Þjóðviljinn - 22.07.1938, Blaðsíða 2
Föstudaginn 22. júlí 1938.
ÞJÓÐVILJINN
Æskan og þjöðfélagið
Auðvaldsspillingin og alþýðuæskan.
Hópganga æskuíólks í Sovéí-ríkjunuir.
Því hefir verið að nokkru lýst
í fyrsta kafla þessa greinaflokks,
hversu íslenskt auðvald hefirbú
ið að alþýðuæskunni um efna-
leg kjör og afkomu. Skal rakið
hér nokkru nánar, hversu að-
búð þessi orkar á andlegan
þroska og skaphöfn æskunnar.
Atvinnuleysið er ekki aðeins
orsök í efnalegum skorti og
basli. Það er jafnframt stærsti
bölvaldur í uppeldi þjóðar-
innar. Hundruð gerfilegra æsku
manna, sem eru fullir af starfs-
þrá og áhuga, fá engin verk-
efniHil að glíma við. Lífsorka
sú og sköpunarþrá, sem er ein-
kenni alírar heilbrigðrar æsku,
finnur engan hagnýtan farveg.
Hún er kæfð og bæld eða villist
út á glapstigu.
Það er þessi tilfinning um að
manni sé ofaukið — hvergi
handtak að fá — alt sé tilgangs-
laust, það er hún sem skapar
tómlæti og rótleysi æskunnar.
— Lífsstefna hennar og siðferði
legt viðnám er brotið á bak
aftur — mönnum „er sam'a um
alt“. Og það er reynt, að
krydda þetta tilgangsleysi með
fánýtri dægrastyttingu og skað-
legum nautnum. Ef til vill á at-
vinnuleysið og fylgjur þess
stærri þátt í hinum vaxandi
drykkjuskap og afbrotum ungra
manna, en okkur grunar, En
drykkjuskapur æskunnar er,
sem kunnugt er, sífelt að áger-
ast — og er þegar orðið' þjóð-
félagslegt vandamál, hversu við
megi sporna. Þetta rótleysi æsk
imnar, gerir hana að auðfengn-
ari bráð fasistiskra lýðskrums-
flokka, svo fremi að hún finni
ekki nauðsyn eigin samtaka og
markvissrar baráttu. Og ætti
slíkt að vera ærið umhugsunar-
efni hverjum sönnum íýðræðis-
^innaj í landinu. Það er því ekki
aðeins, að auðvaldið íslenska sói
sköpunarmætti og starfsþrá
fjölda æskulýðs í tilgangs-
laust rölt atvinnuleysisins og
hindri þannig stórkostlega verð-
mæta sköpun fyrir íslenska þjóð
félagið, það skaðar jafnframt
þjóðina, í heild og sýkir og veik-
ir komandi kynslóðir,
Það er þó ekki aðeins atvinnu
leysið og fylgjur þess, sem hér
eru að verki. Jafnvel sá æsku-
maður, sem hefir atvinnu, kemst
ekki síðúr í kynni við spillingu
auðvaldsins. Fjármálaspillingin
blasir allsstaðar við. Mest og
auðsæjust er hún í háborg auð-
kýfinganna sjálfra — þar á hún
líka upptök sín og þaðan er
reynt að dreifa henni allt inn
í raðir alþýðunnar. Við háborð-
in sitja herrarnir sem hafa 10—
50 þús. kr. árstekjur. Þar skifta
menn um pólitískar skoðanir,
eftir því hver hæst býður. —
I auðvaldsþjóðfélagi er reynt að
gera aft að vörum, líka sannfær
ing manna. Og það er leitast
við að dreifa þessari spillingu
ínn í raðir fólksins. Öll atvinnu-
veiting er gerð að pólitísku
braski. „Þú færð ekki vinnuhjá
mér góði minn nema að þú
fylgir okkar flokki". Þessi auð-
valdsspilling er jafnvel farin að
senda sýkla sína inn í’ yerkalýðs
samtökin. Og æskumaðurinn,
sem eý í atvinnu — eða atvinnu
leit, mætir ósjaldan slíkum að-
stæðum, sem þessum.
„Annað hvort verðurðu að
selja sannfæringu þína, eða þú
færð ekkert að gera“.
Hér er um svo alvarlegt mál
að ræða, að enginn frjálslyndur
maður má láta það afskiftalaust
Það tíefir jafnan þótt aðal hvers
frjálsborins manns-, að þora að
hafa sínar eigin skoðanir — og
selja aldrei manndóm sinn og
sannfæringu við fé. Það er
slíkur manndómur, sem borið
hefir uppi alla frelsis- og fram-
'farabaráttu í heiminum. Án þess
værum vér íslendingar enn kúg-
uð hjálenda. Enginn Skúli fó-
geti, engir Fjölnismenn, enginn
Jón Sigurðsson hefði verið til.
Sjálfsvirðing og manndómur á
þessu sviði er skilyrði allra fram
fara — er skilyrði þess, að al-
þýðan geti unnið sína sigra.
Hér verður því að reisa rönd
við. Heilbrigð æska þráir jöfn-
uð og réttlæti — og svigrúm
til að þroska hæfileika sína og
hæfni. Hún mun halda háttkjör
orði Ingjaldo(r íHergilsey:
„Ég aldrei við svívirðu sæmd
mína gef,
þú selur mér tórandi aldrei
mitt líf1'.
En til þess að verða sigursæl
í þessari baráttu gegn kúgun
og spillingu auðvaldsins, verður
hún að smíða sér þau samtök
og beita þeim baráttu-aðferð-
um, sem einhlítar eru — og
verður það nánar rætt í næsta
kafla.
Atvinnuleysi æsk»
unnar og úrræða-
leysi valdhafanna.
Framtíðarmöguleikar æskunn
ar á íslandi eru langt frá því
að verða glæsilegir um þessar
mundir. Hundruðum saman
ganga ungir menn atvinnulaus-
ir stóran hluta ársins og verða
að neita sér um flest lífsþægindi
og jafnvel brýnustu nauðþurft-
ir.
Undanfarin sumur hefir síld-
arvertíðin verið það eina sem
fjöldi ungra manna hefir lifað á'.
Ennúvirðast allarlíkur benda til
þess, að einnig þessi þrautalend
ing ætli að bregðast, þar sem
veiði er nú sem sagt engin.
Það ástand, sem hlýtur að
skapast með haustinu, verður
því ekkert glæsilegt. Fram und-
an blasir við eitthvert ömur-
legasta ástand, sem énn hefir
skapast í málefnum íslenska
• jV-.> V-.;.-
æskulýðsins.
Bæjarstjórn Reykjavíkur sef-
ur sínum langa svefni. Nú eru
þau gleymd, loforðin, sem íhald
ið gaf unga fólkinu fyrir síðustu
bæjarstjórnarkosningar. íhaldið
veit, að tíminn, til næstu kosn-
inga er nokkuð langur og því
óþarfi að flýta sér að efna kosn-
ingaloforðin frá því í vetur í
bili.
Svipað má segja um ríkis-
stjórnina. Hennar aðgerðir ímál
um æskunnar eru næsta smá-
vaxnar. Ætti henni þó að vera
ljóst það ástand, sem nú ríkir
í þessum málum og sem enn á
þó eftir að versna að miklum
mun.
En æskan sjálf finnur hvar
skórinn kreppir að. Landiðerað
miklum hluta ónumið, þúsundir
Leikhússtjóri einn fann upp gott
ráð til að fá kvenfólkið til að
taka ofan hattana. Rétt áður en
sýr.ing byrjaði kom svolátandi aug-
lýsing á leiktjaldinu:
Leikhússtjórnin vill sj.ara eldri
frúm öll óþægindi. Peim er því
velkomið að hafa hatta sína
áfram á höföinu.
Mver cinasti kvenmaður í hús-
inu tók tafarlaust ofan hattinn.
**
— • Ég sé að séndiherra Þjóð-
verja og fleiri þýzkir valdsmenn
eru hér viðstaddir. Ég vil því nota
tækifærið til að óska: Guð hjálpi
Þýzkalandi.
Úr ísl. stóiræðu.
verkefna bíða hinna starfsfúsu
handa, sem vilja vinna en fá
ekki.
Til þess að úr þessum vanda
fáist bætt, þarf unga kynslóð-
in að láta þessi mál til sín taka.
Því að meðan æskan er sinnu-
laus um sín eigin mál og sér
engin ráð út úr öngþveitinu, er
þess varla að vænta, að núver-
andi valdhafar ríkis og bæjar
hreyfi sig til hinna minstu að-
gerða.
Fyrir æskulýðnum liggurþví
það verkefni fyrst og fremst,
að skilja gildi samstarfsins, því
sameinaður getur æskulýðurinn
lyft þeim Qrettistökum, sem eru
honum sundruðum um megn.
Og leggi æskulýður bæjarins
sameinaður til orustu við þá
margþættu erfiðleika sem að
honum steðja, mun hann fljótt
komast að raun um, að undan
samstiltum kröftum hans verður
hið steinrunna bæjarstjórnarí-
hald og hin aðgerðarlitla ríkis-
stjórn að láta undan síga.
Frumstæðustu kröfurnar sem
ger.a verður til hvers þjóðfélags
er, að það sjái sér fært, að sjá
þegnum sínum fyrir atvinnu og
lífsviðurværi. Qeti það ekki sint
jafn réttmætum kröfum og em-
földum, ber það dauðann í eig-
in brjósti. Þá verður það að
víkja og annað nýtt að taka við.
Þetta eru sannindi sem vald-
hafarnir ættu að hafa í huga
áður en þeir hundsá jafn sjálf-
sagðar kröfur og þær að geita
eitthvað til þess að bæta úr því
ófremdarástandi sern nú ríkir í
atvinnumálum ungu kynslóðar-
ínnar.
Eeniffiteíil-
ar faJsa læli
I {þfóðitjféfn
arráðtani*
Kínverska ríkisstjórnin hefir
skipað „þjóðstjórnarráð“, er
ásamt stjórninni á að hafa á
hendi æðstu völdj í Kínaj. í ráði
þessu eru fulltrúar frá öllum
fylkjum og stórborgumj í íand-
inu og eiga þar m. a. sæti sjö
Ieiðtogar Kínverska Kommún-
istaflokksins, þar á meðal Mao-
#Tse-Dun og Van Min.
Kommúnistarnir í „Þjóð-
stjórnarráðinu“ gáfu út eftir-
farandi yfirlýsingu um leið og
þeir tóku sæti í ráðinu:
„Miðstjórn Kommúnista-
flokks Kína hefir gefið okkur
leyfi til að verða við skipun
ríkisstjórnlarinnar. Stofnun
„Þjóðstjórnarráðsins“ sýnir, að
stjórnmálalífið í Kína færist í
lýðræðisátt, og að samfylking
flokkanna og þjóðarinnar allr-
ar treystist. Þó að Ráðið sé.
þannig skipað og samsett, að
ekki sé hægt að líta á það sem
sanna mynd af þjóðarviljanum,
þá er það þó stórt spof í áttina
til lýðræðislegrar stjórnarmeð-
an á styrjöldinni stendur. Við
munum leitast við að gera Ráð-
ið að eiginlegu fulltrúaráði þjóð
arinnar, en jafnframt taka þátt
í starfi þess með einlægni og
hrifningu. Við lítum svo á, að
starf kommúnistanna í Ráðinu
muni hjálpa mjög til með skipu-
lagningu á vörn borganna Vu-
háng, Hanká, Hanjang og Veit-
sjang. Kotamúnistaflokkur Kína
tekur sæjtri í Ráðinu til þess- að
efla samstarfið við Kuomintang
og aðra þá flokka, sem vilja
vinna að sigri kínversku þjóð-
airnnar yfir japönsku landræn.
ingjunum, og leggja grundvöli
undir sjálfstætt, frjálst og ham-
ingjuríkt Kínaveldi.
Til að þessu marki verði náð,
verður að efla herinn og auka
enn smáskæfuhernaðinn. Þörf
er á endurskipulagningu fram-
kvæmdarvaldsins, og þátttöku
enn stærri tíluta þjóðarinnar f
baráttunni gegn Japönum'. I at-
í i Framh. á 3. síðu.