Þjóðviljinn - 15.10.1938, Blaðsíða 2

Latigardagurinn 15. okt. 1938.
ÞJÖÐVILJINN
Veist þú hver
Ds|ambftl er?
Langar þíg fíl ad heyra
hvernig fornaldarskáld
okkar fluftu kvæðí sin?
Hvad segír Halldór Kíljan
Laxness í ^Gerska æíífitýrími^
Dsjambuí.
„Hirðingjar Katakstan heiðianna voru eínhver frumstæðasti tötra
lýður alls Rússaveldis. En í sál peirra bjó slolt hinna endalausu
fjarlægða. Hljóðfæri pessa lands er dombran. Hún er slegin í
tjaldstað að kvöldi, skáldið og strengleikarinn cru einn maður.
Hann yrkir um leið og hann syngur, fólkið situr í kring og tek-
ur undir viðlagið, mórauðir menn með samankipraða hvarma,
skorpnar varir og punt skegg, konur með blásvart hár sleikt
niður yfir eyrun í útsaumuðum litsterkum kyrtlum. Ómur dombr-
unnar heíir eínkenni vindpytsins. Skáldið var æíinlega betlari
sem flakkaði um í tötrum með hljöðfæri sitt. — — Ljóð skálds-
ins voru einatt punglyndisandvörp hinna snauðu barna saltheið-
anna, en dombran átti líka sterkan tón raldnna endurminninga
um dáðir fortíðarinnar. — —«
„Saga kasakiska flökkuskáldsins er saga Dsjambúls. Hann var
15 ára pegar hann töfraðist svo af gömlu farandskáldi að hann
yfirgaf foreldra sína og lagði af stað út í heiminn til að syngja.
Það er sagt að ekkert lcasakiskt skáld hafi sungið honum bet-
ur um vonir og prár fólksins, um virðuleik hirðingjans, um
gresjuvindinn, um fótatak hestanna, um gulan sandinn, um hið
salta og strjála gras.
Halldór sér Dsjambúl 92 ára á rithöfundaþingi í Tifl-
is og lýsir honum svo i „Gerska œfintýrinu" m. a.:
„Hann var leiddur til j>alls í salnum og fengið par heiðurssæti
meðal frægra evröpnrússneskra rithöfunda. Og pcgar ég virti
hann fyrir mér par sem hann var sestur, án pess að taka ofan
hina miklu lambskinnshúfu, í reíðstígvélum og skinnkufli niður
á kné, en gulum silkislæðum utanyfir, með hálslanga dombru
sina á hnjánum, og horfði beint fram í salínn sínu djúpa óræða
andliti án svipbrigða, og tók að fitla við strengi hljóðfærisins
án pess að gera sig- líklegan til að heilsa fagnandi salnum, pá
fannst mér að ég sæi skáld í fyrsta skipti á æfinni, og að cg
myndi kanski aldrei sjá skáld framar“.
„Gerska æfíntýríð“ er 240 síður, fullt af lýs-
íngum eíns og þessum, af þjóðum og högum
í Sovétríkjunum. Meðlímír í „Mál og menniog“
fá 15o/o afslátt í Heimskringlu.
LeifeSiásið.
„Flnt fðlk“
efííf
Iíidriðj Waage, Brynjólfur jó hannesson, J. Leos ag J. Aolls.
Leikfélagið hóf starfsemi
sína með frumsýningu á enska
leikritinu „Fínt fólk“, eftir H.
F. Maltby, á fimmtudags-
kvöldið. Pað verður því miður
ekki sagt, að glæsilega sé af
stað farið. Leikritið er ómerki-
legur reyfari, svo að leitun
mun á öðru eins, og meðferðin
þó öllu lélegri.
Leikurinn fer fram á höfð-
ingjasetri, sem hégómagjarn
nirfill, Möller að nafni, hefir
nýlega fest kaup á og vill nú
afla sér vina meðal heldra
fólksins. Hann hefir ráðið til
sín einkaritara af háum stigum,
sem á að bjóða vinum sínum
til herragarðsins ,og er fyrsti
gesturinn kominn. Ekki sést þó
nokkur stéttamunur í fasi og
framkomu þessa fulltrúa heldra
fólksins og hins nýríka nirfils
og fjölskyldu hans. Brynjóliur
Jóhannesson leikur nirfilinn og
sýnir nákvæmlega sömu persón
luna og í „Tiovaritsj“, sem þá
var reyndar siðfágaður og
menntaður fjármálamaður. —
Leikur Arndísar Björnsdóttur
er óvenju daufur og litlaus,
enginn Ieikur hjá Öldu Möl!-
er, Jón Aðils gerir þjóninn,
sem á að vera liðlegur, stima-
mjúkur og fágaður, að stirðum
og skuggalegum glæpamanni.
Svo lélegt sem leikritið er í
sjálfu sér, fer það þó allt úr
böndunum í meðferðinni, sem
er í heild sinni hroðvirknis-
leg og stíllaus með öllu. Eini
ljósdepillinn í þessari sýningu
er Alfreð Andrésson. Hann
vandar reyndar ekki meira til
Happdrætti Karlakórs
Verkamanna.
Enn er hægt að fá miða, e.n
nú fer að verða hver síðastur.
Miðarnir fást á afgrciðslu Þjóð-
viljans, hjá „Nýju landi“ og á
skrifstofu Iðju í Alþýðuhúsinu,
miðvikudag og fösíudag kl.
Ignaz Fricdman
píanósnillingurinn heimsfrægi
heídur fjögur „Chopin-kvöld“
hér' í Reykjavík á næstunni og
verður hið fyrsta 18. þ. m.
leiksins en aðrir, er t. d. öfga-
kenndur og hirðir lítið um að
sýna skýran persónuleik, en
hann hefir svo ótvírætt skop-
leikaratalent, að leikurinn verð-
ur alltaf lifandi og ferskur og
kemur mönnum til að hlæja.
Að endingu leiksviðið. Það
getur ekki með nokkru móti
minnt á viðhafnarstofu" í rík-
mannlegu höfðingjasetri, nema
í hæsta lagi ef um flutnings-
dag gæti verið að ræða.
G. Á.
Islesidísigaf æfla
að fafea þáfí í
sSsákcnófimi í
Argenííissa,
Eins og lítilfýga hefir verið
drepið á í blöðum og útvarpi,
hefir íslandi verið boðið að
taka þátt í landakepni F. I. D.
E. (alj)jóðaskáksambandið) sem
fram á að fara í Buenos Aires
að ári. Þessi kepni var tilkynt
á mótinu í Stokkhólmi í fyrra
sumar, 1937, en formlegt boð
barst Skáksambandi íslands í
aprílmánuði þessa árs. Varþar
boðið 4 keppendum og einum
varamanni, og ætlar Skáksam-
band Argentínu að kosta för-
ina út og í höfn í Evrópu (senni
legast þá Hambong). ; Stjórn
Skáksambands Islands ákvað að
taka b-oðinu, og tilkynti þátt-
töku íslands. Var í hinu upp-
haflega boði gert ráð fyrir að
mótið færi fram í aprílmánuði,
en nýlega fekk Skáksamband
íslands tilkynningu um að mót-
inu væri frestað til júlímánaðar,
vegna óvæntrar þátttöku. Hafa
gefið sig fram 35 þjóðir frá
4 heimsálfum (Afríka eiu er
ekki með). í hinu upphaflega'
boði hafði einnig verið boðið
einum kvenmanni til þátttöku
í heimsmeistarakepni kvenna.
Var j>ví boði ekki tekið af hendi
Skáksambands íslands, endavar
það í næsta bréfi takmarkað
við kvenfólk, sem unnið hefði
einhver skákafrek á alþjóða-
mælikvarða.
Er styrjöldiTi í Kína hafði varað
i ár gaf kinverska stiómin skýrslu
með ýmsum upplýsingum varðandi
styrjöldina. M. a. var þar sagt að
styrjöldin kostaði hvern kínverskan
borgara tvo aura á dag, eri jafn-
framt er par áætlað að kostnaður-
inn hjá Japönum er nálægt kr.
Q.75 á rnann á dag.
**
Amerísk ekkja las pað m. a. i
erfðaskrá mannsins síns að hánn
óskaði þess mjög ákveðið að hún
gifti sig aftur, því hann gat vel
unnað öðrum manni að njóta henn-
ir óvenjulegu miklu og góðu kosta.
Fallega hugsað. Vafalaust hefir
ekkjan viljað verða við þessari ósk
síns elskaða eiginmanns og henni
hefir varla orðið skotaskuld úr því
að fá tækifæri til að gera annan
hamingjusaman, hafandi slík með-
mæli, og vitanlega erfði ,hún líka
auðæfi mannsins síns.
*•
— Hefirðu heyrt um þjófnaðinn í
B.vík?
- Nei.
— A meðan alt fólk var fjarver-
hefir þjófur brotist inn í húsið og
rænt pcningum og silfurmunum fyr-
ir yfir 1000 kr. En hvað heldurðu
svo að hann hafi gert, þegar hann
kemur út i forstofuna dettur honum
í hug að hafa skifti á kápu við
húsbóndann og skilur sína því auð-
vitað eftir, en svo hefir hann
gleymt að taka þýfið úr vösunum,
því það fanst alt saman með gömlu
kápunni þjófsins.
— Merkilegt. Harn hefir verið
orðinn prófessor í listinni.
Skemmtikvöld
heldur „Dagsbrún“ í Iðnó
í kvöld (laugardag) kl. 9,30.
Verður þar margt til skemtun-
ar. Sjá auglýsingu.
Nýja stúdentablaðið,
4. tbl. 6. árg er k-omið út.
Blaðið flytur margar greinar
um stúdentamál. Ritstjóri er
Bjarni Vilhjálmsson, sttid. mag.
Bankablaðið
3. tölublað 4. árg. er nýkom-
ið út. Flytur að vanda ýmsar
greinar um áhugamál banka-
rnanna.
Argentiska ríkið styrkirskák-
samband Argentínu rausnarlega
til að standa straum af mótinu.
Mun það veita því á 4. hundrað
þúsund krónur í -styrk.
Þeim Elías O. Guðmunds-
syni og Baldri Möller hefirver-
ið falið að sjá um undirbúning
fararinnar fyrir hönd Skáksam-
bands íslands. Er undirbúnings-
kepni hafin ,í ^sambandi við
haustkepni Taflfélags Reykja-
víkur og er þátttaka góð, 14
keppendur í meistara’flokki.
Ef óskað er nánari upplýs-
ijnga að einhverju leyti í sam-'
bandi við þátttöku íslands í
þessu móti og fyrri alþjóðamót
um, munu Elís ó. Guðmunds-
s-on og Baldur Möller fúslega
gefa þær . j