Þjóðviljinn - 29.05.1938, Blaðsíða 3

Þ JOÐVILJINN
Sunnudaginn 29. maí 1938.
Um átthagaf)iftra og aðrar
lifsvaninbreytlngar
þiúoviyiNN
Málgagn Kommúnistaflokks
Islands.
Kitstjöri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakio.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
IfintöktiprófÍD
i Meontaskótann,
Takmarkanir þær á inngöngu
í Mentas'kólann í Reykjavík, sem
nú gilda, eru óhæfa gagnvart
hinni uppvaxandi kynslóð í land-
inu.
Þjóðviljinn, og Verkalýðsblað-
ið áður fyr, hafa hvað eftir ann-
að bent á það másrétti, sem þess-
ar takmarkanir skapa milli fá-
tækra og ríkra, milli efna-
manna, sem gieta keypt dýra
undirbúningskenslu mánuðum
og meira að segja árum saman,
og fátæklinganna, sem engan
kost eiga á slíkri undirbúnings-
kennslu. Kommúnistar hafa frá
upphafi barist: gegn þessum. tak-
mörkunum og heimtað þær af-
numdar.
Athugun sem einn nemandi
skólans gerði fyrir nokkrum ár-
um, sýndi greinilega, að tak-
markanirnar hafðu undir eins
þær afleiðingar, að hlutfallslega
færri börn af alþýðustétt kom-
ust inn í skólann. Við takmark-
anir þessar bætist svo hættan á
brottrekstrum af pólitískum
á&tæðum.
Það hefir komið í ljós, að ráð-
stafanir þessar, er nú síðast í
vor hafa valdið því að 104 ungl-
ingar, er stóðust inntökuprófið
fá ekki að setjast í skólann, hafa
reynst m.ög iila. Þeir 25 nem-
endur, sem koma í skólann með
hæstu einkunn við inntökupróf,
hafa ekki yfirleitt reynst úrvals-
nemendur, er frami 1 sótti, og
munu þess ófá dæmi, að þeir
falli við prófin í gagnfræðadeild-
;ínni. í lærdómsdeildinni verður
því meirihluti nemendanna
undirbúmn í öðrum. skólum, eða
þá utan skóla, og er það mun erf
iðari námstilhögun fyrir nem-
endurnar.
Nemendatakmörkunin er einn
liðurinn í hinni margumtcluðu
skólapólitík Jónasar frá Hriflu,
og munu flestir nú sammála um,
ao ráðst.fun þsssi sé óvÍLUileg,
mennmgarf jandsamleg og gang-
andi á rétt. aiþýðu, og hafi veriö
til ills e'ns, — þes&u verði að
breyta. En eftirtektarvert er
})að, að Morgunblaðið, blað.ð sem
haldið er úti til að berjast gegn
ö.lum kröfumi alþýðunnar um
fi.eiri rétt og betra lif, skuli nú
bera það við að nota þetta mál
í lýðskrumsskyni. Jónas frá
Hriflu er orðinn aft.urhaldinu
býsna þægilegur maður. Það
ginnir hann eins og þurs til ó-
hapr averka, sem sjálft íhaldið
Það eru til umbætur með
tvennskonar markmiði, umbæt-
ur sem gerðar eru vegnafólks-
ins sjálfs og fólkið á að njóta,
og umbætur sem fólkið er lát-
ið gera með hag fámennrar sér-
réttindastéttar fyrir augum.
Fyrnefndu umbæturnar höf-
um við íslendingar lítið þekkt.
því þær geta aðeins gerst í só-
síalistisku þjóðfélagi. Síðari um
bæturnar þekkjum við vel, því
við höfum lifað undir þeim síð-i
ustu áratugi.
Hvað er það sem meint er
með því, að umbæturnar hafi
ekki verið gerðar fyrir fólkið
burgeisunum íslensku hafi ver-
ið svo mikill hagur að þeim?
Því er fljótsvarað. Nútíma-
auðvald getur því aðeins feng-
ið mikinn gróða, að tæknin sé
spent til hins ýtrasta. Auðveld-
asta leiðin fyrir þessa menn er
að láta ríkisvaldið og bankana
standa undir þessum framför-
um með því kjörorði að þetta
sé alt gert fyrir almenning.
Þessir fjárhaldsmenn leika svo
lausum hala og hafa engar
skyldur aðrar en þær, að hirða
gróðann og láta bankana þjóð-
nýta skuldirnar. Umbótaflokk-
arnir íslensku gleyptu viðþessu
kjörorði og framfarirnar kom-
ast í gang. Auðvaldinu var bölv-
að í hverri línu í málgögnum
þeirra og alt var gert fyrir fólk-
ið. Qefnar út stórar bækur um
umbæturnar svo allir gætu les-
ið um að þær hefðu gerst, og
það ,komu stórar ljósmyndir af
framkvæmdum sem foringjarnir
héldu að hefðu gerst. Og vissu-
lega hafa framfarirnar átt sér
s-að. Við höíum eignast nýtísku
togaraflota með bestu sjómönn
um í heimi, sem ausið hafa
upp miljónum og aftur milj-
ónum króna virði í fiski, ný-
tísku vélskipaflota og línuskipa
o. s. frv. o. s. frv.
Við eigum siglingaflota og
út um landið eigum við blóm-
leg héruð vel upp bygð með
vegum, brúm og símum. En
það merkilegasta er, að fólk-
ið sem alt þetta hefir verið
gert fyrir, getur ekki fundið
nokkur ráð til að lifa við allar
þessar dásemdir.
Og burgeisarnir koma til
þyrði varla að framkvæma, -—
skipar honum að vinna þau bros-
andi, —- »keep smiil ng« stsgir
Mogginn! Svo þegar Jónas er bú-
inn að vinna verldð benda þau á
liann, og ausá yfir hann svívirð-
ingum: Sko, framsóknarmann-
inn, sko, vinstri manninn! Svcna
fara þeir rauðu cg bandamenn
þeirra með alþýðuna! Það er
þessi aðferð, sem Mogginn er að
reyna að viðhafa, er hann læst
hafa eitthvað við það að athuga,
að önnur börn en, börn efna,-
mannanna fái inngöngu í Menta-
skólann. En það sist. í gegnum
sauðargæruna.
Eltlr Oðngn-Hróll.
stjórnar og bæjarfélaga og
banka og biðja um uppgjöf
á öl’.um skuldum og lausn frá
öllum sköttum, og biðja um
vernd fyrir þessu fólki sem
heimti vinnu og mat af þeim
sem komi þetta ekkert við.
Hvenær opnast augu íslenskr
ar alþýðu fyrir því djöfullega
samspili sem sérréttindastéft-
in og ríkisvaldið hefir sín á
milli? Trúa bændur og verka-
fnenn því virkilega, að vinna
þeirra sé svo óarðberandi að
þeir geti ekki lifað á henni?
Og hvernig á þá auðurinn
að hrúgast upp ef vinnan gefur
ekki mat?
Hvenær sjá þeir að það er
offramleiðsla og skipulagsleysi
sem veldur því að þá vantar
brauð? Hvenær sjá þeir að
kreppan er ekki eins ogvind-
urinn, heldur er hún kjörbarm
kapítalismans. Hvenær sjá sjó-
menn og verkamenn að tog-
araflotinn græddi miljónir og.
jafnframt skuldaði miljónir?
Hvernig auðmagnið er sam-
viskulaust dregið út úr atvinnu-
vegunum og þeir látnir hrynja
í rústir.
Atvinnurekendur hafa engar
skyldur. Þeir geta t. d. lagt
öllum sínum skipum ef borgar
sig betur að stunda búskap-
svo er farið yfir í- verslunina,
■verksmiðjur, húseignir, ogþeg-
ar búið er að þrautrýja þetta
alt, þá eru peningarnir fluttir
út úr landinu, þangað sem þeir
gefa meiri arð.
Þetta er leikur fjármála-auð-
valdsins um allan heim.
Það er opinbert leyndarmál,
að burgeisarnir hérna eiga mil-
jónir utanlands, sem orsakar
það ,að framleiðslan hjá okkur
strandar. Skipulagsnefnd at-
vinnumála gefur það fyllilega í
skin. Jónas va'r í henni, en held-*
ur ekki á lofti þessum fjár-
flótta.
Þegar svona er komið málum
fólksins, hvað gera umbóta-
mennirnir þá? Standa þeir með
fólkinu og verja til hins ýtrasta
alt þetta, sem þeir þykjast hafa
gefið því?
Það er á þessum tíma, sem
þeir ganga til auðvaldsins hreint
og klárt og bjóðast til að setj-
ast að leifunum og verja þær
með öllu því valdi og öllum
þeim aðferðum sem upp hugs-
ast.
Á þessu tímabili er það sem
stjórn hinna vinnandi stétta gef
ur vetkalýðnum vinnulöggjöf
fyrir vinnu og brauð. Nú fá
Thorsararnir einkasölu á salt-
fiski og nýjar ábyrgðir til nýs
arðráns. Áður fengu bændur
stuðning til að skulda, nú fá
þeir hann til að halda skuld-
unum við. Með skipulögðum
einokunaraðferðum, er síðasti
blóðdropi hins vinnandi fólks
kreistur undan nöglum þess.
Það, sem gefur sönnustu og
skýrustu myndina af þessu öllu
er tillaga Jónasar frá Hriflu um
að binda þetta fátæka fólk, sem
ekkert á, nema framfærið og
einkum hefir þörf fyrir að nota
það, við átthagana. Hugmyndin
er svo svívirðileg, að íhaldið
hefir ekki þorað að bera hana
fram.
Við þekkjum erfiðleika fólksins í
öðrum kauptúnum og líka
bændanna sem hafa komið í
hundraða tali frá jötu Jónasar
til að leita sér að atvinnu. Við
höfum með afurðasölulögun-
um tekið á okkur stórar byrðar
til að reyna að hindra það, að
sveitirnar færu í auðn. Nei,
það er Jónas_ sjálfur, sem ætlar
að veita bændunum nábjargirn-
ar. Það mætti segja eins og
dómkirkjuprestur: Hver kysti
Jesú og hver sveik Jesú? H-ver
styrkti og hver kom þeim á
hausinn? Þessari tillögu erfyrst
og fremst beint á móti b.ænd-
unum, einn hlekkur í þeirri
keðju, sem nú er óðum að
verða fullgerð, og svo á að
leggja verkalýðnum og bænd-
unum við ,,akkeri“.
Bændurnir hafa streymt og
streyma til Reykjavíkur begar
alt er ,þr°tið‘ og öll sund eru
lokuð. En Jónas kærir sigekk-
ert um að þeir myndi nýbýli
í námunda við Sambandið.
Hann vill halda þessum fátæku
mönnum, sem enginn hefirþörf
fyrir, frá sér. í hitteðfyrra var
uppboð eftir bónda, semhafði
fengið lán úr „kreppunnia. Kon
an mátti láta skrifa upp hvert
pút og plagg. Þar voru seld
meðal annars slitin axlabönd,
götóttir sokkar, botnlausir skór,
og þið getið nærri um hin
meiri verðmæti. (Söguna er'
hægt að vottfesta).
Eins mun verða farið með þá
lifandi, því engin stétt í helími
er jafn svívirðilegá arðrænd
eins og bændur, sem kemur af
því að þeir hafa engin samtök
og standa berskjaldaðir fyr-
ir öllum árásum.
Þegar búið að selja
plögg hans og ó, þá á hann
ekki að fá rétt að flytja burt.-
Þetta mið búið að taka.
Hugmynd J> aasar er að verja
Reykjavík og stærri bæina
meðan þess er kostur, en það
er ekki hægi nema helst með
því að binda fólkið á „dreif“,
svo það hlaupi ekki í hnapp og
heimti kanske mat og> ef til vill
klæðnað. Ölafur skamtar svo
í askana og Jónas segir, gjörið
þið svo vel, þetta eru mínar
hugsjónir sem fyrir yður hefir
verið úthelt. Etið þetta í mína
minningu.
Verkamenn og bændur! Get-
ið þið lengur efast um hvert
stefnir? Nú gildir ekkert ann-
að, en gera enda á slíkum leik
og taka ráðin af öllum þessum
undir- og yfirfjárhaldsmönnum
Pfóf í forspjaHs-
visindum
Prófi í forspjallsvísindum við
Háskóla íslands er nýlokið.
Þessir stúdentar hlutu ágæt-
iseinkunn:
Aðalsteinn Guðmundsson,
Árni Thorsteinsson, ÁsbergSig-
urðsson, Guðrún Tulinius, Hall-
ur Hallsson, Hans Andersen,
Hreiðar Ágústsson, Jón Hall-
dórsson, Kristín Þorláksdóttir,
Lárus Pétursson, Magni Guð-
mundsson, Sigurlaug Björns-
dóttir, Þórhallur Pálsson.
Fyrstu einkunn hlutu:
Árelíus Nielsson, Ármann
Helgason, Björgvin Bjarnason,
Brandur Brynjólfsson, Einar
Vigfússon, Ezra Pétursson,
Guðmundur Björnsson, Guð-
mundur Eyjólfsson, Guðni
Guðnason, Gunnar Hlíðar,
Halldór Jakobsson, Jón Eiríks-
son, Kristján Jónsson, Mar-
grét Thoroddsen, Pétur Thor-
steinsson, Sigmundur Jónsson,
Sigurður Sigurðsson, Sigur-
hjörtur Pétursson, Skafti Frið-
finnsson, Skúli Thoroddsen,
Torfi Guðmundsson, Unnsteinn
Beck, Viggó Tryggvason.
Aðra einkunn betri hlutu:
Andrés Björnsson, Árni
Kristjánsson, Ásta Björnsdóttir,.
Hallgrímur Dalberg, Högni
Jónsson, Lárus Fjeldsted, Sig-
urður Kristjánsson.
Aðra einkunn lakari hlutu:
Áki Pétursson, Erlingur
Brynjólfsson, Kári Sigurðsson,
Sigurður Hafstað. .
Menntamál,
jan.—maí-heftið er nj’komið
tút. I því eru eftirfarandi grein-
ar um uppeldismál og önnur
sxyld efni: Trúarmæti og
menntamæti kristindómsins, eft
ir dr. Matthías Jónasson,
Starfslestur eftir Friðrik Hjart-
ar, Gildi kristindómsfræðslunn-
ar eftir séra Gunnar Árnason,
Heimavistarskólar í sveitum og
skemmtisamkomurnar eftir Sig-
urð Helgason, Skátafélögin á
íslandi 25 ára, eftir Sig. Thor-
lacius, Nokkur orð um sam-
vinnu heimila og skóla, eftir
Hannes J. Magnússon, Norrænt
barnasöngmót í Gautaborg,
eftir Steinþór Guðmundsson,
og ýmsar smærri greinar. —
Menntamál eru gefin út afsam
bandi íslenzkra barnakennara,
en ritstjóri þeirra er Sigurður
Thorlacius skólastjóri.
okkar og „kassera“ klíkuna „ill-
ur, verri, verstur“.
Við erum sömu sökinni seld-
ir, höfum sömu hagsmuna að
gæta. Það erum við sem höf-
um gert það sem gert hefirver-
ið til að byggja upp þetta land,
og það væri hlægilegt, ef við
gætum ekki notið þess sem við
höfum aflað og ávaxtað það.
Á því verða engin vandkvæði.
Brjótum einhuga af okkur alla
arðráns- og átthaga-fjötra og
setjum þá á sinn rétta stað.
Göngu-Hrólfur.