Þjóðviljinn - 03.09.1938, Blaðsíða 2

Laugardagurinn 3. sept. 1938.
ÞJOÐVILJINN
luepsueoia er knsið á HorðfirOi?
D-Iísfínn er eíní lisfínn, sem gefur
komíð fíl mála að náí meíríhluta,
Efílir Bjama Þórðarson, Nordfírðí.
Það ber eigi ósjaldan við að
maður heyri spurningar svipað-
ar þessari. Og það er eðlilegt,
að spurt sé hversvegna hér sé
kosið, en ekki í hinum bæjun-
um, sem samvinna var í, við
kosningarnar í vetur.
í grein þessari vil ég skýra
orsakir þessa, en til þess er
nauðsynlegt, að rekja að nokkru
þau átök, er orðið hafa innan
alþýðuhreyfingarinnar, bæði
hér og annarsstaðar og urðu
þess valdandi, beint og óbeint,
að keðjan rofnaði hér.
Ekki löngu eftir kosningar,
kom hingað fregnin um „brott-
rekstur" Héðins Valdimarsson-
ar. — Alþ.fl.mennirnir stóðu
sem þrumu lostnir, því þeir
trúðu einlægni foringja sinna
og þóttust þess fullvissir að dag
ur einingarinnar væri í nánd. —
Afstaða Alþ.fl.mannannahérvar
á þennan veg. Sumir tóku eiri-
arðlega afstöðu gegn þessuger
ræði, aðrir — þeir, sem raun-
verulega enga samvinnu vildu
—■ tóku afstöðu með klofnings-
mönnum og þriðji hópurinn
vildi í hvoruga löppina stíga,
en bíða átekta og sjá hverju
fram færi, svo þeir væru vissir
um að fylgja þeim, er útlit væri
á að ofan á yrði.
Skoðanir bæjarfulltrúa verk-
lýðsflokkanna voru í raun og
veru allólíkar á ýmsum sviðum
og var því fyrir höndum mikill
möguleiki á því að sá þar sæði
sundrungarinnar með árangri.
— Afstaða tveggja bæjar'full-
trúa Alþ.fl. gagnvart okkurkom
múnistum gjörbreyttist og þeir
sviku samþyktir síns eigin
flokks.
Flestir Iitu svo á, að átökin
í Alþ.fl. ættu ekki að þurfa að
eyðileggja samvinnuna í bæjar-
stjórn. — Hversvegna skyldi
ekki vera hægt að vinna fram-
vegis að framkvæmd umsam-
inna mála? — Hversvegna var
ekki hægí að beita sér hér fvr-
ir bvggingu sundlaugar og drátt
arbrautar þó H. V. væri vikið
úr Alþ.fl.? Hversvegra skyldi
eigi vera hægt að vinna aðauk-
inni menningu og valme in
bæjarbúa, þótt einhverjir for-
ingjar væru komnir í hár sam-
an suður í Reykjavík? — Svona
spurði fólkið og niðurstaðan var
sú, að þetta ætti ekki að hafa
nein áhrif á samvinmina i :,
bæjarstjórnarinnar.
Til þess að reyna að yernda
samstarfið, bar Alfons Pálma-
son fram í Alþýðuflokksfélag-
inu í vetur, tillögu sem fól í sér
þá ályktun, að ekki ætti aðsííta
samvinnunni við kommúnista
vegna þessara átaka, heldur
vinna af krafti að framgangi
starfsskrármálanna. Pessi tillaga
var samþykt í' einu hljóði —
líka af hægri mönnunum. Og
þeir virtust ákveðnir í því, að
standa við samþykt þessa.
En það var einn duldur kraft-
ur, sem hinir leiðitömu hægri
menn höfðu ekki tekið með og
setti ljótt strik í reikninginn.
Suður í Reykjavík sátu helstu
forvígismenn klofningsmann-
anna og lögðu kollana í bleyti
til þess að geta fundið eitthvað
ráð til að sanna að samviníia
við kommúnista gæti aldrei
blessast. Og það mun hafa ver-
ið Jónas Guðmundsson, sem
fann lausnina. — Hún var ofur
einföld. Það þurfti ekki annað,
en fyrirskipa hægri mönnun-
fum í Neskaupstað að skapa á-
greining við samstarfsflokkinn
innan bæjarstjórnarinnar og
sprengja samvinnuna. Og for-
sjónin lagði þessum mönnum
‘tækifærið upp í hendurnar. í
Neskaupstað var óráðinn bæjar-
stjóri og ekki þurfti annað, en
ganga að engum manni, hvað
sem raulaði og tautaði. Og
hægri mennirnir voru ekki 'að
súta það, þó þeir gengju á bak
þeim samþyktum sínum, að
samþykja bæjarstjóraefni okk-
ar. Það tókst að kljúfa bæjar-
stjórnina ,og foringjaklíkan í
Reykjavík fekk efni í stórarfyr-
irsagnir um að samvinnúslitin í
Neskaupstað afsönnuða alla sam
starfsmöguleika við kommún-
ista. — En til þess voru refirn-
ir skornir.
Aðeins eitt bæjarstjóraefni
buðu þeir okkur, en gættu þess
vel, að svo yrðf í pottinn búið,
að við ekki gætum gengið að
því, þar eð það var brot ástarf-
.skránni.
Það liggur í auffum uppi, að
ókleift var að halda sam\inn-
unni, þegar tveir bæjarfulltrú-
ar Alh.fl. og auk þess bæ'ar-
stjóri. átti enga ósk heitari, en
að allt spryngi.
Alfons Pálrrason \a" eini bæj
arfulltrúi Alþ.fl., sem gerði það,
bem í hans valdi stóB, tiT þcss
að samvinna flokkanna, semtek
ið var með svo miklum fögnuði
af kjósendum, sundraðist ekki.
Vegna þessarar einlægni og
trygðar við málstaðinn, þurftu
hægri mennirnir að hefna sín
á honum og í trausti þess, að
hægt væri að flæma hann úr
bæjarstjórn, sprengja þeir sam-
vinnuna. — En þeim verður
fekki kápan úr því klæðinu, því
sú sókn, er þeir hugðustmundu
hefja á sameininguna, er þegar
snúin upp í skipulagslausan
jflótta og fyrirsjáanlegt að þeir
verða gjörsigraðir 11. sept.
Klofningsmennirnir tengdu
allar sínar sigurvonir við { að,
að ekki gæti tekist að mynda
sameiginlegan lista. Þe:s\egna
var það reiðarslag fyrir þá, er
listinn var birtur og á bonum
voru nöfn vinsælustu forvígis-
manna Alþ.fl. hér, sem jafn-
framt voru þeir, er trúast stóðu
vörð um málstað einingarinnar
innan Alþ.flokksins.
Kosningabarátta sameiningar-
manna er beint áframnald frá
síðustu kosningum. — Það,sem
skeð hefir er þetta: Nokkrir
hægri menn hafa svikið stefnu
sína frá í vetur og bjóða nú
frarn klofningslista. Og það er
táknandi, að þeir menn, er ákaf-
ast börðust gegn samvinnunni í
vetur, eru nú í röð efstu manna
listans, t. d. Eyþór Þórðarson
og Sigurður Kristjánsson.
Klofningserindreki Skjald-
borgarinnar á Norðfirði, Jónas
Ouðmundsson, hefir ^rúlega
blásið að glóðum sundrung-
innar. En það mun alþýðan sýna
11. sept., að einmitt vegnaklofn
ingsstarfseminnar þjapþar hún
sér fastar saman um D-Jistann
og veitir honum algerðan sigur.
Norðfirðingum ber yfirleitt
saman um það, að D-Iistinn sé
eini listinn, sem komið geti t'I
mála að fái meiribluta. — Ná-
ist sá meirihluti ekki, getum við
gert ráð fyrir því, að þurfa að
efna til kosninga hér tvisvar á
ári, en það þýðir aftur á móti,
að ekkert verður gert.
Klofningsmennirnir vonuðu,
að úrslit kosninganna yrðu á
þann veg, að Alþýðublaðið
fengu stórar fyrirsagnir, umað
alþýðan vildi ekki einingu. Og
það er satt, að ef sundrungar-
öflin vinna sigur hér, er það
geysistyrkur fyrir þau um land
alt. — En það er engin hætta
á því. Alþýðan hér mun gefa
Skjaldborginni svo eftirminni-
lega ráðningu, að Alþýðublað-
ið reyni að fela sem best bað
getur úrslitin. — Og munum
þetta tvent: pví glæsilegri, sem
sigur einingarirmar verður hér,
því sterkari verður afstaða henn
ar á vígstöðvunum «m alt Iand.
Og svo þetta: Eina ráðið til
að bæjarstjórnin hér verði starf
hæf, er að veita D-I?stanum —
lista sameiningarmanna —
meirihlufa —. pessvegna kjós-
um við hann!
N.k. 25. ágúst 1938.
Bjarni pórðarsor.
Skipafréttir.
Gullfoss er í Reykjavík, Goða
foss va'r í gær á Akureyri Brú-
arfoss er á leið til Kaupmanna-
hafnar frá Leith, Dettifoís er
í Hull, Lagarfoss \ar á .Akur-
i'eyri í jgær Sclfoss er á leið til
Leith frá Antwerpen. Dron.ning
Alexandrine fer á mánudags-
kvöld vestur og norður.
80 ára
er í dag Guðlaugur Hannes-
son verkamaður, Bragkagötu 32.
Guðlaugur er ennþá ern og
fylgist vel með málefnum verka
lýðsins.
Sendiö sameliingameirl-
hlita í bæiarstjóriiaa.
Eramh. af 1. síðu.
Þá mun öllum í fersku minni
sú innheimtuaðferð, sem við-
höfð var af fyrverandi samlags-
stjórn. Hún hefir nú veriðstöðv
uð. Nú þekkist ekki, að fyrsiu
peningarnir, sem fátækir verka-
menn vinna sér inn eftir alls-
leysi vetrarins, séu íeknir upp
í iðgjöld samlagsins, eins og áð
ur var.
i
3. Sjúkrahúsið.
Sameiningarmenn voru það,
sem bentu á leið til að auka
tæki sjúkrahússins og lagfæra
það með því að notfæra sér
heimild um fjárstyrk úr sjúkra-
hússjóði Lifrarbræðslufélagsins
Enginn úr meirihtuta bæjar-
stjórnarinnar sá ástæðu til að
vekja það nauðsynjamál. Við
ilögðum fram tillögu um að
sjúkrahúsnefnd legði hið fyrsta
fyrir bæjarstjórn tillögu um
framtíðarrekstur hússins. Svo
sljór er meirihlutinn fyrir nauð-
syn þessa máls, að sumir fulltrú
arnir greiddu ekki atkvæði með
að hefja nauðsynlegan undir-
púning í málinu og bæjarstjórn
hefir enn ekki fundið ástæðu
til að kalla saman sjúkrahús-
nefndina.
4. Framfærslumál.
Fulltrúum okkar var það strax
ljóst, að ríkjandi ástand í fram-
færslumálum bæjarins var alveg
óviðunandi. Þeir hófu því fylli-
lega rannsókn í þessum va.nda-
sömu málum og ákváðu að
leggja fram tillögur að rann-
rannsókninni lokinni um tilhög-
un framvegis. Meðal annars
tóku þeir nákvæma skýrslu af
öllu því húsnæði sem bærinn
nú ábyrgist greiðslu fyrir fá-
tæklinga eða greiðir. Skýrsla
þessi sýnir ljcslega ,að húsnæð-
ið er gjörsamlega óviðunandi
og fjarri öllu lagi að bærinn
greiði og það með fullu verði,
húsnæði þetta. sem ekki erleigu
fært samkvæmt lögum. Full-
trúar andstæðinga okkar sáu
ekki nauðsyn á að vera með
við þessa athugun og urðu því
okkar fulltrúar einir að taka
skýrsluna. Við höfum lagt til,
að styrkþegar fengu ákveðna
upphæð á viku til kaupa á lífs-
nauðsynjum og réði þá hver
hvaða tegundir hann legði sér
til, en væri ekki jafn bundinn
við kílógramsúthlutun bæjar-
stjóra og nú er. Við höfum og
bent á;, að vel þarf að athuga
alla aðstöðu hvers þess, sem
um styrk sækir, en láta ekki
alla fá jafnt án till'ts til þess
þó aðstaða þeirra sé hin ójafn-
asta.
Andstæðingar 'okkar hafa
glögglega sýnt, að þeir hafa
engan skilning á lausn þefsara
vandasömu mála. Og það er
víst, að fái þeir að ráða, mun
fátækraframfærið fara vaxandi
og eymd styrkþegana mun auk-
ast.
5. Rafmagnsverðið.
Við höfurn lagt til að rann-
sakaðir yrðu möguleikar á lækk
un rafmagnsverðsins, sem hér
er hærra en á flestum öðrum
stöðum á landinu. Andstæðing
ar okkar hafa daufheyrst við
því, og er því ekki að vænta
þess að neinn árangur fáist í
því máli nema að sameiningin
sigri.
! 6. Dráítarbrautin.
Fyrir atbeina sameiningar-
manna hefir verið hafist handa
í því máli, en meirihluti bæjar-
stjórnar hefir ekkert gert sér-
staklega fyrir málið.
7. Atvinnubætur.
Hverja kröfuna af annari höf-
um við gert til að fá unnið fyr-
ir atvinnúbótaféð, er andstæð-
ingar okkar undir forustu bæj-
arstjóra hafa neitað því.
Það fé, sem kom til bæjarins
í vetur og fara átti til styrkíár
atvinnulausum bæjarbúum, sem
allslausir voru eftir misheppn-
aða vertíð, lögðum við til að
yrði látið vinna fyrir, en and-
stæðingar okkar notuðu féð á
ranglegan hátt í þárfir bæj-
arkassans.
Hér hefi ég nefnt nokkurmál,
s?m nægja munu til þess að
fullvissa menn um, að við sam-
einingarmennirnir höfum þrátt
fyrir minúihluta aðstöðu, gert
allmargt af því sem byrjaþurfíi
á. Víðast höfum við aðeinskom
ið á undirbúningsrannsókn, en
á því verður að byrja, og hefð-
um við haft meirihluta, þáhefði
ekki aðeins undirbúningurinn
verið gerður, heldur og fram-
kvæmt.
Fulltrúar hægri mannanna í
Alþýðufl., íhaldsmennirnir og
Framsóknarmaðurinn hafa al!s
ekkert la.gt til. Þeir hafa reynt
að viðhalda aðgerðarleysi bæj-
arstjórnarinnar og verði alþýða
bæjarins ennþá svo óheppin að
þeir nái sameinaðir meirihluta,
þá verður ekkert hreyft við
nauðsynjamálum fólksin?.
Hver einn og einasti alþýðu-
maður og verlcalýðssinni, sem
vill að sú stefna sigri, sem mörlc
)uð var í vetur af sameiningunni
— hlýtur því að skipa sér um
D-listann og hefja öfluga sókn
fyrir meirihluta sigri hans.
Störf bæjarstjórnaritinar sýna
gleggst, að það eru aðeins D-
listamennirnir, sem raunveru-
lega vilja og ætla sér að vima
að framgangi þeirrar stefnu.
Sameiningin sigri!
Lúðvík Jósepsson.
Ffokbsfélapr
og aðrir lesendur!
Skiptið við þá, sem aug-
lýsa í þjéðviljanum, oglát-
ið blaðsins getið!