Þjóðviljinn - 03.08.1938, Blaðsíða 3
Þ JOÐVILJINN
Miðvikudaginn 3. ágúst 1938.
Hneykslanleg framkoma Alþýð
sambandslns í Djftpnviknrdeilnnnl
Eftlr EyiólfJfalgelrsaon rifara ferkalýðsfélags Arnesbrepps;
iSJÓÐViyiNN
Málgagn Kommúnistaílokks
tslands.
Ritstjöri: Einar Olgeirsson.
Ritstjóm: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
*r ... ■
Hernaðarbrjálæði
fasismans.
Brjálæði fasismans.þekkir auð
sjáanlega engin takmörk. Fyrst
fasistunum í ÍEvrópu hefir hald-
ist uppi að undanförnu að. ræna
frelsi Abessiníu, halda uppi inn-
rásarstyrjöld á Spáni í tvö ár,
stela sjálfstæði Austurríkis, þá
halda japönsku fasistarnir ag
þeim leyfist einnig alt. Þeit
rændu Manschukuo 1931, réð-
;ust á Shanghai 1932, lögðuund-
ir sig Jehol og Tschahar 1935
og hófu stríðið við Kína 1937,
án þess að Þjóðabandalagið haf
ist nokkuð að gagnvart ofbeldi
þeirra, yfirgangi og múgmorð-
um.
Svo viltir eru hinir fasistisku
herforingjar Japana orðnir í land
vinningabrjálæði sínu, að þeir
halda að hægt sé að bjóða hinu
sósíalistiska ríki alþýðunnar
sömu meðferð og þeir láta Eng-
lendinga sæta í Shanghai. Þvert
ípfan í jalla stjórnmálalega skyn-
semi, sem ætti að bjóða Japön-
um að halda sér á mottunni
gagnvart Sovétríkjunum, þá egn
ir japanska herforingjaklíkan
þau þvert á móti til ófriðár. Ef
til vill er hér um örþrifaráð ör-
vinglaðrar valdaklíku að ræða,
sem mænir til heimsstyrjaldar
sem síðasta hálmsstrásins, —
ef til vill um framferði herfor-
ingjaklíku, vitstola af þjóðernis-
gorgeir, sem hætt er að sjá fyr-
ir afleiðingiar verka sinna.
En viðtökurnar, sem sá jap-
anski her, sem réðist að nóttu
til inn fyrir Sovétlandamærin,
fékk, sýna fasistunum að þeir
þurfa ekki að hugsa sér að
bjóða frjálsri alþýðu sósíalism-
ans þá meðferð, sem þeir reyna
að beygja þjóðir borgaralegu
Iýðræðislandanna undir. Rauði
herinn í Síberíu er nægilega
sterkur til að tortíma þeim fas-
istaherjum, sem ráðast þar á
landamæri Sovétríkjanna. Og
bak við þann rauða her friðar
og frelsis, stendur samúð allrar
alþýðu heimsins, samúð allra,
sem vilja frið í heiminum og
fall fasismans og styrjaldarbrjál
æðisins.
Utb' elði þjéðviJjau
S NUWPRU'umspmr*"-
^ Alþýðublaðið birtir þann 12.
júní grein um Verkalýðsfélag
Árneshrepps og deilu þá er það
hefir átfc í í 'vor við Alþýðusam-
bandið og h.f. Djúpuvík
Við ,sem staðið höfum( í þess-
um málum f. h. Verkalýðsfél
Árneshrepps, höfum að vísu
kynnst ýmsu miður góðu frá
hendi þeirra manna er forustu
hafa f Alþýðusambandinu en
mér verður á að undrast þá ó-
skammfeilni af þeim, að hætta
sér út í blaðaskrif um þessi mál.
Greinin er að vísu framhald
af þeirra „heiðvirðu“ framkomu
í okkar garð, og birt í þeifn til-
gangi að gera V. Á. hlægilegí
og sverta þaði í augum aðkomu
fólks er vinnu stundar hér á
Djúpuvík og ekki hefir átt kost
á að kynna sér gang málsins.
Vegna þess hve við hér erum
einangraðir hvað samgöngur
snertir, hefir dregist að svara
þessari grein. En ég mun nú í
sem stystu málí gefa yfirlit yfir
aðalatriði deilnanna og dvelip
einkum við þau, sem greinin
fjallar um.
Það eru tilhæfulaus ósannindi
að Héðinn Valdimarsson eða
kommúnistar hafi átt nokkurn
þátt í þessari deilu. Við hringd-
um fyrst til H. V. eftir að Alþ.-
sanib. hafði neitað okkur um
stuðning til að knýja fram hin-
ar réttlátu kröfur 'okkar. Mælt-
umst við til þess að hann sæi
um að Dagsbrún léði okkur lið-
sinni, sem og hann gerði að
svo miklu leyti sem hann gat.
Sýndi hann með því að hann
skortir hvorki vilja né skilning
til að aðstoða jafnvel hin
smæstu verkalýðsfélög í bar-
áttu fyrir tilveru sinni.
En hitt er víst, að forkólfar
Alþýðusamb. höfðu frá byrjun
illan bifur á V. Á. og hafa þess-
vegna hugsað sér strax að kné-
setja það. Og þegar þeir fréttu
að við hefðum leitað stuðnings
Dagsbrúnar þá ruku þeir til og
undirskrifuðu 6o/o hækkunartil-
boð H. P. Djúpuvík, eða það
sama og það sendi okkur í
byrjun og við neituðum að
ganga að. En þeir athuguðu
samt að lækka þá mannatölu,
er V. Á. hafði við verksmiðj-
una í 'fyrra úr 35 og niður í 30,
þótt það væri ekkert deiluatriði
frá hendi H.F. Djúpavík. Það
er að vísu satt, að í samningum
Alþýðusamb. 1936 var forgangs
krafa okkar 25 menn. 'En við
stækkun verksmiðjunnar í fyrra:
fengum við með prívatsamning
um við H. F. D. þá tölu hækk-
aða upp, í 35 eða sömu hlutföll
við stækkunina. Einnig fengum
við í fyrra með aðstoð Jóns A.
Péturssonar mélstúfun í skipi
greidda með kolavinnúkaupíog
tunnustúfun með Siglufjarðar
taxta.
Alþýðusamb. hefir sjáanlega
haft óbeit á þessu vegna þess
að það stóð ekki í ^fömlu samn-
, ingúnum, og hefir þess vegna
sleppt mjölstúfuninni.
Þá segir í greininni að við
höfum boðist til þess að ganga
að lægri söltunartaxta en gildir
við Húnaflóa og slept trygg-
ingu söltunarfólks. (Var þetta
önnur höfuðástæðan, sem Al-
þýðusambandsstjórnin færir fyr
ir framkomu sinni). Þetta er
ekki rétt, nema að einhverju
leyti; á sérverkunarliðunum t.
d. var ekkert fengizt við að
flaka síld, og smásíldarsöltun
er hér engin fyrir hendi, og
raunar ekki matjessöltun, þar
sem hún er ekki leyfð á þess-
um stöðvum.
Maður skyldi nú ætla, að
tryggingin hefði orðið gífurleg
hjá Alþýðusambandinu. Jú, það
hefir fengið tryggingu fyrir að
fólkið yrði ekki svelt — annað
ekki. Það hefðum við eflaust
getað fengið líka. En við sáum
enga ástæðu til að hafa það
með, úr því að við gátum ekki
fengið annað. Mér vitanlega
hefir ekki tryggingum verið
Jíómið á á öðrum söltunarstöðv-
um við Húnaflóa, og söltunar
fólkið á Djúpuvík hefir undan-
farin sumur borið meira úr být-
um en nokkursstaðar annars-
staðar. Enda veit ég það, að
Alþýðusambandið hefði ekki
verið í vandræðum að finna
aðra ástæðu fyrir framkomu
sinni, þótt þessi hefði ekki ver-
ið fyrir hendi.
Síðustu samningar voru, eins
og kunnugt er, gerðir 1936,
milli Alþýðusambandsins og H.
f. Djúpavík. Á aðalfundi V. Á.
þ. 18. jan. í vetur, var samþ.
að biðja Alþýðusambandið að
segja þeim upp. Einnig var því
falið að semja „fyrir þess hönd“
eins og tekið er frarrý í bréf.
inu þar að lútandi. Því eins
og þar er sagt: „Treystum við
því“ — þá — „til að ná góð-
ium árangri í samningum“!. —
En reynslan hefir sannað okkur
það gagnstæða.
Alþýðusambandið sagði samn
ingunum aldrei formlega upp,
þ. e. a. s. ,uppsögnin kom til
H.f. Djúpavík þ. 10. febrúar í
staðinn fyrir að hún átti að vera
komin fyrir þ. 8., og auk þess
var hún stíluð til H.f Alliance
í staðinn fyrir H.f. Djúpavík.
En svo segir í greininni að
þeim hafi verið sagt upp þ. 6.
Alþýðusambandið viðurkennir
svo ekki annað fyrir okkur, en
að H.f. Djúpavík sé skyldugt að
taka uppsögnina til greina, þar
sem hún sé dagsett þ. 6. Það
var ekki fyr en í apríl, að við
fengum það klárt frá Óskari
Sæmundssyni, að uppsögnin
væri ógild. Lítur helzt út fyrir,
að þetta hafi verið með vilja
gert hjá Alþ.samb. að draga það
á langinn, því samningarnir áttu
að renna út þ. 8. maí.
Við fengum því þó til leiðar
komið að H. f. Djúpavík byrj
aði að semja ,en þó með því
skilyrði frá hennar hendi, að
„við semdum sjálfirog aðnæstu
samningar giltu til áramóta
J939—40“. Var þetta gert með
vitorði Öskars Sæmundssonar
og án athugasemda frá honum.
Og svo segir í greininni að við
höfum byrjað að semja án um
boðs frá Alþýðusamb. Hvílík
firra.
Þann 15. maí hélt V. Á. fund
Höfðu þá samningaumleitanirn-
ar staðið yfir hálfan mánuð. Á
þeim fundi var samþykkt með
öllum greiddum atkvæðum að
undanskildum tveim að við
hafðri leynilegri atkvæðagr. að‘.
halda fast við síðasta samningís-
tilboð er við höfðum s^nt H.f
Djúpavík og þýddi 15—18<y0
kauphækkun“. Getur það ekkl
talist mikil kauphækkun mið-
að við það hve kaupið var Iágt
áður og hvað borgað erviðaör
ar verksmiðjur. Einnig var á
þeim fundi samþykkt að: „Ef
samkomulag hefði eigi náðst fyr
ir 19. maí skyldi V. Á meðsama
stuðningi Alþ.samb. leggjanið-
ur vinnu hjá H.f. Djúpavík“.
Verkalýðsfélagið eða formað-
ur þess hafði þá staðið daglega
í símasambandi við Óskar Sæ-
mundsson og taldi hann engin
vandkvæði á því að Alþýðu-
samb. mundi styðja verkfallið.
Og það var ekki fyr en að
sambandsstjórn hafði fjallað um
málið á fundi þ. 16. að við feng-
um veður af því að þaðjan væri
engrar aðstoðar að vænta.
Þann 18. kom kolaskip, og í-
trekuðum við þá beiðni okkar
um stuðning, en sem svar við
því fengum við skeyti frá Al-
þýðusamb. þ. 20. s. m. um að
það styddi alls ekki verkfallhjá
okkur, en bauðst hinsvegar til
þess að semja sjálft. Það vildum
við ekki þyggja því það hlaut
óhjákvæmilega að þýða tals-
verða lækkun frá því sem við
höfðum sett okkur.
Þann 24. maí tilkynnir Alþýðu
sambandið að það muni taka af
okkur samningana af þeirri á
stæðu sem áður er getið.
pessari framkomu mótmælt
um við* í 2 samhljóða skeytum,
er við sendum Alþýðusamb. og
H. f. Djúpavík, þar sem við
kváðumst ekki taka til greina
þá samninga, sem gerðir yrðu
í forboði okkar. H. f. Djúpavík
eða ólafur Jónsson hefir þá
verið farinn að sjá, að betra
væri að halla sér að Alþýðu-
sambandinu og þar af leiðandi
gengið á bak orða sinna um að
semja við okkur. Hinsvegar var
óskar Ottesen, framkvæmda
stj. H. f. Djúpavík alltaf þess
fýsandi að málið yrði leyst við
V. Á. og hefði Alþýðusamband-
ið aðeins látið málið afskipta-
laust (þótt það neitaði verk-
fallsstuðninginn) hefðum við
ináð í gegn 10o/o hækkun.
4. júlí undirskrifar það svo
samninga við H. f. Djúpuvík,
sem eru eins og áður er sagt
6«/o hækkun svo nákvæmlega,
útreiknuð að látið er standa á
3 aurum. Dagvinnukaupið er t
d. kr. 1,13, e. v. kr. 153, helgi
dagav. 1,80. Mánaðarkaupið er
kr. 297,00 og eftirvinna þróar
manna og kyndara hækkar um
V2°/o o. s. frv.
Með þessari framkomu hafði
Alþýðusamandið sýnt dæmafáa
frekju. — pað tekur málin úr
höndum félagsins í þeim eina
tilgangi að halda niðri kaupinu.
Okkur gat heldur ekki skilist að
þetta væri hlutverk þess, en höf-
um hinsvegar álitið að það ætti
að styrkja félögin er þau leituðu
aðstoðar þess og fylgjast með
málunum og benda á ef eitthvað
fer miður. Að öðru leyti ættu
þau að hafa frjálsar hendur um
sín innri mál.
V. Á. gerði sér þetta heldur
ekki að góðu.
Þann ]3. júlí -hóf félagiðverk-
fall í þeim tilgangi að knýja
samningana í sínar hendur og
til að spyrna gegn því, að ein-
hverjum 5 mönnum yrði vísað
heim. Stóðu allir verkamenn úr
V. Á. er þá unnu á Djúpuvík
óskiftir að þeirri samþykkt og
synir það Ijóslega að þrátt fyrir
sundurleitar skoðanir í pólitík,
standa þeir saman þegar á reyn-
ir.
Stjórn Dagsbrúnar hafði einn-
ig fyrirskipað sínum mönnum,
er hér unnu að leggja niður
vinnu. En vegna þess að AI
þýðusamb. studdi ekki deiluna
voru nokkrir þeirra ekki fúsir
til þess, og hringdi foringi þess-
ara manna til St. Jóh. Stefáns
sonar. Sagði hann að Stefán
hefði sagt þeim að HALDA Á
FRAM AÐ VINNA og hefir
hann þá þar gripið fram fyrir
hendur Dagsbrúnarstjórnar.
Formaður félagsins, Sigurð
ur Pétursson, hringdi þessvegna
til Héðins Valdimarssonar og
sagði honum þetta, og kom
hann því til leiðar að þeir hættu
alllr vinnu.
Sigurður Pétursson átti þá
um daginn tal við Stefán Jóh.
Stefánsson. Var hann fyrst harð
ur og illur og kvað þetta vera
uppreisn gegn Alþýðusamb. —
Bauðst hann þó til að breyta
undirskrift og yfirskrift samn-
inganna þannig að þeir yrðu
milli H. f. D. og V. Á. — ef
Alþýðusamb. fengi umboð til
þess frá V. Á.
Verkalýðsfélagið hafði þarna
náð annari kröfupni í gegn og
um leið fengið Alþýðusamb. til
að viðurkenna að það hefði
framið órétt. Viðvíkjandi manna
kröfunni höfðum við fengið yf-
irlýsingu frá Óskari Ottesenum
að hlutafélagið tæki sömu tölu
manna og sl. sumar. Við höfð-
um því fengið þær kröfur í
gegn er við börðumst fyrir.Að
ætla sér að gera kaupbreyting
ar á samningunum hefði orðið
þýðingarlaust eins og f pott-
(Frh. á 4. síðu.)