Þjóðviljinn - 09.11.1938, Side 1
3. ÁRGANGUR
MIÐVIKUD. 9. NÓV. 1938
260. TÖLUBLAÐ
I
Eins og skýrt v,ar frá hér í
blaðinu um daginn, leggja Finn-
;ar nú allt kapp á að víggirða
Álandseyjarnar og er talið að
það sé að undirlagi Þjóðverja.
Eyjaskeggjar hafa harðlega
mótmælt þessum ráðstöfunum
á landsþingi sínu. Hér á mynd-
inni sést forseti landsþingsins,
Sundblom, sem nefndur er
„höfðingi“ Álandseyja.
Sósáafísíaíéfög
sfofmid í Borgar^
ncsí og á
Hvammsfanga.
I fyrrakvöld var stofnað í
Borgamesi. „Sósíalistafélag
Borgamess“, og hefur það sótt
ium lupptöku í Same.'ningarflokk
alþýðu.
Stjórn félagsins skipa: Þórð-
ur Þórðarson formaður, Jónas
Kristjánsson, Þórður Halldórs- l
son, Jón Pétursson og Olgeir
Friðfinsson, meðstjórnendur.
Stofnendur félagsins voru28.
Um helgina var stofnað „Só-
síalistafélag Hvammstanga“. —
Stofnendur þess voru 22.
E31
EINKASKEYTI TIL ÞJÖÐVILJANS. KHÖFN í GÆRKV
R A N C O hdfforingí hefir í dag lýsf því op~
ínberlega yíírt ad hann lííí á Noröursjóínn
sem ófríðatrsvæðí, vcgna síglinganna mílli
Sovétríkjanna og spanska lýðveldísíns. Jafnframf
hefír hann lýsf þvi yfsr, að komið verðí upp
flofa uppreisnarmanna í Norðursjónum fil þess
að híndra viðskípfí spönsku sfjórnarinnar víð
Sovéfríkín.
2 míllj. manna í fangabúðír
í víðtalí, sem Franco hefír átt víð blaðamenn,
hefír hann gert greín fyrír áformum sínum, ef hon-
um verður sígurs auðíð í borgarastyrjöldínní. Kvaðst
hann afráðínn í því að homa upp fangabúðum yfír
pólítísha andstæðínga sína. Spurðu blaðamennírnír,
hve marga menn hann byggíst víð að þurfa að varpa
í fangabúðír, og svaraðí hann því, að það yrðu eín-
ar tvær míljónír manna.
Sfjómarheirinii í ákafrí og óvænfrí
sókn á Ebró~ví$sföðvunum,
Hermenu spönsku stjómarinnar með vélbyssiu.
Bátiðahöldin í Sovétiikjiin-
on ð byltingarafmælino.
Stórkostlegar hersýníngar í Moskva
EINKASKEYTI TIL ÞJOÐV. MOSKVA I GÆRKV.
Stjómarherinnhóf, í gær á-
kafa og óvænta sókn nnkkru
fyrir sunnan Lerida.
Eftir harðar lorustor og mik-
Dagsbrúnar-
meimírnír,
sem greíddu
afkv. með lagabreyfíngunum
víldu lika afvínnuaukníngu
Rúfur & Co. í gapasíokknnm
ið mannfall á báðar hliðar náði
Iýðveldisherinn á sitt vald
þremiur þorpum suður af Ler-
ida, og eru þýðingarmestu að-
flutaingaleiðir til borgarimiar
þar með tepptar. (’
Á einum stað hefur stjómar-
herinn komist rétt að úthverf-
um borgarinnar.
Framhald á 4. síðu.
21. árs afmæli rússsiesku byltingarimiar var haldið hátíð-
legt með mikilli viðhöfn um öll Sovétríkin.
Mikilfenglegiust voriu hátíðahöldin að vanda í Moskva. —
Leiðtogar Sovétstjómariinnar og Kommúnistaflokksins. þar á
meðal Stalin, Molotoff, Kalínín, Kaganovitsj, Jesjoff og Dimi-
troff voru viðstaddir stórkostlega hersýningnu á Rauðatorg-
inu. Vonosiloff og Búdjojnní stjómuðu hersýningunni.
Endalausar fylkingar verka>-
Iýðs og rauðliða gengu framhjá
feghöll Lemins lundir hinum
voldugu tónum „Til gleðinn-
ar“ úr 9. symfóníu Beethovens,
er Ieikin var á göngunni af öll-
um lúðrasveitum setuliðsins í
Ver kamamiaf lobknrinii
▼inaar aokakosningar í
Dartmoad í Espgandi
Hverjir eru þeir, þessir 2851
Dagsbrúnarmenn, er ekki vilja
aukna atvinnu og aukinn inn-
flutning á byggingarefni?
þannig spyrja rnenn þessa
dagana.
Svarið getur ekki leikið á
tveim tungum.
það eriu fyigismenn Skjald-
borgarinnar, það eriu mennirnir,
sem í blindni hlýða skipmmm
Stefáns ráðherraefnis og Finn-
boga Rúts.
Bæði Stefán og Rútur hafa
skilið, ,að það muni lítt til
framaauka fyrir verklýðsleið-
toga, að ginna verkamenn til
þess að berjast gegn hagsmun-
um sínum og sinnar stéttar. —
Þeir grípa því til hins gamal-
kunna ráðs að hrópa hástöf-
um: Grípið þjófinn!
Og þjófurinn er, að dómi
þeirra Stefáns og Rúts, þeir
verkamenn í Dagsbrún, sem
fylgja Sjálfstæðisflokknum að
málum. Alþýðublaðið heldur
því sem sé fram, að Sjálfstæð-
ismenn í Dagsbrún hafi sumir
greitt atkvæði með Iagabreyt-
ingunum og á móti atvinnukröf-
unum.
Það vill nú svo vel til, að
það er sjannarflegt, að svo að
segja hver ein[asti maður, sem
sagði já við lagabreytingumum,
sagði einnig já við atvinnu-
kröfunum. Mikill meiri hluti
þeirra, sem atkvæði greiddu,
skiluðu kjörseðlunum þannig,
að þeir brutu þá saman í cinu
lagi og fylgdust þeir því að við
talninguna. Það kom í ljcs, að
af öllum þessum, sem þannig
skiluðu seðlurn sínum, var það
aðeins einn einasti maður, sem
sagði já við lagabreytingunum
en nei við atvinnukröfunum.
Það er því alveg Ijóst, að
þeir Sjálfstæðismenn, sem
greitt hafa atkvæði með laga-
breytingunum, hafa einnig
greitt atkvæði með atvinnu-
kröfunum.
Það er ráðlegast fyrir Stefán
og Rút að hætta með öllu að
kalla: „grípið þjófinn", því að
verði hann gripinn, þá verð- j
ur hann áreiðanlega sóttur nið-
ur í Alþýðuhús. Þ.ar eru all-
margir Dagsbrúnarmenn starf-
,andi á skrifstofum, sem ekki
þurfa á atvinnubótavinnu að
halda, og bera takmarkaða um-
Framh. • 2. síðu.
EINKASK. TIL pJÓÐVILJANS
KHÖFN I GÆRKV.
Aukakosningar haía farið
fram í Dartmond á Einglandi,
Úrslit kosminganna ur'ðiu þau að
Ve rkarriæinaflokkiu rinn vann
þær, og fékk fulltrúi hams frú
Hennie Adamson 46514 aíkv.
©n frambjóðandi íhaldsflokks-
ms Mitchell, fékk 42276 atkv.
FRÉTTARÍTARÍ
LONDON J GÆEKV. F.Ú.
Nýtt þingtímabil hófst í Bret-
landi í dag og var þingið sett
með mikilli viðhöfn, svo sem
venja er til við slík tækifæri.
í konungsræðunni, sem lesin
var við setningu breska þings-
fins í dag, var boðað, að ríkis-
stjórnin mundi halda áfram
s a m ko m u 1 agsu m 1 e itu nu m þei m,
sem þegar liafa borið þann ár-
angur, að samkomulagið náð-
jst í Múnchen, og að bresk-ít-
alski sáttmálinn kemur nú til
framkvæmda, og þar með gera
frekari tilraunir til friðsamlegr-
ar lausnar deilumála þjóðanna.
Af hálfu stjórnarandstæðinga
hafa talað Atllee, fyrir jafnað-
armenn, og Sir Archibald Sin-
clair fyrir frjálslynda menn í
stjórnarandstöðu. Attlee minnt-
list á þiáð. í ;ræðu sinni, að Hitler
héldi áfr,am að bera fram nýjar
kröfur og Mussolini héldi áfram
að lýsa yfir, að ítalir myndu I
styðja Franco þar til hann hefði
unnið fullnaðarsigur. Attlee vítti
stjórnina fyrir að hafa ekki
sinnt atvinnuleysismálunum
röggsamlega og yfirleitt væri
augljóst, að hún væri þreytt
og fálmandi.
Sinclair vítti það, að gengið
hefði verið frain hjá Þjóða-
bandalaginu, er deilumál þjóð-
anna voru til meðferðar. Hann
mótmælti árásum Hitlers á
brezka stjórnmálamenn og
hvatti stjórnina til þess að mót-
(Frh. á 4. síðu.)
Moskva.
Mototoff, stjórnarforseti ojg
Vorositoff hermálaþjóðfulltrúi
héldu ræðtur.
BUDJONNI
Vorosiloff minntist hinna
miklu sigra, er unnizt hefðu á
þeim tíma, er Sovétstjórnin hef-
ur verið við völd.
Mikill hluti ræðu hans snerist
um stríðshættuna. „Það varð
ckki af styrjaldarárás á Sovét-
ríkin á þessu ári, en eitt ó-
varkárt og fyrirhyggjulaust ná-
grannaríki réðist að oss með
ögrunum. Atburðirnir við Chas-
son-vatnið ættu að verða því
eftirminnilegir, en Sovétþjóðirn-
HARALDUR BJÖRNSSON
Vlðsjáín I dag.
í víðsjá blaðsins í dag ritar
Haraldur Björnsson leikari um
eftirtektarverðustu nýungarnar í
leiksviðsútbúnaði, skugga-
mvnda;;tjöldin“, seir. rúccneska
konan Nina Tokumbet hefur
gert.
Vat árásin á
scndisveítair-
rítarann að
undírlagí
nazísta?
Upplfsíngar Par-
ísarblaðsíns Le Soír
EINKASKEYTI TIL ÞJÖÐ-
VILJANS. KHÖFN í GÆRKV
Pólskur ríkisborgari réðíst
tememma í gær inn í bygginglu
þýzka sendiherrains í París og
skaut úr marghleypu á semdi-
sveitarritarann. Særðíst hann al-
varlega, en þó ekkl talin hætta
jum Iíf hans.
Parísarblaðið Le Soir bendir
á það í gærkveldi að það hljóti
að teljast imdarlegt, að sendi-
herrann hafi talið sér fært að
gefa þær upplýsingar strax, að
árá&armaðurinn hafi verið verk-
færi í hendi Gyðinga.
Bendir blaðið um leið á það,
hvort hér sé um sambamd að
ræða við ræðu þá, er Hitler
flutti nýlega þar sem hann
hvatti frönsku stjórnina til þess
að fara að dæmi mazista í Gyð-
ingaspursmálinu.
Blaðið lýkur ummælum sín-
um með þeim orðum, að fram-
koma þýzka sendiherrans sé
mjög undarleg og tæpast iof-
mikið að telja hana grunsam-
lega.
FRÉTTARITARI.
ar mega ekki reiða sig á að
japönsku herforingjarnir gleymi
ekki þeim Iærdómum, er þeir
fengu í þeirri viðlureign. — At-
burðirnir við Chasson-vatniðog
atburðirnir í Tékkóslóvakíu eru
liðir í sömu keðju. Fasistisku
friðrofarnir hafa síðustu mán-
uðina sýnt hve ósvífnir, tillits-
lausir og huglausir þeir eru. So-
vétríkin björguðu heimsfriðn-
um við Chasson-vatn í sumar,
en þa'u ríki, sem þóttust hafa
„bjargað friðnum“ í Múnchen,
komu því einu til leiðar, að
styrjöld ógnar nú hverju land-
inu eftir annað“.
Vorosiloff flutti að lokum
þjóðum Spánar og Kína bróc-
urlegar baráttukveðjur, og skor-
aði á sovét-þjóðirnar að vera
viðbúnar til varnar.
FRFTTARITARl.