Þjóðviljinn - 17.08.1938, Blaðsíða 3

ÞJÓÐ VILJINN
Miðvikudaginn 17. ágúst 1938.
þlÓOVlLJINM
Málgagn Kommönistaflokks
Islands.
Ritstjórl: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Keraur út alla daga nema
mánudaya.
Aski Iftargjald á mánuði:
ReykjaUk og nágrenni kr. 2,09.
Annarss taðar á landinu kr. 1,25.
I lausmölu 10 aura eintakiö.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2804.
»Erlent viðhorf«
ibaidsfns os alpýð-
nnnar.
Viðburðir þeir, sem gerst hafa
út um heim nú síðustu árin,
hafa vakið flesta lýðræðissinna
til skilnings á þeirri hættu, sem
öllum lýðræðishugsjónum, frelsi
og friði er búin, ef ekki verður
snúist til ákveðinnar og mark-
vísrar varnar.
Örlög Austurríkis, Spánar,
Abessiníu og Kína hafa sýnt
það svo ljóslega, að einskis ann-
ars er að vænta en kúgunar og
yfirgangs af hálfu hinna fasis-
tisku friðarspilla í Tékkósló-
vakíu er sama sagan, og hver
veit hvenær röðin kemur að
Danmörku og öðrum Norður-
löndum. En það er ekki aðeins,
lað utanríkispólitík fasismans
hafi valið sér leið ofbeldisins,
kúgunarinnar og samningsrof-
anna. Inn á viðl í fasistalöndun-
u'm hefir hver frjáls hugsunver-
ið hnep;t í fjötra, öll frumstæð-
ustu mannréttindi afnumin, þús-
undir lýðræðissinna kvaldir og
myrtir í fangelsum fasistanna.
Og þar, sem fasisminn enn ekki
hefir náð völdum, hefir hann
bruggað samsæri og uppreisn-
ir — og rekið svo stórkostlegt
og svívirðilegt njósnarstarf, að
slíks eru engin dæmi fyr úr
sögu mannkynsins. Nægir í
þessu sambandi að minna á
munkahettusamsærið í Frakk
landi, uppreisnirnar í Brasilíu
og víða á Balkan og nú síðast
hið stórkostlega njósnaramál í
Bandaríkjunum, þar sem þýski
nasisminn hafði skipulagt 15
þús .manna hóp til þessa þokka-
starfs. —4 síxittu máli sagt: það
sem einkent hefir pólitík fas-
ismans á öllum vettvöngum, er
algert pólitískt siðleysi og hrein
ræktuð stigamenska.
Þessi yfirvofandi hætta hefir
þokað öllum lýðræðissinnum
nær hverjum öðrum. Mönnum
hefir skilist sú hætta, semfrelsi
smærri og jafnvel stærri þjóða
stendur af slíkum ófögnuði. At-
burðirnir á Abessiníu og Spáni
hafa líka sýnt, að hér duga eng-
in vetlingatök eða trúnaðai
traust á heiðarleika andstæð-
ingsins. Frekju og yfirgangi fas-
istaríkjanna verður aðeinshrund
ið á einn veg, með samstiltu og
ákveðnu átaki lýðræðisaflanna,
I dag hefst vinna fyrir rúm-
lega 30 menn í .Síbirín*
Pravda: Um för
Runcimans til Prag
■
Hvað ætlar bæjarstjornín að gera tíl
þess að bæta úr atvínnuleysínu ?
Ríkisstjórnin hefir nú endan-
lega ákveðið að hefjast handa
um vinnu í ,,Síbiríu“. Vinnan
Hefst í dag, munu 34—35 menn
komast þar að. Vinna hefireng-
in verið þar eystra síðan seint í
vetur þrátí fyrir gefin loforð
ríkisstjórnarinnar um að hefja
þar vinnu fyrir löngu. „Síbiriu-
fararnir" leggja af stað austur
í dag kl. 9 f. h.
Eins og áður liefir verið skýrt
frá hér í blaðinu, átti stjórn 1
Dagsbrúnar tal við ríkis- og
bæjarstjórn .snemma í sumar
eða um mót júní og júlímánað-
ar um atvinnuleysið og hvernig
mætti bæta úr því. Báðir aðilar
gáfu óákveðin svör, þar sem
bæjarstjórnin reiddi sig ennþá
á að fé mundi fást til hitavirkj-
unarinnar. Ríkisstjórnin lofaði
Það hafa Sovétríkin glöggast
sýnt í ýiðskiftum sínum við jap-
önsku hernaðarklíkuna.
Það hefir því verið heitasta
ósk og krafa allra sannra lýð-
ræðissinna, að borgaralegu lýð-
ræðislöndin og Sovétríkin ynnu
saman að því, að binda enda á
þennan ófögnuð með samstiltri
einarðri framkomu. Afturhald
hvers lands hefir hinsvegar ró-
ið gegn því öllum árum að slíkt
tækist og má þar nefna nær-
tækt dæmi eins og ensku íhalds
stjórnina og franska afturhaldið.
Morgunblaðsklíkan hér hefir
ekki lálið sitt eftir liggja í þess-
um sökum, en gengið það
lengra en enska og franska íhald
ið, að hún hefir jafnan lofsungið
og hrósað öllum skemdarverk-
um fasismans.
Fyrir skömmu skrifar Mgbl.
grein, sem það kallar „Nýttvið-
fiorf í Evrópumálum", sem gæti
hafa birst í hvaða fasistablaði
sem vera skal: — Hitler á að
vera sýnt um „að gera hvað
eina á réttum tíma“. — Vígbún-
aður hans er bara til þess að
afnema minnímáttar-tilfinningu
þýsku þjóðarinnar eftir Versala-
samninginn. — Nú vill hann
vinna að því, að koma á friði
og öryggi í álfunni — en líklega
kemst það ekki á, fyr en yfir-
ráð ítala í Abessiníu hafa verið
viðurkend, Franco sigrað á
Spáni og Tékkar orðið við kröf-
um Þjóðverja. — Slíkt er við-
horf og framtíðarsýn Morgun-
blaðsins, við Iátum lesendum
vorum eftir að dæma um, hvort
þau fari mjög fjarri óskum og
viðleitni þeirra Hitlers og Mus-
solinis. En hitt má íslensk al-
þýða vita, að hin erlendu og
innlendu viðhorf afturhaldsklíku
Sjálfstæðisflokksins eru hvorki
ólík né óskyld — og að aldrei
er meiri þörf en nú á hugheilu
samstarfi allra íslenskra lýðræð-
issinna og nánum tengslum við
lýðræðis- og framfaraöfl um-
heimsins.
hinsvegar að hefja vinnu fyrir
allmarga menn í „Síbiríu'1. Síð-
an er liðinn nokkuð meira en
mánuður og hefir ekkert bólað
á efndum fyr .em í dag er fyrsti
hópurinn, rúmlega 30 menn, fá
þar ‘vinnu.
f stað vinnu þeirrar, er ríkis-
stjórnin lofaði í „Síbiriu“ hefir
nú verið unnið um nokkurt
skeið að skíðabraut austur í
Hveradölum. Voru það í upp-
ha(fi 25 menn, er fengu þá
vinnu, en undanfarna daga hafa
unnið þar 27 menn. Nú um leið
og „Síbiriu“vinnan hefst verður
fækkað eitthvað verkamömium
við skíðabrautina. Þó skýrði
forstöðumaður Vinnumiðlunar-
skrifstofunnar blaðinu svo frá
í gær, að þar mundu vinna á-
fram um 20 menn, að minnsta
kosti fyrst um sinn.
Með þessu hefir ríkisstjórnin
efnt hið gamla loforð sitt um
atvinnu í „Síbiríu“, þó að hins-
vegar sé mjög langt frá því, að
hér sé um þá vinnu að ræða,
sem bæjarbúar þarfnast til þess
að bætt sé úr brýnustu neyðinni
af völdum atvinnuleysisins i
bænum.
Samkvæmt skráningu Vinnu-
miðlunarskrifstofunnar voru 30Ö
atvinnuleysingjar skráðir í fyrra
kvöld, og hefir tala atvinnuleys-
ingja því dálítið lækkað síðustu
dagana, 6. ágúst voru þeir 374
og koma þó ekki öll kurl til
grafar, þar sem margir hinna
atvinnulausu koma ekki til skrá-
setningar þar, sökum þess, hve
lítilli vinnu Vinnumiðlunarskrif-
stofan hefir ráð á.
Bæjarstjórnin hefir hinsvegar
ekki gert neinar ráðstafanir til
atvinnueflingar, þó að auðsætt
megi telja, að ekki verði byrj-
að á hitaveitunni á þessu ári. í
bæjarvinnuna hefir ekki verið
bætt neinum, en höfnin hefir
hinsvegar tekið aftur 5 menn,
sem hún hafði áður sagt upp.
Bæjarstjórnin getur ekki leng
ur skotið sér undan því að bæta
úr atvinnuleysinu með því einu,
að gefa mönnum tálvonir um
hitaveituna og vinnu við hana.
Hún verður nú að snúa sér að
öðrum og raunhæfari viðfangs-
efnum, einhverju, sem eykur at-
vinnuna i bænum og hindrar
það að fjöldi manna verði að
ganga auðum höndum um há-
bjargræðistímann.
Bæjarstjórnarmeirihlutinn hef
ir að vísu látið þau orð falla á
bæjarstjórnaríundi ,að ekkert fé
væri fyrir hendi til neinna frám-
kvæmda og því væri ekkert
,hægt að gera. En slíku verður
tæplega trúað, þó að vitað sé
um fjárhagsörðugleika bæjarins
og vafasama stjórn hansf í fjár-
málum hans. Verkamenn eru
orðnir því svo vanir að heyra
þessa fullyrðingu frá íhaldinu,
er ræður málum bæjarins.
Rússneska blaðið „Pravda“ |
hefir gert komu Runcimanns lá-
varðar að umræðu qg fer um
hana svofeldum orðum:
„Það er ekkert leyndarmál
lengur, að bæði franska og
enska stjórnin beita öllum sín-
um áhrifum í þá átt, að láta
tékknesku stjórnina slaka á
klónni við kröfum Sudeten-Þjóð
verja, sem í sjálfu sér eru að-
eins kröfur Hitlers. Það er ekk-
ert efamál, að för Runcimanns
lávarðar til Prag var farin bein-
línis í 'þeim tilgangi, að þröngva
tékknesku stjórninni til þess að
verða við kröfum Hitlersl í öll-
um þeim atriðum, er nokkru
máli skifta.
Hvemig á að skilja þessanýju
árvekni bresku stjórnarinnar um
mál Tékkóslóvakíu, og hvern-
ig á að samræma hana við yfir-
lýsingu Chamberlains, um að
England eigi engra knjijandi
hagsmuna að gæta í Mið-
Evrópu. Hjálparstoðir fasistanna
í London hafa unnið að því
sleitulaust að undanförnu, að
eyðileggja alt, sein áður hefir
verið gert til þess að halda uppi
frið í álfunni. Þeir hafa unnið
markvíst að niðurrifi alls þess,
er gæti haft úrslitaáhrif til þess
að hindra yfirgang og uppi-
vöðslusemi fasistaríkjanna.
Breska stjórnin hefir reynt að
komast að samningum við
þýsku fasistana undir yfirskini
„friðarins“ og hún hirðir ekk-
ert um, þó að þetta samkomulag
náist á kostnað þriðja ríkisins,
Tékkóslóvakíu, og hún gætir
þess ekki, að slíkt samkomulag
er á kostnað þess friðar, sem
því er ,,ætlað“ að verða. Tékkó
slóvakía á að verða skiftimyntin
í versluninni við Þýskaland, eins
og Spánn átti að verða í viðskift
unum við Itali, þegar bresk-
ítalski samningurinn var gerður,
Runcimann lávarður varsend-
ur til Tékkóslóvakíu til þess að
undirbúa uppgjöf Tékka fyrir
þýska fasismann".
FerðaféL Islasids
ráðgeiríf 2 skemíí~
ferðír um siæsíis
helgL
7
þðrsmerkurför: Lagt á stað
á laugardagseftirmiðdag kl. 3y2,
komið heim aftur á sunnudags-
kvöld .Ekið í bílum austur yfir
Markarfljót að Stóru-Mörk und-
ir Eyjafjöllum og gist þar á
bæjum og, í tjöldum. Á sunnu-
dagsmorgun farið ríðandi inn á
Þórsmörk. Undan fjöllunum er
yfir vatnalitlar ár að fara nema
Krossá . Þórsmörk er einhver
yndislegasti blettur á íslandi og
umhverfið svo stórfenglegt, að
það á varla sinn líka. Stakkholts
gjáin er ein hrikalegasta gjá
landsins. Farið verður í Stór-
í;nda í Langadal í Húsadal og
Hamraskóg og víðar. Af Vala-
hnúk (456 m.) er ágætt útsýni
yfir Mörkina og jöklana, í suðri
Goðalands- og Eyjafjallajökull
Þá geta þeir sem vilja, gengið
á Eyjafjallajökul í stað þess að
fara inn á Þórsmörk, því frá
Stóru-Mörk er ágætt að ganga
á jökulinn.
Áskriftarlisti er á skrifstofu
Kr. Ó. Skagfjörðs, Túngötu 5,
og séu farmiðar teknir fyrir kl.
7 á föstudagskvöld.
Reykjanesför: Lagt á stað á
sunnudagsmorgun kl. 8 og ekið
í bílum um Grindavík út að
Reykjanesvita fram og íil baka.
í bakaleið staðnæmls't í Grinda-
vík og líklega gengið á Þor-
björn. Úti á Reykjanesi er
margt að sjá. Alt hið merkasta
verður skoðað og útskýrt af
fararstjóra. Farmiðar seldir á
Steindórsstöð á laugardag kl. 9.
Ðtbrelöið Þióðviljann
Á sunnudaginn kemst Morgunblað-
ið suo aS orci, að búskapnr pjóð-
arinnar sé mi orðinn engu likari en
braski skuldugs sildarspekulants, er
eigi allt sitt andir tilviljun og hvik-
ulwn sUdartorfinn.
Vér vorum dálítið undrandi yfir
pessari djörfu samlíkingu. Eða sið-
an Iwenœr er málgagn braskaranna
orðið svo andstœtt og hnífilyrt i
garð skuldugra síldarspekulania
og vér viljum beina pvi til vorra
orðheppnu Morgunblaðsritstjóra,
hvort ekki sé nokkuð áhœttusanit
að sneiðfi pannig að helstu máttar
stoðnm Sjálfstceðisflokksins, enda
pótt pað sé gert í pvl skyni að
niðra stjórnarvöldunum.
**
Pó að Sjálfstœðisflokkurinn Iríti
oftast svo að himn vilji standa á
eigin fótum -*• flekklaus af ölluni
mökunt við stjórnarflokkana, hvarfl-
ai\ hitt pó stunduin að suinum for-
ráðamannanna, að ekki vceri ógirnp
legt að ganga i eina sceng níiið
Framsókn. Á sunnudaginn var
Morgunblaðið hji.skaparskilmálurúlfi
eitthvað á pessa leið: Fyr&t Qféikmr
Fmmsókn að skrifta opintíkftlýa Öjty
viðiirkenna vanmátt sinh
skap fyrir cillri pjóciiiík
að kr júpa o.ss i náð dijiLi&fask /yífö-
gefningar. — Ýmslínt ^hulltlQpi/tffh
kostirnir nokkuð
legt að FmmsðknUf}fhkkiiiH!!^ikirh
lieild fýsi pesíli 'fy}p'$i$í? Ó §5 g;r
Hitt pyki'r f/W ifr' WmiifM'gn (1(1,1
pó helst tí/^hiffh^fWi'-Viíffkl'Íicf Ú'fl-
iiriuddslflik(lEíil,EbjSill^íitlF\sfMMif}(s
lýsir /ihÍIÍSí/?,3í'3)í fyiAygja
póirM ‘M/3 M'iýfá ffMí1
ha]$¥!jbtl§Yirf$ib •f&TffM&iiÍðlftlQhlr
aun?)é(jpiíf‘^ tnWféfiitítíff1 dlf‘ láll/klfftir
' vW 'm?ifk\ík' ^tefÍ/'/flWfl'. n3 TUÖjE)
.bmd