Þjóðviljinn - 29.09.1938, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Fimtudagurinn 29. sept. 1938.
Skjsddborgm mál
í vðrnum sinum fyrir framkomn sinni
í alþýðntryggingamálnnnm.
þlÚOVlUINN
Málgagn Kommúnistaílokks
lslands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstjórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
m
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur öt alla daga nema
mánuda/a.
Aski Iftargjald á mánuði:
Reykja» ík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,26.
1 lausaiölu 10 aura eintakio.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Slmi 2864.
Sfiridsrádsíafanír
á Islandí
Loks hefir ríkisstjórnin rumsk
að viðvíkjandi því að búa land-
ið undir stríð, en bæði seint og
illa. Áskorun ein saman til al-
mennings er gagnslaus, jafnvel
skaðleg.
Það sem þarf er tvennt: ann-
arsvegar að fólk finni að ríkis-
stjórnin sé vakandi og virk í
að firra landið hættu og hins-
vegar að hinir geysimiklu
möguleikar Islandstil aðtryggja
afkomu landsins barna, verði
hagnýttir tafarlaust og af viti
og atorku.
En það er langt frá því að
athafnir ríkisstjórnarinnar veki
traust fólksins. Til hvers er að
segja, að það verði farið að
„skammta ef það verði skort-
ur“! Það er einmitt ráð að
skamta meðan eitthvað veru-
legt er til, en ekki þegar allt
Vantar. — Og ráðstafanir gjald-
eyrisnefndar eru engu betri. Það
á ekki að banna þeim, sem nú
geta „slegið út“ rúgmjöl og
haframjöl erlendis að fá það
inn! Þetta er víst kallað að
byrgja landið upp! En allirvita
hve erfitt er að fá þessar vörur
nú.
Þingmenn Kommúnistaflokks-
jns bentu á það í ræðfum sínum
í vetur á þinginu, að allar aðr-
ar þjóðir væru þá þegar farnar
að byrgja sig upp og kröfðust
ráðstafana hér. En ríkisstjórn-
in daufheyrðist við þeim kröf-
um og nú er komið sem komið
er.
Það er engin ástæðla til neinn-
ar örvæntingar hér, ef vitur-
lega og einbeitt er tekið á mál-
unum. Einmitt tafarlausar ráð-
stafanir myndu sefa þann ótta,
sem nú gerir vart við sig hjá
fólki, ogskapaíhansstaðtraust
á því, að verstu vandræðium
verði afstýrt.
Tafarlaus skömtun myndi t.
d. ekkert ilt gera, þó stríði yrði
Jifstýrt í bráðina, en fólk myndi
strax finna sig öruggara.
Og svo verður undir eins að
taka hart á stríðsbraski. Þess
hefur orðið vart, að einstakir
kaupmenn hafi reynt að hækka
vörur, t. d. bæði hveiti og tó-
mata. Það verður tafarlaust að
beita refsingum við slíku. Það
verður vsegð,arlaust að svifta
þá menn verslunarleyfi, sem
ætla sér að græðla á neyð fólks-
ins og vandræðum þeim, er af
Skjaldborgarmönnum finnst
nú sýnilega meira um vert, að
eyða rúmi Alþýðublaðsins í
aulalegar lygar og blekkingar
til þess að verja framkomu
Skjaldborgarinna'r í alþýðu-
tryggingarmálunum, en að
ræða um hið átakanlega á-
stand, sem stríðshættan veldur.
En síðasta greinin í Alþýðu-
blaðinu ber þess vitni, að nú
eru þeir algerlega mát.
Alþbl. viðurkennir, að hlunn-
'indin í sjúkrasamlögunum hafi
með tillögum Skjaldborgarinn-
ar verið rýrð með:
1. Afnámi réttinda til dag-
peninga.
2. Afnámi skyldutrygginga
fyrir gamalmenni eldri en 67
ára, en reynir að draga úr
jiessu með því, að skjóta því
undan, að gamalmennin hafa
(eins og aðrir) ekki rétt til að
gerast meðlimir í samlögum,
nema með því að færa sönnur
á, að þau séu tryggingarhæf,
sem jgetur orðið ærið torvelt,
þegar þess er minnst,
að réttindaskerðing nr. 3 er
í því fólgin, að fólk með lang-
varandi sjúkdóma er svift rétt-
inum til að geta tryggt sig.
Þessu reynir Alþbl. að neita,
enda þótt í lögunum standi:
„Þar sem sjúkrasamlög eru
stofnuð, hefir sérhver maður,
karl eða kona, eldri en 16 ára
og yngri en 67 ára, sem bústt-
ur er á samlagssvæðinu, eða
stundar þar atvinnu lengur en L
mánuði, rétt og skyldu til að
tryggja sig í samlaginu, enda
sé hann ekki haldinn alvarleg-
um, langvinnum, virkum sjúk-
dómi. (22. gr.)
Allt þetta átti í vetiur að
stríði hljótast.
Ennfremur verður sérstak-
lega að krefjast þess að sett sé
í gang meiri atvinna frá því op-
inbera, því aldrei ríður eins
mikið á því, að það opiiibera
geri skyldu sína í þá átt, eins
og ef stríð veldur óreglu í at-
Vinnulífi „einstaklingsframtaks-
ins“. Þessvegna er framferði
bæjarstjórnar Reykjavíkur nú,
að segja upp í bæjarvinnunni
90 manns, eitt hneykslið enn
um framkomu yfirvaldanna á
þessum tímum.
Það er ekki þörf á að fólk
svelti hér á íslandi, ef fyrir-
hyggja og vilji er til hjá vald-
höfunum. Og vanti hvort-
tveggja verður að knýja það
fram eða skifta um ella.
Síðan þetta er skrifað hefir
ríkisstjórnin tekið rögg á sig
og loks gefið út bráðlabirgöa-
lög, sem heimila skömmtun og
eignarnám nauðsynja. Betra er
seint en aldrei — 0g nú er
þess að vænta, að heimild þessi
verði notuð strax.
spara svo stórkostlega útgjöld
til meðlimanna, að hægt væri
að lækka iðgjöldin a. m. k.
um fjórðung. Nú á þetta að
vera einskis virði — eftir að
fólk veit, að loforðin um ið-
gjaldalækkun voru svik og
prettir.
Það er alltaf afkáralegt, þeg-
ar menn eru að streitast við að
stangast við staðreyndir. Um
hitt geta menn deilt, hvernig
framfærslu sjúkra manna og
gamalmenna verði heppilegast
fyrir komið.
Enn reynir Alþbl. að stangast
við staðreyndir, er það neitar
því, að Lífeyrissjóður úthlutar
ekki ellilaunum og örorkubót
um til þeirra, sem njóta fá-
tækrastyrks, enda þótt ákvæðin
í Skjaldborgarútgáfu laganna,
séu svo skýr, sem verða má,
um þetta efni.
Úthlutuninni er skipt í tvo
flokka. Um fyrri flokkinn segir
lorðrétt í lögunum (80. gr.) að
því sem kemur til úthlutunar
í honurn megi eingöngu nota til
styrktar gamalmennum, sem
komist geta af með minna. „en
nemur hálfum lífeyri“ og „án
þess að leyta framfærslustyrks
að auki“.
Um seinni flokkinn segir að
í honum megi eingöngu veita
til þeirra, sem ekki njóta styrks
í fyrri flokknum og „ekki hafa
árið áSlur notið almenns fram-
færslustyrks“ jafnframt ell laun-
um og örorkubótum. — Það er
ekki til neins að skjóta sér und-
an þessu með því að benda á,
að bæjar- og sveitafélögum er
vitaskuld ekki bannað að veita
ellilaun og örorkubætur úr bæj-
arsjóði í stað fátækrastyrks.
Þeim er það í sjálfsvald sett,
eins og allir vita. En kommúr
istar börðust fyrir að allir ör-
yrkjar og öll gamalmenni fengju
skj'dausan rétt til styrks, er
Væri nægilega hár til að lifa af.
Nú er hámarkið sem veita
má, til þess að Lífeyrissjóðlur
taki þátt í greiðslunum 600—
900 kr. á ári. — Alþýðubl. vill
ekki fallast á, að sú muni verða
reyndin, að þeir sem ekki geta
komist af með þetta verði að
leita á náðir sveitarinnar, enda
þótt í ákvörðunum tryggingar-
stofnunarinnar standi orðrétt:
„pó tekur Lífeyrissjóður ís-
lands aldrei þátt í þeim hluta
cllilauna og örorkubóta, serrt
kuina að fara fram úr eftiríöld-
um upphæðum“ (600—900 kr.
á hinum ýmsu stöðum).
Alþ)>ðubl. gerir mikið veður
út af því að Þjóðviljinn nefndi
í fyrra töluna 200—300 kr. í
sambandi við upphæð ellilauna
samkv. þeim tillögum, sem þá
lágu fyrir, 0g rangfærir þar á
hinn herfilegasta hátt. Þjóðvilj-
inn benti á það, að þeir sem fá
hálfan lífeyri, geta ekki vænst
að fá meira en 200—300 kr. á
ári. Nú er það komið á daginn,
að samkvæmt ákvörðunum
tryggingarráðs, mega þeir, sem
eiga að komast af með allt að
hálfan lífeyri ekki fá hærri styrk
en 100—200 kr. á ári. (Ann-
ars væri fróðlegt að vita, hvers-
vegna hálfur lífeyrir í Reykja-
vík er nú áætlaður 200 kr. í
stað 375 upphaflega). En há-
mark styrksins í báðum flokk-
unum er 100—900 kr. á ári.
Hinsvegar er bæja- og sveita-
gtjórnum í sjálfsvald setthversu
lágan styrk þær veita, hvaða
hámark þær sjálfar setja, eða
hvort þær veita nokkuð eða
ekki neitt. Enn er ekkert hægt
að fullyrða um hvernig þessar
tölur verða í reyndinni. Þorir
Alþýðublaðið að fullyrða t. d.
að meðaltal þeirra upphæða,
sem veittar eru til einstaklings,
Verði í reyndinni hærra en 200
—300 kr.? Og þó er hér allt
talið, samanlagt framlag Líf-
eyrissjóðs og bæja- og sveua-
sjóða, að meðtöldum aukaút-
hlutunum.
Alþýðubl. gerist svo djarft,
að halda því fram að komm-
únistar hafi aldrei komið með
tillögur um lækkun sjúkrahúss-
kostnaðar, enda þótt það hafi
verið eitt af því, sem þeir hafa
Iagt mesta áherslu á frá upp-
hafi. Af skiljanlegum ástæðum
vilja þeir Alþýðubl.menn helst
gleyma samningum verkalýðs-
flokkanna frá þvýí í bæjarstjórn-
arkosningunum í vetur. I hinni
sameiginlegu bæjarmálastefnu-
skrá verkalýðsflokkanna hljóð-
ar 3. gr. í III. kafla þannig:
„Bærinn reisi og rcki sjúkra-
hús með það fyrir arjgum að
sjúkrahússvist fyrir meðlimi S.
R. geti lækkað mjög verulega
í verði frá því, sem nú er“.
Ennfremur stendur þar:
„I framkvæmd íhaldsins hafa
sjúkratryggingarnar orðið mjög
dýrar. Þetta liggur fyrst og
fremst í því, að sjúkrahúsvist
samlagsmanna er óhóflega dýr
— 10—12 sinnum dýrari, en t.
d. í Danmörku. petta stafar af
því að flest sjúkrahúsin eru
einkafyrirtæki, sem njóta ekki
neins opinbers styrks".
„I framkvæmd íhaldsins“ —
stendur hér. En það hefði mátt
bæta við „og í framkvæmd
Skjaldborgarinnar“, því ekki
Virðist ganga hnífurinn milli
þeirra aðila í þessum málum.
pessi starfsskrá var samin af
kommúnistum og sameiningar-
mönnum Alþýðuflokksins. En
fyrsta verk Stefáns Jóhanns
Stefánssonar foringja Skjald-
borgarinnar eftir að hann komst
í bæjarstjóm var að lýsa því
yfir, að hann væri andvígur
Þessari starísskrá og „fiokkur“
hans liefði ákveðíið að hafa
hana að engu.
Karlakór
verkamanna
eykut síarf~
semi sína.
Karlakór verkamanna var
stofnaður snemma á árinu 1932
og hefir hann starfað alla tíð
síðan. Einkum hefir þó starf-
semi hans verið bundin við
vetrarmánuðina. Kórinn hefir
við fjölda mörg tækifæri sung
ið opinberlega á samkomum og
fundum verkamanna, og má í
því sambandi minnast þess, að
hann hefir sungið við hátíða-
höld verkamanna 1. ma| í 6 ár.
Söngstjóri kórsins er Hall-
grímur Jakobsson. Hefir hann
stjórnað kórnum nálega frá
byrjun, og farizt það verk
prýðilega úr hendi. Áhugihans
fyrir framförum kórsins á sinn
mikla þátt í starfsemi hans og
þeim árangri, er náðst hefir.
í Karlakór verkamanna hafa
oftast starfað 20—30 menn, en
;nú hyggur kórinn að efla starf-
semi sína og bæta við sig nýj-
um söngkröftum. Skorar því
kórinn á þá verkamenn, sem
vilja taka þátt í störfum hans,
að gefa sig fram við söngstjór-
ann, Hallgrím Jakobsson, Loka-
stíg. 18.
Einar Olgeirsson mintist á
það í þingræðu í vetur, að ef
Reykjavíkurbær þverskallaðist
við að reisa sjúkrahús, gæti
komið til athugunar að Sjúkra-
samlagið léti reisa sjúkrahús, er
nyti svo mikils opinbers stuðn-
ings, að hægt væri að lækka
sjúkrahússkostnaðinn verulega.
— Þetta segir Alþýðublaðið að
sé tillaga, sem miði að því að
„hækka iðgjöldin til samlagsins
stórkostlega“! Slíkir greinarhöf
undar virðast vera alvarlega
ruglaðir í kollinum.
Þá reynir Alþýðublaðið að
bera á móti því, að Skjaldborg-
in hafi barist gegn umbótum á
alþýðutryggingunum.
Kommúnistar lögðu til á þing
inu í vetur m. a.:
Að öll læknishjálp meðlima
sjúkrasamlagsins yrði ókeypis
(ekki aðeins hjá heimiíislækni).
Að dagpeningar yrðu ekki af-
numdir, heldur yrðu dagpen-
ingaréttindin aukin og greiðsla
byrjaði eftir viku. Að iðgjöldin
á lágtekjumönnum yrðu lækk-
uð. (Það var með rökum sýnt
fram á ,að það er framkvæman-
legt, þrátt fyrir þessa hlunninda
aukningu). Að atvinnuleysingj-
ar losnuðu við iðgjöld, ef um
langvarandi atvinnuleysi er að
ræða. Að komið yrði á viðun-
andi ellitryggingum og atvinnu-
leysistryggingum.
Móti öllu þessu barðist Skjald
borgin og lét þingmenn sína
greiða atkvæði á móti.
Þannig eru staðreyndirnar.
Alþýðublaðspiltarnir hafa því
nokkuð til að stangast við næstu
daga.