Þjóðviljinn - 02.11.1938, Blaðsíða 1

Framtíðarsklpnlag
Tékkóslóvakfa.
Kunnur fasístí o$ ítalsfeur nfósnarí með
sfejöl ráðherranna Daladíers o§ Bonnetsl
Undír naínmu Yesfuir^Slavía á að
mynda bandalagsríkí Tékka, SIó-
vaka ©g Rúfheua.
Og íasísfablöðín — að Mogganum meðföldum —
voru fairin að kenna kommúnísfum brunann, — eíns
og Ríklsþínghússbirunann í Berlín 1935«
EINKASK. TIL ÞJÓÐVILJANS
KH0FN í GÆRKV0LDI
Adalblað íranskra kommúnísfa
rHumanifé bírfír í dag upplíósíranír
um brunann míkla í Marseílle, er
kosfaðí 73 manneskjur lífíð.
Bor$arsfjórinn er ber ábyrgð á
brunalíðínu, SabíanL er úr flokkí
Doríoís^fasisfa.
Sabíaní þessí reyndísf að^hafa í
vörslum sínum, effír brunann, skjöl
þau„ er hurfu frá Daladíer„ forsæfís-
ráðherra Frakka á meðan á brunan-
um sfóð.
Uppljósfranír þessar hafa vakíð
geysí aíhyglL
Brefnnuvargamir sem kveiktu í Ríkisþinginn
1933, enu að kveikja t heiminum 1938, — en
þeir eru ekki hættir við handverkið gamla,
húsaíkveikjurmar, samt.
LONDON S GÆRKV. F.Ú.
Undanfarið hefir nefnd ýmsra
sérfræðinga unnið á veguní
tékknesku stjórmarimnar að því
að gera luppkast að nýrri stjórn
jarskrá fyrir Tékkóslóvakíu.
Nefndin hefur ekki ennþá birt
tillögar símar, en það er þegar
kiunnagt, að hún leggur til að
sambandslýðveldi verði stofmað
Sfofnfundur
Sósialísíafélags
Reykjavikur«
Á morgun kl. 6 síðdegis
verður haldinn stofnfundur í
Sósíalistafélagi Reykajvíkur.
Fundurinn verður haldinn 5
Gamla Bíó.
þjóðviljinn vill fastlega
skora á alla þá sem hafa
skráð sig sem meðlimi flokks
ins að mæta meðan húsrúm
leyfir og ná sér í tímja í að-'
göngiumiða, sem afgreiddir
verða í skrifstofuíini í dag
og á morgun.
Víðsjáín i dag«
HENDRIK J. S. OTTÓSSON.
í Víðsjá Þjóðviljáns í dag rit-
ar Hendrik Ottósson lýsingu á
ástandinu á Englandi, þegar ekki
þótti annað sýnna en að heims-
styrjöld brytist út á hverju
laugnabliki. Dvaldi Hendrik um
þessar mundir í London og
fleiri enskum borgum, sótti úti-
fundi á Trafalgar-torginu þar
sem 42 þús. manna mótmæltu
framferði Chamberlains-stjórn-
arinnar.
Þá lýsir hann því hvernig
stuðningsmenn Hitlers í Eng-
landi ærðu þjóðina af stríðsótta
til þess að skapa Chamberlain
siðferðisgrundvöll til þess að
bregðast Tékkum og koma Hit-
ler til hjálpar.
af þeim leyfum Tékkóslóvakíu
sem eftir eru. Nefndin mun,: að
því er orðrómur hermir, leggja
til ,að nafni ríkisins verðibreytt
og skuli það heita Vestur-Slavía
Lýðræðisskipulaginu óg almenn
lum kosningum verður haldið.
Þá er talið að nefndin muni
legg'ja til að stjórn ríkisins
verði í framtíðinni hagað á
þann hátt, að forsætisráðherra,
varaforsætisráðherra, utanríkis-
málaráðherra, landvarnarmála-
ráðherra og fjármálaráðherra
séu sameiginlegir fyrir allt rík-
ið, og eru þeir hin æðsta stjórn
ríkisins. Þá koma 8 sér-ráðherr-
ar fyrir Bæheim og Máhren, 5
sér-ráðherrar fyrir Slóvakíu og
3 sér-ráðherrar fyrir Karpatíu;.
Þessir ráðherrar mynda stjórn
hvers þessara þriggja lands-
hluta um sig um öll sérmál
þeirra, en eiga að auki sæti með
takmörkuðum rétti í allsherjar-
stjórn landsins. Æðsti dómstóll
og æðsta hervald verður sarn-
eiginlegt fyrir ríkið allt, sam-
kvæmt þessum tillögum.
Eins og áður var getið liefir
Helgi Quðmundsson einn haft
þettá starf á hendi alllengi, og
enginn orðið þess \ar, að hann
kæmist ekki yfir bankastjóra-
störfin eða að hagur bankans
biði tjón af því hve fámennt
bankastjóraliðið var. Þá má og
;geta þess, að í Búnaðarbankan-
um voru um hríð þrír banka-
stjórar, en er nú einn, og virð-
ist hag bankans ekkert hafa
hrakað við þá ráðabreytni. Virð
ist jafnvel ekki úr vegi að grip-
ið yrði til þeirrar ráðstöfunar
jíka í Landsbankanum.
En stjórnarflokkarnir virðast
hafa nokkuð aðra skoðun á
Flokksmenn Sabiani höfðust
við í verzlunarhúsinu þar sem
bruninn hófst og hylltu Daladi-
er þaðan rétt áður en eldurinn
brauzt út. En allur slökkviút-
þessu máli, og sýnast illa undir
það búnir að meta meira hag
almennings en bitlinga handa
„svöngum" liðsmönnum. Hins-
vegar sýnist það hvorki benda
til heilla né þrifa fyrir þjóð-
ina almennt, að menn eru skip-
aðir með háum launum' í stöður
þar, sem þeirra bíða engin verk-
efni eða nógur vinnukraftur er
fyrir til þess að leysa þaustörf
sem eru fyrir hendi.
Slíkt er fjármálaspilling og
iekkert annað, og af henni höf-
ium við fengið nóg fyrir löngu,
Þó að nú væri snúið til undan-
halds.
búnaður í verzlunarhúsinu var
í ólagi. Og allur útbúnaður
slökkviliðsins í Marseille, — en
á hönum ber Sabiani ábyrgð
— var í slíklu ólagi að innan-
Verkamenn í
Bafnarfirði
krefjastitvinnn-
böta.
Verkamannafélagið Hlíf 1
Hafnarfirði hélt fund í fyrra-
kvöld og sátu hann 150—160
maons. Á dagskrá fundarinsvar
atvinnuleysismál og atvianuá
standið almennt. Bæjarstjórn
hafði verið boðið á fundinn og
tnættu þrír af bæjarfuHtrúunum
Skýrðu þeir svo frá, að búið
væri að fá nokkurt fé til þess
að hefja atvimnubæfcur í Haínar-
firði.
Verður vinna þessi að mestu
leyti við Krísuvíkur-veginn og
má vænta þess að hún hefjist
bráðlega, eð,a jafnvel mú í viku-
lokin. Ennfremur mun verða
ríkisráðherrann hefur nú látið
hefja sakamálarannsókn út af
því .
ítalshur njósnarí, Gaglía,
hefír veríð handtekínn í
Marseílle.
Víð lögreglurannsóhn
reYndíst hann að hafa í
fórum sínum shjöl, er tíl-
heyrðu Bonnet utanríhís-
ráðherra.
Voru meðal shjalaþess-
ara bréf, er snerta þýð-
íngarmíhíl míllíríhjamál.
Þýzk fasistablöð hafa reynt
að vekja þann orðróm, að kom-
múnistar hafi verið valdir að
brunanum, og hafa fasistablöð
víða um heim endurtekið þess-
ar fáránlegu lygar, er minna
á frásagnir nazista af Ríkisþing-
húsbrunanum í Berlín.
FRÉTTARITARI.
Morgunblaðið hér var ekki
seint á sér að taka undir þess-
ar lygar fasistablaðanna. Það
var líka eitt þeirra fáu blaða
í veröldinni ,sem trúðu því 1933
að kommúnistar hefðu kveikt í
Ríkisþinghúsinu.
nokkur atvinnubótavinna íHafn-
arfirði, einkum fyrir eldri menn
og unglinga sem eiga óhægt
með að fara í vegavinnu, svo j
| síðla, þegar allra veðra er von.
Umræður urðu nokkrar á
fundinum og að' þeim loknum
samþykti félagið einróma til-
lögu þess efnis, að atvinnubóta-
vinna yrði hafin fyrir 60—70
manns.
Eiga bankar ríkisins að vera bitlinga-
þúinr eða ijármálastoinanir?
Stfómarflokkairníir vilfa bæía 2 bankasffómm
í Ufvegsbankanm — En þad som þarf nú er ad
afnema biflíngana og hálaunaspíltingnna«
Eins og kunmugt er hafa sæti þeirra Jóns Baldvinssonar og
Jóns ólafssonar í Dtvegsbankanum staðið auð síðan þeir féllu
frá, og Helgi Guðmundsson verið þar einn bankastjóri. Nú miu,'ci
svo komið að stjórnarflokkunium þykir mál til komið' að fá
menn til þess að þiggja bankastjóralaunin, og eru helzt íil-
nefndir Ásgeir Ásgeirsson og Valtýr Blöndal lögfr. Lantís-
bankans.
Fundur var hald'nn nýlega í bankaráðinu, en málið var
ekki leitt til lykta. Hinsvegar mun verða haldian annar fund-
ur í dag eða næstu daga og þar verður ráðið til lykta hver
hlýtur bitling þenna.
150 manns
verða í aivínnubóía**
vinnu frá mo$runde$-
ínum.
Fjölgað um 75 alls hjá
bæ og ríkí.
Ákveðið hefur verið að
fjölga í -atvinnubótavinnunni.
Fjölgar bærinn um 50 eða
upp í 100, en ríkim um 15
upp í 100, en ríkið um 25
í atvinnubótavinnunni, en 50
af þeim vinna utan bæjarins,
þar sem ríkið krefst að láta
vinna þar fyrir þá peninga,
er það leggur fram.
dinsvegar er þetta alltof lítið,
svo sem tala skráðra atvinnu-
leysingjanna — um 900 —•
bezt sýnir. Mun Dagsbrún
bráðlega halda fund, þar sem
atvinnuleysið verður tekið fyr
ir.
Landsping
Álandseyja
mótmælir víg-
girðingu
eyjanna.
Fríðí og hlutieysí Norður-
landa hætta búín ef þýzh-
um nazístum tehst að fá
eyjarnar víggírtar.
EINKASK. TIL pJÓÐVILJANS
KHÖFN I GÆRKV.
íbúar Álandseyja hafa nú síð-
ustu daga mótmælt kröftug-
lega fyrirætlunum um víggirð-
ingu eyjanna og lögleiðíngu her
skyldu. 6000 manns tóku þátt
í mótmælagöngu bænda gegn
því að herskylda yrði Iögleidd
iog heimtuðu að heimastjórn
eyjanna héldist.
Landsþing eyjanna neitaði
einróma að láta víggirða eyj-
arnar. Á landsþinginu komiu
fram greinileg vonbrtgði út af
linleskju sænsku stjórnarinnar í
þessurn málum. Landsþingíð
krefst þess að heimastjórn eyj-
anna sé haldið, en sjálfstæðji
ieyjanna er í hættu sökum
ágangs Finna. Landsþingið
kaus sendinefnd til að semja
við finnsku stjórnina.
Þýzka herforingjaráðið hefur
róið undir um að Álandseyjarn-t
ar væi*u víg’girtar og finnskir
herforingjar, hlynntir nazistum
liafa stutt þá kröfu. Jafnhliða
hafa sömu aðilar unnið að því
,að komið yrði á herskyldu í
eyjunum. En víggirðing eyjanna
myndi þýða yfirráð Þýzkalands
yfir Eystrasalti á ófriðartímum
og stórhættu fyrir sjálfstæði
Svíþjóðar.
FRÉTTARRTARI.