Þjóðviljinn - 24.08.1938, Blaðsíða 3

ÞJÖÐVILJINN
llJðOVIUINN
Málgagn Knmmúnisi af lokks
lslands.
Ritstjórl: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla' daga nema
mánudí'ia.
Aski iftargjald á mánuði:
Reykja\ík og nágrenni kr. 2,00.
Annarss taðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakio.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sirni 2804.
; ■ ...—— ——
I skóla hjá
Per Albin og
ÞórarnL
Hr. Finnur Jónsson alþm. er ;
nú kominn heim eftir alllanga
útivist. Hefir hann átt tal við
marga helstu flokksbræður sína
á Norðurlöndum — auk þess
sem birst hafa eftir hann viðtöl
um íslensk málefni í ýmsum
norðurlanda-blöðum. Mun les-
endur Þjóðviljans reka minni til
þeirrar „fróðlegu" skýrslu um
verkalýðsmál á Islandi, sem
Finnur skrifaði í „Bergens Ar-
beiderblad" og birt var í út-
drætti í Þjóðviljanum. Þar
komst Finnur, svo sem kunnugt
er, að þeirri niðurstöðu, að or-
sök þess, að Alþýðuflokkurinn
fékk ekki jafnmörg atkvæði í
síðustu kosningum og meðlim-
ir eru í Alþýðusambandinu,
liafi verið sú, að flokkurinn hafi
lánað Framsókn atkvæði sín í
mörgum kjördæmum og hafi
því hið raunverulega fylgi
flokksins ekki komið fram.
En þessi utanför Finns mun
þó ekki aðallega hafa verið til
þess gjörð, að gefa skýrslur
um íslensk verkalýðsmál, held-
ur miklu fremur til hins að
sækja „nýjan þrótt“ og „sann-
færingarkraft“, sem gagnast
mætti í baráttunni gegn sam-
einingu íslenska verkalýðsins.
Það er sannarlega ekki ónýtt
fyrir þá Skjaldbyrginga, að það
skuli ekki þurfa annað en senda
mann út fyrir pollinn til þess
að masa við þá Per Albin og
Nygárdsvold, til að sanna það,
að íslensku kommúnistarnir og
sameiningarmennirnir séu al-
gerlega áhrifalausir og ekkert
sé hættulegra en að hafa sam-
vinnu við þá. Slíkt er því þægi-
legra, þegar slík sönnunargögn
eru ekki auðgripin hér heima.
Sá lærdómur, sem Finni þyk-
ir einna mikilvægastur og sem
sífellt er klykkt á í samtölum
þeim, sem birst hafa í Alþýðu-
blaðinu er að samvinna milli
sósíalista og kommúnista sé ó-
hugsandi.
Þetta ætti nú að vera íslenska
afturhaldinu nóg í svipinn —
því að þetta er þó sannarlega
huggunarríkt fyrirheit. En
hægri menn Framsóknar með
Þórarinn litla í eftirdragi —
ganga nú feti frarnar. TJeir þróa
nú og útfæra nánar lexíu Per
Menn mega ekkí láfa afkvæðaveíð*
atr SfálfsfæðísfL á málínu vílla sér sýn
Varla mun nokkru máli, sem
hreyft hefir verið hér í bæn-
um á undanförnum árurn verið
tekið jafn vel af almenningi og
hitaveitumálinu. Jafnvel rafvirkj
unin við Ljósafoss átti ekki slík-
um vinsældum að fagna, sem
það, enda var rafvirkjun fyrir
hendi, sem bætti úr bráðustu
nauðsyn manna í þéim efnum.
Það er síst að undra, þó að
hitaveitan sé slíkt áhugamálhjá
almenningi. Alþýðan í Reykja-
vík þekkir af eigin raun vetr-
arkuldana, og allsleysið til þess
að bæta úr þeim með sæmi-
legri upphitun. Hún þekkirhátt
kolaverð og létta pyngju, veit
að kolin geta stigið upp úr öllu
valdi fyr en nokkurn varir, og
þá verður fátt um ráð á heim-
ilum fátækra og atvinnulausra
manna.
Komist hitaveitan á, verður
um margt þægilegra. Hitinn
vex og verður jafnari, menn
eru ekki jafn þrælbundnir við
dutlunga sambýlismanna sinna
og kyndingarsparnað húseig-
enda. Hitt skiftir þó mestumáli,
að menn verða óháðari verð-
hækkun á kolum.
TVískínisimgsitr Sfálf-
stæðisfiokksiiis í hífa^
wííamáiínti.
Forsaga þessa máls er nú
orðin nokkuð löng og verður
hún ekki rakin hér. Sá flokk-
ur, sem fer með völdin í bæn-
um er hikandi og tvístígur á
málinu. Qamla sagan frá því að
rafstöðin og gasstöðin var reist
endurtók sig. í hópi þeirra
manna ,sem mestu ráða um öll
málefni bæjarins, voru menn
sem áttu andstæðra hagsmuna
að gæta. Þeir sem komnir eru
til aldurs muna baráttu stein-
olíusalanna, gegn bæði gasstöð
inni og rafmagnsveitunni við
Elliðaár á sínum tíma. Nú eru
það að vísu ekki steinolíusal-
arnir, sem berjast á móti Tiita-
veitunni, heldur kolasalarnir.
Á undanförnum árum hafa þess
ir menn grætt offjár á koiáokri
SÞeir eruj hópi máttarstólpanna
í Sjálfstæðisflokknum, ausa út
fé sínu til starfsemi flokksins
og krefjast þess að launum, að,
íhaldið standi vörð um hags-
muni þeirra.
Kolasalamíir og
hitavefían,
Afstaða kolasalanna hefir
komið Sjálfstæðisflokknum í
nokkurn vanda. Sjálfráður vildi
flokkurinn gjarna hrinda hita-
veitunni í framkvæmd, sökum
þess . hve vænlegt það er til
atkvæðaveiða meðal fólksins,
og fylgisauka handa Sjálfstæð-
isflokknum. Hinar jákvæðukröf
ur fólksins í hitaveitumálinu
hafa togast á um flokkinn við
hinar neikvæðu kröfur koíasal-
anna. Þessi úlfakreppa, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefir ver-
ið klemdur inn í veldur því að
miklu leyti, hve hikandj, fálm-
kendar og tvíræðar aðgerðir
flokksins hafa verið í hitaveitu-
málinu. Hann hefir reynt gömlu
aðferðina, haltu mér sleptu mér
við báða aðila, bæði almenning
og kolasalana, og dansað eins
og yfir glóandi rist í öllum fram
kvæmdum.
Albins. Það er sem sé ekki nóg
Finnur góður, að viðurkenna,
að samvinna við kommúnista
sé óhugsandi. Það þarf aðskilja
hvers vegna. En það er vegna
þess að verkalýðsflokkarnir á
Norðurlöndum „hafá lagt sósí-
alismann á hilluna“, „hafa í
verki hafnað úrlausnum sósíal-
ismans“. Og ef þið Skjaldbyrg-
ingar viljið hafa samvinnu við
okkur og drepa af ykkur
kommúnismann, verðið þið að
temja ykkur „þessa starfshætti
bræðraflokkanna á Norðurlönd
um“.
; Það er vitað mál, að það
hefir alltaf verið hugsjón aft-
urhaldsins í Framsókn og Jón-
asar Jónssonar, að hafa Alþýðu
flokkinn sem vesælan leppflokk
og pólitíska hjálendu Fram-
sóknar. Til þessa hefir ekkert
verið sparað, hvorki bitlingar
til forráðamannanna né önnur
hlunnindi. Sterkur og markvís
sósíalistiskur flokkur, sem
fylkti um sig verkalýð þessa
lands, hefir alltaf verið hlnn
mesti þyrnir í augum Jónasar
Jónssonar og annara hægri
imanna í Framsókn, því að það
mundi tákna, að hrossakaupa-
pólitík þeirra og hægri bros,
væru þar með dauðadæmd. Það
er líka; á allra vitorði, að Jón-
as Jónsson og hans nótar áttu
ekki lítinn þátt í samningasvik-
um Skjaldbyrginga í vetur og í
klofningsstarfsemi þeirra og af-
sláttarpólitík yfirleitt. Nú er svo
komið, að Skjaldborgin er af
öllum þessum aðgerðum orðin
pólitískt rekald, sem lifir mest
af tengslum sínum við ríkis-
valdið. Og nú þykjast hinir
pólitísku ráðgjafar hennar þess
um komnir, að setja úrslita-
kostina: Annaðhvort varpið þið
öllum sósíalisma opinberlega
fyrir borð, eða við látum ykk-
ur róa.
En íslenzk alþýða mun halda
tryggð við hugsjónir sósíalism-
ans, hvort sem þeir Skjaldbyrg-
ingar kyssa á vöndinn eða ekki.
Hún mun skapa hér á hausti
komanda volduga, samhenta
sósíalistíska hreyfingu, hvað
sem Per Albín eða Þórarinn
Þórarinsson kunna að segja.
Stjóirnmálaflokkairnír og
afsfaða þesrra fll hsfia-'
velfunnar,
Allir landsmálaflokkar hafa
hvað eftir annað lýst því yfir
við marg endurtekin tækifæri,
að þeir séu hitaveitunni fylgj-
andi, og má hiklaust fullyrða,
að það sé sagt í 'fullri einlægni,
hvað snertir allan þorra manna
í öllum landsmálaflokkum og
mikinn meirihluta af foi'ustu-
mönnum þeirra. En afstaða
Sjálfstæðisflokksins og öll af-
skifti af málinu hafa verið á
þann veg, að bæði Framsókn-
arflokkurinn og Alþýðuflokkur-
inn hafa hætt að taka á þessu
máli sem skyldi. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir aldrei farið
dult með það, að hitaveitan átti
að afla honum kjörfylgis, og
fer það að vonum, að andstæð-
ingar Sjálfstæðisflokksins séu
hikandi við að leggja hitaveit-
unni lið, ef hún á að verða at-
kvæðaverksmiðja handa Sjálf-
stæðisflokknum.
Til þessara forsendna má
vafalaust rekja, að ekki svo litlu
leyti, hina einkennilegu og oft
á tíðum óheppilegu framkomu
stjórnarflokkanna. Einkum hef-
ir þó afstaða Alþýðublaðsins
oft verið á þann veg, sem síst
skyldi, og má þar til nefna æs-
ingar blaðsins í fyrrahaust,
þegar fyrst kom alvarlega til
orða að byrja á hitavirkjun fyr-
ir hálfan bæinn innan Hring-
brautar, og eins nú fyrir
skemstu út af áætlunum bæjar_
verkfræðinganna og endurskoð
lun hins sænska verkfræðings
á henni.
I fyrrahaust sá þó blaðið sig
brátt um hönd ,og svo er að
,sjá, að því sé nú farið að skilj-
ast það aftur að hér var um
gönuhlaup að ræða.
Gagnrýní á glðpum
íhaldsíns má ekki snú
asf upp í fjandskap víð
hífaveífuna,
Það er að vísu augljóst mál
að alt brölt íhaldsins í hita-
veitumálinu er fyrst og fremst
til þess að afla flokknum fylgis.
Það er einnig augljóst, að Sjálf-
stæðisflokkurinn á sín áberandi
víxlspor í öllum undirbúriingi
málsins. Gönuhlaupin verða
ekki dulin, þó að þau verði
ekki rakin hér að sinni, enda
hefir þetta blað oft bent á þau
áður. En hins verður að gæta,
að gagnrýni andstæðinga í-
haldsins á gerðum þess í
hitaveitumálinu, snúist ekki
upp í fjandskap gegn hitaveit-
unni og gefi ekki íhaldinu færi
á því, að básúna út um allt,
að stjórnarflokkarnir séu hita-
veitunni sem heild, andstæðir.
Þetta er einmitt tækifærið, sem
Miðvikudagrm 24. 'ágíjst.: 1938
....Tllllllll |—
fx
Kk
m

ol .viiiIriIfiöA .sliaunt
Finnur Jónsson Wr- •' MifkoVfbÚn V/f
námsför v$(MOM ’ÁUm's og
annarm „stór.ra fIokksJ)rcedm‘‘ ,cí
Nordurlönduhí! IÍefiPjhbhuin (pkis.
að sœkja ffjM'
pvl, að islensUir iJdetriiéJiiihgai-méiln
og kommúnistar séu .rímir gö fglgi cf
— og hiS mesta tjon^obcffimPttö J
hafa nokkuð saftiMfiffiiið
Með pví að slíkiþ,j,bíslnddaÍét5ángr-
ar‘‘ eftir mikilvœgum sönnunargögn
um geta orðið nokM kostnaðar-
lönd geti brugðist í pessum efnum
fyr en varir, viljumifiiii T'fT'tö okk-
ar ágœtu Skjaldbyrgingun
arinn litla PórarinsL^,.. r( rl _____
fmmheimiid um pesSi' atriði.fPessi
fmmheimild hefir pá tm^S^S^ösfí,
að pað parf engo kqstn^arsá^^f
teiðangin til að aálgi§r*harMreáS-
og eins hitf, að hún er"^jðdfegmogJ'
mm-islensk. moíffihufæH
■ —....,í.) ,hj>>i
ia.,Ci nJög
andstæðingar hitaveitunnar í
herbúðum Sjálfstæðisflókksitts,-
kolasalarnir, bíða eftir, til: þes?,,
að Sjálfstæðisflokknum sé, ó- .
hætt að hætta störfum í hifp-
veitumálinu, án þess að bjjjSg,,; ,
af því varanlegt tjón meðal
kjósenda sinna.
i oo.? r
Sjálfstæðisflokkurinn getu.r ■ \
því aðeins gert hitaveituna að; >1;
atkvæðaverksmiðju fyrir sig, að ",
aðrir flokkar séu sinnulausir urh ,0|
málið og hlédragir. Séu jiær.or
forsendur fyrir hendi, getur í-.0.?
haldið notað hitaveituna til at-
kvæðaveiða, hvort sem henni OS
verður hrundið í framkvæmd
eða ekki. Gagnrýnin á glöpum
Sjálfstæðisflokksins í hitaveitu-
málinu má ekki snúast upp í
,andstöðu gegn hitaveitunni
■ sjálfri, eða vafasamar bollalegg-
j ingar og fingrafettur um auka-
atriði. Með því einu að and-
stæðingar íhaldsins vinni heilir
að framkvæmd hitaveitunnar, er
komið;: í veg fyrir að hún verði
íhaldinu að pólitísku vopni.
Þannig á að svara tilraunum í-
haldsins til þess að gera hita-
veituna, mál allra Reykvíkinga,
að sínu máli, en ekki með því
að leggjast í fýlu og sýna mál-
inu fjandskap af því að póli-
tískur andstæðingur ætlaði að
„slá sér upp“ á því.
Kaupendur
Þjóðviljans
eru áminntir mn
að greiða áskrift-
argjaldið skilvís-
lega