Þjóðviljinn - 04.06.1938, Blaðsíða 2

Laugardaginn 4. júní 1938.
Þ JÓÐ VILJINN
Konur og börn flýja undan morðsveiturn fasistanna.
„Spánska þjóðin bersí hetjubar
áttu gegn óskaplegu ofurefli.“
Viðtal við hinn heimsfræga rússneska
rithöfund llja Ehrenburg.
SöngskemtDH frú RönnnEgllsdóttBr
Söngskemtun Nönnu Egils-
;dóttur í Gamla Bíó síðastliðinn
miðvikudag var ekki vel sótt
og miklu ver en maklegt var.
Á söngskránni voru all-mörg
lög eftir innlenda og erlenda
höfunda og eitthvað við allra
hæfi. Auk þess var í undirleik-
inn meira borið en vant er á
söngskemtunum hér, þar sem
þeir Þórhallur Árnason ogHösk
uldur Þórhallsson léku á kné-
fiðlu undir sumum lögununi,
auk Emils Thoroddsens, sem
var við píanóið.
Þess er ekki að vænta, að
hér geti verið um að ræða full-
þroskaða söngkonu, eftir ekki
lengra nám, en enginn mun þó
hafa orðið fyrir vonbrigðum.
Sá, sem þetta ritar, hefirekki
áður heyrt tii Nönnu Egilsdótt
ur, en hefir þó ástæðu til að
ætía, að framfarir hafi orðið
eigi all-litlar. En framfarirlista-
manns er jafnan besti vitnis-
burðurinn um hæfileikana.
Söngkonan hefir fallega.
rödd, meðallagi mikla, ogsyng
ur slétt og áferðarfallega þar
sem ekki reynir mjög á styrk-
breytingar. Á hinum sterkari og
veikari tónum er meðferðin
ekki eins örugg.
B.
Skóviðgerðir
Sækjum Sendum.
Fljót afgreiðsla
Gerum við allskonar gúmmískð-
Skóvinnustofa
Jens Sveinssonar
Njálsgöíu 23, sími 381T
H. f. Eimskipaíélags Islands
fyrir árið 1937 liggur frammi á
skrifstofu vorri frá og með 3. júní
til sýnis fyrir hluthafa.
Reykjavík, 3. júní 1938.
StjórnÍD.
lija Ehrenburg, hinn heims-
frægi, rússneski rithöfundur og
blaðamaður, hefir dvalið á
Spáni því nær óslitið síðan að
styrjöldin braust út. Fyrir
skömmu kom hann við í Kaup-
mannahöfn á leið frá Moskva
til Madrid. „Arbejderbladed“
notaði tækifærið til þess að
hafa viðtal við hann.
— Hvað getið þér sagt okk-
ur frá þessum þýðingarmiklu
tímum á Spáni?
— Fyrst og fremst vil ég
taka það fram, að styrjöldin
er barátta atllrar spönsku þjóð-
arinnar við ítalska og þýska
ínnrásarheri. í lýðveldishernum
er fólk af öllum stéttum. Allir
vilja vera með. Allir vilja berj-
ast. Ungir drengir þrábiðja um
að ekki sé sagt rétt til um ald-
ur þeirra, svo að þeim verði
leyft að fara til vígstöðvanna.
Gamlir menn segjast vera yngri
en þeir eru, og heimta leyfi til
að ganga í herinn.
Fasistarnir álíta, að þeir geti
lamað baráttuþrek alþýðunnar
með því að eyðileggja heila
bæi og borgarhluta með
sprengjum, — en það er mis.
skilningur, — eftir loftárásirn_
ar streymir fólkið inn í herinn.
Ég skal segja nokkur dæmi,
sem ég var sjálfur vitni að.
Einu sinni sá ég mann í skot_
gröf, hann stóð með byssuna
í hendinni og horfði uppyfir
skotgrafarbarminn. Allt í einu
sneri hann sér við, til félaga
sinna, og spurði: „Fer ekki á.
hlaupið að byrja?“ Ég sá að
augu hans voru full af tárum.
Félagar hans sögðu mér, að
fasistarnir hefðu myrt fjögra
ára dóttur, einkabarn hans, og
nú gæti hann ekki hugsað um
annað en hefnd. — Félagarnir
urðu hvað eftir annað að hindra
hann í því að fara óvarlega.
Öðru sinni var ég staddur í AI.
*bacete, undir sex klukkust.
samfelldri loftárás. Þegar
sprengjuflugvélarnar voru horfn
ar kom gömul kona, 62 ára
gömul upp á spítalann og
spurði: „Mætti ég ekki fá að
þvo eða hjálpa eitthvað tilann_
að. Ég er orðin of gömul til að
berjast. Ég get ekki haldið á
byssu, en ég verð að gera eitt.
hvað fyrir þá, sem berjast“.
Þér vitið — heldur Ehren-
burg áfram — að hvað eftjr
annað hafa verið gerðar
sprengjuárásir á járnbrautarlín-
una frá frönsku landamærunum
frá Port Bou til Barcelona,
teinarnir eyðilagðir, brýr og
neðanjarðargöng gerð ófær. —
Meðfram allri járnbrautarlín
unni búa bændur, og í hvert
skifti, sem sprengjuárás er
gerð á járnbrautarlínuna bíða
þeir hlustandi inn í fátæklegu
kofunum, meðan á sprengju-
regninu stendur, en jafnskjótf
og þeir heyra ekki lengur til
flugvélanna, þjóta þeir að járn.
brautinni til að rannsaka, hverj.
ar skemmdir hafi á henni orð_
ið, og byrja tafarlaust á við-
gerðum. Þeir halda vörð um
línuna nótt og dag.
Bærinn Pozoblanco í Andalú-
síu var gereyðilagður af stór.
skotaliði og loftsprengjum
Þjóðverja og ítala, aðeins örfá
hús urðu eftir. íbúarnir höfðú
verið fluttir þaðan, og engir
skildir eftir íbænum nemaher_
flokkur lýðveldissinna, er varði
borgina. Eftir hálfsmánaðar or_
ustur, er stóðu dag og nótt, var
áhlaupi fasistanna hrundið. Or.
slitaorustunni lauk að morgni
dags, en um hádegið komu
verkakonurnar, er unnið höfðu
í klæðaverksmiðju í bænum,
aftur. Þær fóru beint til verk-
smiðjunnar og sáu að helming_
urinn af spunavélunum var ó-
skemmdur. Þakið á verksmiðj..
unni var gereyðilagt af
sprengju og gluggarnir molað.
ir. Verksmiðjustjórinn hafði
verið sendur í burtu til sfarfa
annarsstaðar en konurnar
þurftu hans ekki með. Eftir 2
tíma töf var vinna hafin að
nýju við vélar þær, sem not.
hæfar voru.
Ég spurði konurnar: „Hvar
ætlið þið að sofa?' Það er víst
hvergi heilt hús eftir í bæn-
um“.
Konurnar svöruðu: „Það er
ekki svo kalt“. (Þetta var á
grimmum vetri). „Við getum
sofið hér í verksmiðjunni“.
„En hvernig ætlið þið að ná
í mat? Hér er enginn matur
til“.
„Einhver ráð verða með það.
Hermennirnir gefa okkur brauð
bita með sér“.
Ég var staddur í Puerto
Llano, þegar bærinn varð fyrir
sprengjuárás, er stjórnað var
af þýskum flugmanni. Hann
varð að nnuðlenda vcgna ben-
sínvönturar, og var tekinn fast-
ur af lýðveldissinnum. Þetta
var ungur og laglegur maður,
með þægilegt bros. Spánverj-
arnir spurðu hann hversvegna
hann hefði gert sprengiárás á
Puerto Llano, hér væru engir
hermenn, engar verksmiðjurog
engar hergagnageymslur.
Þjóðverjinn svaraði: Við vor-
um að athuga hvernig sprengj-
urnar reyndust, eftir því úrhve
mikilli hæð þeim er kastað.
„En vitið þér að sprengjurn-
ar drápu 18 manneskjur og;
særðu miklu fleiri, flest konui;
og börn, sem ekki gátu forðað
sér nógu snemma“, öskraði
einn Spánverjinn.
„Það varðar mig ekki um“,
svaraði þýski flugmaðurinn.
Ég átti tal við annan þýskan
flugmann, er tekinn hafði ver-
ið fastur. Flugvélin hans hafði
verið skotin niður, en hann
bjargaði lífinu með því að
stökkva út í fallhlíf. Það var
líka ungur maður.
„Hafið þér verið lengi á
Spáni“, spurði ég.
„Já“ — svarið hann — „ég
hef verið hér í 8 mánuði“.
„Getur það verið? Hafið þér
verið hér í átta mánuði, og
ekki lært orð í spönsku?“ —
Hann var nýbúinn að biðjamig
að túlka fyrir sig þetta: Gefið
mér glas af vatni.
Hann svaraði: „Til hvers ætti
ég að læra spönsku, — ég fæ
ekki fyrirskipanir mínar frá
Spáni, heldur frá Berlín.
„Látum það gott heita. En
hvernig hafið þér farið að því
að lifa hér í átta mánuði án
þess að kunna nokkuð í
spönsku?“
„í Salamanca höfum við
hótel fyrir Þjóðverja, og tvo
matsölustaði með ágætri þýskri
matreiðslu, þar er Spánverjum.'
bannaður aðgangur. Auðvitað
leyfum við Spánverjum öðru
hvoru að koma þangað, en þá
aðeins siðmentuðu þýskutalandi
fólki. Áður fyrr leyfðum við
einnig ítölunum aðgang, en
það eru svo ósiðlátir náungar,
að ekki er hægt að vera undir
sama þaki og þeir“.
Spánska þjóðin berst hetju-
baráttu gegn óskaplegu ofurefli,
— hún var ekki alls undir styrj-
öld búin. Samt berst húnþann-
ig, að fasistarnir verða að kaupa
hvern metra af jörð með manns
lífum. Fasistarnir hafa átta flug
vélar fyrir hverja eina sem lýð-
veldisherinn hefir, og auk þess
mikið stórskotalið, sem stjórn-
arherinn vantar nær alveg.
„Hlutleysið“ í framkvæmd er
þannig, að í Barcelona vantar
íbúana brýnustu lífsnauðsynjar
en fasistarnir fá eftir vild flug-
vélar, hergögn og æft herlið.
Það er harmsaga, að góðir
menn og göfugir, svo sem
sænsku verkamennirnir í Kir-
una, skuli vinna að framleiðslu
járns og stáls fyrir Hitlers-
Þýskaland, er notar það til
morða og eyðilegg;ngar á Spáni
Þegar ég stend við gluggann
og horfi út yfir göturnar hérna
í Kaupmannahöfn, bjartar og
morandi af lífi, þá get ég ekki
varist þess að óttast um fram-
tíðina, — einmitt svona var að
horfa út á göturnar í Madrid,
áður en stríðið braust út“, —
lýkur Ehrenburg máli sínu.
„Er von á nýrri bók frá yð-
ur um Spán?“
„Síðasta bókin mín er stutt
skáldsaga frá Spáni. Hún hefir
þegar verið gefin út í ’Sovétríkj
unum, og selst í 400 þúsund
eintökum“.
„Og hvert er ferðinni heit-
ið?“
„Til Spánar á nýjan Ieik“.