Þjóðviljinn - 20.09.1938, Blaðsíða 2

Þriðjudaginn 20. sept. 1938.
NINlflI AGOf d
Eftir orustuna við Marne fyrir 24
árum síðan, voru Þjóðverjar svo
sigurvissir, að þeir létu gera heið-
urspening, sem foringjarnir áttu að
fá daginn sem París yrði tekin. Á
peningnum var annarsvegar ínynd
af sigurboganum og Eiffel-turninum
en hinsvegar mynd af jámkrossinum
keisarakórónunni þýsku og bók-
stafnum „W“. Það kom aldrei til
þess að heiðurspeningum þessum
yrði úthlutað og þýska stjórnin lét
bræða þá flesta. Nokkrir sluppu þó
við að fara í deigluna og þykja
þeir hinir mestu kjörgripir.
**
1 Danmörku hefir verið mjög
kvartað yfir því af máfum fjölgi
svo mikið við dönsku strendurnar
að stór hætta sé búin fiskiveiðunum
þar sem máfarnir eta hrognin og
seiðin. Hafa því verið gerðar ráð-
stafanir til þess að Veiða fuglinn
i stórum stíl. Þetta hefir hinsvegar
ekki gengið svo vel sem skyldi og
menn hafa ekki viljað fórna miklu
af tíma sínum til máfaveiða.
En Danir voru ekki af baki dottn-
ir. Þeir fundu upp á því að kenna
mönnum máfakjötsát í þeirri von að
þá væri fremur hægt að ætlast til
þess að menn verðu tíma sínum til
veiðanna. Sagt er að þetta hafi
þegar borið nokkurn árangur.
. *
Danski heimskautafarinn Peter
Freuchen hefir nú stundað rannsókn
ir um 32 ára skeið í norðurvegum.
Fyrir nokkru síðan flutti hann
nokkra fyrirlestra um kynni sín af
nyrstu íbúum jarðarinnar. Fyrir-
lestra sína kallaði hann: „Menn um
hverfis Norðurheimskautið“.
**
Gamall skipstjóri segir svo frá:
Það vár í Chicago, og ég var að
s.kemmta mér með nokkrum félög-
um mínum. Við komum inn á veit-
ingahús til þess að væta kverkarn-
ar. Ég dansaði um hríð við unga
stúlku og við dönsuðum gömlu og
góðu dansana. Þið vitið, að þá er
stundum líf í tuskunum. Skyndilega
tók ég eftir því að í hvert skipti
sem við dönsuðum til vinsíri, var
sem stúlkan stækkaði, en ef við
dönsuðum til hægri komst hún aft-
ur í samt lag.
Þegar við höfðurn dansað þannig
nokkra dansa ,fór mér að þykja
þetta undarlegt með stúlkuna. Gat
það verið að ég hefði fengið of
mikið í kollinn eða voru hér ein-
hvei ilnnur brögð í faflj. Ég færði
þetta í tal við vin stúlkunnar, sem
var með henni.
— Þetta er allt í lagi — sagði
maðurinn — ég skal segja þér
hvernig í þessu liggur. Stúlkan
hefir nefnilega tréfætur og þegar
þið dansið til vinstri skrúfast fót-
urinn fram og stúlkan hækkar og
svo fer allt í samt lag aftur þegar
þið byrjið að dansa til hægri.
Kaupum flöskur, flestar teg.,
soyuglös, dropaglös með skrúf-
uðu loki, whiskypela og bón-
dósir. — Sækjum heim.
Verzlunin Hafnarstræti 23,
áður BSÍ, Sími 5333.
Fnmann B, Ayngrimssoii;
Fyrir nokkrum árum bar það
oft við, ef menn gengu um göt-
ur Akureyrar, að þeir mættu
tötrum búnu gamalmenni. Öld-
ungurinn var hár vexti, en árin
höfðu gert hann lotinn í herð-
um og boginn í baki. Það er að
vísu ekkert einsdæmi að sjá
hrum gamalmenni í tötrum. En
þeir ,sem sáu undir yglibrún
öldungsins og reyndu að for-
vitnast um þær rúnir ,sem löng
og mæðusöm æfi hafði rist á
enni hans, sáu jafnframt að hér
fór óvenjulegur maður, mað-
ur, sem var steyptur úr öðrum
málmi en fjöldinn og hlaut að
eiga honum gjörólíka fortíð.
Það var eitthvað í fasi þessa
manns, sem menn könnuðust
tæplega við, og var í fullu ó-
samræmi við búning hans og
kræklótt stafprik, er hann studd
ist við. Ef til vill var það brotið
og bugað stærilæti. Og efmenn
spurðu Akureyringa, hver hann
væri þessi aldraði maður, höfðu
þeir á takteinum mikinn fjölda
orða, sem lýstu lærdómi hans
og fortíð. Þeir virtust í aðra
röndina vera stoltir af þessum
manni. Ef til vill átti það eitt-
hvað skylt við fögnuð manna
yfir að hýsa skipbrotsmann, er
án brotins skips kom þeim ekk-
ert við.
Þessi maður var Frímann B.
Arngrímsson, brautryðjandi að
nútíma tækni hér á landi. Sá
maður, sem fyrstur hreyfði ýms
um þeim málum, sem við erum
nú stoltastir af og rífumst mest
um hver eigi frumkvæðið að.
Nafn Frímanns er aldrei nefnt í
því sambandi.
Ungur kvaddi hann fsland og
leitaði vestur um haf. Með dugn
aði og hyggni tókst bonum að
afla sér ágætrar mentunar. Frí-
mann tók háskólapróf í stærð-
fræði og náttúrufræði með hinu
mesta lofi. Framtíðin virtist
blasa við landnemanum. Enþær
örlaganornir, sem stóðu við
vöggu hins eyfirska sveins
hugðu honum aðra framtíð, og
neituðu honum þess frama, er
hann virtist borinn til.
Frímann B. Arngrímsson fór
vestur um haf sem landnáms-
maður og nokkru fyrir alda-
mótin kemur hanti aftur heim
til þess að nema hér land að
nýju. í Ameríku hafði hann
kynst tækni síns tíma eins og
hún var best. Með hjálp hennar
ætlaði hann að nema ísland að
nýju. Hann kom heim til þess
að virkja íslensku fossana,
breyta orku þeirra í ljós og yl,
sem mátti senda urn land allt,
afl, sem gat knúið vélar og létt
störfunum af mannshöndinni.
íslendingar skildu ekki þenn-
an boðskap. Þeir voru ekki
vaknaðir til vits á því, að foss-
anna biðu annað verkefni, en að
vera uppistaða og fyrirvaf i
meira eða minna fögrum ljóð-
um, eftir efnum og ástæðum
höfundanna. íslendingar höfðu
Eínia af
rydjendum íæfen-
ínnax á Islándí
segíf sögn sina.
FRIMANN B. ARNGRIMSSON
beygt kné sín fyrir hamförum
fossanna í rómantískii skéld-
dýrð. Hitt létu þeir sig engu
skipta að liægt var að beisla
þessa orku og taka hana í þjón-
ustu mannsins.
Menntamenn þjóðarinnar lifðu
og hrærðust í ljóma lioinna
alda, klassiskum fræðum eða
fornöld Norðurlanda. Ef þeim
varð reikað á einhver nálægari
svið, var það einkum stafsetn-
ingarmálið, hvort þetta orð eða
hitt skyldi rita svona eða svona
o. s. frv.
Boðskapur Frímanns B. Arn-
grímssonar fékk engar undir-
tektir. Hann kom að minnsta
kosti 20 árum of snemma. Land-
nám hans á íslandi var dauða-
dæmt.
En Frímann var ekki af baki
dottinn. Hann hugði enn á land-
nám og nú var förinni heitið
til mestu menningarsetra álfunn
ar, London og París. Fyrst ís-
lendingar vildu ekki hlýða boð-
skap hans, ætlaði hann að knýja
á dyr stórþjóðanna og brjóta
sér braut meðal þeirra. Menn-
ing og tækni þessara landahafði
hinsvegar hvergi óskipað rúm
handa fátækum úllendingi eins
og Frímanni B. Arngrímssyni.
Hann gat ekki fengið störf við
sitt hæfi og sem mentun hans
stóð til. Sjálfur segist hannhafa
verið tortrygður af lögreglu og
almenningi vegna þess að hann
var fátækur útlendingur. Hon-
um voru jafnvel lokaðar allar
leiðir til þess að ná rétti sínum
eftir lögum landsins. I stað þess
að vinna að verkfræðilegum
störfum varð hann að hafa of-
an af fyrir sér með kenslu og
bókasölu. Þriðja landnám Frí-
manns B. Arngrímssonar var
farið út urn þúfur.
Frímann dvaldi um skeið í
London og í 18 ár í París. Á
hvorugum staðnum fann hann
gæfu né gengi. Skap hans kóln-
aði með aldrinum, og honum
veittist örðugt að sernja sig að
siðum annara. Margra ára æfi
tortrygni, kulda, veikindi og
harðrétti hafði gert hann tor-
tryggan og önuglyndan. Þegar
hann kom heim aftur í styrj-
aldarbyrjun, haustið 1914, var
hann orðinn gamall og slitinn
af stormum langrar æfi. En á-
hugi hans fyrir verklegum eín-
um var enn hinn sami, þó að
þrekið væri að mestu brostið.
Vafalaust var hann þá ekki leng
ur jafnfæi og áður til þess að
standa í fylkingarbrjósti, og
segja fyrir um hvað gera skyldi
og hvað skyldi látið ógert. Þó
má minna á það, að þegar Ak-
ureyringar virkjuðu Glerá
skömmu eftir stríð, benti hann
þeim á Laxá úr Mývatni Ráð
hans voru að engu metin þá,
fremur en nær þrjátíu árum áð-
ur þegar hann benti Reykvík-
ingum á að virkja Sogið. Nú
sjá Akureyringar að Frímann
hafði á réttu að standa, og slíkt
hið sama sáu Reykvíkingar nær
40 árum eftir að hann lagðii
þeim ráð sín.
Frímann B. Arngrímsson and-
aðist haustið 1936.
Nýlega er konrin út á Akur-
eyri bók eftir Frímann B. Arn-
grímsson, er nefnist „Minning-
ar frá London og París“. Minn-
iingar þessar hefir hann ritað í
elli sinni, þegar degi var mjög
tekið að lialla. í bókinni lýsir
hann að því er virðist skilmerki-
lega dvöl sinni í þessum stór-
borgum, baráttu sinni fyrir lífinu
og hugsjónum sínum. Þarbregð
ur hann upp myndum af ein-
Sfmaskráin 1939
Þeír sem þurfa að láta flYtja síma sína í haust
eru, vegna prentunar nýrrar símashrár beðnír
að tílkynna það skrífstofu bæjarsímans fyrír 25.
þ. m. Jafnframt eru símanotendur þeír, sem
óskað eítír breytíngum á skrasetníngum sínum í
síaffófsskráeisii eða í afivlwnu« viðsblp»fia-
skránní, beðnír að senda skrífíega tilkynníngu
um það tíl skríístofu bæjarsímans ínnan sama
tíma. Leíðréítíngar má eínníg afhenda í afgreíðslu-
sal landssímastöðvarínnar.
stæðingsskap sínum, örðugleik-
um og hrakningum. Það er eng-
in glæsimynd, sem hann dregur
hér upp, en vafalaust þeim mun
sannari mynd þeirra manna,sem
koma víðsvegar að til þess að
freista hamingjunnar í hinni stór
fenglegu Parísarborg.
Sá Frímann B. Arngrímsson,
sem íslenska þjóðin mun minn-
ast í framtíðinni fynst ekki svo
mjög á síðum bókarinnar. Það
er ekki brautryðjandinn, held-
ur hinn útskrifaði sem talar, en
hve oft hafa þeir ekki búið í
gerfi einnar og sömu persónu.
Sem endurminningar er bók Frí-
manns hvorki betri né verri en
allur þorri slíkra bóka er með
íslendingum. Það er ekki frá-
sögn bókarinnar, né við-
fangsefni höfundarins í París
eða London, sem gefur endur-
minningunum gildi, enda ná
þær yfir aðeins tuttugu ár af
áttatíu og átta ára æfi.
Gildi bókarnnar liggur í hinu,
að hún tilheyrir einum af
brautryðjendum okkar, mannin-
um, sem boðaði fagnaðarerindi
tækninnar hér einna fyrstur.
Þegar íslendingar hafa lært að
fullu að meta þenna árgala
nútímans, munu minningar hans
verða almenningi kærar.
Kosíimgairfsair í
Smpíéð.
Framh. af 1. síðu.
5). Þar fengu borgaraflokkarnir
22 fulltrúa.
Atkvæðamagn Flyg-flokksins
liefir minkað úr 83149 í 48963.
Kommúnistaflokkunnn hefir
hækkað atkvæðatölu sína úr
58377 í 98677.
Jafuaðarmrnnaílokkurian h; f-
ir hækkað atkvæðatölu sína úr
883907 í 1305771.
Gísl'na Kristjánsdóttir,
Hverfisgötu 88 B andaðist í
gærmorgun.
Kaupendur
Þjóðviijans
eru áminntir um
að greiða áskrift-
argjaldið skiivís-
A
lega
Utbreíðið Þjéévðjano