Þjóðviljinn - 25.06.1938, Blaðsíða 2

Laugardagurinn 25. júní 1938
ÞJÖÐVILJINN
Hefir starffrönsku Alþýðufylk-
ingarinnarveriðunniðfyrirgýg?
Undanlátssemi Leon Blums við bresku íhalds-
stjórnina í utanríkismálum varð dýrkeypt
Eftir John Strachev
Víða um lönd er það notað
sem röksemd á móti samfylk-
ingarpolitíkinni, að franska al-
þýðufylkingin hafi farið í Ihund-
ana, og sé því ekki ástæða tjj
að reyna sömu leiðina annars-
staðar.
í baráttunni gegn hugmynd-
inni um alj)ýðufylkingu á Bret-
landi hefir þessari röksemd
mjög verið hampað af aftur-
haldssömum krataforingjum. —
í júníheftinu af „Left news“
skrifar John Strachey, enskur
hagfræðingur og kommúnisti,
einn glæsilegasti nútímarithöf-
undur Englendinga um stjórn-
mál og hagfræði, — um mögu-
leikana á enskri alþýðufylkingu.
Hrekur hann þar lið fyrir lið
rðksemdir hægri krata'foringj-
anna gegn Alþýðufylkingunni,
og kemur loks að röksemdinni
um ófarir frönsku Aljíýðufylk-
ingarinnar.. Vegna þess að hér
heima hefir þessi röksemd rek-
ið upp kollinn, þykir rétt að
birta hér þann kaflann úr grein
Stracheys er um þetta efni fjall-
ar.
„Að lokum“, segir Strachey,
„kem ég að þeirri röksemd, að
Alþýðufylkingin franska, hrejd-
ing sem er ekki samskonar en
þó að ýmsu svipuð — ensku
alþýðufylkingunni fyrirhuguðu
— hafi farið í hundana, og því
sé ekki ástæða til fyrir okkur
að líkja eftir henni.
Því er fyrst til að svara, að
ég fyrir mitt leyti, kan.n ekki
við það þegar enskir vinstri
menn tala um að franska al-
þýðufylkingin hafi mishepnast.
Enginn neitar ]jví, að síðustu
sex mánuðina hefir franska Al-
þýðufylkingin gert sig seka í
alvarlegum mistökum. En þeg-
ar öllu er á botninn hvolft
hvað er það þá sem franska
Alþýðufylkingin hefir komið til
leiðar? Hún hefir verið til í 4
ár, frá 1934—38. Á þessumtíma
hefir Alþýðufylkingin
1) unnið hvern stórsigurinn
eftir annan yfir franska fasism-
anum.. Minnist þess, að árið
1934 var fasisminn í Frakklandi
í örum vexti. Hann átti skipu-
lagðar áhlaupasveitir um alt
landið, er töldu hundruð þús-
unda meðlima. á götunum í Par
ís gátu fasistarnir að miklu
leyti haft yfirtökin, þeir höfðu
gert vopnaárás á þinghúsið.
Fasisminn virtist vera í þann
vegin að taka völdin. I dag er
fasisminn í Frakklandi aðeins
skuggi af því sem hann var
1934, þó að enn sé um tals-
verða fasismahættu að ræða,
—■ vegna þess að andstæðingar
hans sameinuðu fylkingar sínar.
2) Árið 1934 var franska
verkalýðshreyfingin klofin ítvö
sambönd, er börðust innbyrðis,
og töldu bæði samanlagt að-
eins eina miljón meðlima. í
dag er verklýðshreyfingin sam-
einuð í eitt samband, er telur
5 miljónir meðlima.
3) Árið 1934 taldi Jafnaðar-
mannaflokkurinn franski 80þús-
und meðlimi og Kommúnista-
flokkurinn 36 þúsund meðlimi.
í dag eru meðlimir Jafnaðar-
mannaflokksins 200 þúsund og
meðlimir franska Kommúnista-
flokksins 350 þúsund. ..
4) Árið 1934 voru laun
franskra verkamanna ein hin
lægstu í heimí utan fasistaríkj-
anna, og vinnudagurinn í
lengsta lagi. Síðan hafa laun
allra atvinnustétta í Frakklandi
hækkað, ekki nægilega að vísu,
og komið hefir verið á 40
# ••
stunda vinnuviku. Þetta hefir
fengist fyrir baráttu verkalýðs-
félaganna og löggjöf hinna
ýmsu stjórna Alþýðufylkingar-
innar. Þessar kjarabætur eru nú
í hættu, en þó báðar í fullu
gildi enn, og svo virðist að jafn
vel í því tilfelli, að tækist að
eyðileggja ákvæðin um 40
stunda vinnuviku smátt og
smátt, muni franskir verkamenn
fá eftirvinnukaup fyrir hverja
þá klukkustund, er þeir vinna
fram yfir 40 tíma á viku, og
er það ekki svo lítill sigur frá
því sem áður var.
5) Vopnaframleiðslan liefir
verið þjóðnýtt. <
6) Frakklandsbanki hefir ver-
ið þjóðnýttur. . *
Hér hefir ekki verið upptal-
ið allt það, sem alþýðufylkingin
franska framkvæmdi, — en er
þetta ekki nóg til að sannfæra
mann um, að það er hreinasta
hræsni af breskum vinstrimanni
að tala um að franska Aljjýðu-
fylkingin hafi mistekist. Við
skulum um fram alt hætta að
tala þannig fyrr en við erum
sjálfir komnir að minsta kosti
jafn langt. Fyrr höfum við ekki
rétt til slíkrar gagnrýni.
En því er ekki hægt að neita
að franska Alþýðufylkingin hef-
ir gert alvarlegar villur, eink-
um í utanríkismálum. Öll utan-
ríkispólitík Blum-stjói'narinnar
og Chautemps-stjórnarinnar, er
á eftir henni kom, var sorglega
ósjálfstæð.
Alvarlegasta uppgjöfin varþó
afstaða sú er monsieur Blum
tók í júlí 1936, er hann í stað
þess að viðurkenna rétt
•spönsku stjórnarinnar til vopna
kaupa, lét loka spönsku landa
mærunum, kom fram með til-
lögu um „hlutleysið“, og hélt
áfram að styðja þá pólitík þrátt
fyrir augljósan innrásarhernað
fasistaríkjanna. Ég get ekki tek-
ið að mér að afsaka framkomu
monsieurs Blums við þetta tæki
færi. Ég lít þannig á, að þarna
hafi verið framin ein hin
stærstu svik' í sögu Vestur-Ev-
rópu við málstað verkalýðsins.
En er nokkur minnsta ástæða
til að ætla, að framkoma Blums
hafi á nokkurn hátt stjórnast
af þeirri staðreynd, að inynduð
hafði verið Alþýðufylking í
Frakklandi? Ég hef hvergi séð
því haldið fram, að afstaða
Blums hafi verið tilkomir
vegna áhiáfa frá ráðherrum
þeim úr Radíkala-flokknum,
er áttu sæti í ráðuneyti hans.
Ég gexá ráð fyrir að menn
verði að sætta sig við þá stað-
reynd, að hér er um að ræða
vilja Leon Blums sjálfs, að j)að
hafi verið hans eigin friðsemd-
artegund af skoðunum sósíal-
demókrata, sem kom honum til
að breyta einmitt á þann hátt,
er gerði fasismanum mögulegt
að tendra ófriðarbálið í heim-
inum.
Sannleikurinn er nú auðvitað
sá, að engin hreyfing með svo
óstyrkri stjórn getur þriFizt.
En það er til skýring, en
þó ekki afsökun, á afstöðu Le-
on Blums. Á jjví leikur enginn
vafi, að brezka stjórnin gerði
allt sem hún gat til að hafa á-
hrif á Blum í þá átt, að hann
hindraði vopnasölu til spanska
lýðveldisins. Að hann lét und-
an þeim áhrifum, verður hon
um til eilífrar vanvirðu. En hitt
er sennilegt, að ekki einu sinm
Blum hefði neitað spanska
lýðveldinu um vopn, ef hann
hefði ekki legið undir áhrifum
ensku íhaldsstjórnarinnar.
Það er að segja, að hin hættu-
lega utanríkispólitík, er Frakk-
land hefir rekið nú síðustu ?
árin og byrjaði með undanhald-
inu í Spánarmálunum, á ekki
einungis sök í glæpsamlegri lin-
leskju í stjórnum Jafnaðar-
mannaflokksins franska og Ra-
dikala-flokksins, heldur einnig í
þeim vanmætti okkar Englend-
inga, að hafa ekki getað losað
okkur við afturhaldssömustu rík
isstjórn, er við höfum átt á
seinni tímum. Ef við hefðum
fyrir tveim árum síðan átt ein-
huga, sameinaða alþýðufylk-
Ingu, í stað verkamannaflokks,
sem studdi opinberlega hlutleys
isstefnuna, „til þess að gera
ekki Leon Blum erfitt fyrir“, þá
hefði afturhaldið aldrei fengio
vilja sínum framgengt.
Vígstöðvarnar hafa verið opn
aðar fyrir árásarliði fasismans,
ekki vegna þess að J>að var al-
þýðufylking í Frakklandi, held-
ur sökum þess, að aljjýðufylk-
ingu vantáði í Bretlandi.
Leiðrétting.
í grein sem birt var hér í
blaðinu nýlega um Blindravina
lagið hefir orðið sá misgán-
ingur, að Magnea Hjálmarsdótt
ir er talin kenna smíðar, en á
að vera sund.
Árið 1788 ritaði þáverandi
stiftamtmaður, Léventzow, bréf til
alþýðu manna í nokkrum sýslum
landsins, og bað um upplýsingar um
það, hve margir mundu vera færir
um að taka þátt í landvörn, ef ófrið
bæri að höndum, og með hverju
þeir ætluðu sér að berjast..
Vopnin, sem menn ætluðu sér að
nota voru all sundurleit og mundu
líklegast konra að mjög takmörkuðu
gagni í ófriði. nú á tímum..
T. d.. er skýrsla Strandamanna
svo:
22 menn gefa sig fram. Þar af
ætla 3 að berjast með „barefli‘“,
2 með „gaddakylfu‘“, 2 með „járn-
sleginni lensu‘“, 2 með „öxi með
löngu skafti‘“, 1 með „trébarefli
með eggjárni framm úr“, 1 með
handspík veggaða með broddum
1 með „kylfu með járngödd-
um“, 1 með „járnsleginni kylfu“,
1 með „skógaröxi‘“ 1 með „norskum
forkum‘“, 1 með „spjóti“, 1 með
„byssu‘“, 1 með „trékepp“, 1 með
„pál‘“, og 1 með „stjaka með löngu
járni frainan úr“..
Öbeisnust voru þó vopnin hjá
Borgfirðingum. T.. d. segjast þeir
í „Sturlureykjar þingsókn‘“ vera
reiðubúnir til þess að voga lífi og
blóði fyrir konginn og föðurlandið
Á Norðurlöndum, einkurn í
Noregi og Svíþjóð en einnig í
Danmörku, hefir stórfé verið
safnað af hinum ýmsu Spánar-
hjálparnefndum.
Norska nefndin tilkynii íbyrj
un þessa mánaðpr, að hún hefði
fengið inn samtals eina miljdn
króna, frá ]jví að hún hóf starf-
semi sína.
Þessi upphæð svarar til þess,
að hver einasti Norðmaður, sem
kominn er yfir fimtán ára aldur,
hafi lagt 50 aura í söfnunina.
Nefndin hefir starfað óslitið
í hálft annað ár, en ennþá er
ekkert lát á söfnuninni, hún
virðist meira að segja fara vax-
andi.
Fyrstu fjóra mánuði ársins
1937 safnaðist að jafnaði 8120
kr. á viku, en á sama tíma ^
yfirstandandi ári, 1938, hefir
safnast að meðaltali 14025 kr.
á viku.
Fyrir nokkru síðan sneri
hjálparnefndin sér til allra
sveita- og bæjarstjórná í Nor-
egi með beiðni um þátttöku
þeirra í söfnuninni. Fjörutíu og
fimm bæja- og sveitastjórnir
hafa samþykt að veita fé úr
sjóðum sínum til starfsemi
nefndarinnar.
Mesta athygli vakti Jjað þó,
er borgarstjórnin í Osló sam-
og verja sig og sína til þess
„ydersta“ og ganga móti óvinunum
með þeim vopnum, sem þeir hafa
og ekki er annað en „staurar og
slagbrandar".,
\ **
Merkur íslendingur sagði eittsinn
í ræðiu í samsæti: „Ég veit einn Is-
lending sem er ættstærri en ég,
og það er konan niín.
í **
?. • V '
Ögmundur Skálholtsbiskup lýsti
nærsveitum Skálholts á þessa leið:
Grímsnes hið góða — Gull-Hrepp-
arnir — Sultar-Tungur — Svarti
Flói. — En Oddur biskup Einarsson
lýsti Borgarfirði þannig:
Borgarfjörður er besta sveit,
ber hann langt af öðrum;
hefir svo margan heiðursreit,
sem haninn er þaktur fjöðrum...
**
Á „kútteraöldinni‘“ frá Faxaflóa
var einn vel þekktur sjómaður,
stór og sterkur og framgjarn mjög
en að sama skapi mikill klaufi, svo
að orðfært var. Eitt sinn er kveikt
var á hliðarljósum tekur hann rauða
ljóskerið og ætlar að korna því á
sinn stað, en missir það úr hendinni
fyrir borð.. Segir hann þá með
mestu rósenii: „Blóðrauð fer hún
hiður í kafið‘“.
þ}7kti fjárveitingu úr bæjarsjóði
til söfnunarinnar. Á fundi borg-
arstjórnarinnar 9. þ. m. kom
fram tillaga um 10000 kr. fjár-
veifingu í söfnun Spánarhjálp-
arnefndarinnar. Tillaga þessi
var samþykt eftir harðar um-
ræður, með 11 atkv. gegn 10.
Víða annarsstaðar, þar sem
bæja- eða sveitastjórnir hafa
samþykt fjárveitingu í þessu
skyni, hafa allir flokkar greitt
jjví atkvæði.
Þing norska sjómannasam-
bandsins, er haldið var snemma
í þessum mánuði, júní, sam-
þykti að veita úr sjóðum sínum
10000 kr. í Spánarsöfnunina.
Sambandsstjórninni var meira
að segja heimilað að veita
meira fé í þessu skyni ef sér-
stök þörf gerðist. Sjómannasam
bandið hefir áður veitt 18000
kr. til Spánarhjálparirr íar.
Þá hefir Spánarnefndin í
Gautaborg ákveðið að leggja
fram fé til að kosta enn eitt
barnaheimili á Spáni.
Sænsku Spánarnefndirnar
halda uppi 11 barnaheimilum
á Spáni. í þeim hafast við um
800 börn.
Gautaborgarnefndin samþykti
einnig að veita 5000 kr. til íbú-
anna í Granoller, er urðu ný-
(Frh. á 4. síðu.)
Spánarsofeanin á Norðnrlðndnm.
Borosrstjórnln I Oslö vellir 10000 krönn
úr borgarsjóöi i norskn Spónarsöfnnnlna