Þjóðviljinn - 05.08.1938, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN
Fimtudaginn 5. ágúst 1938.
þJÓÐVlUINN
Málgagn Kommflnistaflokks
lslands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Simi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
,Með djörfum og
róttækum ráðstöf-
unum
Þess er ekki langt að minnast
að Framsóknarflokkurinn beitti
sér fyrir afnámi þeirra afgömlu
refsiaðgerða, að þeir menn
væru sviftir kosningarétti við
bæjar- og sveitarstjórnarkosn-
inga, sem einhverra hluta
vegna urðu að leita á náðir
hins opinbera urn daglegt upp-
eldi sitt. Ennþá skemmra er síð-
an þessi sami flokkur beitti sér
fyrir því, að þessi sömu refsiá-
kvæði væru numin úr gildi við
alþingiskosningar. En þetta var
hvorttveggja á þeim tíma, sem
borgarastéttinni fannst framtíð-
in blasa við sér og hún eiga
landið og framtíð þess. Að vísu
var heimskreppan byrjuð þeg-
ar ákvæðin um alþingiskosn-
ingarnar voru afnumin, en borg
arastéttin trúði því, að hún
mundi sigrast á þeim vágesti
eins og tiltölulega meinlausum
kvilla.
Það hefir verið sagt, að sag-
an um meðferð fátæklinga
þeirra, er þurftu að leita sveita-
styrks, sé svartasti bletturinn
á menningarsögu þjóðarinnar,
og því var almennt fagnað af
öllum frjálslyndum mönnum, að
sá blettur væri nú að hverfa af
þjóðinni.
En Adam var ekki lengi í
Paradís. Hin borgaralega bjart-
sýni átti sér brátt haust, og ný
tilraun var gerð til þess að
smeygja hlekkjunum gömlu um
fót þurfalinganna. Það var ekk-
ert einkennileg tilviljun, að Jón
Árnason reið hér á vaðið. Hann
hefir einna samræmisfyllst til-
einkað sér hugsunarhátt þeirra
stórbænda, sem fyr á tímum
gátu sér ódauðlegasta skömm
fyrir framkomu sína í fátækra-
málunum, mannanna, sem létu
þurfamennina deyja hrönnum
saman „úr vesöld“ og það þó
að sæmilegt væ,n í ári.
Og auðvitað var Jónas frá
Hriflu ekki lengi að taka undir
þennan fagnaðarboðskap, enda
Iá nú mikið við, að hann gæti
sýnt íhaldinu svart á hvltu, að
hann væri orðinn svo afturhalds
samur, að það gæti trúað hon-
um til samvinnu. — Tillögum
rigndi niður og allar áttu þær
að leysa vandkvæði fátækramál
Hvað kostar framfært
braskaranna þföðlna?
Sagan af áþján þjóðar vorrar
er svört.
Á Sturlungaöld riðu hér höfð-
ingjar um héruð og rændu og
rupluðu eignum bænda.
Á 14. og 15. öld sölsuðu er-
indrek’ar kaþólsku kirkjunnar
undir sig ljónspartinn af öllum
jörðum á landinu og létu bænd-
ur þræla fyrir sig.
Síðan tóku við embættismenn
danska konungsvaldsins og stór:
kaupmannastétt Kaupmanna-
hafnar og arðrændu þjóðina svo
gífurlega að við lá, að landið
yrði gjöreytt af fólki.
Og nú, þegar þjóðin hefir
reist sig úr mestu áþjáninni og
öðlast lagalegt sjálfstæði,
hremma nokkrir glæframenn
valdið yfir verslun hennar og
bönkum og beita því til að
sölsa undir sig auð og völd,
en láta þjóðina borga misfell-
urnar og — gróðann.
Aðeins á síðustu 20 árum —
frá 1918, hefir braskaravaldið
sem drotnað hefir yfir Islands-
banka og Lands'bankanum, vald'
ið þjóðinni tapi, er nemur milli
40 og 50 miljónum króna, sem
þegar er afskrifað að mestu. Og
þar að auki vofa yfir ný töp
fyrir fjárglæfra Kveldúlfs.
Þessar tölur eru háar, en al-
mennt gera menn sér ekkiljóst
hvað það þýðir að 50 miljónum
króna skuli þannig hafa verið
kastað á glæ. Hvað eru 50milj-
ónir króna? pað er eins og all-
ur skipastóll landsins, — hver
einasti togari, Iínuveiðari, mót-
anna. Fangabúðir, átthagafjötr-
ar, og sérstakir „einkennisbún-
ingar“ fyrir þá, sem þyggja af
bæjar- og sveitarfélögum.'
I gær ritar Þórarinn Þórar-
insson hugleiðingar sínar? í
þessum efnum, og falla þær í
sama farveg og skoðanir heldri
mannanna í flokknum. Dvelur
hann þó einkum við eitt atriði
og það er að svifta þurfamenn
kosningarétti við bæjarstjórnar-
kosningar. Virðist ritstjórinn
gera sér í hugarlund ajð með
því sé málið leyst. En það skal
meira til ef leysa á þjóðfélags-/
Ieg vandamál nú á tímum. Hin
mikla fátækraframfærsla hér í
bænum er afleiðing, en ekjki
orsök kreppunnar og annara
vandræða, sem Þ. Þ. er vafa-
laust kunnugt um. Hann upp-
lýsir það, sem reyndar allirvita
,,að fjölmargt af þessu fólki sé
vinnufært“. En menn lifa ekki
á því að hafa hraustar hendur,
ef þeir fá ekki að snerta á neinu
handtaki, sem gefur eitthvað í
aðra hönd.
Þá gefur Þórarinn í skyn að
styrkþegarnir ráði svo miklu
um framfærslumálin hér í bæ,
að til vandræða hörfi, og að
fjárhirslur bæjarsjóðs séu þcss-
um mönnum svo opnar að það
sé freistandi að leggja niður
alla vinnu og verja því sem eft-
ir er æfinnar til þess að ausa
af þeim lindum, og að þeir séu
Tap pjóðarinnar á braskaravaldinu síðustu 20
árin samsvarar pví að allur skipastóll og búpen-
ingur íslendinga hefði farisf, og fyrir gróða versl-
unarauðvaldsins rr-ætfi byggja á ári hverju 3 fog-
ara og 20 möiorskip og fá 1500 manns atvinnu
er áður voru atvinnulausir.
orbátur, trillúbátur og róðrar-
bátur, — hefði farist ásamt öll-
um veiðarfærum, sem til eru í
landinu, — og alíur búpeningur
landsins, — hver einasta sauð-
kind, kýr og hestur — hefði
drepist. Því þetta er allt metið
rúmar 50 miljónir króna.
Það er því von menn spyrji:
Hvað eru þungar búsifjar
maéðiveikinnar, hvað eru verstu
skemdarverfc Ægis hjáþvítjóni,
sem braskaravaldið hefir unnið
íslensku þjóðinni á síðustu 20
árum?
Og ekki nóg með allt það
tap ,sem braskararnir hafavald-
ið þjóðinni á undanförnum ár.
um, — þeir halda líka áfram
að arðræna hana á hverju árinu
sem líður.
4 miljónir króna er skattur-
inn, sem íslenska þjóðin greið-
ir á ári hverjm í hreinan gróða
til heildsalanna og hringanna í
Reykjavík. petta kostar fram-
færi braskaravaldsins þjóðina
árlega.
Og hvað mætti gera fyrir
þessar 4 miljónir króna?
pað mætti byggja á hverju
ári fyrir þær 3 togara, — hverin
andvígir öllum ráðstöfunum, er
takmarki „frjálsræði þeirra og
[eyðslu“ í sjóðum bæjarins. Vin
ir Þórarins mundu vafalaust
óska að slíkar fullyrðingar væru
skrifaðar af barnslegri einfeldni
og fáfræði, en þess verður þó
ekki varist að álíta að hér sé
annað meira á bak við. Hugs-
anagangur N. Dagbl. virðist
vera á þá Ieið að hér gætu allir
haft nóg að gera, sem nenntu
því, þó að allir atvinnuvegir
bæjarins séu svo að segja komn
ír í kalda kol. Vildi p. p. ekki
fræða menn á hvað þessir menn
eiga að gera.
Þá virðist hann halda að fé
bæjarins liggi laust fyrir hverj-
um, sem vera vill. Þ. Þ. ætti að
sitja á skrifstofu fátækrafulltrú-
,anna einn dag og kynnast ör-
Iætinu, 80 aurum á dag til alls
framfæris fyrir manninn.
pað sem þarf að gera, er að
vinna bug á orsökum kreppunn-
ar eftir því sem hægt er, þ-a
kemur hitt á eftir í sömu hlut-
föllum..
p. p. Iýkur grein sinni með
því, að þetta ástand verði ekki
bætt nema með djörfum og rót-
tækum ráðstöfumim‘“. pjóð-
máladirfska pórarins virðist af
grein þessari vera meiningar-
laust föndur Við afleiðingamar,
og „róttækni“ hans falin í því,
að hverfa aftur til fortíðarinnar.
á 750 þúsund krónur — og 20
mótorbáta um 100 tonna átæp-
ar 100 þús. kr. hvern. Á þess-
um flota fengju 500 manns at-
vinnu á sjónum í viðbót við þá,
(m
\
„Sil:}rœdi“ Nýja Dagbladsins:
Ef pú ert fdtœkur, veikur, atvinnu
laus, — pá áttu ad missa mannrétt-
indi pin og engin áhrif hafa á rikis-
vaidib, svo pú getir ekki beitt áhrif-
um pínum til ad skapa atvinnu og
útrýma fátœktinni.
Ef pú svindlar, stelur og svikur,
hefir miljónir kri'ma af pjóbinni, pá
eptu sjálfsagbur til hinna œbstu triin
abarstarfa, og átt ekki abeins ab
hafa hin fijlstu mannréttindi, held-
ur og mannaforrád, pó pií notir pau
öll til ab lifa í óhófi sjálfur, en
auka fátœkt og atvinnuleysi fólksins
**
Mennirnir, sem prédika pessa
„siofræbi", leyfa sér svo ad tala um
fjárnuílaspillingii og meina fátœkra-
framfœrid, ■ en ekki Kveldiílf og
Landsbankann, pví sjálfir hilma peir
yfir peirri gengdarlausu spillingu,
sem par viö gengst. Er hœgt ab
luigsa sér öllu aubvirbilegri skó-
sveina svindlaranna en slika, sem
pessa?
**
Moggatetrid er seinheppid vib ab
löbrunga sjálft sig og flokk sinn. /
leibara pess um lánstraustib var
komist svo ab orbi: „Þab er einmitt
einkermib. á fjárglœframönnum ab
gylla ástœbur sínar svo sem unt
er. Heibarlegur lántakandi skýrir
rétt frá hag sinum hvort sem hann
er góbur eba ekki, og lœtur lán-
veitanda um ab meta ástœburnar".
Var pab vegna pess sem Mogg-
imi og ihaldib á Alpingi barbist
gegn frumvarpipu um birtingu efna-
hagsreikninga?
„Heibarlegur lántakandi skýr-
ir rétt frá hag sínum", segir Morg-
unblabib. Veslings Morgunblabinu
veitist léttast ab tala um heibar\-
leika ,en óneitanlega fœrf best á
Pvi, ab. málgagn stœrptu svindlar-
anna, sem hafa velt miljónatöpunt
slnum yfir á herbar hins vinnandi
fjölda\ l sveit og vib sjó, sœi sóma
sijun í pvi ab. nefna ekki heibarlega
lántakendur eba heibarleika, en pab
er víst vonlaust um ab Mogginn
verbi nokkurn tima svo heibarleg-
ur ab kunna gb skammast sín.
**
Og Mogginn heldur áfram ab löbr
unga ihaldib', pvi óneitanlega er
sem nú hafa það. Og óhætt er
að áætla að það trygði beint og
óbeint um 1000 manns vinnu
í landi.
En nú stendur gróði heildsal-
anna og fjármálaspilling brask-
aravaldsins í veginum fyrir þvj
að íslenska þjóðin fái að nota
þetta fé til að reisa atvinnu-
vegina úr rústum, skapa heil-
brigðan fjármálagrundvöll og
auka þar með atvinnuna í land-
inu, framleiðslu þjóðarinnar,
gjaldeyrisvörur hennar og alla
velmegun.
Hve lengi á spillt klíka nokk-
urra braskara að fá að standa
í vegi fyrir velferð þjóðarinnar?
! stað Bessastaðavaldsins til
forna, er nú komið Reykjavík-
urvald braskaranna, — í stað
dönsku einokunarkaupmann-
anna eru nú fcomnir dansk-ís-
lenskir fjárglæframenn, — í
stað embættismannakúgunar-
innar er nú komin fjármálasþill-
ing bankavaldsins.
En sú þjóð, sem hefir yfir-
unnið allar plágur liðinna alda
— án þess einu sinni að hafa
verklýðshrevfingu, samvinnu-
hreyfingu, kosningarrétt eða
flokka sína að vopni — hún
skal og með þessum samtökum
sínum sigrast á síðustu og dýr-
ustu plágunni: braskaravaldinu
í Reykjavík.
petta rétt og nákvœm lýsing á út-
gerbarbröskurum íhaldsins: „Fyrir-
hyggjulausir óhappamenn, sem lagt
hafa í rdstir pab, sem lánstraust
landsins byggist á. Það er
komib ab skuldadögunum fyrir pess-
um herrum. Og dómurinn verbur
ekki vœgari fyrir pab, ab peir
hegba sér eins og porparpr pegar
sökin er sönnnb á pá“.
Pab er leibinlegt gb Morgunblab-
ib, sem aubsjáanlega pekkir sitt
heimafólk, skuli alfaf kenna öbrum
um skammirnar.
*•
fíeykjavikurbréf Morgunblabsins
eru landsfrœg fyrir pab, ab vera
einhver sá dólgslegasii kjaftavab-
atl, sem. prentabur er á íslenskri
tungu. 1 bréfum pessum, sem eru
rógar og nib um andstœbinga íhalds
ins, er likast pvi, sem höfundarnir
„laxeri“ öllum götustrákslegustu ill-
yrbum, sem peir hafa komist yfir
ab lœra.
Nýlega var Mogginn ab státa sig
af orbunum: „Sœlgœtis-hundamatur“
Ef hœgt er ab nota hugtakib: ,sœl-
gœtis hundamatur“ yfir nokkub, pá
em pab Reykjavikurbréf Morgun-
blabsins.
• O
Mogginn hefir til pessa látib sig
uppeldismál litlu skifta, en 24. júli
p. á. rankar hann alt i einu vib
sér og sér ab vib svo búib má
ekki standa, rýkur til og lýsir fyrst
veibiabferb veibibjöllunnar og segir
siban orbrétt: „Menn œttu, einkum
unglingar, ab temja sér meira en
peir gera hdtterni fugla og annara
dýra, pvi pab má mikib af peim
lœra". Svo mörg eru pau orb Morg-
unblabsins. Skyldu pau eiga ab skob
ast sem áminning til ungra ihalds-
nxmna um ab tileinka sér starfsab-
ferbir veibibjöllunnar?
[Páb má kannske geta pess um
leib, ab veibibjallan pykir slíkur
skabrœbisgripur, ab verblaun eru
veitt fyrir útrýmingu hennar.
(Frh. á 4. síðu.)