Þjóðviljinn - 13.08.1938, Blaðsíða 2
Föstudagurinn 12. ágúst 1938.
►J6ÐV1LJÍNN
1 gær l:j6rguíiuð þér tengdamóður
mir.ni frá druknun. Má ég biðja yð-
ur að gæta þess í framtíðinni að
íera ekki með neinn slettirekuskap
um einkamái mín.
**
— Pað verður að minsta kosti
klukkutimi ,þar til ég kem bílnum
af stað. • '
— Ég skil ekkert í þér úr því að
þú ætlar ekki að borga bilinn, hvers
vegna þú færð þér ekki sæmilegan
vagn.
**
Lítil stúlka á Jótlandi var í
kirkju með foreldrum sinum, og
hafði aldrei komið til kirkju áður.
Fylgdist hún vel með öllu, sem
fram fór. Þegar búið var að syngja
síðasta sálminn og allir ætluðu að
fara að standa upp, hljóp litla stúlk
an til prestsins og segir við hann:
„Segðu mér eitt preestur, ertu alt-
af með höfuðið á þessum diski?“
**
Inger litla er búin að lesa kvöld-
bænimar sínar og segir:
— Mamma, fara ekki allir trú-
boðar til himnaríkis?
— Jú, væna mín, auðvitað gera
þeir það. •
— En mannætumar?
-- Nei, þeir koma þangað aldrei
En ef mannæta etur trúboða,
getur hann þá ekki komist í himna-
ríki?
*•
Adam var ákafur, en Eva færðist
undan. Að lokum misti hinn fyrsti
maður þolinmæðina og segir við
konuna:
— Nú spyr égj þig, Eva, í síðasta
sinn, hvert þú vilt verða konan
min, og ég vil minna þig á það, að
enn em eftir nokkur rifbein í síðu
minni.
Allir vita hvernig því máli lauk.
Norskur herragarðseigandi hafði
verið tvö ár erlendis. Þegar hann
kom aftur tók einn af húskörlum
hans á móti honum á jámbrautar-
stöðinni. Herragarðseigandinn hafði
ekkert frétt frá heimili sínu í rúmt
ár, og fyrsta spurning hans var
þannig:
— Er ekki alt? í góðu lagi og við
góða líðan, Jón minn?
—. Jú, þakka yður fyrir herra,
nema gamli varðhundurinn okkar,
hann Nero er dauður.
— Hvað er hann dauður.
— Jú, hann dmknaði þegar flóð-
ið hljóp á gripahúsið og drekti öll-
um kúnum og hestunum.
— Hvað segir þú? Fómst aHir
^ripirnir í vatnsflóði?
Jú, ójá, það var þarna rétt eftir
að jörðin var boðin upp.
— Jörð/n. Hvað hefir hún verið
boðin upp? Ertu orðin vitiaus?
— Já, frúin lét bjóða hana upp
áður en hún fór með liðsforingjan-
um.
— Konan mí* — með liðsforingj-
anum — hvað ertu að segja?
Já, hún fór þama með liðsforingj-
anum burtu nóttina sem íbúðarhúsið
brann. Annars er alt í besta lagi.
••
Þjófur nokkur fjörgamall var
spurður, hvernig hann hugsaði til
lífsins hinu r»egin. „Svona og svona“
sagði hann. „Það verður rýr at-
vinna fyrir mig, því að þangað fara
allir blásnauðir.
Nasisminn og íslenska kirkjan.
Eftir Hendrik J. S. Ottóson.
Herra Sigurbjörn Á. Gíslason
guðfræðingur hefir oft skrifað
mjög ánægjulegar greinir um
ýms mál, enda þótt efni þeirra
hafi ekki ávalt verið „eftir mínu
höfði“. Hann hefir skrifað skil-
merkilega um áhugamál sín og
án persónulegra árása á and-
stæðinga sína. Petta hefir alla
tíð verið álit mitt á skrifum
hans og er ennþá. Ég er t. d.
enginn aðdáandi heimatrúboðs-
stefnunnar, en S. Á. G. hefir
um Iangan aldur verið forsvars-
maður hennar hér á landi. Pó
hefir málflutningur hans verið
með fullkomnu menningarsniði
og mestu kurteisi og stungið
þar fullkomlega í stúf við bar-
áttuaðferðir þær, sem heimatrú
boðsmenn hafa notað í Dan-
mörku og Noregi, engar hót-
anir um eilífa brennisteinsloga
eða hellidembur bráðins blýs.
íslendingar myndu heldur ekki
taka með þökkum fyrirheitum
um þesskyns ,,traktement“. Hv-
angelisk-Iútherska kirkjan ís-
lenska hefir verið boðberimenn
ingar og víðsýnis, að minsta
kosti um langan tíma. Pað er
öllum almenningi kunnugt, að
mannsöldrum saman voru hinir
fátæku íslensku sveitaprestar
úti um bygðir landsins, þeir
tnenn, er sveltu heilu hungri
með sóknarbörnum sínum, í
raun og sannleika kennarar lýðs
ins og andlegir leiðtogar. Fyr-
ir þeirra tilverknað og ósér-
plægni lærðu menn lestur, og
fyrir áhuga þeirra kyntist ’þjóð-
in menningarstraumum ogfrels
isbaráttu umheimsins. Sumir
þessara manna voru líka and-
leg stórmenni og framfaramenn
á hinum margvíslegustu sviðum.
Síra Björn í Hítardal, síra Jón
á Bægisá, síra Tómas Sæmunds
son og nú á síðasta manns-
aldri síra Magnús Helgason,
l hafa markað þau spor, sem
; seint mun yfir fenna. Ég þyk-
ist ekki ýk*ja, er ég fullyrði, að
þjóðkirkjan íslenska hafi lengst
af verið hin merkasta og þraut-
• seigasta menningarstofnun þess
arar þjóðar og að hún eigi enn-
þá eftir mikHsvert hlutverk í
þágu víðsýnis og framfara, eink-
um þó ef hún eignast fleiri for-
ystumenn sem hinn núverandi
biskup, dr. Jón Helgason, en
hann hefir flestum snjallar hald-
ið á lofti frjálslyndum „tradition
um“ kirkjunnar og þess utan
veitst tími til merkilegrar vís-
indastarfsemi, sem skipar hon-
jum í hóp meðal hinna fremstu
sona þjóðarinnar.
Islendingar eru frjálshuga
menningarþjóð, sem sjálf hefir
brotist fram úr svartnætti kúg-
unar og eymdarskapar og skap-
að sér sess, engu óæðri frænd-
um vorum á Norðurlöndum,
einkum þegar tekið er tillit til
náttúruskilyrða og annara erfið-
leika. Pessum sess meðal menn-
ingarþjóðanna vilja íslendingar
halda svo lengi, sem unt er.
Allur hávaði landsmanna ósk-
ar áframhaldandi menningar og
frelsis og mun verja þessi fríð-
indi sín til hins ýtrasta. íslend-
ingum hrýs hugur við andlegri
kúgun og alt afturhald er þeim
viðurstygð. Ljóst dæmi þessa
hugarfars er einmitt frjálslyndi
þeirra á sviðum trúmáfa. Allir
trúflokkar aðrir en íslenska
þjóðkirkjan „hin rúmgóða“ hafa
átt erfitt uppdráttar. Nóg hefir
þó borist að af allskonar sér-
kredduflokkum — hvítasunnu-
trúboðum, meþódistum o. s. frv.
að ógleymdri trúboðsferð Hall-
esbys, sem átti að leiða íslend-
inga í allan sannleika um það,
að kjarni kristindómsins væri
reiði guðs (kristendommens
grunnkjerne er Guds vrede“,
orðrétt haft eftir „prófessorn-
um“). Alt hefir þetta samt
strandað hér, ekki á löggjöf
eða öðrum ráðstöfunum, held-
ur eingöngu á óbrjálaðri skyn-
semi almennings, rót-
grónu frjálslyndi í hugsun og
ályktunum. Ofstækiskend trúar-
brögð eiga hér engan jarðveg.
Þó er flytjendum þeirra heimil'
hingaðkoma og trygt kenning-
arfrelsi samkvæmt lögum lands
ins.
Þær staðreyndir, sem ég hefil
rakið hér á undan, eru herra
S. Á. G. kunnar og ég hélt
jafn kærar mér og öðrum ís-
lendingum. Ég varð því tals-
vert undrandi, er ég las grein
hans í Mgbl. s.l. sunnudag, 7.
ág., um fregnir sem borist hafa
frá Þýskalandi um hina
,,þjóðlegu“ kirkju Pýskalands.
Fréttir þessar voru ekki fundn-
ar upp af síra Sigurði Einars-
syni, eins og S. Á. G. vill gefa
í^skyn, heldur eru þær komnar
frá fréttariturum erlendra blaða
í Berlín. Pær vökt mikla athygli
manna um gervallan heim, því
þær upplýstu vel um hinn fræði
lega grundvöll trúarofsóknanna
í ríki Hitlers. Ég skal hvorki
lasta né lofa heimildarmann S.
Á. G. um þessi mál, en það er
-honurn þó fullkunnugt, að tveir
mestu virðingarmenn nazismans
peir Affred Rosenberg og Lu-
dendorff gamli hafa um und-
anfarinn niðurlægingartíma
þýsku þjóðarinnar reynt að
skapa ný heiðin trúarbrögð í
landinu og farið hinum mestu
hnjóðsyrðum um hinar „gyð-
inglegu undirlægjukenningar“
Jesú frá Nazaret. S. Á. G. veit
betta eins veí og ég. Honum er
líka kunnugt, að frá dögum
Luthers hefir starfað evangel-
isk kirkja í Þýskalandi, kirkja,
er hefir kennt sig við nafn hins
mikla siðbótamanns. Þessi
kirkja hefir verið einn brautryðj
andinn í baráttunni gegn svart-
nætti miðaldakirkjunnar. Klerk-
ar hennar hafa neitað áð beygja
sig fyrir kenningum Rosen-
bergs og Ludendorffs og falla
fram og tilbiðja skurðgoðið Ad.
olf Hitler. Vegna þessa sitja
þeir nú þúsundum saman í fang
elsum ogfangaherbúðum, pynt-
áðir p g hæddir — fyrir sömu
sakir og krisfnir menn og Gyð-
ingar voru ofsóttir á dögum
rómverska keisaradæmisins, fyr
ir sömu sakir og píslarvottar
miðaldanna ,Húss, Brúno og
þúsundir þektra og óþektra písl-
arvotta. S. Á. G. veit þetta líka
eins vel og alþjóð, en hann,
prédikari í hinni frjálsu evan-
gelisk-lúthersku þjóðkirkju ís-
íendinga tekur sér fyrir hendur
að hvítfága ofsækjendur þess-
ara manna.
Ég ætla, að mörgum íslensk-
um trúmanni þyki ærið ískyggi?
legt, er þektur íslenskur guð-
fræðingur skipar sér á bekk
með þeim herrum, er á vorum
tímum hafa mest ofsótt kirkju
og kristindóm, en þeim stað-
reyndum getur S. Á. G. ekki
andmælt með sögum um trúar-
ofsóknir í Sovétlýðveldunum,
eða notað þær sem skálkaskjól
til að komast hjá andsvörumj
(um það mál er ég líka reiðu-
búinn að ræða). MÖHnum mun
ósjálfrátt detta í hug, hvort það
sé þetta, „er koma skal“.
Meirihluti íslensku þjóðarinnai
játar evangelisk-lútherska trú
eins og hún hefir verið boðuð
af klerkum hennar og bygt þar
á þeim boðskap Jesú frá Naza-
ret, að maðurinn eigi ekki vís-
vitandi að gjöra á hlut annara.
Kristin trú er frá öndverðu sælu
draumajr hinna fátæku og
hrjáðu. Fyrstu áhangendur Jesú
voru umkomulausir fiskimenn
og aðrir öreigar, sem‘ í leymd
sinni dreymdi dagdrauma um
laun og sælu þegar örvæntingu
þessa lífs væri lokið. Það voru
engir ríkisbubbar, þessi 5000,
sem matarlausir ráfuðu um ó-
bygðir landsins, enda skortir
ekki á reiðilestur gegn höfð-
ingjum þjóðfélagsins, hræsnur-
unum og kúgurunum. Alþýða
manna um allan heim hefir til
þessa dags álitið Jesú frá Naza-
ret sinn mann og elskað hann
af þeim sökum. Ég vil nú spyrja:
Er einn einasti kristinn alþýðu-
maður, sem treystir sér til að
samrýma það sem nú fer fram
í Þýskalandi nazismans kenM-
ingum hins krossfesta timbur-
manns frá Nazaret? Þann mann
vil ég minna á þau orð, sem
fegurst eru höfð eftir Jesú:
Sælir eru fátækir i anda, því
að þeirra er himnaríki. Skyld|
hér vera átt við loddarann Ál-
fred Rosenberg, fljdjanda kenn-
ingarinnar um hina goðbornu
aría, sem ber skylda til að of-
sækja og útrýma Gyðingum
vegna þess .að þeir séu óæðri
verur, sem lætur banna Gyð-
ingum að stunda lækningar og
aðra atvinnu?
Sælir eru syrgjendur, því þeir
munu huggaðir verða. Er hér
átt við þá stjórnendur, sem
dæmdu hina ungu móður, Lise-
lotte Hermann til dauða ogtóku
hana af lífi með fiandöxi.
Sælir «ru hógværir, því þeir
miinu landið erfa. Kanske hér
sé átt við Göring, sem sjálfur
mætti sem vitni í málinu út af
íkveikju þinghússins í Berlín og
barst mikið á, er þeir inenn,
sem saklausir voru ákærðir,
stóðu hlekkjaðir fyrir réttinum.
Sælir eru þeir, sem hungrar
°g þyrstjr eftir réttlætinu, því
að þeir munu saddir verða. Hér
skyldi þó ekki vera átt við þá
menn, sem lýstu því yfir, að
Þýskaland hefði meiri þörf fyr-
ir fallbyssur, en smjör.
Sælir eru miskunnsamir, því
að þeim mun miskunnað verða.
Ef til vill hefir Jesú átt hér við
þá menn, sem skutu Guernica
í rústir og síðan eltu hina flýj-
andi íbúa í flugvélum og létu
vélbyssukúlur sínar dynja á
þeim .
Sælir eru hjartahreinir, þvf
að þeir munu guð sjá. Skyldu’
þetta vera þeir menn, sem
myrtu v. Schleicher og konu
hans fyrir augum barna þeirra
hjóna. !
Sælir eru friðflytjendur, þvf
að þeir munu guðs synir kall-
aðir verða. Eigum við að trúa
því, að Jesú hafi hér átt við þá
menn, sem brutust inn í Belgíu,
sem skutu Lusitaniu í kaf, sem
fyrstir allra fundu upp eiturgas
í hernaði, sem ruddust með
morðtólum sínum- inn á Spán
og sem nú bíða tækifæris til
að fara með her manns inn f
Tékkóslóvakíu og Danmörku,
eða bandamenn þeirra ,sem fara
myrðandi og rænandi um Ábbe
siniu og Kína.
Sælir eru þeir, sem ofsóttir
verða fyrir réttlætis sakir, því
að þeirra er himnarííki. Mup
hér átt við þá stjórn, sem kval-
ið hefir og misþyrmt tugi þús-
unda í ímyrkvastofum og fanga-
búðum og flæmt hundruð þús-
unda bjargarvana á vergang í
framandi löndum.
Sælir eruð þér, þá er menrr
atyrða yður og ofsækja og tafe
Ijúgandi alt ilt um yður míir
vegna. Hvort mun Jesú Iiafa átt
hér við þá valdhafa, sem hafa
hnept þúsundir lútherskra
klerka í fangelsi fyrir það, að
þeir hafa neitað að beygja kaé
sín fyrir skurðgoðinu — sem
láta morðsveitir sínar brjót-
hst imx í kirkjur kristinna manna
og samkunduhús Gyðinga og
saurga helgidóma þeirra.
Ef þessi orð Jesú eiga nú f
framtíðinni að notast um þá
menn, sem farið hafa meðvöld
í Þýskalandi undanfarin 5 ár,
þá skil ég mætavel afstöðu S.
Á. G. En íslenskir menn munu
ekki taka því með þökkum. Þeir
munu þá krefjast þess, að herra
Sigurbjörn Á. Gíslason leitisér
starfssviðs utan hinnar frjálsu
íslensku kirkju.
10. ágúst 1938.
Hendrik J. S. Ottósson.