Þjóðviljinn - 26.06.1938, Blaðsíða 3

P JOÐ VIL. JIN.N
Sunnudagurinn 26. júní 1938.
þióoviyiNii
Málgagn Kommúnistaflokks
fslands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. l,2o.
í lausasölu 10 aura eintakiö.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Ohæfar
kjalSaraibúðir
Óhætt má fullyrða að skrif
Pjóðviljans að undanförnu um
húsnæðismálin og kjallaraíbúð-
irnar hafi vakið óskifta athygli
alls almennings hér í bænum.
Skoðunargerð sú er skoðunar-
menn framkvæmdu í vetur á
kjallaraíbúðum bæjarins er
talandi tákn um forsjá íhalds-
meirihlutans. Skýrsla þessi leið-
jr í ljós, að í bænum eru um
100 íbúðir, sem annaðhvort eru
með öllu óhæfar að dómi skoð-
unarmannanna eða þá mjög lé-
legar, sem vafalaust þýðir nokk-
uð það sama. Skoðunargerð
þessi leiðir ennfremur í ljós,
að ýmsar af þessum íbúðum
eru leigðar við verði, sem telj-
ast má full sæmilegt gangverð
á áþka stórum íbúðum; í igóðum
húsum og það jafnvel nýjum.
Lýsing skoðunarmannanna á
sumum þessum íbúðum erþann
ig, að mönnum hrýs hugur við
að lesa þær. Pær eru margar
hverjar dimmar og lágt úr
jörðu, rakar og fullar af rottum.
Öllu ömurlegri lýsingu er vart
hægt að finna á mannabústöð-
um. I þessum íbúðum vex upp
fjöldi barna sem bíður þess eins
að verða tæringunni og öðrum
bráðum sjúkdómum að her-
fangi.
Menn skyldu nú ætla, að blöð
in hér í bænum hefðu rokið'
upp til handa og fóta og skýrt
frá rannsókn þessari og varað
við þeirri hættu, sem hér er á
ferðinni. En þetta hefir ekki
orðið. Ekki eitt einasta af
dagblöðunum í Reykjavík að
Þjóðviljanum undanskildum sér
neina ástæðu til þess að gera
þetta mál að umtalsefni. Blöð
íhaldsins eru auðvitað löglega
afsökuð, þar sem þau eru fyrst
og fremst málgögn húsaleigu-
okraranna og þeirra manna, sem
eiga hinar heilsuspillandi íbúð-
ir. En hitt gegnir nokkurri
furðu, að hvorki Nýja dagblað-
ið né Alþýðublaðið hafi séð á-
stæðu til þess að minnast á
þetta hneyksli.
Það er vitað mál, að bæjar-
stjórnaríhaldið á fyrst og fremst
sök á því hvernig húsnæðismál-
um bæjarins er komið. Húsa-
leigubraskararnir og húsaleigu-
okrararnir eru ein af megin-
stoðum Sjálfstæðisflokksins, og
hagsmunir þeirra ganga í einu
t>ing norska verka-
lýðssambandsins
gerði margar mikil-
vægar ályktanir.
Sambandið skorar á ríkisstjórnina að binda
enda á ^hlutleysis^-pölitíkina í Spánarmálun-
um. í samráði við önnur Norðurlandaríki.
Ping norska verklýðssam-
bandsins stóð frá 20. maí til 1.
júní, og gerði ýrnsar þýðingar-
miklar ályktanir.
Þegar í byrjun var það ljóst
að þingið mundi taka aðra af-
stöðu til alþjóðlegrar einingar
verkalýðsfélaganna, en fundur
Amsterdamsambandsins í Osló
og stjórn norska landssam-
bandsins.
Fram að þessu hefir fulltrú-
um frá Verklýðssambandi Sov-
étríkjanna verið boðið á þing ■
og öllu fyrir kröfum og þörfum
almennings og hagsmunum bæj
(árins í heild. Pað er vegna þess
ara húsaleiguokrara, sem bæj-
arstjórnin lætur alt reka á reið-
anum í byggingarmálum. Til
þess, að þeir geti fengið okur-
gróða, leigir bærinn óhæfar
kjallaraíbúðir handa þeim sem
hann hefir á framfæri og greið-
ir fyrir þær eins mikið og aðrir
fá fyrir sæmilegustu íbúðir í
vönduðum húsum. Til þess að
viðhalda gróða húsaleiguokrar-
anna ,berst íhaldið á móti því
að verkamannabústaðir séu
bygðir og að almenningur geti
fengið fyrsta flokks húsnæði
gegn vægu gjaldi. I verka-
mannabústöðunum greiðir al-
þýðan um 50 krónur fyrir á-
gætis íbúðir sem þeir eignast
smátt og smátt, en í kjöllur-
um braskaranna verður að
greiða 60, 70—80 krónur fyrir
sambýlið við rotturnar. •
Af tekjum Reykvíkinga, sem
eru nálægt 50 miljónum króna
mun láta nærrij að 12 miljónir
króna fari til húsaleigu og það
væri ekki ófróðlegt að vita,
hvað mikill hluti þessarar upp-
hæðar fer fyrir húsnæði sem
er óhæft og heilsuspillandi.
í sumar verða húsabyggingar
nálega engar, en ef að vanda
lætur fjölgar Reykvíkingum um
hér um bil þúsund manns á
árinu. Pað þýðir óumflýjanlega
að enn fleiri óhæfar kjallaraí-
búðir og köld þurkloft verða
tekin til íbúðar, húsaleigan
hækkar og vandræðin vaxa. í-
haldið vill ekkert hafast að, því
að þá er okurgróði húsaleigu-
braskaranna í veði.
Krafa fólksins er að þegar
verði gerðar allar þær ráð-
stafanir, sem unnt er að gera
til þess að bæta úr húsnæðis-
vandræðunum og að húsabygg1
ingar verði hafnar í stórum
stíl. Pað mundi draga úi
atvinnuleysinu sem ríkir í bæn-
um, bæta úr húsnæðisvand-
ræðunum, og fækka óhæfu kjall-
araíbúðunum, sem nú er búið í. .
norska sambandsins sem gest-
um. Nú hafði meirihluti sam-
bandsstjórnar lagt á móti því.
En einn stjórnarmeðlimurinn
bar fram tillögu á þinginu um
að Rússunum yrði boðið sem
gesturn, eins og áður, og var sú
tillaga samþykkt með 500 afkv.
gegn 50. — Forseti sovétsam-
bandsins, Svernik, þakkaði.boð-
ið, en fulltrúa var ekki hægt
að senda vegna þess hve boð-
ið kom seint.
Þingið samþykkti 27. maí eft-
irfarandi ályktun um upptöku-
beiðni Sovétsambandsins íAmst
erdam-alþjóðasambandið:
„Með tilliti til þess að alþjóð-
leg eining verklýðsfélaga hef-
ir mjög mikla þýðingu fyrir
baráttuna gegn stríði og fas-
isma, fyrir friði og frelsi, mun
Landssambandið beita sér fyrir
upptöku rússneska sambands-
ins og annara verklýðssambanda
í I. O. B. (Amsterdamsamband-
ið) á grundvelli laga þess og
pólitískra grundvallarregla".
Um einingu norsku verklýðs-
samtakanna voru því miður ekki
gerðar eins ákveðnar ályktanir.
— Samþykkt var áskorun til
Verkamannaflokksins og Komm
únistaflokksins um að taka upp
að nýju samninga um samein-
ingu. En gert var ráð fyrir því
að kommúnistar undirgengjust
stefnu Verkamannaflokksins,
leystu upp flokk sinn og
gengju inn í Verkamannaflokk-
inn. Tillaga frá einum Oslo-full-
trúarium, Sörum, um að taka
upp samninga á jafnréttisgrund
velli, var felld mcð allmiklum
atkvæðamun.
í utanríkismáluoum krafðist
þingið þess af ríkisstjórninni, að
hún beitti sér fyrir því í sam-
vinnu við hin Norðurlandarík-
in að „hlutleysisstefnunni" í
Spánarmálunum verði hætt. —
Þingið krafðist vopna handa
Spánska lýðveldinu og virkrar
friðarpólitíkur allra lýðræðis-
landa til skipulagningar sam-
eiginlegu öryggi þjóðanna.
Pingið samþykkti að veita
100.000 krónúr í Spánarsöfnun-
ina. Einnig var ákveðið að
styrkja flóttamenn úr fasista-
ríkjunum, halda á ári hverju
„flóttamannaviku“, og einbeita
þá starfi verklýðsfélaganna til
stvrktar flóttamönnunum.
í innanríkismálum samþykkti
þingið að styðja pólitík sam-
steypustjórnarinnar, en þó
krafðist það ýmissa endurbóta,
svo sem „að hinir ríku verði
látnir borga“. Verkalýðssam-
bandið styður landvarnarstefnu
ríkisstjórnarinnar, en krefst
að fasistaleiðtogar verði ekki
liðnir í hernum.
I fienf
Frá vinstri til hægri:
Wellington Koo, fulltrúi Kín-
verja, Souritz, sendiherra Rússa
í París og Litvinoff.
ucjlrílVírtfiör
7
ed,a pvi ganga peir framhjcí Þjóð,
viljanum? Ef pað er meiningin ctð
fam (10 setja nazistiskan stimpil ci
ípróttahreyfinguna hér, pcí skuiu
peir herrar vita, cið pað %erður
ekki polað mótspyrnulaust og sizt
af ipnóttamömmm.
V. S. V. ú horninu hefir verið að
ber.jast fyrir girðingu um Arnarhóls-
tún í hdlfan mcínuð. Þegar girðingin
kom, pukkaoi hctnn sér pœr óhemju
fmmfarir. en ekki scí hann gaddana
ú girðingunni fyrr en hann hafði les
ið greinarkorfi í Þjóðviljanum. Þcí
skrifaði V. S. V, d horninu harðvít-
uga grein gegn gaddavirnum. A
'morgun hrósar lmnn sér af fwi ad
fcí girðinguna rifnct niðtir. „Hann-
es“ cí horninu virðist vem jafn-
vigiir ú uppbyggingu og niðurrij
— gaddavirsgirðingu!
: **
Er móttökunefnd pýzku kiiatt-
spyrnumannannci ctð hugsa um að
gefa pessu móti „pólitiskan“ blœ,
ýmsar ákvarðanir voru gerð-
ar til þess að styrkja verka-
lýðssamtökin inn á við. T. d,
var ákveðið að stofna skóla
handa starfsmönnum verka-
lýðsfélaganna. En þess er mikil
þörf, vegna hins öra vaxtar
hreyfingarinnar. Landssamband
norsku verkalýðsfélaganna hef-
ur síðustu fjögur árin bætt við
sig 170 þúsund nýjum meðlim-
um og telur nú alls 340 þús-
und meðlimi.
Aðalblað norska Kommún-
istaflokksins, „Arbeideren" í
Oslo, skrifar um þingið í rit-
stjórnargrein m a. þetta:
„Yfirleitt var þingið fram-
sækið og starfsamt. Því er ekki
að leyna, að vér hefðum ósk-
að eftir skýrari og réttari af-
stöðu í ýmsum málutn. En á-
kvarðanir þingsins s;rna mikla
framför hreyfingarinnar, og eru
flestar þeirra til þess fallnar að
vekja verkalýðinn og þjóðina
alla til baráttu gegn myrkra-
völdunum, er ógna þjóð vorri
bæði erlendis og heiman frá, —
til baráttu gegn fasisma og
afturhaldi“.
Pctfinn sver sig enn í cettinci til
fyrirrennam sinna, peirra, er
brmndtt Hiíss og mijrtu beztu
sannleiksleitendur heimsins. Nú lýs-
ir hann samtíð sinni með Frctnco
í tilefni af „veltukkuðiim“ morðum
hans cí konnm og börnum
**
Skyldi Pétur Halldórsson vem
orðinn svo úrkuta vonar um hita-
veitulcinið, að hann — uf pvi hann
veit pólitisku ctfleiðingcvncr fyrir
ihaldið hér. —- htigsi sér að fd
Pýzkct nazismann cw lúni í síaðinn?
Hvað er Itann Ctnnars uð gem i
Liibeck, landinu Hl skaða og
skammar og Norðiirlöndum öllum
tii skapmunar, pvi enginn arutar
borgarstjóri höfuðborgar ú Norð-
urlöndum lœtur sjút sig með slik-
um skri!
**
Til er pýzkt mdltœki sem hljóð-
ar svo: „Vertu bróðir minn og
ég skal mola d pér hattsinn!" —
Það er pesskonar bróðerni sem
Pnissland stýnir mi Austurriki.
**
Mttssolini heimtar ctf fasistunum
prennt: aga, hlýðni og hollustu.
Þettci eru dygðir fasistanna.
Froncis Hackett, fréttaritciri „Sur-
vey Graphic“ spurði Mussolini einu
sinni i viðtali: „Hvað hefði yðo'
hdgöfgi nú verið kominn lcingt, cf
pér hefðttð sjdlfur breytt sam-
kvœmt fasistadygðunum: ctga, holl-
ustu og hlýðni?“ — Mussolini vafð-
ist tunga Um tönn og muidrfíði eitt-
hvað um. a<5 striðið hefði breytt cí-
standinu.
**
Victor Emanuel Italiukonungur er
nú í rauninni aðeins „toppfigúra".
Það er sagt, að hann Imfi komist
svo cið orði eitt sinn ineðan d
Abessiniustriðinu stóð:
„Ef við vinnum, verð ég keisari
i Abessiniu. Ef við töpum, verð
ég konnngur d ítciliu"1.