Þjóðviljinn - 06.09.1938, Qupperneq 2

1' J 0 D V I L j I N N
69 lögreglumann í New York hafa
framið sjálfsmorð síðan í septem-
ber 1934 og er pað sett í 'siamband
við pað, að pá kom til stjórnar
yfirlö(greglunni maður að nafni
Lewis Valentine. Hann hefir lagt
mikið kapp á pað að hreisna úr
hópi lögreglumannanna menn sem
ekki voru starfi sínu vaxnir á ýms-
an hátt, t. d. höfðu menn grun um
að mikið væri um mútupágu í lið*
inu. 1 lögreglunni eru 18,000 menn
og skifta peir mörgum hundruðum
sem orðið hafa að víkja á peini
"l-uin sem Valentine hefiir verið
stjórnandj, og 69 hafa, eins og áð-
ur er sagt, heldur kosið dauðanji
en að komast í hendur réttvísinn-
ar.
**
. Tveir innratrúboðsprestar í Svi-
íijóð komu í heimsókn til koni'
einnar mjög ríkrar sem lá fyrir
dauðanum á sjúkrahúsi. Fóru peir
auðvitað að búa hana undir eilífð-
ina og bárust pá auðæfi hennar
i tal. Sögðust peir vera sendir til
’hennar frá iguði jalmáttugum og
íullyrtu að pað |væri hans vilji
að hún arfleiddi söfnuð peirra að
mjklum hluta eigna sinna. Og pað
varð úr að peir hjálpuðu henni til
að semja arfleiðsluskrá, sem hljóð-
'aði á pá leið, að ættingjamir
skyldu aðeins fá helming eigna
hennar, en hitt skyldi renna í guðs
kistuna. Rétt á eftir dó konan.
Nú hafa ættingjarnir sett málið
fyrir dónistóla. Áður hafði konan
verið búin að ánafna peim ölíu og
segja peim að prestarnir hafi log-
?.ð að henni er peir sögðust sendir
af guði.
Kaupeodur
Þjóðviijans
eru áminntir am
að greiða áskrift*
argjaldið skilvís-
lega

Garðyrkjusýningin
í Markaðsskálanum, heldur
enn áfram og verður opin í
dag. Hefir aðsókn að sýning-
unni verið mjög mikil og má
hiklaust telja að aldrei hafi ver-
ið jafn mikil aðsókn að nokk-
urri sýningu á jafn skömmum
tíma og þessi hefir verið opin.
Bjarni Runólfsson,
bóndi að Hólmi fí Landbrotj
andaðist í fyrramorgun. Bjarni
var löngu þjóðkunhur maður
íyrir áhuga sinn og afrek á
sviði rafmagnsmálanna og hefir
hann bygt fjölda rafstöðva víðs-
vegar um sveitir landsins. Hann
varð tæplega fimtugur að aldri.
GORKI-LEIKHÚSIÐ í ROStOFF VIÐ DON (til vinstri)
PP9 '
hínn heímsfrægí rússneskí leíkstjórí
er nýlega láfinn*
Snemma í ágúst s.l. léstriss-
neski leikhússtjórinn Konstaníin
Sergejevitsj Stanislavski í hárri
elli, (f. 17. jan. 1863). Andlát
hans vakti þjóðarsorg í Sovét-
ríkjunum, dag eftir dag voru
blöðin full af minningargrein-
um um þenna vinsæla menn-
ingarfrömuð og brautryðjanda
á sviði leiklisfarinnar. Helstu
listamenn Sovétríkjanna stóðu
heiðursvörð við kistu hans, Sov
étstjórnin og tugir þúsunda rl-
þýðumanna fylgdu hohum til
grafar.
Stanislavski var ekki einung-
is ákaflega vinsæll í Sovét-
ríkjunum. Um allan heim var
nafn hans og sGrf þekt og virt
af þeim er leiklist unna.
í því skyni að gefa íslensk-
um lesendum nokkra hugmynd
um líf hans og starf, er hér
birt í þýðingu minninp'arprein,
er birtist í rússncsku blaði.
,,Fráfall K. S. Stanislaiskis er
þungur missir fyrir leiklistina
í Sovétríkjunum. Nafn hans er
elsknð og virt um alt land vort,
fólkið þekti hann sem á'gætan
leikara, snjaUan leikstjórn ‘og
framúrskarandi kennarn heillar
kynslóðar nf uppvay.andi leik-
urum.
í hálfa öld hefir líf Stanislav-
skis verið óslitið s'arf, merki-
legt og heilladrjúgt skapahdi
starf, þroilaus Ieit að hinni
sönnu list, að hinu sanna í I'st-
inni.
Stanislavski gat sér ljóirandi
orðstír þegar á unga aldri fyrir
hæfileika sína s?m Ieikari, og
hefði vafalaust gelað gengið
glæsilega frægðarbraut, á við
bestu leíkara nítjándu aldarinr-
ar, innan ramma hinnar hefð-
bundnu leiklistar. En Stanislav-
ski lét ekki lofið stíga sér til
höfuðs. Hugur hans lei'aði stöö-
ugt að liinu sanna og eðlilega,
alt það í leiklisíinni, er honum
fanst tilgerðarlegt og óeðldegt
var honum andstætt, og gegn
því réðist hann með brennandi
eldmóði. Hin eldri, hefðbundnu
leiklistarform urðu Stanislavski i
of þröng, hann fann, að inn-
an þeirra gat hann ekki síarfað.
. Árið 1898 stofnaði hann á-
samt Nemirovitsj-Dantsjenko
nýt’t leikhús í Moskva: '„Lista-
mannaleikhúsið", og’ hugðust
þeir félagar að gera það að
musteri sannrar yeruleikalistar,
þar sem eðlilegt látleysi værf
gert að þýðingarmesta boðorð-
inu.
„Fyrir okkur vakti endurnýj-
un listarinnar“, segir Síanis-
lavski sjálfur. „Við sögðum
stríð á hendur öl’um hefðbundn
um takmörkunum á leiksviðinu,
hvar sem þær komu fram,
hvort sem það nú var ' leik,
leikstjórn, Ieiktiöldum, búning-
um, skilningi á hlutverkum, eða
öðru'L■
„Þiétta er l;fið sjálft'L —
Þannig lýstu menn áhrifunum
af fyrstu sýningum Stanislavskis
Eftir fyrstu sýninguna á leikr'ti
Qorkis: Næturgisting, skrife.ci
hin fræga leikkona Jermolova
einum leikendanna á þessa leið:
„Síðan ég sá „Næturgisting"
fyrir hálfum mánuði síðan, hec-
ir það ekki liðið mér úr minni.
.... Sýningin hafði ótrúlega
sterk og varanleg áhrif á mio-.
Ég get ekki gleymt þessum
„næturgesium'L hver og e'nn
þeirra stendur mér lifandi fyr-
ir hugskotssjónum. Þið leikið
ekki, þið lifið hlutverkin'L
Þessi skoðun ier í fylsta sam-
ræmi yið álit leikhúsgesfa í Sov-
étríkjunum enn þann dag í dag.
„Næturgisting" Gorkis búih ,til
sviðs rf StaniHa'ski. er enn
fersk og lifnndi list. sökumbrss
hve sönn og hrífandi eðl'leg
hún er.
Sem leikstjóri var SLanisLi' -
ski strangur og ósveigjanlerur,
en strangasíur var liann þó við
sjálfan sig. Fyrir kom, að le:k- |
stjórinn Sfanislavski tók hlut-
\ erk af leikaranum Stanislavski,
ef honum þótii hann ekki fúll-
nægja ströngustu kröfum. f
hinni ágætu bók sinni „Síarf
mitt að listum", segir Stanis-
lavski eins oft frá þeim hlutverk
um og sviðsetningum, semhon-
um mistókust, og þeim semtók-
ust, en það mun óvenjulegt í
endurminningum úr leikhús-
starfi.
En einmitt vegna þessarar
hörku við sjálfan sig og með
óþreytandi vinnu tókst Sfanis-
lavski að vinna frægan sigur
á sviði leiklistarinnar.
Honum var ekki nóg að vinra
hvern sigurinn öðrum glæsi-
legri sem leikari og Ieikstjóri.
Alt sitt líf var Stanislavski að
rannsaka leiklistina, hugsa um
hana, leita að lögmálum henn-
ar, reyna að skilja og gera öðr-
um skiljanlegt eðli þeirra log-
mála, sem hann fann. Árang-
ur rannsóknanna ásamt því er
aðrir bestu menn leiklistarin.n-
ar hafa skapað á því sviði, vann
Sfanislavski eairan í heildar-
kerfi. Kerfi þetta er sú undir-
staða, er allir bestu leikendur
Sovétríkjanna nú á döpum
byggja starf sitt á, — djúp, list-
ræn veruleikastefna.
Eftir byltinguna skifti alveg
um leikhúsgcsti, — Ieikhúsin
fylltust af róttæku alþýðu-
fólki. Stanislavski skildi öðrum
betur þarfir þessara nýju leik-
húsgesta, kom til móts við þá,
og jók starfsemi sína að mikl-
um mun. Hann skapaði nýtt
óperuleikhús, losaði söngleika-
sýningarnar við hin gömlu úr-
eltu form og gæddi þær nýju I
lífi. Hann lagði einnig feikna
vinnu í leikskóla þann, er hann
stjórnaði, — en þar hafa margir
hinna glæsilegustu núlifandi
leikara Sovétríkjanna hlotið
mentun.
Stanislavski \ ar [ að ætíð á-
hugamál, að listin staðnaði ekki
í formum. eirangraðist ekki frá
daglega lífinu .frá albýðuíólk-
inu. Árið 1936 lét hann svo um-
mæl í viðiali við erlcndan bl'ða
mann:
„Þegar ég kem til útlanda,
þá flvkkjnst menin að mér, og
vilja fræðast um hina lifandi
og síungu leiklist í Sovét-
ríkjunum. Þeir kvarta yfir þ\ í,
að leikhúsin í Vestur-Evrópu
eigi ekki lengur aðdráttarafl,
séu í stöðugri afturför. Sumir
reyni að safna um sig leikskól-
um í afskektum fjallaklaustrum.
til að ala leikendurna upp til
hreinnar Iistar. . . . Ég svara
þessum mönnum því, að í -ætt-
landi mínu þurfi leiklistin ekki
að einangra sig frá lífinu til að
halda ferskleik og aðdráttaraflir
því að leikhúsin eru þar óað-
skiljanlegur þáttur hins nýja lífs,
siem þar er lifað'L
Listamaðurinn góði er fallinrr
frá. En æfistarf hans lifir í leik-
húsi hans, í þúsundum nemenda:
og lærisveina, í hinum merki-
legu ritverkum, er lesin verða
og metin meðan leiklist lifir. —
s. Durilín.
Shríðshæífan í
Ewópus,
Eramh. af 1. sfðu.
norð-austurlandamæranna og í
Þýskalandi er haft sirangt eft-
irlit með öllum, sem koma frá
Frakklandi, en öll erlend tlið
eru gerð uppfæk.
Jermak'
?Frh. af 1. síðu.)
undirbúningur að heimför
þeirra.
Þessi ferð Jermaks þykir hin
mesta frægðarför. Ekkert skip
hefir áður af eigin ramleik
komist norður að 83. breiddar-
gráðu í asíuhluta Norðuríshafs-
ins.
FRÉTTARITARI.
Ferðafélag íslands
tilkynnir, að skemli- ogberja
förin um Grafning, sem átii ac)
fara síðastliðinn föstudag, verði
f.arin í dag, þriðjudag, kl. S
frá Steindórsstöð. Ferðin er
afar ódýr.
Siundnámsskeið
hefst að nýju í Sunðhöllinni'
í dag. Þátttakendur ' gefi sig
fram í Sundhöllinni kl. 9—11
f. h.
iRíkisskip.
Esja fór frá ísafirði í gær á-
leiðis til Ingólfsfjarðar.
Súðin er í Reykjavík.