkvæmdastjóra“.
„Tel ég mér skylt að leiðijétta
þessa haugalýgi, því Landsbank
inn hefir engin afskifti haft af
þessu kaupgjaldsmáli á Norð»
firði, og er þetta sýnilega ein
þessi venjulega lygasaga kom-
múnista“.
Eg vil ekki ætla Jónasi G.
svo ilt, þótt hann jafnvel segi
það sjálfur, og sé hreykinn af,
að hann hafi þarna leikið hlut-»
verk kaupkúgarans, og sett
Verklýðsfélaginu þá úrslitakosti,
er skeyti það, sem hann sendi
bæjarstjórn ber vitni um.
Þessi hótun um ekkert lán til
verksmiðjunnar vegna kaup-
hækkunar, er jafn svívirðileg
hvort hún kemur frá Jónasi Guð
mundssyni eða Landsbankanum.
Nema hvað það er ennþá ó-
drengilegra, af mönnum, sem
telja sig leiðtoga alþýðunnar, að
beita slíkum brögðum sem
þessu.
Eg veit, að J. G. hefir ýtt
undir, að þessi skilyrði væru
sett, en þau gat enginn annar
sett, en lánveitandinn. Þaðligg-
ur í hlutarins eðli, enda ber
símskeytið þess ljósan vott.
Þar stendur: „Framkvæmdar-
stjóra ræður bankinn verði þetta'
lagi mánudag og lánið tekið“.
Af skeytinu er ekki hægt að
álykta annað, en að lánveitand-
inn, þ. e. Landsbankinn, neiti
um lánið, nema með áðurgreind
um skilyrðum. Ekki gat J. G.
neitað um lánið, hann átti að
taka það. Hann hafði mörgtæki
færi til þess að kynna sér, hvort
Verklýðsfélagið "hefði í hyggju
að breyta kaupgjaldi í bænum,
og þá eðlilega í Gúanó um leið.
J. G. hefir eflaust vitað, að strax
fyrir áramót, 28. sept., kaus
Verklýðsfélagið kauptaxtanefnd
j og þá var um talað af.ð hækka
kaupið. En kaupgjaldssamningn
um við Guanó þurfti e>f<ki að
segja upp, nema með mánaðar-
fyrivara, eða 15. sept. s.l., ev?
var það gert, með það fyrir
augum, að samningurinn þyrfti,
að samræmast við hinn nýja
kauptaxta.
Eg tala hér altaf sem það sé
sjálfsagt, að sama kaup sé hjá
ölhtm atvinnurekendum í bæn-
um, og er það skoðun allra
verkamanna, hvaða flokki, sem
þeir fylgja.
J. G. segir, að kaup sé hærra
í verksmiðjunni en nokkurs
staðar annarsstaðar og að „ekk-
ert annað fyrirtæki eða einstak-
lingur í bænum hækkaði kaup-
ið þá“, þ. e. s.l. vor.
Þarna fer greinarhöf. með
vísvitandi ósannindi.
Þegar við kommúnistar náð-
um stjórninni í Verklýðsfélag-
inu, setti félagið þegar nýjan
taxta, og hækkaði kaupið al-
ment og kom á 8 st. vöktum í
stað 12 st., sem áður voru í
Gúanó.
Kauphækkunin var fram-
kvæmd á hina einu réttu leið:
Vinnutími var styttur um 1 klst.
á dag, með óskertu dagkaupi.
Það er og algjörlega rangt,
að kaup við verksmiðjuna „hafi
hækkað úr kr. 8.80 fyrir Stíma
vakt í kr. 11,00, eða úr kr. 1.10
á klst. í kr. 1.37 á ldst.“, því
það voru engar 8 stunda vakt-
ir til áður. Gá verður að því,
að á vöktunum vinna menn
fyrir sama kaup á nótt sem
degi og væri talið kaup það,
sem samkvæmt taxta verklýðs-
félagsins er hægt að hafa með
því að vinna allan sólarhring-*
inn stanzlaust, ætti tímakaupið
á vöktum til jafnaðar að vera
kr. 1.45. En það er mjög eðli-
legt að á þessum 8 st. vöktum,
sé það kaup, sem menn hafa
fyrir heilan dag, en þá er unn-
iið í 9 klst.. þó greitt sem fyr-
ir 10 klst.. vinnu.
Verklýðsfélagið vildi heldur
fá stækkaða verksmiðjuna, en
að hækka kaupið að sinni.. J.
G. státar drjúgum af því að
hafa getað beygt verkamennina
hér.. Bankaráðsmaðurinn held-
ur því fram, að kaup hafi ver-
ið mögulegt að hækka hjá öðr-
um atvinnurekendum, og seg-
ist ekki hafa krafist þess, að
allt kaup héldist óbreytt við
verksmiðjuna, og vitnar í skcyt-
ið því til sönnunar.
Það er rétt að það skeyti,
sem J. G. birtir í Alþbl. tek-
ur ekkert fram um þetta. En
það er einkennilegt, að það
skuli vanta nokkur orð í þetta
skeyti, sem J. G. segir, að
Verkl.félagið hafi getað hækk-
að allt annað kaup í sumar við
verksmiðjuna en vaktavinnuna.
Ef til vill hafa þessi orð fallið
úr af vangá Ef til vill hafa þau
fallið úr viljandi vegna óheið-
arlegs málaflutnings?
J. G. birtir skeytið á þessa
leið: „ — — nauðsynlegt fáið
nú þegar samning við verka-
ilýðsfélagtð um smiðjurra og
isama katupgjakS bygginguna
stop.
En skeytið, sem bæjarstjóri
fékk, var: Nauðsynlegt fáið nú
þegar samning við verklýðsfé-
lagið um öll kjör óbreytt við
verksmiðjuna o.. s. frv.“.
Jónas G. hefit nú tekið mál-
stað bankavaldsins, og hjálpað
því til að hafa áhrif á kaup-
gjald í heilum kaupstað. Hefir
hann tekið upp rök atvinnurek-
andans gegn verkamanninum,
eins og Þjóðviljinn 14. apríl,
sannar áþreifanlega. Skýrir og
sama grein vel, hversvegna ekki
getur gengið að hækka kaup
hjá smáatvinnurekendum, þeg-
ar kaupgjald helst óbreytt hjá
þeim eina atvinnurekanda, sem
nokkur vinna er hjá, um þess-
ar mundir.
Kannske að þessi hótun um
kaupgjaldið, sem J.. G. vill
eigna sér, sé sprottin af álíka
umhyggju fyrir velferð alþýð-
unnar hér á Norðfirði, eins og
þegar hann hótaði stjórn verk-
smiðjunnar, að lánið skyldi ekki
fást, ef hún ekki orðalaust
greiddi 700.00 kr. rekning frá
sér, fyrir ýmsan kostnað vegna
lántökunnar?
— Læt ég svo útrætt við J.
G. um verksmiðjuna, eftir að
hafa hrakið ósannindi hans.
Sá sjúkleiki hefir altaf þjáð
þennan heillum horfna foringja,
að honum finst allír ráðast á
sig, allir rægja sig og svívirða,
þess vegna læt ég mér ekkert
bregða, þótt þessi grein hans
endurspegli svo mjög þennan
sálræna yeikleika um ímyndaðar
ofsóknir og róg okkar kommún-
ista í garð J. G. Hann notar
hvert tækifæri til þess að rifja
upp gamlar væringar, af því
hann heldur, að með því takist
honum að spilla samstarfi okkar
kommúnista og jafnaðarmauna.
Þó hafði hann lofað sínum
flokksmönnum, að nefna ekki
gömul ágreiningsmál. En hann
.hefir svikið það. Alþfl.menn
margir hafa sagt við mig: að
skrif J. G. í garð samvinnunn-
ar hér væru mjög ódrengi-
íeg, og viMi ég ráðleggja hon-
um að vinna eitthvert verkþarf-
ara, en sundra kröftum, sem
sameinast um að leysa vanda-
mál bæjarins. Hann hefir flúið
erfiðleikana, hans viðskilnaður
var ekkert glæsilegur. J. G. hef-
ir heldur kosið að hafaþaðgOn,
að hafa drjúga bitlinga í Rvík,
og skilja samstarfsmenn sína eft
ir til þess, að stjórna bænum
ásamt okkur kommúnistum. En
svo gerir J. G. sig breiðan í
Rvík. Þykist alt hafa vel gert,
og spáir að alt fari í hundana
hjá okkur hér. En út af því þarf
hann ekki að bera neinar á-
hyggjur. Honum tekst ekki að
spilla samvinnunni. Við mun-
um reyna að ráða fram úr erfið-
leikunum, þótt J. G. geri til-
raunir að auka þá.
J. G. er því reiður, að hann
skyldi hverfa héðan á brott rú-
inn öllu fylgi alþýðuunar, eins
og verklýðsfundurinn, sem hann
og Jón Guðlaugsson voru á,
þar sem Jónas Guðm. fekk
aðeins 2 atkv. með vinnulög-
gjafarfrumvarpinu gegn 40,bar
(Frh. á 4. síðu.)