Þjóðviljinn - 20.07.1938, Blaðsíða 3

Þriðjudaginn 19. jólí 1938.
fiSÓOVILIINII
Málgagn
Islands.
Kommánistaflokks
Ritstjóri: ELnar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
I lausasplu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
TVeggja áralnnrás-
arstyrjold á Spáni.
Það eru nú liðin tvö ár frá
því spönsku fasistarnir hófu
uppreisn sína gegn löglegri
lýðræðis-stjórn Spánar. Um'
allan heim hefir verið fylgzt í
ofvæni og spenningi með þess
um hildarleik milli fasismans og
lýðræðisaflanna. Styrjöldin á
Spáni er ekki neitt venjulegt
borgarastríð. Það er innrásar-
stríð fasistískra ' ríkja á
spánskri grund. Það var skipu-
lagt og undirbúið í samvinnu
og samráði við Þýzkaland og
Italíu, og spönsku fasistarnir
væru fyrir löngu ofurliði born-
ir, hefðu þeir ekki notið opin-
bers stuðnings þessara ríkja.
En það er ekki aðeins þetta,
sem hefir stutt fasistana,-
heldur einnig svik og undan-
látssemi lýðræðisríkjanna, ogþá
fyrst og fremst Englands og
Frakklands.
I Spánarmálunum hefir enska
íhaldsstjórnin leikið slíkt sví-
virðingahlutverk, að seint mun
fyrnast — og með tengslum
sínum við Frakkland hefir hún
teymt frönsku stjórnina út á
sömu braut. Jafnvel hinir beinu
hagsmunir heimsveldisins,
eins og öryggi Gíbraltar og
siglingaleiðarinnar um Miðjarð-
arhaf — hafa orðið að þoka
fyrir áhuga brezka auðvaldsins
fyrir því að eyðileggja alþýðu-
fylkinguna spönsku og frönsku
— og geðjast brezkum auðkýf-
ingum og bröskurum, sem
uggðu um eignir sínar á Spáni,
ef lýðveldisstjórnin sigraði. —
Þannig hefir uppistaðan í
brezkri utanríkispólitík verið
allt frá Abessiniustríðinu —
og til síðustu atburða í Kína og
á Spáni. Fyrsta kjörorðið er:
„Frelsishreyfing alþýðunnar
má ekki sigra“ — það er betra
að Japan eða Franoo vinni —
við reynum að semja við fant-
ana á eftir ,til að halda okkar
fríðindum“.
Það er gegn brjálaðri innrás
fasistaríkjanna og þessum
svikum vestrænu lýðræðisland-
anna, sem alþýða heimsins og
allir sannir lýðræðisvinir hafa
risið. Það var þetta lifandi
þjóðabandalag fólksins sjálfs,
sem reis til hjálpar spanska lýð-
ræðinu, þegar mest á reyndi.
Þúsundir alþýðumanna frá ýms
um löndum, sigruðu allar tor-
færur og flykktust til spönsku
Jððin verðnr að sameln-
ist gegn atvinnnleysinn.
1 baráttunBl §egB kreppnnnl og neyblnnt skal
pldbin meb lirdðurlegu átabi bnebbja atvinnnleys
in«. Eb pá polfir hán enga svfikara, sem rejra tökin
aö hálsl hennar og nota sér nejð ffólkslns tlfi grðða
Atvinnuleysið er helmingi
meira nú en í fyrra. Og það er
fyrirsjáanlegt að það eykst. Og
þar ofan á bætist að fjöldi þess
verkafólks, sem nú vinnur og
þrælar í síldinni, ber mjög lítið
úr býtum.
Atvinnuleysið sverfur með
hverjum deginum fastar að
verkamönnum. Og fyrir æsku-
lýðinn er það orðið plága, sem
er að beygja mikinn hluta hans
— einnig andlega og siðferði-
lega — undir fargi sínu.
Baráttan gegn atvinnuleys-
inu er því hagsmunalegt og
andlegt velferðarmál íslensku
þjóðarinnar ,sem henni ber allri
að standa saman í. Sá, sem
svikst þar um, er vargur í
véum, sem þjóðin mun láta
sæta meðferð, sem slíkir verð-
skulda.
Baráttan gegn atvinnuleysinu
hefir verið einkamál verklýðs-
stéttarinnar. Þótt aðrar stétti'Jij
-|láti í ljós hrygð sína yfir því,
atvinnuleysið skuli vera svona
mikið, — og þó æska af öllum
stéttum sitji atvinnulaus heima
hjá foreldrum sínum, þá hafa
þessar millistéttir þó ekki feng-
ist til að taka virkan þátt með
verkalýðnum' í atvinnuleysisbar-
áttunni. Þvert á móti hefir
meira að segja barátta verka-
manna mætt skilningsleysi og
tortrygni og sumstaðar hafa
pólitískir spekúlantar verið að
reyna að koma þeirri hugsun
inn, t. d. hjá bændum, aðverka
menn gerðu bara háar kröfu*--
en nentu ekkert að gera og
lifðu bara í vellystingum á at-
vígvallanna, til að berjast þar
fyrir frelsi Spánar og alls mann
kyns. — Þeir voru reiðubúnir
að færa hina þyngstu fórn —
deyja sjálfir, til þess að frels-
ið og lýðræðié mættu lifa.
Og alþýða allra landa hefir
tekið virkan þátt í þessari bar-
áttu. — Af litlum efnum hefir
hún safnað fé, matvælum og
fatnaði til að styðja spönsku
alþýðuna. Þó hafa Sovétríkin
verið mikilvirkust í þessu hjálp
arstarfi. Alþýðubl. (St. P.) seg-
ir reyndar, að þau hafi haft
sömu afstöðu til Spánar og
brezka íhaldsstjórnin. Hitt er
sönnu nær, að ekkert einstakt
land hefir veitt spönsku stjórn
inni slíkan stuðning. Á sérhverj
um opinberum vettvangi, í
þjóðabandalaginu, hlutleysis-
nefndinni o. s. frv., hafa full-
trúar Sovét-ríkjanna talað máli
spánska lýðveldisins. Og
ekkert land hefir sent spönsku
alþýðunni jafnmikið af lífsnauð-
synjum, enda hefir alþýða Sov-
ét-ríkjanna ekki talið eftir sér
að leggja á sig útgjöld í þessu
skyni.
Negrin og aðrir fulltrúar
spánska lýðveldisins hafa líka
margoft og opinberlega
tjáð Sovét-ríkjunum þakkir
fyrir samúð þeirra og hjálp.
Alþýðubl. væri því nær að
skýra fyrir lesendum sínum,
hvernig á því geti staðið, að II.
Aljijóðasambandið, sem Al-
þýðuflokkurinn er meðlimur í,
skuli ekki hafa gengið að til-
boði Dimitroffs, um samstarf
og einingu milli Albióðasam-
bandanna í aðstoð þeirra við
spanska lýðveldið.
Innrásarstríðið á Spáni er enn
í fullum gangi og ekki unt að
segja hversu ljúka muni. Það
hefir að vísu þrengt nokkuð
að stjórnarhernum upp á síð-
kastið gagnvart ólmri sókn fas-
istiskra innrásarherja, sem átt
hafa ofgnótt nýjustu drápstækja
Hitt er þ(ó skylt að muna, að
þessum tveim árum, sem styrj-
öldin hefir staðið, hcfir étjórn-
arherinn breyst úr dreifðum,
skipulagslausum, óþjálfuðum
sjálfboðaliðshópum — í skipu-
lagðan, agaðan her, þó að hann
sé að vísu enn ekki nægilega
vopnum búinn. Og þeir sem
þekkja þau afrek, sem hug-
sjónaeldur ogfórnfýsi spanskr-
ar alþýðu hefir unnið í þessum
hildarleik, geta dirfst, að vona,
að henni megi þrátt fyrir alt
takast að sigra.
Við íslendingar getum að
vísuekki mikið af mörkum lagt.
En tvent er það þó, sem við
jgetum gert, annað að styrkja
eftir megni starfsemi Friðarfé-
lagsins til hjálpar bágstaddri
spænskri alþýðu, hitt að læra
af þeim atburðum, sem þarna
hafa ger»t. Við vitum, að hér
á Islandi eru aðdáendur ogskoð
anabræður Francos — Morgun-
blaðsliðið flaggar daglega þess-
ari afstöðu sinni — og nú síð-
ast í afmælisgreininni. Reynsl-
an frá Spáni sýnir okkur að
yfirstéttin er albúin til hvers-
kyns lqgbrota og glæpaverka
-— ef yfirráð hennar eru í hættu
— og þá er heldur ekki verið
að horfa í að selja sjálfstæði
landsins. Það var andvaraleysi
spönsku lýðvcldisstjórnarinnar
gagnvart svikum og kúgunar-
tilraunum yfirstéttarinnar, sein
gerði fasistunum unt að hefja
uppreistina.
íslensk alþýða mun draga sín-
ar ályktanir af þessum stað-
reyndum og vera vel á verði
um að slíkt hið sama geti ekki
endurtckið sig hér.
vinnuleysisstyrk! !
Öll þessi afstaða þarf að ger--
breytast, til þess að þjóðin geti
sameinast um sterkt átak gegn
atvinnuleysisbölinu. Mill'stétt-
imar þurfa að sannfærast um
það, að verkalýðinn vantar ekki
vinnuþrána, heldur vaníar hann
tækin, til að fá að auðga landið
og bæta hag sinn og þjóðarinn-
ar.
Verkefnin eru næg, vinnuafl-
ið er nægilegt — en tækin
vanta og þau kosta fé. En féð
er líka til, en þeir menn, sem
nóg eiga af því, vilja ekki láta
það í fyrirtæki, sem atvinnu
skapa, heldur fyrst og fremst
í verslunarbrask, af því það gef
ur ofsagróða. Fyrsta skilyrðið
til þess að knýja auðmagnið
(út í atvinnulífið, er því aðloka
fyrir því gróðamöguleikunum í
versluninni.
Það má vel vera, að það eitt
saman sé ekki nóg. Það er vafa-
laust auk þess nauðsynlegt, að
þjóðin leggi fast að sér á ýms-
um sviðum, til að skapa nýja
atvinnu, nýjar framleiðslugrein-
ar í landinu. En það er hvorki
rétt að ætla íslensku þjóðinn?|
það, né mun hún heldur láta sér
þaðlynda,að meðan hún spar;
og þræli, til að gera lífvænhgj
í landinu, þrátt fyrir kreppuna,
þá sitji nokkrir heildsalar og
hátekjumenn sem gammar á
Jierðum hennar, og raki saman
jauð á neyð hennar, auðnum,
sem hana vantar til að gera
hlutina með.
Meðan heildsalagróðinn ekki
er tekinn í þjóðarþágu og há-
launin ekki lækkuð, þá er það
argasta hræsni og yfirdreps-
skapur að tala um sparnað viði
alþýðuna, og hún geiur aöeins
svarað slíku hjali með verðugri
fyrirlitningu.
En strax og þeir aðiljar, sem
miklu geta um það ráðið, hvaða
stefna verður ofan á með þjóð-
inni um þessi mál, eins og
Framsóknarforingjarnir (ekki
Jón Árnason og Jónas), sýna
lit á því að þora og vilja karl_
mannlegar aðgerðir í þessum
málum (og láta sér ekki nægja
að tala um karlmenskuna), þá
ir,un heldur ekki standa á verk
lýðshreyfingunni til sameigin-
legra átaka á öllum sviðum og
í fjölda forma, sem hingað til
liafa ekki verið reynd.
Það hefir verið svo með
Framsókn fram að þessu, að
hún hefir af einhverjum dular-
fullum — eða að minsta kosti
furðulegum ástæðum forðast
samvinnu við liina kommúnis-
tisku verklýðshreyfingu. Það er
stundum engu líkara en að í-
haldið hafi dregið krítarstrik í
kringum Framsókn — eins og
Stundum er dregið í kringum
hænur og reynslan sýnir, að
þær ekki þora að hoppa úi yf-
ir. Það virðist þó því furðu-
legra af Framsókn að óttastsvo
þessa samvinnu, sem óhjá-
kvæmileg verður við kommún-
ista á stjórnmálasviðinu, sem
Framsókn hefir hér í Reykja-
vík einmitt haft reynslu af því
í neytendasamtökunuin, hvílíkur
kraftur hin kommúnistiska verk
lýðshreyfing er til hagnýtra,
þjóðlegra átaka. Og sömuskipu
lagsgáfur hafa kommúnistar
sýnt með starf; sínu á menning-
arsviðinu, þar sem ýmsir bestu
menn jijóðarinnar hafa tekið
hönduin saman við þá um ab
skapa „Mál og menning“, sem
líklegt er til að verða einhver
besta lyftistöng alþýðumenning-
ar á íslandi. En svo undarlega
bregður við ,að svo virðist sem
slíkt framkalli frekar öfund og
afbrýðissemi hjá vissum leiðfög
um Framsóknar, en þann póli-
tíska skilning á nauðsyn þess
að taka höndum saman við
kommúnista til þjóðnýírar starf-
semi, einnig á sviði atvinnu-
framkvæmdanna. — Og þá
mættu líka Framsóknarmenn
minnast þess ,að stórfeldustu
atvinnuframkvæmdir og nýsköp
un á framleiðslusviði sem ver-
öldin hefir nokkurn tíma séð,
hafa verið unnar undir forustu
kommúnista — uppbygging
sósíalismans í Sovétríkjunum —
og hinn kommúnistiski verka-
lýður íslands mun heldur ekki
hafa farið varhluta að þeim
krafti, sem rússneski verkalýð-
urinn sýndi, í því að yfirvinna
örðugleikana.
En Framsókn svarar venju-
lega öllu þessu með einu orði:
Kommúnistar eru kaupkröfu-
menn og spilla meira að segja
Alþýðuflokknum líka, hvað það
snertir.
En hér veður Framsókn í
villu og svíma. Kaupkröfumenn
irnir ,sem sliga íslenskt atvinnu-
Iíf, eru ekki í stétt verkamanna
né flokkum verkalýðsins. Kaup-
kröfumennirnir eru herrar) eins
og Richard Thors, Magnú; Sig-
urðsson, Eggert Claesen, Stefán
Thorarensen, Johnson & Kaab-
er, Magnús Kjaran, Eggert
Kristjánsson o. s. frv. — Með-
an þeir flokkar, sem ráða þjóð-
félaginu ,láta greiða þessum
mönnum 20 þús. íil 200 þús.
krónur á ári fyrir okur og ó-
stjórn á framleiðslu- og versl-
unarlífi þjóðarinnar, — þá er
hvorki staður né stund til að
segja að 1500—3000 krónur sé
of mikið fyrir verkamannafjöl-
skyldu — og er beinlínis ó-
svinna að koma með slíkt.
pess vegna segir verkalýð-
hreyfingin við Framsókn: Ver-
ið þið með í að þurka burtíj
gróða þessara heildsala og
lækka hálaunin, noíið síðan
allt það fé, sem þjóðarbúskapin-
íim þannig sparast, til að auka
atvinnuna á skynsamlegan hátt
— og ef lífskjör vinnandi síétt
anna á íslandi þá reynasit oí
há, þegar gróði auðmánnar.na
er brott numinn, og skynsam-
legu skipuíagi komið á fram-
leiðsluna, þá skal verklýðshreyf
rngin með ykkur grípa ti!
iannara ráða tií að tryggja þau
(Frh. á 4. síðu.)