Þjóðviljinn - 16.11.1938, Qupperneq 1
■ Síðu stu ÍOÍ'VÖð
að verða stofnendur Sósíal-
Jstafélags Reykjavíkur ernú.
Oangið í flokkinn í dag á
skrifstofunni, Hafnarstræti 2i
'Og komið á fundinn í Iðnó í
kvöld.
fframhííSdssiofnfund
SósSalIsfaffélags
Hvífcur í Idsió feL
8,30 i fevÖSd.
3. ÁRGANOUR
MIÐVIKUD. 16. NÓV. 1938.
266. TÖLUBLAÐ.
eiihiaa oegi írísai sirnarinnar
Pitig vefklýðssambaiidsíeas
skíptmum stjórnafímiaí tim
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJANS. KHÖFN í GÆRKV
Tílsfeípasaíif fftransfea ffjármáSairáöhcifi'aiisy Panl
Rcynaudsy haffa vafeíd stcrfea andúðaröldis mcö«
aS alþýðíinnar í FrafefelandL Tclía blöð faffnað*-'
armanna og feommúnísia áfform sfjórnarínnar
aívadcga árás á hagsmuní ffransfea vcrfealýðsíns
|>ar scm sfecri scn þýðángarmífeil réííindl og hags-
munaáfevacðL cr alfeýðusamíöfeín hafa náð mcð
baráííta sínnL
Stjórn Kommúnístaflokksíns og þíngflokkur jafn-
aðarmanna hafa opínberlega mótmselt tílskípununum
og krefjast báðír flokkarnír þess, að þingíð verðí taf-
arlaust kallað saman.
Innai Radikalaílokksins si
mikil óáíiægja með aogerðir
stjórnariiinar. Er þar óttazt að
tilskípanir stjórnarinnar geti
haft þær afleiðingar, að kosn-
íingar verði á næsliunni, iog muni
Rad?kaía-flokkurinn verða il!a
úti, vegna þeirrar óvildajrj cr
áform stjórnarinnar og iiísk'p-
anir um verklýðsmál hafa or-
sakað.
Aðalblað franskra jafnaðar
manna, „Populaire", segir, að
tilskipanir stjórnarinnar séu
þannig, að varla mundu finnast
tíu þingmenn, er hefðu greitt
þeim atkvæði ef ti! þings-
ins hefði komið.
Mælt er að margir ráðherrar
í stjórn Daladiers hafi beðizt
lausnar, en samþykkt að gegnn
embættum sínum enn um stund
vegna hins hættulega ástands
í alþjóðamálum.
Þing franska verklýðssam-
bandsins (C. G. T.) í Nantes
ræddi í dag ráðstafanir gegn
tilskipunum stjórnarinnar um
vei'kalýðsmál. Þingið mótmælti.;
k röftuglega stj órn a riilskipunun -
um og lýsti yfir vilja verk
lýðsfélaganna til að berj-
ast fyrir viðhaldi fjörutíu
stunda vinnuvikunnar, sumar-
Ieyfi með fullu kaupi, verka-
mannaráðum og öðrum þeim
réttindum verkalýðsins.
nú er í ráði að skerða.
I umræðunum komu
upprst mgur um að verkalýðs-
sambaadið hefji nú þegar harða
barát'iu gegn stjórnartilskipir -
uiti, jaf ivel með allsherjarverk-
fall' o.m lamd allt.
Atkvæðagreiðsla um ráðstaf-
anir gegn aðgerðum stjórnar-
innar fer sennilega fram á morg
un. FRÉTTARITARI.
sem
íram
flítler lofir Arobum »slðferði!egri«
aðstoð í baráttaini gega Bretnm.
Á ad swlfa þýzka Gydíwgd í heif
LiONDON í GÆEHV. F.Ú.
Nazlstamálgagnið Angiiff er
eitt þeirra blaða í Þýzkalandi,
sem í dag ræðst á Brctland
vegna gagnfýninnar í Bretl.andi
á Qyðingaofsóknunum; í Þýzka-
landi. Segir blaðið, að Þýzka-
land múni nú veita Aröbum all-
an þann siðferðilega stuðning
sem þeir mega. í baráttu þeifra.
Farið er að bera á þvYÍ í þýzkj
um borgum, að Gyðingum sé
neitað um j?rrö í sölubúðum, að
fá kcypt matvæli, og hefur það
aukið erfiðleika og neyð Gyð-
ingafjölskýldna, einkum þegar
svo er ástatt, að fyrirvinnáheim
ilisins er í fangelsi eða fanga-
búðum.
Þajð var í fyrstu búizt við,
að Wilson, sendiherra Banda-
anna í Berlín, sem stjórnin í
Washington befur kvatt heim
til þess að gefa sér skýrslu,
færi frá Berlír. um næstu helgi,
en nú hefur verið tilkynnt, að
hann leggi ,af stað á morgur.
Það er talið líklegt, að Brét-
land og Bandaríkin mótmæli
sameiginlega ráðstöfunum þtim
sem teknar hafa verið gegn
Gyðingum í Þýzkalandi. Engar
ákvarðanir hafa verið teknar í
þessu efni enn. Mr. Kennc/dy,
sendiherra Bandaríkjanua í Lon
do'in hefur rætt yið Chamber-
lain forsæíisráðherra og Mal-
colm M,ac Donald nýlendumála-
ráðherra,
Hollc-nzki forsætisráðherrann
skýrði frá því í dag, að hol-
lenzka stjórnín væri sem stend-
ur að ræöa við stjórn Bretlands,
Belgíu, Norðurlanda og Sv'ss-
lands, urn hvernig flóttamönn-
um frá Þýzkalandi verði hjálp-
að. F'orsætisráðherrann til-
kynnti, að verið væri að komá
upp bækistöðvum á tveimur
stöðum í Hollandi fyiir flótla-
menn, sem þegar væru þangao
komnir.
Paal Rejnrud.
fjármálaráðherra Breta.
NiBDisgarathðfB
um shípverjana á „Ólafí“
hefst í Dómhírhjunní hl.
2 e. h. í das'.
10. 2 í !d,?g h'3'fsít í Ddn'k’ikj
lUíinni minnhgaraihöfn um skip- j
verjana scm fórust á í..ogarzr.um !
„Ólafi“.
Athöfnin hefst með því að
sunginn verður sálmur, og að
honum loknum flytursíra Bjarni
Jónsson minningarræðu. Guðs-
þjónustunni lýkur með því að
sungnir verða tveir sálmar.
í sambandi við þessa minn-
ingarathöfn verður afhjúpaður
minnisvarði á leiöi óþekkta sjó-
maonsins. Er það gert að til-
hlutun nefndar þeirrar er sér
um sjómannadaginn. Er rninnis-
varði þcssi viti, sem er á þriðj.a
metva að hæð, gerður að fyrir-
sögn Ríkharðar Jónssonar. Ljós
hjálm vitans hcfur Nýja hlikk-
smiðjan gert.
Félagssöfntm Slysa
varnarféíagslns.
Slysavarnafclag jslands hefur-.
hvatt almenning ii! þcss að
styð a félagið scm mest sro
hægt sé að útvcga sem best
og öflugust björgunartæki. Til
þess hofur J;að r.otið stuðnings
rrargra góðra manna og
kvenna. Fyrir góðfúsa aðstoð
skólastjóranna í h.arnaskólum
Reykjavíkur, hefja nú börn úr
skólum bæjarins fclagasöfnun
og lmíu fengið sérstaka söfn-
unarlista, sem þau með ícyfi
kennara sinna ganga með í hrsi
in í dag og ef lil yill næste.
frídág. Vonast er eftir ’aö vin-
samlega verði tekið á móti
þcssum áhúgasömu ungmenn-
um og fólk 1 ti á jecssa viðlcitni
mcð glcðj, uppörfun og þátt-
töku , eítir því s:m ásíæður
leyfa.
200 milljónir króna tii Spán~
nrhjálparinnar fyrir jól
Vldfal vid þýzfea riíhöfimdimt Erusí Toller, sem fer
laed úr laudí íil þess ad sMpsifeggia Spánarsöftiuuína
Þýshí ríthöfundurínn Ernst Toller áttí nýlega stutta
dvöl í Siohhhólmí. Hann vínnur að því að shípuleggja
alþjóðlega hjálparstarfsemí fyrír spönshu þjóðína, sem
hungtið vofír yfír á homanaí vetrí.
Toller er 44 ára gamall og landfíóíía eíns og flest-
ír bestu riíhöfundar Þjóðverja. Hann er gamalhunnur
á Spání og hefír shrifað talsvert ttm landíð og þjóð-
ína. Hann hom fyrst til Spánar áríð 1930 og heím-
soítí landíð í annað sínn shömmu fyrír Franco-upp-
réísnina .1936. — Töllér vinnur sleítulaust að rítstörf-
um, m. a. munu bráðíega homa ut tvær bæhur efftir
hann: „Pasíor Hall“, þar sem Níemíiller er íyrírmynd-
ín og „Tíme — My compariíon“, sem er sjálfsæfísaga
höfundarins.
Hcr ffeV á effffk sftaií víðfaí víð Tolíer, sem
fveár Sslemsfesif sfúdenfar áfíu vád hann ffyrár
I>Jóðvál;ann.
„Hvers eðlis slarfsemi mín
er“, sagði Toller, „geiiðþérséð
af bréfi, sem ég hefi fengið frá
Spænsk-evangeliska samband-
jnu. I bréfinu segir svo: „Full-
vissir um hinu göfuga tilgang
yðar lítum vér, á það sem
skyldu vora að tjá yður hinn
mikla skort á matvælum og
meðulum, sem þjáir spönsku
þjóðina, án tillits til pólitískra
skoðana eða trúarbragða. Vér
erum innilega þakklátir fyrir þá
hjálp, sem vér fáum frá ýms-
um löndum og félögum, og er-
urn sannfærðir tim, að þessi
hjálparstarfsemi muni fá stuðn-
ing hinnar höfðinglegu amer-
ísk-ensku þjóðar".
Eftir dvöl sína á Spájni í su.m-
ar fór Toller til London og
fékk þar hinar beztu undir-
tektir undir málaleitun sína. „í
Englandi“, segir Toller, „pré-
dika nú prestarnir frá prédik-
Koma HeHyers~fogar«
amír efefeí fíl Haffnar-
fjarðar?
Heyrzt hefir, að togarar þeir,
sem Geir Zoega í Hafnarfirði
var búwm að festa kaup á í
England', muni ekki komþ
h'ngað upp, a. m. k. ekki.
fyrst lum sinn. það hefir flog-
tð fyrir, að enska stjórinin hafi
bannað að togararnir yrðm
seldir 'níngað í' bili.
Þjóðviljinn sneri sér til Lár-
usar Fjeldsted hæstaréíiarmála-
færslumanns, en hann hefir haft
mcð samningana að gera fyrir
hönd Geirs Zoega. Kvaðst Lár-
us ekki vita, hvernig í þcssu
lægi, cn taldi þó víst, að tog-
ararnir kæmu ekki fyr en eftir
áramót. Annars kvaðst hann
ekkert igeta sagt um orsakir
Geir Zoega var væntanlegur
til landsins seint í gærkvöldi,
en Þjóðviljinn gat ekki náð tali
af honum og fengið upplýsing-
ar um, hvað veldur þessum
drætti, eða hvort þess má
vænta, að togarar þessir komi
hingað, þó að síðar verði.
unarstólunum fyrir spæn'sku
hjálpina. Engimi maður með á-
byrgðartilfinningu, lærður né
leikur, getur verið afskiptalaus
í þessu máli. Ensk blöð af öll-
um flokkum hafa tekið málinu
ágætlega. Erkibiskupinn af
Canterbury hefur mjög örvað
alla góða menn að ljá þessu
máli lið. Og kunnir stjórnmála- .
menn, íhaldsmenn, frjálslyndir
og jafnaðarmenn, hafa heitið
málinu óskiftu fylgi. Enska Al-
þýðusambandið sömuleiðis“.
I Svíþjóð hefur Toller einn-
ig fengið ágætar viðtökur. —
„Erkibiskup Eidem í Uppsala“,
segir hann, „hefur látið í ljós
mikinn áhuga og samúð með
Emst Toller.
málinu, og sænska stjórnin hef-
ur leyft mér að lýsa yfir því,
að hún muni taka málið til
rækilegrar athugunar".
Toller hefur ennfremur fdng-
ið yfirlýsingu fráforsetasænska
Alþýðusambandsins, August
Lindberg, þar sem Aljrýðusam-
bandið lýsir yfir fullu fylgi og
lofar.að styrkja málið af fremsta
megni.
„Frá Stokkhólmi er ferðinni
heitið til Finnlands og svo til
Norégs og Danmerkur. Um
miðjan nóvember vonast ég eft-
ir að geta haldið vestur til
Bandaríkjanna, því að meining
mín er að leita fulltingis Roose-
welts forseta. Markmiðið er að
safna 200 milljónum króna fyr-
Framhald á 4. síðu.
i KROH.
Samvínnuhrcylingín þurrkuð úl í nazísía~
löndunumy cn í örum vextí í Bandarífejunum*
ffagtnr KRON góðtttr — bafnands.
I gærkvöldi héli KRON full-
trúafund í Iðnó. Á fundinum
mættu 110 fulltrúar.
Fundarstjóri var kosinn Guð-
jón Guðjónsson skólastjóri, en
Arnór Sigurjónsson fundar-
ritari.
Form. félagsins Sveinbjörn
Guðiaugsson flutti skýrslu um
starf félagsstjórnarinnar fráþví
á aðalfundi í vctur.
Jcns Figved flutti er.indi um
viðgang samvinnuhreyfingarinn
ar í heiminumog aíkomu KRON
á þessu ári.
Hann gat þess að samvinnu-
sambönd Þýzkalands og Aust-
urrík'is mættu nú heita úr sög-
u.ini og sennilega færi sam-
vinnusamband Tékkóslóvak'u
sömu leiðina. Funk fjármálaráð-
herra Þýzkalands lýsti nýlega
vfir því í ræðu, að samvinnu-
hreyfingin væri ekki samrým-
anleg grundvallarkenningu Na-
tionalsósíalismans. Hinsvegar
k\að Jens samvinnuhreyiing-
unni vaxa mjög ört fylgi í
Bandaríkjunum og mætti svo
að orði kveöa, að kaupfélögum
rigndi þar niður. Roosewelf
-hefði meira að segja sent nc-'fnd
manna til Norðurlanda, ti! að
kynnast samvinnuhreyfingunni
þar. — Hagur félasins er eftir
því sem fram komj í ræðu fram
kvæmdarstjórans, góður og
batnandi, þrátt fyrir marghátt-
aöa erfiðleika sem félagið á við
að stríða.
Samþykkt var tillaga um að
fela kvenfulltrúum félagsinsað
gera tillögur um húsmæðra-
fræðslu KRON’.
Brynjólfur Jóhannesson lcik-
ari skemmti fundarmönnúm með
gamartsömum upplestri ogsöng
skemtivísur um KRON og Stal
ún í Moskva.
Að því búnu setíust fulltrú-
arnir að sameiginlegri kaffi-
drykkju.
Hófust þá fjörugar umræður
í tilefui af skýrslu framkvæmda
stjórans, og stóðu þær fram á
nótt.
f