Þjóðviljinn - 04.06.1938, Blaðsíða 3

t> JÓÐVILJINN
Laugardaginn 4. júní 1938.
Iðnaðarmálnnnni stefnt f hæltn.
A meðan þau iðnfyrirtæki sem nú eru starf-
rækt fá litinn og takmarkaðan innflutning
þjóta ný iðnfyrirtæki upp í sðmu atvinnugrein
pJÓOVtUINN
Málgagn Kommúnistafloklis
Islands,
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
I lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Ráðhermforéflð o
ritfselsið
Dómsmálaráðuneytið hefir
skrifað blöðunum bréf, sem
sagt er frá á öðrum stað íblað-
inu.
Þjóðviljinn álítur að ríkis-
stjórnin hefði átt að byrja á
öðru en þessu í umhyggju sinni
fyrir hlutleysi Islands. Hún
hefði átt að snúa sér til nokk-
urra þjóða, til þess að fá frá
þeim yfirlýsingu um að þær
nruni virða þetta hlutleysi og
ekki brjóta það. Wí hversvirði
er íslandi hlutleysi, sem ekkert
ríki virðir eða verndar. Það
væru blind stjórnarvöld, sem
ekki sæju að viljinn einn næg-
ir ekkert til hlutleysisins. Það
vantaði heldur ekki viljann hjá
ríkisstjórn Haile Sailassie, nú-
verandi keisara'í Abessiniu, né
hjá lýðræðisstjórn Spánar, til
að lifa í friði við öll lönd. En
verstu friðarspillar og land-
ræningjar veraldarinnar hafa
grandað þeim engu að síður.
Það sér því hver heilvita
maður að hlutleysi og sjálf-
stæði íslands verður aðeins
verndað með baráttunni gegn
beim öflum, sem spilla núfriði
þjóðanna og ræna smáþjóðirn-
ar frelsi. Þau öfl eru fasistaríki
veraldarinnar: Þýskaland, ítalía
og Japan. Það nær því engri
átt að álíta sjálfsagðar og rétt-
mætar árásir á framferði þess-
ara ránsríkja og hinna ábyrgu
stjórnenda þeirra spillandi fyr-
ir hlutleysi landsins. Þær eru
einmitt tákn um friðarvilja
þjóðar vorrar.
Þjóðviljinn mun fara eftir sín
um eigin smekk og rita eins og
hann álítur þörf um þá menn,
sem hér eigia í hlut. Þjóðviljinn
mun velja Hitler, Mussolini og
öðrum slíkum samskonar lýs-
ingar og Herodes, Caligula,
Filippus II. Spánarkonungur og
aðrir verst harðstjórar heims-
ins hafa hlotið að makleikum,
þótt ekki hafi þeir komist með
tærnar þar, sem böðlarnir frá
Guernica hafa hælana. Hitt get-
ur Þjóðviljinn verið ríkisstjiórn-
inni sammála um að rétt sé að
nota ekki sífelld gífuryrði um
þessa menn, heldur beri að
vanda orðbragðið þannig að
velja þeim heitin ætíð í hlut-
Talli við það hvort staðreynd-
irnar, sem þeir eru riðnir við,
eru músmorð saklausra kvenna
og barna, útrýming heilla þjóð-
öokka, rán mannréttinda, frels-
Ef litið er á iðnaðarmál
þljóðarinnar, eins og þau blasa
nú við í heild, verður tæpast
hægt að segja annað, en að á-
standið sé með öllu óviðunandi.
Gjaldeyrisleysið og skipulags-
leysið er að kyrkja þessa ungu
atvinnugrein og loka henni að
meira eða minna leyti fyrirfyr-
ir þeim fjölda manna, sem hefir
haft þar atvinnu síðustu árin.
Menn segja að vísu, að inn-
lendi iðnaðurinn hafi vaxið upp
í skjóli gjaldeyris- og innflutn-
ingshafta, og skal það ekki vé-
fengt, en hitt liggur þó í aug-
um uppi, að án gjaldeyris- og
innflutnings á iðnaðurinn hér
enga framtíð. Mestur hluti ís-
lenzkra iðnaðarfyrirtækja vinn-
ur að miklu leyti úr erlendum
hráefnum, og án þeirra eru hon
um allar bjargir bannaðar.
Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd hefir hinsvegar á þess-
um síðustu og verstu tímum
gripið til þess ráðs að takmarka
innflutning erlendra hráefna svo
að til vandræða horfir. Verk-
smiðjur þær, sem hafa verið
reistar, skila ekki nema hálf-
um afköstum sökurn hráefna-
skorts, og verða að segja upp
því fólki, sem þær hafa í vinnu.
En á meðan þetta gerist rísa
upp önnur iðnaðarfyrirtæki í
sömu grein. Með þessu móti
er lagt miklu meira fjármagn í
iðnaðinn, 'en nokkur þörfkref-
ur og liann getur risið undir
til frambáðar.
Iðnfyrirtæki eru sett á stofn
og lagt í þau svo mikið fé til
vélakaupa og stofnkostnaðar, að
það getur fullnægt íslenskum
markaðskröfum, í næstu mán-
uði eða á næsta ári rís svo upp
annað samskonar fyrirtæki, sem
einnig getur fullnægt markaðs-
issvifting heilla þjóða með
hervaldi, ofsókn gegn vísind-
um, listum, eða trúarbrögðum,
píning á föngum, sem biðu
dóms árum saman, íkveikjur að
flugumannasið eða aðrar að-
ferðir til að koma á villimensku
í veröldinni.
Hinsvegar vill Þjóðviljinn
kröftuglega mótmæla því, að
réttmæt orð um „óviðurkvæmi-
legt“ framferði erlendra fas-
istaforingja, sé að nokkruleyti
tákn óvináttu í garð hlutaðeig-
andi. þjóða. Einmitt réttmætar
árásir á Hitler og Mussolini eru
beinlínis vottur um virðingu
fyrir þýsku og ítölsku þjóðun-
um og frelsisbaráttu þeirra
gegn harðstjórunum.
Að síðustu er rétt að taka
það fram, að þar sem ríkis-
stjórnin talar um að beita á-
kvæðum núverandi hegningar-
^aSa> gegn blöðunum, þá eiga
þau ekki við „þjóðirnar og for-
vígismenn þeirra" eins og seg-
ir í bréfi ráðherrans, heldur
aðeins við „þjóðhöfðingja'Á
kröfum þjóðarinnar á sínu sviði.
Bæði eru slík iðnfyrirtæki
dæmd til þess að setja uppi
með fjármagn, sem nemur
helmingi meiru en framleiðslan
og við þetta bætist svo að eftir
nokkurn tíma geta þau átt það
á hættu að þriðja aðilanum
verði leyft að fá inn vélar, til
sama iðnreksturs. Þetta er
myndin af íslenskum iðnaði
eins og hún birtist í dag.
Á meðan íslenskar sápugerð-
ir gætu framleitt meira af sápu
en nokkur þörf var fyrir í land-
inu, er Lever Brothers, ensk-
um miljónahring veitt leyfi til
þess að setja hér upp sápuverk-
smiðju, Meðan Vinnufatagerð-
in fær ekki gjaldeyri fyrir
efni, er önnur vinnufata-
gerð sett upp við hlið hennar.
Meðan nærfatagerðin geutr
tæpast selt alla sína framleiðsjlu
rís upp annað samskonar fyrir-
tæki. Meðati húfugerð, sem
starfar hér í bænum fær fep-
ast eyrisvirði af efnum er önn-
ur slík húfugerð sett á lagg-
irnar úti á landi. Það er sama
hvert litið er, og hver mundi
til dæmis treysta sér til þess
að telja hanskagerðirnar hér í
bænum. Um eitt eiga öll þessi
iðnfyrirtæki sammerkt.: Þau
hafa fengið gjaldeyrisleyfi fyr-
ir vélurn, sem svara til marg-
faldra afkasta við það, sem
hægt er að framleiða við nú-
verandi skilyrði og fyrirkomu-
lag.
En hverjir eru það, sem bera
ábyrgð á slíku framferði, slík-
um fjörráðum við íslenska iðn-
aðinn? Svarið við þeirri spurn-
ingu er fyrst og fremst eitt:
Það er Framsókrarflokkurinn,
eða nokkrir af foringjum hans,
er eiga höfuðsökina á því, hvern-
ig komið er í þessum málum.
Þessir foringjar hafa notað sér
jóspart valdaaðstöðu sína \
gjaldeyris- og innflutningsnefnd
til þess að veita ýmsum a’í
skjólstæðingum flokksir.s leyfi
til þess að flytja inn vélar til
iðnreksturs.
í hvert skifti, sem einhvcrjum
kemur til hugar að stofr.a til
iðnreksturs, fer hann á fund
einhvers Framsóknarmanns og
fær hann til þátttöku í iðn-
rekstrinum. Á Framsóknarmað-
urinn að vera trygging fyrir
því að gjaldeyrisleyfi fáist, og
hægt sé að koma iðnrekstrinum
á Iaggirnar. Er einkum eftir-
spurn eftir kosningasmölum
flokksins til þessara starfa og
þykir einn slíkur sjálfsagður að
baki hverju iðnfyrirtæki, sem
rís upp. Hafa alhæfileikalausir
og eignalausir menn af því
sauðahúsi verið teknir fram
yfir menn, sem bæði höfðu sér-
þekkingu á því er gera skyldi
og fjármagn til framkvæmda.
Við verðum að láta hann fljóta
með vegna Gjaldeyris- og inn-
flutningsnefndarinnar, er við-
kvæðið.
Það er fyrst og fremst þess-
ari spillingu innan nokkurs
híuta Framsóknarflokksins, að
kenna hvernig komið er í jþess-
um efnum og að í iðnaðinn
hefir verið lagt miklu meira
fjármagn en hann getur horið.
Það er þessari siðspillingu að
kenna, að búast má við að ýms-
ar iðngreinar verði lagðar nið-
ur, sem hér hafa verið reknar
og hér geta lifað ef haldið er
á málunum með hagsmuni
heildarinnar fyrir augum, en
ekki ímyndaða sérhagsmuni
fárra manna, sem eru þægir við
Framsóknarflokkinn og vantar
Sumargrænn skógur við
Þrastalund — loftið þrungið
seiðandi bjarkailmi. Skóglend-
ið bugðast vítt og breití yfir
ása og lægðir hins forna
hrauns, sem gróðrarstarf ald-
anna hefir litað grænt. Hér
og • þar eru skjólgóðar, lað-
andi hraunlautir, og á stöku
stað glyttir á dökkt hraunið
gegnum grænofinn feldinn. I
vestri gnæfir Ingólfsfjall grátt
og hrikalegt með sín skugg-
sælu kvöld — og í norðurátt
blána fjarlæg fjöll. — Rétt við
skóginn liggur „Álftavatnið
bjarba“, þar sem skáld hafa
fæðst og ort, og í suðri blasir
við dökkblátt úthaf. — Ogundir
ppilið í þessari iðandi hljóm-
kviðu Ijóss og lita — er hinn
ómþungi niður Sogsins.
Á hvítasunnunni.
bætist nýr þáttur í þetta lands-
lag Á grænum grundum rísa
hinar hvítu tjaldbúðir æskunn-
ar.
Það er ungt fólk úr Reykja-
vík, Vestmannaeyjum, Hafn-
arfirði, Stokkseyri, Eyrarbakka
og nærsveitum, sem hefir sleg-
ið þar upp tjöldum sínum. Það
er þangað komið til að eiga
saman skemmtilegar stundir í
hreinu og heilnæmu lofti —
við fagurt landslag. — En það
er jafnframt til þess komið, að
kynnast nánar áhugamálum
hvers annars og treysta betur
þau bönd, sem tengja saman
alla frjálshuga æsku þessa lands
— bæðji í bæjum og sveitum.
Þar verður ráðgast um einingu
æskunnar og baráttuna gegiv
sókn afturhaldsins. Þar verð-
ur rætt um þjóðfrelsisbaráttuna
og nánari tengsl og samhæf
ingu í ibaráttu æskunnar til
sjávar og sveita. Fulltrúar frá
hinum ýmsu stöðum munu taka
til máls. — Þess á milli verða
Jónas frá Hriflu hefir löngum
gumað af umhyggju sinni fyrir
iðnaðinum. Hann hefir skoða
sig, sem föðurlegan verndara
þessarar ungu atvinnugreinar.
Hann hefir viljað fá kjörfylgi
iðnaðarfólks. Umhyggja hans
fyrir iðnaðinum hefir hinsveg-
ar orðið sú í framkvæmd, að
hann og ýmsir af þægustu þjón_
urn hans eru að leggja iðnaðinn
í rústir. Umhyggja Jónasar er
stundum dálítið einkennileg.
Það þarf að koma skipulagi á
iðnaðarmálin það þarf að
kofea í veg 'fyrir að iðnaðar-
fyrirtæki rísi upp, sem eiga
enga framtíð aðra en þá, að
fremja sjálfsmorð og drepa um
leið þau iðnfyrirtæki, er voru
fyrir. Ef þetta yrði gert ætti
ekki heldur að vera stór vandi
að halda verðlagi iðnaðarvara
í horfinu og gæta þess að það
færi ekki fram úr því er hóf-
legt má þykja á hverjum tíma.
svo hafðir leikir og allskon-
ar skemmtanir — og á kvöld-
vökunni — leikin lög, svmg-
in Ijóð og sagðar sögur. Og
þeim, sem eigi þykir nóg að
hlusta á allt þetta og horfa á
handaverk náttúrunnar — geta
farið ókeypis upp að Ljósafossi
og dáðst þar að handaverkum
mannanna. — Já, þetta verða
góðir og skemmtilegir dagar.
%
„En veðrið —
ætli það lækki ekki í ykkur
gorgeirinn og bjartsýnina“,
segja ýmsar krítiskar sálir. —
Já, þar er nú erfitt um að spá,
því að „enginn veit hvaðan það
kemur og hvert það fer“, eins
og einn af okkar frægu kreppu
spekingum komst að orði. En
nú hefir hálfgert ólundarveð-
ur verið seinni hluta vikunnar.
Það er því ástæða til að vona,
að veðrið verði gott um há-
tíðina. Og þó að það verði
súld, förum við samt, því að nú
„falla öll vötn til Dýrafjarðar“
og ekki verður aftur snúið —
og veðrið hefir líka nógan tíma
til að losna við ólundina með-
an á mótinu stendur . — Auk
þess spá margir sól og sunn-
anvindi.
Að lokum vil ég skora á
alla F. U. K.-félaga, alla al-
þýðuæsk! iu bæjarins, að fjöl-
menna til prastalunds. Gerum
mótið svo stórt og voldugt, að
það megi verða mikilvægt spor
til að sameina alla frjálslynda,
lýðræðissinnaða æsku til bar-
áttu gegn tregðu og afturhaldi
fyrir betra og farsælla lífi.
Skipafréttir.
Goðafoss er í Reykjavík, Brú
arfoss er á leið til Kaupmanna-
hafnar frá Leith, Dettifoss fór
frá Hull í gærkvöldi áleiðis til
Vestmannaeyja, Selfoss er á Ieið
írá Grimsby til Antwerpen.
Allflr á sesknlýðsmótið
hvitasnnnnna