Þjóðviljinn - 13.11.1938, Blaðsíða 1

Be r gmann sh j ón ?n.
Leíkfélag Rcyfejavíkut “ "
Fríumsýning
á sjónleíhnum ,Návígí* eftír W.A.Somín
Frumsýning Leikfélagsins á
fimmtudagskvöldið var að
ýmsu leyti óvenju ánægjuleg
<og því eftirtektarverðari, að
viðfangsefnið er allerfitt:
þriggja þátta leikrit með að-
eins tveim persónum. Það mætti
ætla að slíkur leikur yrði þreyt-
andi 'Og um of tilbreytingarlít-
ill ,en svo er ekki, enda efr efnið
spennandi og leikritið byggt
að hætti Ibsens eins og gáta,
sem ræðst smátt og smátt og
ekki til fulls fyr en í síðasta
þætti.
Efni leiksins er sótt í stjórn-
málalífið fjallar um mjög á-
lirifamikinn árekstur, sem er
ekki hvað sízt algengur nú á
síðustu árum, tímum hinnar
harðnandi stéttabaráttu. Úr
þessu efni hefði sem sé inátt
gera áhrifamikið og gott leikrit,
en því miður er meðferð höf-
undarins allgölluð. Persónur
leiksins eru hjónin Qustav og
Liese Bergmann. Gustav er
einkum mjög misheppnaður
Hann á að vera sósíalisti frá
höfundarins hendi ,og sam-
kvæmt byggingu leikritsins ætti
hann að vera sem heilsteypt-
astur og sterkastur persónu-
leiki, en er þess í stað yfir-
spenntur og kraftlaus, smásál-
arlegur og sjálfselskur og yfir-
leitt persóna, sem erfitt er að
hafa verulega samúð með. Við
þessu væri ekkert að segja, ef
höfundurinn ætlaði sér að taka
þessa skapbresti til meðferðar,
en svo er ekki, heldur telur
hann sig auðsjáanlega vera að
skapa fyrirmyndar sósíalista.
Auk þess er endirinn mjög
gallaður. Annars eru samtölin
tilbreytingarík og allgóð.
Leikendurnir eru Indriði
Waage og Soffía Quðlaugsdótt-
ir og hefur þeim tekizt merki-
lega vel að blása lífi í þetta
fremur lélega leikrit. Leikur
þeirra beggja er stórum betri
en menn eiga hér annars að
venjast að jafnaði og á köfl-
um ágætur. Pau eru vel sam-
æfð, og það leynir sér ekki,
að ’þau hafa lagt mikla alúð
við þessi hlutverk sín. Að und-
anförnu hefur Indriði eingöngu
leikið allskonar ræfla og rnann-
skrípi og þá oft lagt of ein-
hliða áherzlu á ytri „fakta“,
en að þessu sinni er leikur hans
allur mannlegri og einfaldari og
þá um leið sterkari. Virðist
hann gera eins mikið úr þess-
um gæsalappa-sósíalista eins
og framast er hægt að ætlast
til. Frú Soffía hefur betrahlut-
verk, enda leikur henuar yfirleitt
sterkari. Hinir miklu hæfileikar
hennar njóta sín sérstaklega vel
í þessu hlutverki, og er óhætt
að segja, að þegar fráskilinn er
leikur frú Önnu Borg, þá er
langt síðan kvenhlutverk hef-
ur verið jafn vel leikið á
íslenzku leiksviði.
G. A.
Þad vsrdur að sföðva Gyð-
íngaofsóknírnar í Pfzha landí
— scgsif Archíbaíd Sínclaíire,
LONDON I GÆRKV. F.Ú.
Sir Archibald Sincla;r, leið-
tog* frjálslyndra nríanna í stjórh-
arandstöju, fkitíi ræSu í dag
og gerði að umtalsefni árás-
iraiar á Gyðnga í pýzkafandi.
Haio kiomst að þeirri niciur-
stö’Su að mikil og knýjandi
miuðsyn væri að Breíar íegðu
áherzlu á, að lujridiinn væri bráð-
lur bugur að því að leiða ííl
lykta vaadamál þau, sem síaía
af því, að fjöldi manina, eir.kum
Gyðýiigar hafi orðlð að ílýja
íand, 5 pýzkafandi og víðar.
pað yrði að vKina að því, sagði
Sfcicíair, að ofsóknirnar gegn
Gyðýmgium vænu stöðvaðar, og
það væri tilgangslaust fyrir
pjóðverja, að neita því, að hév
væri um aiþjóðamál að ræða,
par sem Gyðingar þeir, sem
hraktir væru frá pýzka'andi
væru upp á náð annara þjóða
korrmir.
Pjóðverjum er efekí
trúandí fyrír ný-
lendum.
Önnur höfuðniðurstaða, sem
Slnclair komst að, var sú, að
meðferð nazista á Gyðingum
sýndi, að það væri algerlega
óforsvaranlegt af ríkisstjórninni
ef hún tæki í mál, að afhenda
Pjóðverjum til yfirráða jrjóðir,
sem skammt eru á veg komnar
menningarlega, eins og hina
innfæddu þjóðflokka í Afríku-
nýlendunum, þegar tckið væri
tillit til þcss hversu hrottaleg
væri rneðferð þcirra á ír.önn-
um í þeirra eigin landi, sem
þeir telja sér óæðri.
Gyðíngar krafðír
í mílljarð marka í
vígsbaefur fyrír von Rath sendísveítarrít
NazistaungHngar úr yinnufylkiinguntii hyll. Hitkr í Miinchen.
vorn
reknir von-
nm seinna
Það þykja ekki mikil tíðindi
ög vekur enga almenna eftir-
tekt að sex skrifstofu- o g
verzlunarmenn hafa verið
reknir úr Dagsbrún. Menn
hugsa aðeins sem svo, að þetta
hefði átt að gera fyrr. Sann-
leikurinn er líka sá, að það
eina, sem tíðindum sætir í
, þessu máli, er það, hversu
lengi mönnunum, sem ekkieru
i verkamenn, hefur verið látið
haldast uppi að vinna leynt 'Og’
ljóst gegn hagsmunum og
stefnu félagsins.
Allír hafa þeír far-
| íð með vísvítandí
ósanníndí
. T: iipii | íFl \
Allir þeir sex menn, sem
reknir voru, hafa hvað eftir
annað farið með vísvitandi ó-
sannindi um fjárhag félagsins
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJANS. KHÖFN í GÆRKV
ðFUNDI nasísíaleiðtoganna í Berlín, þar
sem Göbbels, Göiring og fleít-i nazísiaforingí~
ar voru sfaddír, var fekín sú ákvörðun, að
enginn Gyðingur ínnan Þýzkalands snœtfí reka
verzlun eða önnur fyrírtaekí svípaðrar gerðar.
jíafnframt er þeím bannað að vera forsfjórar
slikra fyrírtækja, þó að þau séu í eígn „Aría".
Allan skaða, sem Gyðingar hafa beðið af skrílsæði nas-
ista undanfarna daga verðia Þeir að greiða sjálfír að fulfti.'
Gildir þetta um alía, en verðlur þó fyrst og fremst þusigur
baggi á kaupsýsí'umön ium þeim, er áttu verzlanir þær, sem
skrílliiin eyðilagði. Jafnvel vátryggingarfé hinna eyðilögðiu
eigina rennur til þýzka ríkisins, samkvæmt ákvörðiun þessari.
pá ákvað sami fundur, að Gyðingar búsettir í pýzkalandi
skyldu greiða ríkina eim milljarð marka í vígsbætur fyrir
von Rath sendisveitarritara, er myrtur var í París nýlega.
Verður fé þetta heimtað inn með aukaskatti af eignum Gyð-
i nga í Iamd i n u.
Bandaríkímenn
móímacla fram~
fetrði narísfa
LONÐON í GÆRKV. F. U.
í Bandaríkjunum hefur kveð-
ið afar mikið að hópfundum |
og kröfugöngum í mótmæla-
skyni gegn meðferð þýzku
stjórnarinnar á Gyðingum, —
kvað einkurn mikið að þessu
í New York á vopnahlésdag-
inn. Friðarfélagið í Bandaríkj-
unum hefur sent þýzka ræðis-
manninum í New York mót-
mæli gegn meðferðinni á Gyð-
ingum. Bandaríkjablaðið New
York Times, segir, að þetta at-
hæfi þýzku stjórnarinnar í garð
Gyðing.a hljóti að eyðileggja
og eigi að eyðileggja allan
þann góða hug, sem Bauda-
ríkjamenn hafi tilhneygingu til
að bera til Þvzkalands
og fyrirætlanir félagsstjórnar í
’þeim einum tilgangi að hafa á-
hríf á atkvæðagreiðslur innan
félagsins. Þeir hafa við alis-
herjaratkvæðagreiðslur bæði í
sumar og haust breitt það út,
— og vitnað um leið til þess,
að þeir væru þekktir trúnaðar-
menn félagsins, — að árgjoldin
yrðu hækkuð í Dagsbrún, ef
atkvæðagreiðsla færi ekki að
óskum Skjaldborgarinnar.
Þessi vísvitandi ósannindi réðu
beinlínis úrslitum í atkvæða-
greiðshinni í sumar. Við þetta
bætast svo staðlaus ósannindi
um fjárhag félagsins, og þau
flutt af mönnum, sem hafa dag-
legan aðgang að bókum fé-
lagsins. Þessir menn dirfast að
dreifa því út og leggja við
nöfn sín, að félagið skuldi 6
þús., þegar það' á í 'sjóði 5 þús.
Loks er Gyðingum bannað
að taka þátt í þýzku samkvæm-
islífi og að sækja opinbera
skcmmtistaði.
Mikill fjöldi Gyðinga hefur
verið settur í fangabúðir og
verða þeir að sjá að öllu leyti
fyrir kostnaði aí dvöl sinni þar.
Séu þeir ekki svo efnurri búnir
að þejr geti sjálfir staðið straum
af þessum kostnaði, verður
hann krafinn af ættingjum
þeirrá eða félögum Gyðinga.
I Frankfurt am Main \pru a!l-
ir karlmenn, sem eru Gyðing-
iar og eru á nldrinum 15—60
ára settir í fangabúðir.
Alls er talið að um 40000
Gyðingar liafi verið handtekn-
ir síðan Gyðinga-ofsóknirnar
hófust.
Þá hefur og þessa daga borið
töluvert á ofsóknum gegn ka-
þólsku kirkjunni.
FRÉTTARITARÍ.
krónur. Þeir dirfast að halda
því fram að eytt hafi verið 12
þús. kr. á tæpu ári í pólitíska
starfsemi kommúnista. Á þess-
um tíma hefur ekki farið einn
eyrir til pólitískrar starfsemi,
nema ef telja skyldi pólitík, að
Nýju landi voru greiddar þús-
und krónur til þess að taka
upp vörn fyrir Dagsbrún gegn
Alþýðiiblaðinu, sem dag eftir
dag fluttj svívirðingar og róg
um félagið og neitaði að birta
samþykktir þess. Auk alls þessa
hafa þessir menn gengið mann
frá manni innan Dagsbrúnarog
hvatt þá til þess að greiða ekki
lögmæt gjöld til félagsins, og
loks hafa þeir barizt með hnú-
um og hnefuni gegn stefnu
Dagsbrúnar, bæði í sameining-
armálinu og fagsambandsmál-
inu.
Slíkjr menn hafa of lengi
fengið friðland innan vébanda
Dagsbrúnar.