Þjóðviljinn - 04.09.1938, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn - 04.09.1938, Blaðsíða 3
ÞJÖÐVILJINN Sunnudaginn 4. sept. 1958. pfðoviugetfs Málgagn íslands. Kominúnistaílokks víd Ebró: 4. Ritstjóri: Einar Olgeirsson. Ri-tstjórn: Hverfisgata 4, (3. hæð). Sími 2270. Afgreiðsla og auglýsingaskrif- stofa: Laugaveg 38. Sími 2184. Kemur út alla daga nema mánudí'^a. Aski iftargjald á mánuði: Reykja\ík og nágrenni kr. 2,00. Annarss taðar á landinu kr. 1,25, S lausasölu 10 aura eintakiö. Vikingsprent, Hverfisgötu 4, Sími 2804. MosrgisaiM&ðlö og saltfísksalan Það er ekki langt síðan Morg- unblaðið fræddi lesendur sína á þeim gleðitíðindum, að búið væri að selja alla saltfiskframleiðsl- una. Lítur blaðið svo á að von- um, að þetta boði bjartari fram- tíð yfir íslenskum atvinnumál- um en þátíðin hefir verið. Þá leggur blaðið áherslu á að nú. verði að efla fiskveiðarnar, og að »það sé í senn öflugasta, gjald- eyri.&- og atvinnuleysisráðstöfun- in, sem á verður bent um þess- ar m.undir«. Svo rnörg eru þau orð Morgun- biaösins, og' virðast þa,u gefa hina bestu ástæðu til þess aó ræða þetta mál betur, og athuga afstöðu Sjálffítæðisflokksins til málsins að undanförnu. Morgunblaðið segir að um þetta leyti árs, að undanförnu hafi fiskbirgðir numið tugum þúsunda smálesta, aemi verið var að selja fram á vor. Þetta bend- ir úneitanlega til að hægt væri að selja enn rnjög mikið af fiski ef hann væri til, og afla, þannig mikils gjaldeyris. En hverjum er það að kenna fyrst og fremst, að ekki er til meiri fiskur? Morg unþlaðið mætti gjarna minnast þess nú, að útgerðarmenn stöðv- uðu togaraflotann hálfa saltfisk- ver.tíðina í fyrra, í þeim, eina til- gangi að koma á enn rneiri gjaid eyrisvandræðum, sem gætu orð- ið ríkisstjórninni að falli. Það er togaraútigerðarmönnum aö kenna að ekki aflaðist miklu meiri fiskur á saltfiskvertíðinni, og þa,ð er þessum sömu herrum aö kenna að Islendingar geta nú ekki selt meiri fisk, þó að vafa- lítið sé markaður fyrir hendi. Otgeröarmenn berja barlóms- bumbuna daglega, og barma sér yfir taprekstri togaraútgerðar- innar. En hvernig á nokkur út- gerð að bera siig með því að vera óstarfrækt mestan bluta ársins. Það er vert að minnast þess nu, að sá togarinn, sem hefir flesta veiöidaga árlega, Max Pember- ton, er eini togarinn sem sýmr sæmilega, rekstursafkom.u og greiðir eiinn saman álíka útsvar og Kveldúlfur. En það var ekki aðeins í fyrra vetur, sem útgerðarmenn sýndu hug sinn til atsvinnuveganna, gjaldeyrisvandræðanna og at- vinnuleysisins., Það verður naum ast annað séð, en að togaraút- gerðarmenn vinn: að því vitandi Við Corbera var mér stungið inn í isjúkrabíl, sem ók þegaraf :stað í áttina til Mora del Ebró. Aðeins einn sjúklingur til var í vagninum, hermaður með hægri öxl og handlegg sundur- skotið. Hann leið ákaflega og engdist sundur og saman. — Vegurinn var góður, malbikað- ur, og brátt vorum við Í 'Mora. Það er allstór bær með mörg- um verksmiðjum, en allarstóðu þær vitanlega. Hér voru margir íbúanna ennþá. Niðri við ána höfðu vmsar byggingar verið teknar í þjónustu herlæknanna og moraði þar alt af særðum mönnum, ien fullir sjúkrabílar komu livert augnablik meðnýja hleðslu særðra. Hér var þó ekk- ert sjúkrahús, til þess lá Mora alt of nálægt eldinum, heldur aðeins áfangastöð. Við fengum eitt glas af mjólkurkaffi, sprautu í lærið, og vorum svo sendir yfir fljótið á bátum. Hinumegin liggur annar allstór bær, Mora la Nueva. Þar biðum við alllengi eftir bíl til frekari flutnings. Hér hitti ég fyrir 3 danska félaga, er særst höfðu í gærkvöldi í einu áhlaupinu. Allir voru svangir, því nú var komið fram yfir miðdegi, en enginn matur. Ég var sá eini, sem um morguninn hafði feng- ið mat til dagsins: “Xaffi á her- mannaflösku, 1 brauð, gráfíkj- ur, sneið af svínslæri, litla kjöt- vits að steypa atvinnuvegum og afkomu landsins fram af þeirri heljarþröm, sem, þeir sjálfir e:ga enn höfuðþáttinn að atvinnuveg- irnir standa, nú á. En blað togaraútgerðarmann- anna, Morjunblaðið, heimtar ac) nú verði saltfiskveiðannar a.ukn- ar »þar sem sýnilegt er að- við getum selt miklu meiri fisk, er. við höfum aflað«. Kommúnis'ar geta af heilum hug tekið undir þessa kröfu Morgunblaðsins, en það virðist nokkurt öfugstreymi, að blað útgerðarmanna,nna skuli bera fram, þessa kröfu, einmitt það blaðið sem fastast sruddi þá, þegar þeir stöðvuðu togaraflot- a,nn í fyrravetur, það blaðið, sem ásamt útgerðarmönnum varð þess valdandi að við eigum eng- an, fisk til þess að selja og get- um ekki bætt úr gjaldeyrisvand- ræðunum cg atvinnuleysinu eins og okkur hefði annars verið í lófai lagið. Þessi og önnur skrif Morgun- blaösins eru lýðskrum frá ró!- um. Þau eiga ekkert skylt við það sem, Morgunblaöið kallar í gær »gagnrýni« og »þjóðar- skyldu«. Morgunblaðið er hér aö leika, svipað hlutverk og þeir tveggja tilverumenn, sem bo a guðsótta og gcða siði á strætu m og gatnamótum, meðan bjart er af degi og hverfa svo til bermd- arverka þegar degi tekur að halla. dós og 2 dósir af sardínum. Þetta var óvenjumikill og góð- ur matarskaúitur. Auk þess hafði ég náð í nokkrar dósir af kjöti og marmelade í einu forðabúri fasista; og nú var þessum föngum skift í bróð- erni milli allra viðstaddra. Loksins kom bíllinn. Það var bara stór, nýr vörubíll. Sjúkra- vagna höfðu þeir ekki nógu marga. Dýnur voru lagðar á pallinn, og þar á settumst við, nema 3 félagar, sem voru hættu lega særðir, þeir lágu á sjúkra- börum. Einn af Dönunum kom á bílinn. Svo var ekið af stað, gegnum Mora la Nueva, út á svarta malbikaða þjóðveginn, til baka frá vígstöðvunum — til hinna hlýlegu sveita Kata- lónska baklandsins. Að ferðast lengi á vörubíl er venjulega nokkuð þreytandi. F.yrir særða menn er þ?ð hrein- asta plága og það jafnvel þó bíllinn sé nýr og vegurinn góð- ur. Fyrir okkur, sem léttar vor- um særðir, var það þó vel þol- andi, en hinir 3 þjáðust óskap- lega. Einn þeirra var vinur minn frá sjúkrabílnum um morgun- inn. Hann hélt það ekki út til lengdar ,fekk óþolandi hitasóit og varð að fara af á einni stöð- inni. Þegar við höfðum ekið ca. 1 tíma, var hrópað: „Aviacion" (fluglið). Bíllinn nam staðar. Enginn skuggi var á veginum, og við gátum átt á hættu að rjúka allir í loft upp, en sem betur fór tóku þeir ekki eftir okkur. Það var stór fylking ítpilskra flugvéla. Þær flugu lengra inn í baklancfið og „bom barderuðu“ ákaflega. Gífurlegir revkmekkir stigu til himins og huldu landið á stórum svæðunt. Litlu seinna sáum við 2 stóra, bláa reykjarmekki í hæðunum úti við sjónarrönd. Hvað skyldu þeir hafa, verið að evðiíeggja nú?, hugsaði ég. Svarið kom litlu síðar. Við héldum aftur af stað, þegar flugliðið var horf- ið. Brátt vorum við komnir til bæjarins Falset, sem ój þekti vel frá fyrri tíð. En nú var alt breytt. Gegnuin miðjan bæjinn liggur breið og falleg aðalgata með kastaníutrjám á báðarhend ur. Hér liggja verslanir bæjar- ins, bíóið og veitingahúsin. Hér var altiaf krökt af fólki áður. Nú sást varla nokkur manneskja Er við ókum inn í götuna, var hun á vissu svæði þakin ein- hverju grænu ,sem leit út fyrir að stráð hefði verið yfir alla hluti. Ég þekti þessa grænu á- breiðu alt' of vel, og sá samtím- is kastaníutrén fallegu standa blaðlaus og hnípin við götuna. Hér liafði verið varpað „háex- plusivum“ sprengjum. Loftþrýst ingurinn af sprengingum þeirra er svo mikill. að hann reitir ekki aðeins hvert blað af trjánum í grendinni, heldur tætir þau sundur í smáagnir, sem svo falla eins og græn skæðadrífa til jarðar. Sprengjuholurnar gat að líta beggja megin götunnar. Nokkur hús lágu í rústum og flest allar rúður voru molaðar. „Rómversk-þýska menningin“ hafði heimsótt hinn friðsama sveitabæ Falset. Við héldum lengra eftir þjóðveginum. Brátt komum við þar að, sem sprengj um hafði ringt niður á veginn. Djúpar skálar í veginn og alt umhverfið yfirstráð möl og sandi. Skálarnar lágu þéttar og þéttar, og að síðustu sáum við fram undan litla brú, er lá yfir járnbrautarspor. Hér var lítil járnbrautarstöð, sem virtisthafa átt að vera áfanyastöð okkar. og þessa brautarstöð hafa full- trúar „Öxulsins Berlinska“ auð- sjáanlega ætlað að eyðileggja. Hér á litlum bletti höfðu fallið tugir stórra sprengja. Ein hafði skorið s,neið úr brúnni, en þ<: ekki eyðilagt, hana.. Ein hafði hitt beint niður á krossspor og slitið alla teinana. En lest sáum við enga. Bíllinn sneri við og ók sömu leið til baka. Beygði síðan út á litla afgötu, ók gegnum tvö lít- il sveitaþorp, sem bæði höföu verið „bombarderuð“ rækilega ein s og upp á sport, því enga hernaðarþýðingu gat það haft, og loks komum við að annari járnbrautarstöð, rétt við dyrnar á löngum jarðgöngum, sem sporið lá inn í. Hér námum við staðar við hliðina á langri járnbrautarlest sjúkravagna. Stór rauður kross á hvítum grunni hafði (í einfeldni) verið málaður á þak hvers einasta vagns. Nú skildi ég til fulls til- ganginn m.eð loftárásinni um daginn: það hafði átt að hjálpa nokkrum hundruðum særðra hermanna inn í eilífðina, en lestin hafði getað forðað sér inn í jarðgöngin. Lestin var yfir fuil og við urðum frá að hverfá. Ferðin hélt áfram á vörubíln- lum upp í fjallaklasann, sem skil ur þetta hérað frá láglendinu norð-austur við Miðjarðarhaf, en þangað áttum við að fara. Þegar upp, kom sáum við bet- ur hina 2 stóru bruna, sem fram fóru uppi í fjallaskörðunum. Ekki var hægt að . sjá hvað brann. E. t. v. hafa það verið bílar eða bensíngeymar. — Þeg ar ofar dró sáum við enn einn bruna, setn tók öllu öðru fraiu, er ég hefi séð af því tagi. Frá litlum fjalladal stigu mekkrnir til himins og fyltu bókstaflega allan dalinn. Hér hlaut heilt þorp eða eitthvað þvílíkt að standa í björtu báli, og hafði „forvörðum siðmenningarinn- ar« tekist vel í þetta skiH’. 2 dögum síðar gat enn að fíta rykinn frá litla fjalladalnum alla Hör-nuieg't bi iiðAauji. Ungur hú;g' gnasmiður i Kaup- mannahöfn œtiaði aö ganga I hjóna- band með unnustunni’ sinni, núna á jónsmessunni. Hann var að upplagi mjög óhraustur og hafð'i unöanfarn- ar vikur unnið mikla aukavinnu við að smíða, húsgögn til síns væntan- lega hei,milis. Nú var því öilu’ lokiö og Ibúð'in beið þeirra nákvæmlega eins og þ.au vildu hafa, hana,. En þegar hjónavígslan átti að fara að hefjast og kunninejar þeirra, ætt- ingjar og vinir voru saman safnaðii i kirkjunni veiður brúðguminn alt I einu fárveikur og varð þegar að aka með hann á sj úkrahús. Og gestirnir fylgdu óttaslegnir. Maðuri.nn lést eft- ir no', krar mínúiur. Brúðurin hróp- aði upp yfir sig af skelfingu að þetta gæ' i ekki verið satt, síðan lagði hún brúðarsvei.ginn á brjóst elskhuga síns og hné í ómegin. 5 aðra, af brúð- kaupsgestunum varð :ð bera burt í- sjúkraköríum. þtr á ireðal fööur brúð gumans. ** Eitt heitasta mál á hinu nýaf- stað.na Stórþingi í Nor:gi var um það hvort konur skyldu hafa rétt til prestsernbætta, sem til annsra em- bætta samkvæmt jafr, r.'ttislögunum. Va,r mikið um þetta rifiM. á þingi og í blöðum og og voru me. n með og ú móti úr flestum flokkum. I’að var að síðustu samþykkt með litlum atkv. mun að konurnar hefðu þenna rétt. Hvernig er það hér á landi? Þaö kvað vera einn kvensíúdent í guO- fræðideildinni. leið neðan frá ströndum. Til Tarragona komum við undir kvöld og vorum lagðir inn á stórtogmyndarlegtsjúkra hús, er stendur úti við ströntíina Eftir 7—8 mánuði gat ég aftur andað að mér hressandi, röku sjávarloftinu, og ég hét því að borða rækilega við fyrsta tæki- færi. Af því varð þó ekki, því daginn eftir var mér ekið á annað sjúkrahús, er liggur í Katalónskum bæ nokkurn spöl uppi í landi. Stór bygging frá 1Q34 <iieð bráum gíuggarúGum, var upphaflega barnaskóli, nú nýtísku sjúkrahús. Lftan úr hit- anum kom ég inn í skuggasæl- an og svalan forsal. Á veggn- um á móti stóð letrað meðstór- um stöfum: Hospita! Militar. Silencio. (Hermannaspítali. Þögn!). Fyrir neðan var geisi- stór auglýsing frá PSUC (Hin- 'um sameinaða sósíalistaflokki Katalónfu) límd á vegginn, þar sem Katalóníumenn voru með alvöruþunga eggjaðir á að. Framhald á 4. síðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.